آمار استنباطی: در آمار استنباطی، پژوهشگر با بهره گرفتن از مقادیر نمونه، آماره­ها را محاسبه کرده و سپس با کمک تخمین و یا آزمون فرض آماری، آماره­ها را به پارامترهای جامعه تعمیم می­دهد،برای تجزیه و تحلیل داده ­ها و آزمون فرضیه ­های پژوهش از روش­های آزمون t دو گروه وابسته استفاده می­ شود. در بخش آمار استنباطی این تحقیق به بررسی رفتار توده­وار در بین صندوق­ها می­پردازیم.

۷-۱ قلمرو تحقیق

۱-۷-۱ قلمرو مکانی – جامعه تحقیق

قلمرو مکانی تحقیق­، کلیه صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک در سازمان بورس اوراق بهادار تهران که در سهام صندوق­های بورسی سرمایه ­گذاری نموده ­اند و حداقل ۲ ماه از فعالیت آن­ها سپری شده باشد که تعداد آن­ها ۵۲ صندوق می‌باشد.

۲-۷- ۱ قلمرو زمانی تحقیق

با توجه به عمر محدود صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک در ایران، قلمرو زمانی از ابتدای سال۱۳۸۹ تا انتهای سال ۱۳۹۲(دوره ۴ ساله) مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۳-۷- ۱ قلمرو موضوعی تحقیق

در این تحقیق رفتار توده وار در بورس اوراق بهادار تهران را در شرایط مختلف بازار (رونق یا رکود) و بر روی سهام با ویژگی های مختلف (از نظر اندازه و میزان رشدی یا ارزشی بودن) مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۸- ۱ روش نمونه گیری و تخمین حجم جامعه

به دلیل تعداد کم صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک­، کل جامعه مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد و نمونه گیری نداریم. با توجه به بررسی کل جامعه آماری در محدوده زمانی معین می توان نتایج به دست آمده را به دوره ­های آتی تخمین زد.

۹- ۱ روش­های گردآوری داده ها و ابزار مورد استفاده برای آن

۱)کتابخانه­: برای آشنایی با فرایند تحقیق علمی و جمع ­آوری اطلاعات مرتبط با فصل۲­، تهیه بخش مروری بر ادبیات و سوابق موضوع و آشنایی بیشتر با جزئیات موضوع از اسناد و مدارک کتابخانه ­ای استفاده می شود­.

۲) استفاده از نرم­افزارها و سایت­ها: سایت رسمی سازمان بورس اوراق بهادار و سایت کدال(سیستم جامع اطلاع رسانی ناشران) و سایت fipiran (مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران)

۱۰-۱ شرح واژه ها و اصطلاحات تحقیق

مالی رفتاری : مالی رفتاری، مطالعه چگونگی تفسیر افراد از اطلاعات برای اتخاذ تصمیمات سرمایه ­گذاری آگاهانه می‌باشد. به بیان دیگر، مالی رفتاری اشاره ‌به این موضوع دارد که برخی پدیده‌های مالی را می توان در قالب مدل هایی تبین نمود که در آن ها سرمایه ­گذاران کاملا عقلایی نیستند­(خواجوی،قاسمی،۱۳۸۵).

رفتار توده­وار : رفتار توده­وار عبارت است از آن دسته رفتارهای سرمایه ­گذاران در بازار­، که منجر به نادیده گرفتن پیش‌بینی ها وعقاید خود در رابطه با قیمت سهام و اتخاذ تصمیمات سرمایه ­گذاری تنها بر پایه رفتار کل بازار می شود(بیچاندنی وشرما،۲۰۰۰). رفتار توده­وار را به عنوان قصد ­و نیت آشکار سرمایه ­گذاری جهت کپی کردن رفتار سرمایه ­گذاران تعریف کرده ­اند­(اسلامی بیدگلی،شهریاری،۱۳۸۶).

از معیار اندازه‌گیری رفتار ­توده وار که توسط لاکونیشوک^[۱] و همکاران­(۱۹۹۲) طراحی شده است و اصطلاحاً معیار ال اس وی نامیده می‌شود استفاده می‌کنیم. علی رغم برخی ضعف­ها­، این معیار به طور گسترده ­ای در مطالعات مربوط به رفتار­توده­ وار مدیران صندوق­ها و سرمایه ­گذاران به کار می­رود. به همین دلیل معیار رفتار­توده­ وار ال اس وی به عنوان یک ابزار استاندارد در بررسی­ های تجربی رفتار­توده­ وار مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد، به­ طوری که ‌می‌توان آن را برای مقایسه تحقیقات مربوطه در کشور­های مختلف به کار ­برد.

در این مدل رفتار توده­وار عبارت است از تمایل یک گروه از سرمایه ­گذاران برای خرید(فروش) سهمی خاص به طور همزمان­، در مقایسه با حالتی که این سرمایه ­گذاران مستقل از هم به خرید (فروش) سهام مبادرت می­ورزیدند. در این روش همبستگی الگوهای معاملاتی یک گروه مشخص از معامله­گران در یک دوره زمانی مشخص بررسی می شود. ‌بنابرین‏ رفتار توده­وار به معاملات همبسته­(مجموعه ای از خریدها و یا مجموعه ­ای از فروش­ها) منجر می شود. اگر سرمایه ­گذاران مستقل از هم به معامله بپردازند، چنین رفتاری مشاهده نمی­ شود; این درحالی است که گروهی از سرمایه ­گذاران به پیروی از یکدیگر به خرید یا فروش سهام مبادرت ورزیده و پدیده رفتار توده­وار مشاهده می­ شود.

معیار رفتار­توده­ وار برای سهم i در دوره t (دوره-سهم i,t) به شرح زیر است:

که در اینجا:

B_{i, t}(S_i,t): تعداد صندوق­های سرمایه ­گذاری را نشان می­دهد که سهم i را در دوره t به پرتفوی خود اضافه (از پرتفوی خود حذف) ‌می‌کنند

Pi,t: نسبت تعداد صندوق­های سرمایه ­گذاری خریدار سهم i را در دوره t به کل تعداد صندوق­های سرمایه ­گذاری خریدار سهم i و فروشنده سهم i را در دوره t نشان می‌دهد. به عنوان مثال، زمانی که مقادیر زیادی منابع مالی به دست آید، سرمایه ­گذاران تمایل دارند که در بازار بیشتر در طرف خرید قرار گیرند. کسر کردن P_t برای اصلاح چنین رفتار­های ­توده­واری ‌می‌باشد.

P_t : نسبت تعداد صندوق­های سرمایه ­گذاری خریدار تمامی سهام در دوره t به کل تعداد صندوق­های سرمایه ­گذاری خریدار و فروشنده تمامی سهام در دوره t.

AFi,t : مقدار مورد انتظار |Pi,t-Pt| است که با بهره گرفتن از توزیع دوجمله­ای به دست می ­آید و با این فرض محاسبه می شود که معاملات از یک توزیع دوجمله­ای با نتایج ممکن شکست و موفقیت پیروی کند. عامل تعدیل کننده است و ‌به این علت افزوده شده که در شرایطی که توده­واری وجود ندارد مقدار صفر خواهد شد.

HM: معیار اندازه ­گیری رفتار توده­وار

n: تعداد سهام معامله شده در دوره t

t : ماه

برای هر سهم مورد بررسی باید با توجه به فرمول مدلlsv ، را در هر ماه در مدت زمان مورد بررسی در این تحقیق محاسبه نمود.

صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک­: یکی از انواع واسطه­های مالی و از جمله نهادهایی هستند که با فروش پیوسته واحد سرمایه ­گذاری خود به عموم مردم وجوهی را تحصیل و آن ها را در ترکیب متنوعی از اوراق بهادار شامل سهام­، اوراق قرضه­، ابزارهای کوتاه مدت بازار پول و دارایی­ های دیگر با توجه به هدف صندوق به طور حرفه­ای سرمایه ­گذاری ‌می‌کنند.

سهام رشدی و سهام ارزشی­: اگر دور نمای آینده صندوق نشان دهنده رشدی بیش از رشد متوسط باشد ارزش دفتری کوچکتر از ارزش بازار خواهد بود، در نتیجه B/M سهام ارزشی نسبت به سهام رشدی پایین­تر است. با افزایش نسبت B/M نوع سهام از ارزشی به رشدی تغییر می‌یابد. در تحقیق حاضر ارزش دفتری را بر قیمت بازار حقوق صاحبان سهام صندوق تقسیم می­کنیم ، سپس صندوق­ها را با توجه به نسبت B/M به ترتیب صعودی مرتب می­کنیم . صندوق­هایی که در ۵۰% اول قرار می­ گیرند دارای سهام رشدی و صندوق­هایی که در ۵۰% دوم قرار می­ گیرند دارای سهام ارزشی هستند.

ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام

ارزش بازار حقوق صاحبان سهام

فرصت رشد

ارزش بازار هر سهم

تعداد سهام کل صندوق

شیوه اجرای پژوهش

در این پژوهش آزمودنی‌ها در دو گروه قرار گرفتند: گروه اول، گروه آزمایشی و گروه دوم گروه کنترل بود. گروه آزمایش تحت آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری به مدت ۱۰ جلسه، ۵/۱ ساعت قرار گرفت و نیز مقیاس افکار خودکار منفی، مقیاس کیفیت زندگی و پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس را برای سنجش اثربخشی آموزش تکمیل کردند . همچنین گروه کنترل اقدام به تکمیل مقیاس افکار خودکار منفی، مقیاس کیفیت زندگی و پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس کردند. ‌بنابرین‏ گروه آزمایش به مدت ۱۰ جلسه متوالی تحت آموزش گروهی مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری قرار گرفت و ‌در مورد گروه کنترل هیچ مداخله ای اعمال نگردید. در پایان بعد از اتمام ده جلسه، از هر ۲ گروه مجددا پس آزمون به عمل آمد.

خلاصه محتوای جلسات درمانی

جلسه اول: معارفه و آشنایی با اعضای گروه، آگاه شدن از استرس زاها، استرس و پاسخ‌های استرس، تمرین آرمیدگی عضلانی تدریجی برای ۱۶ گروه ماهیچه ای.

جلسه دوم: چگونگی تاثیر استرس بر الگوی تفکر، هیجانات و رفتار، درک اهمیت آگاهی در مدیریت استرس، افزایش آگاهی از پاسخ‌های جسمی به استرس زاها، تمرین آرمیدگی عضلانی تدریجی برای ۸ گروه ماهیچه ای.

جلسه سوم: درک ارتباط بین افکار و احساسات، درک چرخه‌ی افکار، هیجانات و حس‌های بدنی، تمرین تنفس دیافراگمی، تصویرسازی و تمرین آرمیدگی عضلانی تدریجی برای ۴ گروه ماهیچه ای.

جلسه چهارم: بررسی انواع مختلف تفکر منفی و تحریفات شناختی، تمرین شناسایی افکار منفی، درک تاثیر منفی بر رفتار، ترکیب تنفس دیافراگمی با تصویرسازی، تمرین آرمیدگی عضلانی تدریجی منفعل.

جلسه پنجم: شناسایی خودگویی منطقی و غیر منطقی، آموختن گام‌های جایگزینی افکار منطقی به جای افکار غیر منطقی، یادگیری آموزش خودزاد، تمرین خودزاد برای سنگینی و گرما.

جلسه ششم: یکپارچه کردن مدیریت استرس وآرمیدگی در زندگی، درک تعریف مقابله، آموختن انواع سبک‌های مقابله، یادگیری اصول خودزاد برای ضربان قلب، تنفس، شکم و پیشانی.

جلسه هفتم: آموختن و تمرین گام‌های مقابله مؤثر، تمرین خودزادها همراه با تصویر سازی بصری و خودالقایی‌های مثبت، تمرین مراقبه نور خورشید همراه با خودزاد‌ها.

جلسه هشتم: آموختن مسائلی ‌در مورد خشم، آگاهی از پاسخ‌ها و الگوهای خشم، آموختن مدیریت خشم، آموختن و تمرین مراقبه‌ی مانترا.

جلسه نهم: یادگیری سبک‌های بین فردی، تمرین ارتباط ابرازگرانه، درک موانع رفتار ابرازگرانه، استفاده از مهارت حل مسئله برای تعارض‌ها، آموختن مراقبه‌ی شمارش تنفس، ادامه‌ تمرین مراقبه‌ی نور خورشید.

جلسه دهم: درک فواید حمایت اجتماعی، ارزیابی شبکه حمایت اجتماعی، شناسایی موانع حفظ حمایت اجتماعی، آموختن تکنیک‌های مدیریت استرس برای حفظ حمایت اجتماعی، مرور کل برنامه.

روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهش

• • استفاده از جدول توزیع فراوانی جهت ساماندهی داده ها.

• • استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) جهت توصیف وضعیت موجود متغیرها.

• برای بررسی فرضیه‌ها از روش تحلیل کواریانس ANCOVA)) استفاده شده است. بدیهی است که روش مناسب آماری برای طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل، تحلیل کوواریانس است (دلاور، ۱۳۸۳)، که در آن میانگین پس آزمون گروه آزمایش با میانگین پس آزمون گروه کنترل مقایسه شده و نمره‌های پیش آزمون به عنوان متغیر کمکی به کار گرفته می‌شود (به نقل از ظریف گلبار یزدی، ۱۳۹۰).

فصل چهارم: یافته های پژوهش

در این فصل به ارائه یافته ­های پژوهش پرداخته خواهد شد. یافته ­های حاصل از تجزیه و تحلیل داه­ها در دو بخش یافته ­های توصیفی و تحلیل­های مبتنی بر آمار استنباطی ارائه می‌شود.

بررسی جمعیت شناختی

آزمودنی‌ها در هر دو گروه آزمایش و کنترل، زنان نابارور بودند. ‌به این صورت که ۱۲ نفر در گروه آزمایش و ۱۲ نفر در گروه کنترل شرکت داشتند.

جدول ۴-۱ : توزیع سنی آزمودنی‌ها

سن

گروه

میانگین انحراف معیار

کنترل

۶/۲۶ ۲۰/۴

آزمایش

۸/۲۶ ۶۶/۴

جدول ۴-۱ وضعیت سنی آزمودنی‌های دو گروه را نشان می‌دهد. بر اساس نتایج مندرج در این جدول میانگین و انحراف معیار سن آزمودنی‌های گروه کنترل به ترتیب ۶/۲۶ و ۲۰/۴ می‌باشد. همچنین میانگین و انحراف معیار سن آزمودنی‌های گروه آزمایش نیز به ترتیب ۸/۲۶ و ۶۶/۴ می‌باشد. با تجزیه و تحلیل آماری تفاوت معناداری بین دو گروه، از نظر سنی دیده نشد.

جدول ۴-۲ : وضعیت تحصیلی آزمودنی‌ها

تحصیلات

کنترل

آزمایش

سیکل

۲

۳

دیپلم

۴

۳

فوق دیپلم

۳

۳

لیسانس

۳

۲

فوق لیسانس

_

۱

بر اساس نتایج مندرج در جدول ۴-۲ در گروه کنترل سطح تحصیلات از سیکل تا لیسانس می‌باشد و در گروه آزمایش نیز این سطح از سیکل تا فوق لیسانس می‌باشد.

بررسی توصیفی داده ها

در این بخش اطلاعات توصیفی دو گروه آزمایش و کنترل در دو مرحله ‌پیش‌آزمون، ‌پس‌آزمون در خرده مقیاس‌های پژوهش ارائه شده است.

جدول ۴-۳ : شاخص‌های توصیفی دو گروه در متغیر کیفیت زندگی در پیش آزمون و پس آزمون

میانگین

انحراف معیار

متغیر

گروه

پیش آزمون پس آزمون

پیش آزمون پس آزمون

سلامت جسمانی

کنترل

۶۷/۲۶ ۲۵/۲۷

۶۲/۳ ۳۸/۳

آزمایش

۳۳/۲۴ ۳۳/۲۸

۰۹/۴ ۰۵/۳

سلامت روانی

کنترل

۶۷/۱۷ ۰۰/۱۷

۲۰/۳ ۴۳/۳

آزمایش

۴۲/۱۸ ۵۰/۲۴

۲۳/۲ ۷۳/۱

روابط اجتماعی

کنترل

۳۳/۹ ۳۳/۹

۸۸/۰ ۰۷/۱

آزمایش

۶۷/۹ ۷۵/۱۲

۵۵/۱ ۳۵/۱

سلامت محیطی

کنترل

۶۷/۲۶ ۵۸/۲۵

۲۸/۳ ۸۱/۲

آزمایش

۲۵/۲۵ ۱۷/۲۹

۲۸/۴ ۰۸/۴

کیفیت زندگی کل

کنترل

۳۳/۸۰ ۴۲/۷۹

۵۱/۵ ۸۶/۵

آزمایش

۶۷/۷۷ ۲۵/۹۵

۲۹/۱۰ ۶۴/۵

جدول ۴-۳ شاخص‌های آمار توصیفی در متغیرکیفیت زندگی را در پیش آزمون و پس آزمون به تفکیک برای دو گروه نشان می‌دهد. همان‌ طور که مشاهده می‌شود تفاوت میانگین گروه آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون بیانگر افزایش معنادار کیفیت زندگی زنان نابارور در پس آزمون گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل می‌باشد.

جدول ۴-۴: شاخص‌های توصیفی دو گروه در متغیر افکار خودآیند منفی در پیش آزمون و پس آزمون

میانگین

انحراف معیار

متغیر

گروه

پیش آزمون پس آزمون

پیش آزمون پس آزمون

افکار خودآیند منفی

کنترل

۴۲/۳ ۷۵/۳

۸۸/۱ ۸۴/۱

آزمایش

۱۷/۵ ۶۷/۱

۳۳/۱ ۲۳/۱

ابزار موبایلی مشتری

همان وسیله ارتباطی مشتری (کاربر) با شبکه تجارت موبایلی است که به سه شکل اصلی قابل تصور می‌باشد:

• • – رایانه قابل حملی که از طریق یک اتصال بی‌سیم به شبکه وصل شده است.

• • – ابزار بی‌سیمی نظیر یک تلفن همراه یا PDA که مستقلاً به شبکه بی‌سیم با دامنه ارتباطی وسیع متصل است.

• – فن‌آوری بی‌سیم با دامنه ارتباطی محدود ارتباطی نظیر Bluetooth که با ابزارهای نزدیک خود ارتباط برقرار می‌کند. (البته این نوع فن‌آوری در داخل یک ابزار موبایلی جاسازی شده است).

ابزار تجاری

در واقع طرف مقابل مشتری می‌‌‌باشد که تبادل تجاری مورد نظر بین این ابزار با ابزار سیار مشتری انجام می‌‌‌شود.ابزار تجاری هم به سه صورت اصلی قابل توصیف است:

• • – یک وب سایت اینترنتی که عرضه کننده کالا،خدمت یا اطلاعات خاصی می‌‌باشد.

• • – یک ماشین هوشمند فروش که از فن‌آوری ارتباطی دامنه محدود(Bluetooth) ویا ترکیب آن با فناوری ارتباطی دامنه وسیع بهره می‌‌‌‌‌‌‌برد.

• – یک برچسب یا بارکد بر روی یک کالا که اطلاعات مربوط به آن را به ابزار سیار منتقل می‌‌کند.

سرویس دهنده زیر بنائی

سرویس دهنده‌‌‌‌‌ای الکترونیکی است که به منظور اتصال ابزارهای سیار با ابزارهای تجاری که ‌پروتکل‌های متفاوتی دارند, مورد نیاز می‌باشد. فن‌آوریWAPیک نمونه از سرویس دهنده زیر بنائی است که اطلاعات سایت‌های اینترنتی را به نحوی به کد تبدیل می‌کند که در صفحه نمایش ابزارهای سیار مشتری قابل نمایش باشد. ۵ شکل کلی برای ارتباط ۳ عنصر مذبور در مدل تجارت سیار وجود دارد که در جدول زیر به اختصار توضیح داده شده است.

۲-۲-۱۶ اشکال مختلف مدل تجارت سیار(توربان، ترجمه عباس معادنژاد، ۱۳۸۵)

شکل مدل
مثال
وظایف
توضیحات
C– –M
مشتری با بهره گرفتن از تلفن همراه خود یک نوشیدنی از دستگاه فروش هوشمند می‌خرد و هزینه آن در قبض هزینه ماهانه تلفن همراه وی محاسبه می‌شود.
C = تلفن همراه

M= دستگاه فروش نوشابه

به دلیل استفاده از فن‌آوری Bluetooth نیازی به استفاده از سرویس‌دهنده زیربنایی نیست.
M—S—C
مشتری هزینه های یک صورتحساب را از طریق اتصال بی‌سیم به حساب بانکی خود می‌پردازد.
C = تلفن همراه یا PDA

M= سایت اینترنتی بانک

S= فن‌آوری WAP برای اتصال به اینترنت

سرویس‌دهنده در مرکز مدل قرار می‌گیرد و ارتباط مشتری با ابزار تجاری را برقرار می‌سازد.
M—C—S
مشتری اطلاعات یک کالای ارائه شده در یک نمایشگاه را از طریق بارکد روی کالا بازخوانی می‌کند و سپس با مراجعه بی‌سیم به وب‌سایت نمایشگاه، بهای کالا را می‌پردازد.
C= تلفن همراه یا PDA

M= بارکد روی کالا

S= فن‌آوری ارتباط‌دهنده ابزار موبایلی با سایت اینترنتی نمایشگاه

ابزار موبایلی مشتری در مرکز قرار می‌گیرد و با ایجاد ارتباط با دو عنصر دیگر تبادل تجاری را انجام می‌دهد.
C—M—S
مشتری از طریق ارتباط بی‌سیم دامنه محدود ابزار موبایلی خود با یک دستگاه خودپرداز بانکی، از حساب خود پول برداشت می‌کند.
C= تلفن همراه یا PDA

M= دستگاه خودپرداز

S= فن‌آوری ارتباط‌دهنده دستگاه خودپرداز با بانک

ابزار تجاری در مرکز قرار می‌گیرد و از طریق ارتباط دو جانبه خود با دو عنصر دیگر، تبادل تجاری را انجام می‌دهد.
ارتباط کامل سه جانبه
مشتری از طریق ارتباط دامنه محدود خود با یک پارکینگ اجازه پارک‌کردن اتومبیل خود را دریافت می‌کند و از طریق ارتباط بی‌سیم دامنه وسیع خود و پارکینگ با اینترنت،‌ هزینه پارک‌ کردن را می‌پردازد.
C= تلفن همراه یا PDA

M= دستگاه خودکار کنترل پارکینگ

S= فن‌آوری ارتباط‌دهنده مشتری و پارکینگ از طریق اینترنت

در این شکل مدل، هریک از عناصر با دو عنصر دیگر ارتباط برقرار می‌کنند و تبادل تجاری با ارتباط سه جانبه عناصر امکان‌پذیر می‌شود.
ارتباط کامل سه جانبه
مشتری از طریق ارتباط دامنه محدود خود با یک پارکینگ اجازه پارک‌کردن اتومبیل خود را دریافت می‌کند و از طریق ارتباط بی‌سیم دامنه وسیع خود و پارکینگ با اینترنت،‌ هزینه پارک‌ کردن را می‌پردازد.
C= تلفن همراه یا PDA

M= دستگاه خودکار کنترل پارکینگ

S= فن‌آوری ارتباط‌دهنده مشتری و پارکینگ از طریق اینترنت

در این شکل مدل، هریک از عناصر با دو عنصر دیگر ارتباط برقرار می‌کنند و تبادل تجاری با ارتباط سه جانبه عناصر امکان‌پذیر می‌شود.

۲-۲-۱۷ فرایند پرداخت در تجارت سیار

مفهوم تجارت سیار در اواسط دهه ۱۹۹۰ مطرح شد و بر اساس پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه انتظار می‌رفت تا سال ۲۰۰۰ تراکنش‌های تجارت سیار جز فعالیت‌های روزانه همه افراد شود. با سرمایه‌گذاری‌های بسیار زیادی که روی ارتقاء شبکه های موبایل انجام شده، قدرت اپراتورها در انتقال سرویس‌ها بسیار افزایش یافته و آینده ارتباطات امیدبخش پیش‌بینی می‌شود. از طرف دیگر تغییر جهت بعدی در استفاده از فناوری اطلاعات به طور واضح به سمت تجارت سیار و تجارت بی‌سیم خواهد بود.(وارشنی و دیگران ،۲۰۰۲)

در اغلب تلفن‌های همراه این قابلیت وجود دارد که مقادیری را ذخیره کرده یا مکانیزم‌هایی برای شناسائی و صدور مجوز به صورت امن و بدون نیاز به اعتماد به کارت خوان‌ها یا کامپیوترهای شخصی و مودم یا ترمینال‌های نقطه فروش فراهم کنند. بعضی از صاحب‌نظران بر این عقیده هستند که تلفن همراه به عنوان وسیله پرداخت حتی جایگزین کارت‌های هوشمند خواهد شد. با وجود اینکه پرداخت سیار زیر مجموعه‌ای از پرداخت‌های الکترونیکی است ولی تعاریف مستقلی برای پرداخت سیار وجود دارد. گروه Mobile Payment به عنوان یکی از مهمترین گروه‌های فعال در زمینه تجارت سیار، پرداخت سیار را فرآیندی تعریف می‌کند که دو طرف را قادر می‌سازد تا ارزش مالی یک محصول یا سرویس را با بهره گرفتن از یک دستگاه تلفن همراه مبادله کنند. دستگاه موبایل شامل تلفن‌های همراه،کمک داده های شخصی و رایانه های تلفن همراه می‌باشد.(نامبیار ؛۲۰۰۴)

‌پروتکل‌های پرداخت الکترونیکی امن و استاندارد فراوانی برای اینترنت وجود دارند، ولی محدودیت منابع در محیط سیار مانند هزینه بالا، نرخ انتقال وپهنای باند کم کانال ارتباطی، محدودیت ظرفیت‌های محاسباتی، محدودیتهای باتری و حافظه دستگاه های سیار مانع اصلی استفاده مستقیم از ‌پروتکل‌های موجود در این محیط است. به عبارت دیگر یک پروتکل جدید و مناسب برای محیط سیار لازم می‌باشد.

یک سیستم پرداخت سیار باید برای همه طرف‌‌‌های مرتبط سودمند باشد. برای اینکه یک سیستم پرداخت موفق باشد کاربر نهایی، فروشنده، صادرکننده محصول پرداخت و اپراتور تلفن همراه باید در آن ارزش اضافی ببیند. کاربر نهایی، سادگی و سرعت استفاده، راحتی،‌ امنیت و هزینه مناسب را ترجیح می‌دهد.

مراحل طراحی آموزشی ‌بر اساس الگوی مریل

بر اساس نظریه نمایش اجزاء، برای طراحی آموزشی می‌توان گام‌های زیر را دنبال کرد (نوروزی و رضوی، ۱۳۹۰):

۱٫ تحلیل یادگیرنده: در این مرحله طراح آموزشی می‌کوشد ویژگی‌های یادگیرندگان را بشناسد. از جمله ویژگی‌های یادگیرندگان که در این مرحله شناسایی آن دارای اهمیت است، آموخته‌های قبلی آنان است. از آنجا که آموزش مطالب جدید در این الگو با توجه به آموخته‌های قبلی و دیگر خصوصیات یادگیرندگان صورت می‌پذیرد، لازم است طراح آموزشی شناختی صحیح از مخاطبان کسب کند. یکی از روش‌ها برای شناسایی آموخته‌های قبلی شاگردان استفاده از ارزشیابی آغازین است. در واقع نخستین ارزشیابی معلم که پیش از انجام فعالیت‌های آموزشی به اجرا در می‌آید، ارزشیابی آغازین یا سنجش آغازین است. این نوع ارزشیابی به دو منظور یعنی برای دو پرسش زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

آیا یادگیرندگان بر دانش‌ها و مهارت‌های پیش‌نیاز درس تازه از قبل تسلط یافته‌اند؟

یادگیرندگان چه مقدار از هدف‌ها و محتوای درس تازه را از قبل یاد گرفته‌اند؟

‌در مورد سؤال ۱، سنجش آغازین به منظور اندازه‌گیری رفتارهای ورودی^[۶۰] یا مهارت‌ها و دانش‌های پیش‌نیاز یادگیری درس تازه به کار می رود. از طریق سنجش رفتارهای ورودی معلوم می‌شود که یادگیرندگان برای یادگیری هدف‌ها و محتوای درس تازه قبلاً آمادگی لازم را کسب کرده‌اند یا نه.

‌در مورد سؤال ۲، به جای آزمون رفتار ورودی، از آزمون جایابی یا آزمون پایه گزینی^[۶۱] استفاده می‌شود. آزمون جا یابی یا پایه گزینی که به آن پیش آزمون^[۶۲] نیز گفته می‌شود عمدتاًً همان آزمون نهایی شامل هدف‌های یادگیری یا هدف‌های آموزشی درس یا ترجیحاً فرم موازی آن است. هدف از اجرای این آزمون تعیین میزان اطلاعات یادگیرندگان از مطالبی است که قرار است به آنان آموزش داده شود.

متخصصان آموزشی پیشنهاد کرده‌اند که بهتر است معلم در ارزشیابی آغازین خود ترکیبی از دو آزمون بالا یعنی آزمون رفتار ورودی و آزمون نهایی(که به آن پیش آزمون گفته می‌شود) را باهم به اجرا در آورد. اگر نتایج آزمون رفتارهای ورودی نشان دادند که همه یا بعضی از یادگیرندگان برای یادگیری درس تازه آمادگی کافی ندارند، لازم است معلم پیش از آغاز درس تازه به جبران نواقص یادگیری‌های قبلی یادگیرندگان یا رفع کم و کسر پیش‌نیازهای آنان اقدام نماید. اگر نتایج پیش آزمون نشان دادند که همه یا بعضی از یادگیرندگان مقداری از مطالب درس تازه را از قبل آموخته‌اند، آنان ممکن است لازم باشد که معلم در طرح درس خود تغییرتی بدهند، بعضی از قسمت‌های درس را برای بعضی از دانش‌آموزان حذف کند، و برای بعضی دانش‌آموزان دیگر سطح پیشرفته‌تری از آموزش را به اجرا در آورد(سیف، ۱۳۸۸). تعیین دانش ورودی شاگرد به منظور عدم آموزش مجدد آن مواردی است که شاگرد بر آن تسلط دارد؛ وگرنه آموزش باعث افت انگیزه شاگرد و هدر رفتن وقت و پول می‌شود. اگر مهارت‌های پیش‌نیاز نیز یاد گرفته نشده باشد، باعث مشکل شدن یادگیری و افت انگیزه شاگرد می‌شود (فردانش، ۱۳۸۸).

هر چند که ارزشیابی آغازین بسیار مفید است، اما همیشه ضروری نیست. معمولاً معلمی که چند واحد درس متوالی را به گروه معینی از دانش‌آموزان ارائه می‌دهد، در آغاز هر واحد درسی تازه از یادگیری‌های قبلی دانش‌آموزان در واحدهای قبلی به اندازه کافی اطلاع دارد که نیازی به اجرای ارزشیابی آغازین نداشته باشد. اما اجرای ارزشیابی آغازین زمانی ضرورت حتمی دارد که معلم از دانش‌ها و مهارت‌های قبلی دانش‌آموزان خود اطلاع کافی داشته باشد، یعنی موقعی که می‌خواهد به گروه جدیدی از دانش‌آموزان درس تازه‌ای را بدهد. در چنین موقعیتی ارزشیابی آغازین به معلم کمک می‌کند تا کم و کسرهای یادگیری‌های پیشین دانش‌آموزان را خود را تشخیص داده و آن‌ ها را برطرف کند و در قرار دادن هر یک از دانش‌آموزان در بهترین موقعیت یادگیری تصمیمات درست اتخاذ نماید(سیف، ۱۳۸۸).

همچنین تحلیل سطح انگیزه دانش‌آموزان می‌تواند به اثربخشی آموزشی کمک فراوانی بکند؛ زیرا آموزش به گروهی از دانش‌آموزان که انگیزه کافی برای یادگیری ندارند، مطمئناً باعث اتلاف وقت و هزینه می‌شود.

۲٫ تعیین نوع مطلب آموزشی: در این مرحله طراح آموزشی نوع موضوع آموزشی را مشخص می‌کند. نوع مطلب آموزشی می‌تواند یکی از چهار شکل (حقایق، مفاهیم، روش کارها، اصول یا قوانین) یا ترکیبی از آن‌ ها باشد. برای تعیین نوع مطلب آموزشی می‌توان از تحلیل موضوع استفاده کرد. بدین گونه که موضوع آموزشی را به اجزاء آن شکست، و سپس با تعیین پیش‌نیازها نوع مطلب آموزشی را مشخص کرد.

همان گونه که در بالا گفته شد، یکی از بهترین روش‌ها برای تعیین نوع مطالب آموزشی (حقایق، مفاهیم، روش کار و اصول) استفاده از تحلیل موضوع است.

۳٫تعیین نوع عملکرد مورد انتظار: منظور از این مرحله این است که باید برای مطلب آموزشی که قرار است آموزش دهیم سطح عملکرد (یادآوری، کاربرد، کشف) مورد انتظار را تعیین کنیم. سطح عملکرد ‌به این بستگی دارد که معلم قصد دارد که مطلب آموزش را در کدام سطح به دانش‌آموز آموزش دهد. مثلاً می‌توان یک مفهوم مثل متغیر را در سطح یادآوری به دانش‌آموز یاد داد، و همچنین این مفهوم را می‌توان در سطح کاربرد به دانش‌آموز آموزش داد. ‌بنابرین‏ سطح عملکرد به هدف معلم بستگی دارد.

۴٫تعیین نوع ارائه اولیه: در این مرحله ترکیب و نوع ارائه اولیه (بیان تعمیم، بیان مثال، پرسش از تعمیم، پرسش از مثال) مورد نیاز برای آموزش مشخص می‌شود. لزوماًً همه انواع ارائه اولیه برای آموزش لازم نیست و ترتیب آن‌ ها با توجه به نوع موضوع آموزشی مشخص می‌شود.

۵٫تعیین نوع ارائه ثانویه: علاوه بر انواع ارائه اولیه برای جذاب کردن مطالب آموزشی می‌توان از انواع ارائه ثانویه نیز بهره جست. این مرحله نیز به توانایی و هنر طراح بستگی دارد و همچنین دانش طراح در زمینه موضوع مورد آموزشی می‌تواند بسیار کارساز باشد. مثلاً هرچه طراح دانش بیشتری نسبت به موضوع مورد آموزش داشته باشد طبیعتاً قادر است که مثال‌های متنوع تری(اصل تنوع) ارائه دهد یا به راحتی انواع ارائه اولیه را از ثانویه جدا کند (اصل تفکیک).

ج) تهیه و تدوین طرحهایی برای هماهنگ کردن کوشش‌های فرهنگی و هنری و تبلیغی در سازمان‌ها و مراکز رسمی فرهنگی و هنری در جهت اعتلای فرهنگ و هنر و بهبود کیفیت آن ها و پیشنهاد طرح ها به شورای عالی انقلاب فرهنگی و نیز تهیه و پیشنهاد موضوعات و طرحهایی راجع به آن بخش از وظایف شورای عالی که شورای فرهنگ عمومی مربوط است .

د) فراهم کردن زمینه کاری و هماهنگی دستگاه های دولتی در اجرای آن بخش از وظایف آن ها که راجع به گسترش ، ارتقاء و تعمیق فرهنگ عمومی است .

ه) بررسی آثار فرهنگی مرتبت بر سیاست‌ها و اجرای طرح ها و برنامه های اقتصادی و اجتماعی به منظور اطمینان از همسویی و عدم مغایرت آن ها با اصول سیاست فرهنگی کشور و ابلاغ نتیجه به دستگاه های اجرایی و نیز ارائه راه حلهای اصلاحی مورد نیاز .

و) تصویب روش های اجرایی تشویقی به منظور شکوفایی فرهنگ عمومی در ابعاد مختلف آن .

ز) اظهار نظر نسبت به موضوعات طرحها و گزارش‌های راجع به فرهنگ عمومی کشور که از طرف مراجع ذیصلاح به شورا ارجاع می شود.

ح) پیشنهاد تحقیق در مسائل مهم فرهنگی و همکاری با شورای پژوهش‌های علمی کشور برای ایجاد هماهنگی در برنامه های تحقیقاتی فرهنگی و هنری و تهیه و پیشنهاد طرح های گسترش و بهبود تبلیغات دینی و عمران و احیای مساجد و مجامع مذهبی.^[۶۶]

ملاحظه می‌کنیم که مهمترین بازوی اجرایی شورای عالی انقلاب فرهنگی شورای فرهنگ عمومی می‌باشد که عمده مسائل فرهنگی را بررسی می‌کند و به شورا برای تصویب ارائه می‌دهد و همچنین خود شورای فرهنگ عمومی نیز دارای مصوبه می‌باشد نکته جالب ‌در مورد شورای فرهنگ عمومی این است که همان‌ طور که در آیین نامه آن آمده است این شورا زیر مجموعه شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد اما از طریق دبیر خانه به وزارت ارشاد ارتباط پیدا می‌کند پس در واقع مهمترین متولی قانونگذاری فرهنگی کشور با بزرگترین متولی اجرایی فرهنگ کشور از طریق دبیر خانه شورای فرهنگ عمومی ارتباط خاصی با یکدیگر پیدا می‌کنند نکته مهم دیگر اینکه شورای فرهنگ عمومی با توجه به وظایف و اختیارات مهمی که دارا می‌باشد در هر یک از استانها و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مراکز استانها دارای نمایندگی می‌باشد. پس یکی از مهم ترین نقاط مورد توجه انقلاب اسلامی فرهنگ عمومی بوده است لذا در ادامه جریان انقلاب از مهم ترین محور انقلاب فرهنگی نیز اصلاح فرهنگ عمومی است .^[۶۷]

شورای هنر یکی از مهمترین شوراهای زیر مجموعه شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد که این شورا یکی از مهمترین ابزارهای هدایت فرهنگی جامعه می‌باشد .به دلیل حساسیت این عرصه و نیاز به تخصص های ویژه در آن تشکیل شورای هنر ضروری می کند . بنابر گستره تاثیر گذاری هنر در عرصه فرهنگ شورای هنر به مثابه بازوی تخصصی در بررسی و کارشناسی راهبردهای حوزه هنر محسوب می‌گردد.

اهم وظایف شورای هنر را می توان اینگونه تقسیم بندی کرد :

۱-تدوین سیاست های کلان هنری جمهوری اسلامی ایران برای پیشنهاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی

۲- پیشنهاد سیاست ها و راهکارها در حوزه های مختلف هنری .

۳- تقویت ارتباط و هماهنگی میان بخش های تولیدی ، اجرایی و علمی هنری .

۴- تعیین سیاست های معرفی و ترویج هنریهای بومی و محلی .

۵- حمایت از پژوهش های دینی ، فلسفی و عرفانی درباره مبانی هنر واستفاده کاربردی از نتایج این پژوهش ها در تولید آثار هنری ، معماری و شهرسازی .

۶- تصویب اساسنامه بنیادها و نهادهای هنری در سطح ملی که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی ارجاع می شود.

۷- ارزیابی گزارش سالانه فعالیت های هنری کشور و ارائه آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی.

۸- تبین نقش کاربردی هنر و تدوین و پیشنهاد سیاست‌های مربوط به آن .^[۶۸]

شورای هنر یکی از شوراهای تخصصی وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد که به خصوص در زمینه سینما و حقوق حاکم بر آن می توان بسیار مفید باشد و شورای عالی را در اتخاذ تصمیم و ایجاد قانون منظم راهنمایی کند.

گفتار سوم : ارزشیابی مصوبات شورایعالی انقلاب فرهنگی و تداخل با مصوبات مجلس

و دولت

شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از نهادهای حقوقی کشور است همان‌ طور که دیدیم و بنابر حکم ولی فقیه و حکم حکومتی ایشان قادر است به وضع مصوبه در مسائل مربوط به مقوله فرهنگ بپردازد این اختیار تداخل مصوبات این نهاد را با مصوبات دیگر دستگاه‌ها موجب می شود.

۱-تداخل وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی با مجلس شورای اسلامی :

وضع قانونی یکی از وظایف یا شاید اصلی ترین وظیفه مجلس است یعنی آنچه در قلمرو قانون جای می‌گیرد قاعدتا در حیطه صلاحیت های مجلس شورا است صلاحیت مجلس عام و کلی و شامل است و مجالس مقننه حق دارند در کلیه زمینه ها و موضوعات مربوط به دولت – کشور مذاکره و تأمل کنند و در آخر کار مقررات وضع نمایند^[۶۹]. از سوی دیگر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز بنابر یکی از منابع مهم حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران یعنی حکم حکومتی ولی فقیه اجازه وضع مصوبه در حدود اختیارات خود را دارد.^[۷۰].

اما یکی از مسائل مهمی که در این زمینه وجود دارد آن است که ارزش و جایگاه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی به درستی تبین نشده است . البته عملا شورای نگهبان تا کنون بعضی از قوانین مجلس را به دلیل معارض بودن با مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی رد ‌کرده‌است . شورای نگهبان در نظریه شماره ۱۹۴۳/۳۰/۸۱ که در تاریخ ۵ آذر ۸۱ صادر شده است با استناد به اصل ۵۷ قانون اساسی ‌به این نکته اشاره ‌کرده‌است که مجلس نمی تواند بر خلاف مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی طرح یا لایحه ای کند.^[۷۱] در حالی که بر اساس اصل نود و یکم و نود و چهارم قانون اساسی شورای نگهبان وظیفه دارد مصوبات مجلس را از لحاظ عدم مغایرت با احکام اسلامی و قانون اساسی تطبیق بدهد و تطبیق این قوانین با مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی خواسته قانون اساسی از شورای نگهبان نمی توان باشد.^[۷۲].

البته ممکن است گفته شود که شورای نگهبان برای این گونه نظریات خود با استناد به اصل ۵۷ مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی را حکم حکومتی و به مثابه سیاست ابلاغی از سوی ولی فقیه تلقی می‌کند. این تفسیر ناشی از ابهام عبارت « ترتیب اثر دادن » در حکم امام خمینی (ره) است .