شیوه اجرای پژوهش
در این پژوهش آزمودنی‌ها در دو گروه قرار گرفتند: گروه اول، گروه آزمایشی و گروه دوم گروه کنترل بود. گروه آزمایش تحت آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری به مدت ۱۰ جلسه، ۵/۱ ساعت قرار گرفت و نیز مقیاس افکار خودکار منفی، مقیاس کیفیت زندگی و پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس را برای سنجش اثربخشی آموزش تکمیل کردند . همچنین گروه کنترل اقدام به تکمیل مقیاس افکار خودکار منفی، مقیاس کیفیت زندگی و پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس کردند. بنابرین گروه آزمایش به مدت ۱۰ جلسه متوالی تحت آموزش گروهی مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری قرار گرفت و در مورد گروه کنترل هیچ مداخله ای اعمال نگردید. در پایان بعد از اتمام ده جلسه، از هر ۲ گروه مجددا پس آزمون به عمل آمد.
خلاصه محتوای جلسات درمانی
جلسه اول: معارفه و آشنایی با اعضای گروه، آگاه شدن از استرس زاها، استرس و پاسخ‌های استرس، تمرین آرمیدگی عضلانی تدریجی برای ۱۶ گروه ماهیچه ای.
جلسه دوم: چگونگی تاثیر استرس بر الگوی تفکر، هیجانات و رفتار، درک اهمیت آگاهی در مدیریت استرس، افزایش آگاهی از پاسخ‌های جسمی به استرس زاها، تمرین آرمیدگی عضلانی تدریجی برای ۸ گروه ماهیچه ای.
جلسه سوم: درک ارتباط بین افکار و احساسات، درک چرخه‌ی افکار، هیجانات و حس‌های بدنی، تمرین تنفس دیافراگمی، تصویرسازی و تمرین آرمیدگی عضلانی تدریجی برای ۴ گروه ماهیچه ای.
جلسه چهارم: بررسی انواع مختلف تفکر منفی و تحریفات شناختی، تمرین شناسایی افکار منفی، درک تاثیر منفی بر رفتار، ترکیب تنفس دیافراگمی با تصویرسازی، تمرین آرمیدگی عضلانی تدریجی منفعل.
جلسه پنجم: شناسایی خودگویی منطقی و غیر منطقی، آموختن گام‌های جایگزینی افکار منطقی به جای افکار غیر منطقی، یادگیری آموزش خودزاد، تمرین خودزاد برای سنگینی و گرما.
جلسه ششم: یکپارچه کردن مدیریت استرس وآرمیدگی در زندگی، درک تعریف مقابله، آموختن انواع سبک‌های مقابله، یادگیری اصول خودزاد برای ضربان قلب، تنفس، شکم و پیشانی.
جلسه هفتم: آموختن و تمرین گام‌های مقابله مؤثر، تمرین خودزادها همراه با تصویر سازی بصری و خودالقایی‌های مثبت، تمرین مراقبه نور خورشید همراه با خودزادها.
جلسه هشتم: آموختن مسائلی در مورد خشم، آگاهی از پاسخ‌ها و الگوهای خشم، آموختن مدیریت خشم، آموختن و تمرین مراقبه‌ی مانترا.
جلسه نهم: یادگیری سبک‌های بین فردی، تمرین ارتباط ابرازگرانه، درک موانع رفتار ابرازگرانه، استفاده از مهارت حل مسئله برای تعارض‌ها، آموختن مراقبه‌ی شمارش تنفس، ادامه تمرین مراقبه‌ی نور خورشید.
جلسه دهم: درک فواید حمایت اجتماعی، ارزیابی شبکه حمایت اجتماعی، شناسایی موانع حفظ حمایت اجتماعی، آموختن تکنیک‌های مدیریت استرس برای حفظ حمایت اجتماعی، مرور کل برنامه.
روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهش
-
- استفاده از جدول توزیع فراوانی جهت ساماندهی داده ها.
-
- استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) جهت توصیف وضعیت موجود متغیرها.
- برای بررسی فرضیه‌ها از روش تحلیل کواریانس ANCOVA)) استفاده شده است. بدیهی است که روش مناسب آماری برای طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل، تحلیل کوواریانس است (دلاور، ۱۳۸۳)، که در آن میانگین پس آزمون گروه آزمایش با میانگین پس آزمون گروه کنترل مقایسه شده و نمره‌های پیش آزمون به عنوان متغیر کمکی به کار گرفته می‌شود (به نقل از ظریف گلبار یزدی، ۱۳۹۰).
فصل چهارم: یافته های پژوهش
در این فصل به ارائه یافته های پژوهش پرداخته خواهد شد. یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل داهها در دو بخش یافته های توصیفی و تحلیلهای مبتنی بر آمار استنباطی ارائه می‌شود.
بررسی جمعیت شناختی
آزمودنی‌ها در هر دو گروه آزمایش و کنترل، زنان نابارور بودند. به این صورت که ۱۲ نفر در گروه آزمایش و ۱۲ نفر در گروه کنترل شرکت داشتند.
جدول ۴-۱ : توزیع سنی آزمودنی‌ها
سن
گروه
میانگین انحراف معیار
کنترل
۶/۲۶ ۲۰/۴
آزمایش
۸/۲۶ ۶۶/۴
جدول ۴-۱ وضعیت سنی آزمودنی‌های دو گروه را نشان می‌دهد. بر اساس نتایج مندرج در این جدول میانگین و انحراف معیار سن آزمودنی‌های گروه کنترل به ترتیب ۶/۲۶ و ۲۰/۴ می‌باشد. همچنین میانگین و انحراف معیار سن آزمودنی‌های گروه آزمایش نیز به ترتیب ۸/۲۶ و ۶۶/۴ می‌باشد. با تجزیه و تحلیل آماری تفاوت معناداری بین دو گروه، از نظر سنی دیده نشد.
جدول ۴-۲ : وضعیت تحصیلی آزمودنی‌ها
تحصیلات
کنترل
آزمایش
سیکل
۲
۳
دیپلم
۴
۳
فوق دیپلم
۳
۳
لیسانس
۳
۲
فوق لیسانس
_
۱
بر اساس نتایج مندرج در جدول ۴-۲ در گروه کنترل سطح تحصیلات از سیکل تا لیسانس می‌باشد و در گروه آزمایش نیز این سطح از سیکل تا فوق لیسانس می‌باشد.
بررسی توصیفی داده ها
در این بخش اطلاعات توصیفی دو گروه آزمایش و کنترل در دو مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون در خرده مقیاس‌های پژوهش ارائه شده است.
جدول ۴-۳ : شاخص‌های توصیفی دو گروه در متغیر کیفیت زندگی در پیش آزمون و پس آزمون
میانگین
انحراف معیار
متغیر
گروه
پیش آزمون پس آزمون
پیش آزمون پس آزمون
سلامت جسمانی
کنترل
۶۷/۲۶ ۲۵/۲۷
۶۲/۳ ۳۸/۳
آزمایش
۳۳/۲۴ ۳۳/۲۸
۰۹/۴ ۰۵/۳
سلامت روانی
کنترل
۶۷/۱۷ ۰۰/۱۷
۲۰/۳ ۴۳/۳
آزمایش
۴۲/۱۸ ۵۰/۲۴
۲۳/۲ ۷۳/۱
روابط اجتماعی
کنترل
۳۳/۹ ۳۳/۹
۸۸/۰ ۰۷/۱
آزمایش
۶۷/۹ ۷۵/۱۲
۵۵/۱ ۳۵/۱
سلامت محیطی
کنترل
۶۷/۲۶ ۵۸/۲۵
۲۸/۳ ۸۱/۲
آزمایش
۲۵/۲۵ ۱۷/۲۹
۲۸/۴ ۰۸/۴
کیفیت زندگی کل
کنترل
۳۳/۸۰ ۴۲/۷۹
۵۱/۵ ۸۶/۵
آزمایش
۶۷/۷۷ ۲۵/۹۵
۲۹/۱۰ ۶۴/۵
جدول ۴-۳ شاخص‌های آمار توصیفی در متغیرکیفیت زندگی را در پیش آزمون و پس آزمون به تفکیک برای دو گروه نشان می‌دهد. همان طور که مشاهده می‌شود تفاوت میانگین گروه آزمایش و کنترل در پیش آزمون و پس آزمون بیانگر افزایش معنادار کیفیت زندگی زنان نابارور در پس آزمون گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل می‌باشد.
جدول ۴-۴: شاخص‌های توصیفی دو گروه در متغیر افکار خودآیند منفی در پیش آزمون و پس آزمون
میانگین
انحراف معیار
متغیر
گروه
پیش آزمون پس آزمون
پیش آزمون پس آزمون
افکار خودآیند منفی
کنترل
۴۲/۳ ۷۵/۳
۸۸/۱ ۸۴/۱
آزمایش
۱۷/۵ ۶۷/۱
۳۳/۱ ۲۳/۱
