• Kachanoski, R. G., E. G. Gregorich, and I. J. Van Wesenbeck. 1988. Estimating spatial variations of soil water content using non-containing electromagnetic inductive methods. Can J. Soil Sci. 68: 715-722.

• Kerry, R., and M. Oliver. 2003. Variograms of ancillary data to aid sampling for soil surveys. Precision Agric. 4: 261-278.

• Khresat, S. A., and A. Y. Taimeh. 1998. Properties and characterization of Vertisols developed on limestone in a semiarid environment. J. of A. Environ. 40: 235-244.

• Khresat, S. A. 2001. Calcic horizon distribution and soil classification in selected soils of north-western Jordan. J. of A. Environ. 47: 145-152.

• Khresat, S. A., and E. A. Qudah. 2006. Formation and properties of aridic soils of Azraq basin in northeast Jordan. J. A. Environ. 64: 116-136.

• Lloyd, C. D., and P. M. Atkinson. 2004. Increased accuracy of geostatistical prediction of nitrogen dioxide in the United Kingdom with secondary data. Inter. J. of Appl. Earth Obs. and Geo. 5: 293-305.

• Lopez-Granados, F., M. Jurado-Exposito, S. Atenciano, A. Garcia-Ferrer, M. S. De la Orden, and L. Garcia-Torres. 2003. Spatial variability of agricultural soil parameters in southern Spain. Plant and Soil 246:97-105.

• Lopez-Granados, F., M. Jurado-Exp´osito, J. M. Pena-Barragan, and L. Garcıa-Torres. 2005. Using geostatistical and remote sensing approaches for mapping soil properties. Europ. J. Agro. 23: 279–۲۸۹.

• Mahler, M. S. 1979. The Selected Papers of Margarets. Mahler, Vols I and II, New York: Jason Aronson. 306 p. and 263 p.

• Malczewski, J. 1999. GIS multi-Criteria Decision Analysis, John Wiley and Sons INC, New York.

• Malczewski, J. 2004. GIS-based Land use suitability analysis, a critical overview. Prograss in planning 62: 3-65.

• Martin, D., and S. K. Saha. 2009. Land evaluation by integrating remote sensing and GIS for cropping system analysis in a watershed. Current Sci. 96: 569-575.

• Martin, J. H., and C. Monger. 2002. Siol classification in arid lands with Thematic Mapper. Publicado en Terra. 20:89-100.

• Messing, I., M. H. Hoang, L. Chen, and B. Fu. 2003. Criteria for land suitability evaluation in small catchments on the Loess Plateau in China. Catena 54: 215-234.

• Miller, M. P., M. J. Singer, and D. R. Nielson. 1988. Spatial variability of wheat yield and soil properties on complex hills. Soil Sci. Soc. Am. J. 52:1133-1141.

• Miyamoto, S., and A. Chacon. 2005. Soil salinity of urban turf areas irrigated with saline water: II. Soil factors. Landscape Urban Planning 71: 233-241.

• Mottaghi. M. M. 1998. Soil Survey Manual (Trans. From English). Agricultural Research. Education and Extention Organization. Tehran. Iran. 514p.

• Mulders, M. A. 1987. Remote sensing in soil science, Agriculture University of Wageningen, Elsevier publication. 325 p.

• Mouser, P., and D. M. Rizzo. 2000. Evaluation of Geostatistics for Combined Hydrochemistry and Microbial Community Fingerprinting at a Waste Disposal Site. pp: 1-11.

• Mwasi, B. 2001. Land use confilict resolution in a fragilc ecosystem using Multi-Criteria Evaluation (MCE) and a GIS-based Decision Support Systems (DSS), International Conference on Spatial Information for Sustainable Development, Nairobi, Kenya.

• Myers, R. L. 1993. Determining amaranth and canola suitability in Missouri through Geographic Information System Analysis. In J. Janik and J. E. Simon, (ed.), new crops. Wiley, New York, pp: 102-105.

• Naseri, A. A., M. Albaji, S. Boroomand Nasab, A. Landi, P. Papan, and A. Bavi. 2009. Land suitability evaluation for principal crops in the Abbas Plain, Southwest Iran. J. Food, Agric and Environ. 7: 208-213.

• Panagopoulos, T., J. Jesus, M. D. C. Antunes, and J. Beltr˜ao. 2006. Analysis of spatial interpolation for optimising management of a salinized field cultivated with lettuce. Europ. J. Agron. 24: 1-10.

• Parsons, R. L., and J. D. Frost. 2002. Evaluating site investigation quality using GIS and geostatistics, J. of Geotec. And Geoenviron. Eng. 128: 451-461.

• Paz-Gonzalez, A., S. R. Viera, and M. T. Toboada Castro. 2000. The effect of cultivation on the spatial variability of selected properties of an umbric horizon. Geoderma 97: 273-292.

• Prakash, T. N. 2003. Land suitability analysis for agricultural crops Fuzzy Multi-criteria decision making approach, MSc Thesis in Geo-information International Institute for Geo-information Sceince and Earth Observation.

• Quine, T. A., and Y. Zhang. 2002. An investigation of spatial variation in soil erosion, soil properties and crop production within an agricultural field in Devon, U.K. J. Soil and Water Conserv. 57:50-60.

• Rahimi Lake, H., R. Taghizadeh Mehrjardi, A. Akbarzadeh, and H. Ramezanpour. 2009. Qualitative and quantitative land suitability evaluation for olive (Olea europaea L.) production in Roodbar region, Iran. Agri. J. 4:52-64.

• Richards, L. A. (ed.) 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkaline soils. U.S. Salinity Laboratory Staff. USDA. Hand book No. 60. Washington, D C, USA. 160p.

• Riquire, J., D. L. Bramas, and J. P. Cornet. 1970. A new system of soil appraisal in terms of actual and potential productivity. FAO Soil Resources, Development Division. FAO. Rome.

• Robinson, T. P., and G. Metternicht. 2006. Testing the performance of spatial interpolation techniques for mapping soil properties. Com. and Elec. in Agri. 50: 97-108.

• Rossiter, D. G. 1994. A theorical Framework for land evaluation, Why and how Soil Use and Management 11: 132-140.

• Rossiter, D. G. 1996. A theorical framework for land evaluation. Geoderma. Vol. 72:165-190.

• Sarangi, A., C. A. Madramootoo, and P. Enright. 2006. Comparison of spatial variability techniques for runoff estimation from a Canadian watershed. Bio. Eng. Available at

• Sarma, V. A. K. 2006. Mapping of the soil, Science Publisher.

• Sepaskhah, A. R., S. H. Ahmadi, and A. R. Nikbakht Shahbazi. 2004. Geostatistical analysis of sorptivity for a soil under tilled and no-tilled conditions. Soil and Tillage Res. 83:237-245.

• Shahbazi, F., D. Dela Rosa, M. Anaya-Romero, A. A. jafarzadeh, f. Sarmadian, M. R. Neyshabouri, and S. Oustan. 2008. Land use planning in Ahar area (Iran), using Microleis DSS. Int. J. Agrophisics 22: 277-286.

• Shalaby, A., Y. Ouma, and S. tateishi. 2006. Land suitability assessment for perennial crops using remote sensing and geographic information system: a case study in northwestern Egypt. Archives of Agro. and Soil Sci. 52: 243-261.

• Shankar, N., and H. Achyuthan. 2007. Genesis of calcic and petrocalcic horizons from Coimbatore, Tamil Nadu: Micromorphology and geochemical studies. Quaternery International, Elsevier 175: 140-154.

• Silva, A. C., and J. L. Blanco. 2003. Delineation of suitable areas for crops using a Multi-Criteria Evaluation approach and land use/cover mapping a case study in central Mexico. Agri. System 77:117-136.

• Soil Institute of Iran. 1979. Manual of Land classification for irrigation, Ministry of Agriculture, Soil Institute of Iran, Pub. No. 205. 103p.

• Soil Taxonomy. 1993. Soil survey manual. USDA. Hand b. No. 18. Washington, D C, USA.

• Soil Taxonomy. 1999. Soil taxonomy. A basic system of soil classification for making and interpreting soil survey. U. S. D. A. Hand b. No. 436. U. S. 2^nd, (ed.), Government Printing Office, Washington, DC.

• Soil Taxonomy. 2006. Soil survey staff. USDA. NRCS. 341p.

• Sys, C. 1985. Land Evaluation. Ghent, Belgium: State University of Ghent.

• Sys, C., and W. Verheye. 1974. Land evaluation for irrigation of arid regions by the use of parameteric method, Trans 10^th Int. Soil Congr., Moscow, 10: 149-155.

• Sys, C., and S. Frankart. 1970. Land capability classification in the humid tropics African soils 16 (3): 153-175.

• Sys, C., E. Van Ranst, and J. Debaveye. 1991. Land evaluation. Part II Methods in Land evaluation, International Training Center for post Graduate Soil Scientists, Gent University, Ghent, Belgium, 247p.

• Taim-Shing M., S. Marios, and T. Yun-Sheng. 1999. Geostatistical application in ground water-modeling in south-central Kansas. J. Hydro. Eng. 4: 57-64.

• Thapa, B. R., and Y. Murayama. 2007. Land evaluation for pre-urban agriculture using analytical hierarchical process and Geographic Information System techniques: A case study of Hanoi. Land Use Policy. (Article in Press). Doi: 10.1016/J. land use pol. 2007.06.004.

• Thompson, H. C., and W. C. Kelly. 1957. Vegetable Crops, McGraw-Hill Book Co., NY.

• Utset, A., T. Lopez, and M. Diaz. 2000. A comparison of soil maps, kriging and a combined method for spatially prediction bulk density and field capacity of Ferralsols in the Havana-Matanaz Plain. Geoderma 96: 199-213.

• فرضیه فرعی پانزدهم رابطه بین رضایت شغلی و فقدان موفقیت شخصی را مورد بررسی قرار داد، که بر اساس نمودار پراکنش رسم شده بین دو متغیر (نمودار ۴-۳-۱۷) و جدول ۴-۳-۱۷ رابطه معکوس و معنادار بین این دو متغیر تأیید شد. ضریب همبستگی پیرسون برابر ۳۹۹/۰- و ضریب تعیین برابر ۹/۱۵ درصد محاسبه گردید.

• فرضیه فرعی شانزدهم تأثیر جنسیت بر رابطه بین معنویت محیط کار و فرسودگی شغلی را مورد بررسی قرار داد، که بر اساس تحلیل لگ خطی مشخص شد که جنسیت بر رابطه بین معنویت محیط کار و فرسودگی شغلی معلمان تأثیرگذار نمی باشد.

• فرضیه فرعی هفدهم تأثیر جنسیت بر رابطه بین معنویت محیط کار و رضایت شغلی را مورد بررسی قرار داد، که بر اساس تحلیل لگ خطی مشخص شد که جنسیت بر رابطه بین معنویت محیط کار و رضایت شغلی معلمان تأثیرگذار نمی باشد.

• فرضیه فرعی هجدهم تأثیر سطح تحصیلات بر رابطه بین معنویت محیط کار و فرسودگی شغلی را مورد بررسی قرار داد، که بر اساس تحلیل لگ خطی مشخص شد که سطح تحصیلات بر رابطه بین معنویت محیط کار و فرسودگی شغلی معلمان تأثیرگذار نمی باشد.

• فرضیه فرعی نوزدهم تأثیر سطح تحصیلات بر رابطه بین معنویت محیط کار و رضایت شغلی را مورد بررسی قرار داد، که بر اساس تحلیل لگ خطی مشخص شد که سطح تحصیلات بر رابطه بین معنویت محیط کار و رضایت شغلی معلمان تأثیرگذار نمی باشد.

• فرضیه فرعی بیستم تأثیر سابقه کار بر رابطه بین معنویت محیط کار و فرسودگی شغلی را مورد بررسی قرار داد، که بر اساس تحلیل لگ خطی مشخص شد که جنسیت بر رابطه بین معنویت محیط کار و فرسودگی شغلی معلمان تأثیرگذار نمی باشد.

• فرضیه فرعی بیست و یکم تأثیر جنسیت بر رابطه بین معنویت محیط کار و رضایت شغلی را مورد بررسی قرار داد، که بر اساس تحلیل لگ خطی مشخص شد که سابقه کار بر رابطه بین معنویت محیط کار و رضایت شغلی معلمان تأثیرگذار نمی باشد.

• فرضیه فرعی بیست و دوم تأثیر وضعیت تأهل بر رابطه بین معنویت محیط کار و فرسودگی شغلی را مورد بررسی قرار داد، که بر اساس تحلیل لگ خطی مشخص شد که وضعیت تأهل بر رابطه بین معنویت محیط کار و فرسودگی شغلی معلمان تأثیرگذار نمی باشد.

• فرضیه فرعی بیست و سوم تأثیر وضعیت تأهل بر رابطه بین معنویت محیط کار و رضایت شغلی را مورد بررسی قرار داد، که بر اساس تحلیل لگ خطی مشخص شد که وضعیت تأهل بر رابطه بین معنویت محیط کار و رضایت شغلی معلمان تأثیرگذار نمی باشد.

• فرضیه فرعی بیست و چهارم رابطه بین مؤلفه های معنویت محیط کار با فرسودگی شغلی را مورد بررسی قرار داد، که بر اساس نتایج رگرسیون چندمتغیره مشخص شد که مؤلفه های فردی-روان شناختی، و سازمانی معنویت به ترتیب بیشترین تأثیر را بر فرسودگی شغلی دارند.

• فرضیه فرعی بیست و پنجم رابطه بین مؤلفه های معنویت محیط کار با رضایت شغلی را مورد بررسی قرار داد، که بر اساس نتایج رگرسیون چندمتغیره مشخص شد که مؤلفه فردی-روان شناختی معنویت بیشترین تأثیر را بر رضایت شغلی دارد.

• فرضیه فرعی بیست و ششم رابطه بین جنسیت و فرسودگی شغلی را مورد بررسی قرار داد که بر اساس ضرایب اسپیرمن و تاوbکندال مشخص شد که متغیر جنسیت با فرسودگی شغلی رابطه معنادار دارد و فرسودگی شغلی در معلمان مرد بیشتر از معلمان زن است.

• فرضیه فرعی بیست و هفتم رابطه بین جنسیت و رضایت شغلی را مورد بررسی قرار داد که بر اساس ضرایب اسپیرمن و تاوbکندال مشخص شد که متغیر جنسیت با رضایت شغلی رابطه معنادار دارد و رضایت شغلی در معلمان زن بیشتر از معلمان مرد است.

• فرضیه فرعی بیست و هشتم رابطه بین سطح تحصیلات و فرسودگی شغلی را مورد بررسی قرار داد که بر اساس ضرایب اسپیرمن و تاوbکندال مشخص شد که متغیر سطح تحصیلات با فرسودگی شغلی رابطه معنادار ندارد.

• فرضیه فرعی بیست و نهم رابطه بین سطح تحصیلات و رضایت شغلی را مورد بررسی قرار داد که بر اساس ضرایب اسپیرمن و تاوbکندال مشخص شد که متغیر سطح تحصیلات با رضایت شغلی رابطه معنادار ندارد.

• فرضیه فرعی سی ام رابطه بین سابقه کار و فرسودگی شغلی را مورد بررسی قرار داد که بر اساس ضرایب اسپیرمن و تاوbکندال مشخص شد که متغیر سابقه کار با فرسودگی شغلی رابطه معنادار ندارد.

• فرضیه فرعی سی و یکم رابطه بین سابقه کار و رضایت شغلی را مورد بررسی قرار داد که بر اساس ضرایب اسپیرمن و تاوbکندال مشخص شد که متغیر سابقه کار با رضایت شغلی رابطه معنادار ندارد.

• فرضیه فرعی سی و دوم رابطه بین وضعیت تأهل و فرسودگی شغلی را مورد بررسی قرار داد که بر اساس ضرایب اسپیرمن و تاوbکندال مشخص شد که متغیر وضعیت تأهل با فرسودگی شغلی رابطه معنادار ندارد.

• فرضیه فرعی سی و سوم رابطه بین وضعیت تأهل و رضایت شغلی را مورد بررسی قرار داد که بر اساس ضرایب اسپیرمن و تاوbکندال مشخص شد که متغیر وضعیت تأهل با رضایت شغلی رابطه معنادار ندارد.

۵-۲- بحث و بررسی
فرسودگی شغلی به دلیل اثرات مخربش، مسئله مهمی در کسب و کار و زندگی اجتماعی است. علاوه بر اینکه فرسودگی شغلی اثرات منفی بر سلامت روانی و جسمی افراد دارد، بر بهره­وری و عملکرد شغلی نیز تأثیرگذار است، و با توجه به روند فزاینده فرسودگی در سازمان­های امروزی از جمله در سازمان­های پویا و در حال تغییر کشور این موضوع باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد، و از آنجا که مدارس از معدود سازمان­هایی هستند که با همه­ سازمان­های دیگر چه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم رابطه دارند، بحث در رابطه با فرسودگی شغلی معلمان ضروری می باشد.
از تئوری هرزبرگ در رابطه با ارتباط رضایت شغلی و فرسودگی شغلی معلمان چنین استفاده می شود که معلمان دو دسته نیاز دارند که یکی نیازهای بهداشتی و دیگری نیازهای انگیزشی است؛ ارضای نیازهای بهداشتی سبب انگیزش و رضایت زیاد در معلمان نمی شود؛ چرا که معلمان و یا به طور کلی کارکنان سازمان ها، ارضای این نیازها (نیازهای بهداشتی) را از جمله وظایف سازمانی قلمداد می کنند، اگر چه باید تأکید کرد که فراهم نشدن نیازهای بهداشتی نارضایتی به دنبال دارد. آنچه که به عقیده هرزبرگ سبب انگیزش و رضایت شغلی در کارکنان (در اینجا معلمان) می شود، ارضای نیازهای انگیزشی مانند کار تلاش برانگیز، مسئولیت فزاینده، امکان کسب موفقیت، قدردانی از کار، رشد و توسعه در کار می باشد که باعث رشد و کمال فردی شده و توانایی فرد را در کار افزایش می دهند تا به نحوی خلاق و متعهد پاسخگوی محیط کار خود باشند. پیداست محیط سازمانی که نیازهای فوق الذکر را برآورده کند، کارکنانی متعهدتر و بانشاط تر خواهد داشت، زیرا که از این طریق موجبات رشد و کمال فردی آن ها را فراهم آورده است. بالعکس در صورت عدم ارضای نیازهای انگیزشی در معلمان به مرور زمان باعث نارضایتی آن ها نسبت به فرایند کار و محیط سازمانی می شود. این امر به نوبه خود مسخ شخصیت (احساس سوء ظن، بدبینی و دل زدگی نسبت به کار و مدیران سازمان)، کاهش موفقیت فردی (احساس ناکارآمدی و فقدان پیشرفت) و خستگی عاطفی را در آن ها ایجاد خواهد کرد که این موارد خود از علایم و نشانگان فرسودگی شغلی قلمداد می شوند (سپاه منصور، ۱۳۹۱). شاید بتوان گفت از مهمترین ارکان پایداری و ثبات هر سازمانی رضایت شغلی کارکنان‌ آن است. رضایت شغلی بالا نشان دهنده سازمانی است که به‌ گونه‌ای خوب و صحیح اداره می‌شود، و بطور کلی نتیجه‌ای است که از مدیریت رفتاری‌ کارساز سرچشمه می‌گیرد (رفیعی، ۱۳۸۲).
از سوی دیگر تأکید بر وجود و حضور نیرویی برتر (خدا) در کار و محیط کار، زمینه های هدفمندی و معنابخشی را در کار برای افراد فراهم می آورد و کارکنان، خود را در مقابل نیرویی احساس می کنند که همواره ناظر و حاکم بر آنهاست و برای رضایت آن می کوشند. این تلاش ممکن است برای کارکنان موجبات رضایت باطنی را فراهم آورد. این رضایتمندی یقیناً در رضایت شغلی یک فرد نیز مؤثر است و به تبع آن، کاهش جابه جایی، کاهش غیبت و افزایش بهره وری را در پی خواهد داشت (رستگار، ۱۳۸۹).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

معنویت در محیط کار چارچوبی از ارزش های مشهود در فرهنگ سازمانی است که موجب تعالی کارکنان، ضمن فرایند کار می شود و حس در کنار هم بودن را به گونه ای در آنها باور می کند که احساس کمال و سرزندگی کند (پیدمنت، ۲۰۰۴).
نتایج یافته های این تحقیق حاکی از وجود رابطه معکوس و معنی دار بین معنویت محیط کار و فرسودگی شغلی است. همچنین برندا و سومرال (۲۰۰۸) و کپتری (۲۰۱۰) در تحقیقاتشان رابطه بین فرسودگی شغلی و معنویت را نشان دادند. بنابراین نتایج این پژوهش با یافته های تحقیق برندا و سومرال (۲۰۰۸) و کپتری (۲۰۱۰) همسو می باشد.
بنابراین انتظار می رود با افزایش معنویت در محیط کار، و ایجاد محیطی معنوی و مطلوب در مدارس، فرسودگی شغلی معلمان کاهش یابد.
نتایج دیگر این پژوهش همچنین نشان داد که رابطه مستقیم و معنی داری بین معنویت محیط کار و رضایت شغلی معلمان وجود دارد. از طرفی گاپتا و کومار (۲۰۱۲) در پژوهش خود نشان دادند بین معنویت محیط کار و رضایت شغلی رابطه مثبت معناداری وجود دارد.
در تحقیق لواسانی و همکاران (۱۳۸۷) معنویت، تعهد سازمانی و استرس شغلی پیش­بین­های معنی­داری برای رضایت شغلی بود. شجاعی و همکاران (۱۳۹۱) نیز در تحقیق خود رابطه میان رضایت شغلی و معنویت محیط کار را نشان دادند.
بنابراین یافته های این پژوهش با نتایج تحقیقات گاپتا و کومار (۲۰۱۲)، لواسانی و همکاران (۱۳۸۷)، و شجاعی و همکاران (۱۳۹۱) هم راستا می باشد.
از سوی دیگر این پژوهش نتیجه گرفت که رضایت شغلی نیز با فرسودگی شغلی رابطه معنی دار دارد. همچنین اولکی (۲۰۰۱) در تحقیق خود رابطه بین فرسودگی شغلی و رضایت شغلی را نشان داد. گرینبرگ (۲۰۰۴) نیز با بررسی تحلیل­رفتگی و رابطه آن با رضایت شغلی ۸۰۰ دانشجوی کارشناسی ارشد شاغل در سازمان­ها به این نتیجه رسیدند که بین رضایت شغلی و تحلیل­رفتگی همبستگی وجود دارد، اما در تحقیق سری (۲۰۰۴) ارتباط معنی­داری بین رضایت شغلی و دو بعد فرسودگی شغلی (خستگی عاطفی و مسخ شخصیت) معلمان مدارس مشاهده نشد. طی پژوهش کوستلیوس (۲۰۰۵) در یونان روی ۱۷۵ معلم تربیت­بدنی در مقاطع ابتدایی و راهنمایی، رابطه بین رضایت شغلی و فرسودگی شغلی بررسی شد. تحلیل نتایج رابطه­ای منفی بین این دو ساختار را آشکار کرد. ابری (۲۰۰۶) نیز در بررسی ارتباط فرسودگی شغلی بر روی ۳۵۴ نفر از متخصصان خدمات انسانی، ارتباط مستقیم و معکوسی بین رضایت شغلی با خستگی عاطفی، فقدان موفقیت شخصی و مسخ شخصیت به دست آورد. از طرفی کشانی (۱۳۷۷) رضایت شغلی و تحلیل­رفتگی شغلی در معلمان کودکان عقب­مانده ذهنی آموزش­پذیر را در شهر تهران بررسی کرد. یافته­های این پژوهش نشان داد میان رضایت شغلی و تحلیل­رفتگی رابطه منفی و معنی­داری وجود دارد. مهینی (۱۳۸۶) نیز در پژوهش خود نشان داد که بین تحلیل رفتگی و رضایت شغلی مدیران رابطه منفی وجود دارد. همچنین وی نشان داد که بین خرده مقیاس های تحلیل رفتگی (خستگی عاطفی، مسخ شخصیت، فقدان موفقیت شخصی) با رضایت شغلی نیز رابطه منفی وجود دارد. همچنین نتایج تحقیق سپاه منصور و همکاران (۱۳۹۱) نشان داد که بین متغیر رضایت شغلی با متغیر فرسودگی شغلی معلمان رابطه منفی معناداری وجود دارد، بدین معنی که با کاهش رضایت شغلی، فرسودگی شغلی معلمان افزایش می یابد. بنابراین می توان گفت نتایج پژوهش حاضر در زمینه رابطه بین فرسودگی شغلی و رضایت شغلی با یافته های تحقیقات اولکی (۲۰۰۱)، گرینبرگ (۲۰۰۴)، کوستلیوس (۲۰۰۵)، ابری (۲۰۰۶)، کشانی (۱۳۷۷)، مهینی (۱۳۸۶)، سپاه منصور و همکاران (۱۳۹۱) هم سو می باشد. درصورتی که رابطه بین مؤلفه های فرسودگی شغلی و رضایت شغلی در این پژوهش هم سو با نتایج تحقیقات ابری (۲۰۰۶)، و مهینی هم سو بوده و در زمینه رابطه بین مؤلفه های خستگی عاطفی و مسخ شخصیت نتایج تحقیق سری (۲۰۰۴) را تأیید نمی کند.
وان هرن^[۱۵۵] و همکاران (۱۹۹۷) معتقدند که عاملی مثل جنسیت می تواند اثر مرتبط با فرسودگی شغلی معلمان داشته باشد. در این راستا، پژوهش حاضر نتیجه گرفت که بین جنسیت معلمان و فرسودگی شغلی آنها رابطه معنادار وجود دارد، و فرسودگی شغلی در معلمان مرد بیشتر از معلمان زن است. از طرفی گرینبرگ (۲۰۰۴) نشان داد که مردان سطح بالاتری از تحلیل­رفتگی در مؤلفه مسخ شخصیت تجربه می­ کنند. همچنین نتایج تحقیق قدیمی مقدم و حسینی طباطبایی (۱۳۸۵) حاکی از این است که و میزان فرسودگی شغلی معلمان و کارکنان مرد بیشتر از زنان است. محمدی (۱۳۸۵) نیز در تحقیقی نشان داد تفاوت معنادار در فرسودگی (خستگی عاطفی، مسخ شخصیت) در میان دبیران زن و مرد وجود دارد و دبیران مرد در مقایسه با دبیران زن از فرسودگی شغلی (خستگی عاطفی و مسخ شخصیت) بیشتر برخوردارند. از سوی دیگر نتایج تحقیقات سیدقراعینی و سیدعباس­زاده (۱۳۸۶) نشان داد بین فرسودگی شغلی دبیران زن و مرد تفاوت معنادار وجود دارد و میزان فرسودگی شغلی دبیران مرد بیشتر از دبیران زن است. در نتیجه می توان گفت نتایج این پژوهش در زمینه رابطه جنسیت و فرسودگی شغلی، با یافته های تحقیقات گرینبرگ (۲۰۰۴)، قدیمی مقدم و حسینی طباطبایی (۱۳۸۵)، محمدی (۱۳۸۵)، و سیدقراعینی و سیدعباس زاده (۱۳۸۶) هم سو است.
نتایج دیگر این پژوهش حاکی از رابطه جنسیت و رضایت شغلی است. از طرفی سری (۲۰۰۴) در تحقیق خود نشان داد رضایت شغلی معلمان زن نسبت به معلمان مرد بیشتر است. در تحقیق عاطف و همکاران (۱۳۸۵) نیز خشنودی شغلی کارکنان زن بیشتر از کارکنان مرد بود، همچنین نوربخش و میرنادری (۱۳۸۴) در تحقیقی نشان دادند که بین رضایت شغلی و متغیر جنسیت رابطه معناداری وجود دارد، اما بین تأهل و سابقه خدمت با رضایت شغلی رابطه معنادار وجود ندارد. نتایج تحقیق زمینی و حسینی نسب (۱۳۸۸) نیز نشان داد که بین رضایت شغلی زنان و مردان تفاوت معنادار وجود دارد. نهایتاً در تحقیق مروری (۱۳۸۹) رضایت شغلی معلمان زن به طور معناداری بیشتر از معلمان مرد بود. بنابراین می توان گفت نتایج این پژوهش در زمینه رابطه بین جنسیت و رضایت شغلی با نتایج تحقیقات سری (۲۰۰۴)، عاطفی و همکاران (۱۳۸۵)، نوربخش و میرنادی (۱۳۸۴)، زمینی و حسینی نسب (۱۳۸۸)، و مروری (۱۳۸۹) هم سو می باشد. درضمن عدم وجود رابطه بین وضعیت تأهل و سابقه خدمت در این پژوهش، تأیید کننده یافته های پژوهش نوربخش و میرنادی (۱۳۸۴)، و ترکمان و عابدی (۱۳۸۸) در این زمینه است.
۵-۳- محدودیت های تحقیق
از مهم ترین محدودیت های این پژوهش می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• عدم پاسخگویی برخی از معلمان

• بعد مسافت و پراکندگی مدارس دولتی مقطع متوسطه ناحیه ۱ شهرستان کرمان

• اظهارات غیرواقعی برخی از معلمان در رابطه با محیط کارشان

۵-۴- پیشنهادها
در این بخش، پیشنهادهای محقق با توجه به نتایج حاصله از پژوهش در سه بخش پیشنهادهای پژوهش، پیشنهادهای کاربردی و پیشنهادهایی به پژوهشگران آینده ارائه می گردد.
۵-۴-۱- پیشنهادهای پژوهش

• جداول و نمودارهای ۴-۳-۱، و ۴-۳-۲ به ترتیب رابطه معکوس و معنادار بین معنویت محیط کار و فرسودگی شغلی معلمان، و رابطه مستقیم و معنادار بین معنویت محیط کار و رضایت شغلی معلمان را تأیید می کند، بنابراین پیشنهاد می گردد جهت کاهش فرسودگی شغلی معلمان، و داشتن معلمانی با رضایت شغلی بالا به معنویت محیط کار و مؤلفه های آن در مدارس، توجه گردد.

• با توجه به جدول ها و نمودارهای ۴-۲-۷ تا ۴-۲-۱۰ می توان گفت که مؤلفه های فردی-پرورش روح، و سازمانی معنویت در مدارس کمتر از سایر مؤلفه های وجود دارند، لذا توجه به این مؤلفه ها و اقداماتی در زمینه پرورش آنها پیشنهاد می گردد، و زمینه هایی برای پرورش روح معنوی معلمان فراهم شود.

• با توجه به تأثیر زیاد مؤلفه سازمانی معنویت بر فرسودگی شغلی و همچنین توجه پایین به این مؤلفه در سازمان ها، پیشنهاد می شود توجه به این مؤلفه در رأس اهداف مدیران قرار گیرد.

۵-۴-۲- پیشنهادهای کاربردی

اصول طراحی برای اطمینان از بدنه ی محکم برای حفاظت از خاک تغذیه ی گیاهان و ظرفیت نگهداری آب کافی، زهکشی مناسب و سهولت نگهداری آب کافی را نشان می دهد.

تصویر شماره (۱۴-۲): ویژگی های تکنیکی گلدان و گلجای منبع (مرتضایی، ۱۳۸۲: ۷۶)
۵-۱۸-۲ :پوشش پایه درختان
۱-۵-۱۸-۲ :شبکه پایه درختان
هر جا که درختان در پیاده رو قرار گیرند، پایه انها غالبا با مصالح نفوذ پذیر در برابر آب همچون حفاظ فلزی، کف سازی سنگ یا آجری، گرانیت خرد شده و یا دیگر خرده سنگها پوشانده می شود. پوشش انتخاب شده می بایست پایداری لازم را در برابر حرکت عابران داشته باشد
بیشتر انواع پوشش پایه درختان به نحوی طراحی می شوند که جلوی رشد دائمی تنه درخت را نگیرند. کف سازی های سنگی یا آجری معمولأ برداشتنی اند. برخی از حفاظ های فلزی درختان دارای حلقه های اضافی (پیرامون تنه درخت) اند. که می توان حذف شان کرد. به علاوه مصالحی همچون گرانیت خرد شده امکان جابجایی به هنگام رشد تنه درخت را دارند (انجمن شهرسازی امریکا، ۱۳۸۷: ۳۶۵)
تصویر شماره (۱۵-۲) پوشش پایه درخت (همان منبع)
۲-۵-۱۸-۲ :اهداف و کاربرد
هدف از بکار بردن شبکه حصار دور درخت به قرار زیر می باشد:
الف) حفاظت ریشه و تنه درخت
ب) جذب آب باران در فصول مختلف سال به وسیله شیب(تصویر۱۳-۲)
ج) ادامه کف سازی تا نزدیکی تنه درخت و حفظ انتظام کف سازی
د) جلوگیری از کج شدن تنه و ریشه درخت(قنبری، ۱۳۸۹: ۱۵۳)
تصویر شماره (۱۶-۲) ایجاد شیب برای جذب آب
گاهی اوقات باید برای شمع زدن درختان محل هایی را در طراحی شبکه در نظر گرفت یا شبکه ها را طوری ایمن کرد که بتوانند با کابل، حایل درختان شوند. تمامی شبکه ها و اتصالات باید از دو تکه یا بیشتر ساخته شوند تا بتوان بعد از غرسی نهال و درخت، بویژه با ریشه های انبوه و برآمده، نسبت به استقرار مجدد آنها اقدام کرد(تصویر ۱۴-۲) (مرتضایی، ۱۳۸۲: ۱۲۱)
تصویر شماره(۱۷-۲) شبکه یک تکه و چند تکه برای شمع زدن
۳-۵-۱۸-۲ :حفاظت تنه درخت
«این وسیله امکان حفاظت از نهال های نو کاشته در محیط های شلوغ و پر تردد عابران را فراهم می سازد.»
این محیط شامل توقفگاه، فروشگاه های زنجیره ای یا گذرگاههای باریک می شوند. این حفاظ ها دور درخت می پیچند یا مستقل در زمین فرو می روند یا بوسیله پیچ به شبکه پای درخت محکم می شوند.
می توان عناصر طولی و افقی حفاظ را به دلخواه تعیین نمود.
فولاد نرم (دارای ۵/۰ تا۲۵/۰) کاملأ با ابفت شهر تناسب دارد، ضمن اینکه در برابر خوردگی هم مقاومت خوبی دارد. ریل ها و حفاظ ها را می توان با یک طرح واحد در تمامی شهر گستراند ولی طراحی منطقه ای هم امکان پذیر است. حفاظ تنه درخت باید بین ۳/۱ تا ۶/۱ متر ارتفاع داشته باشد تا از عهده حفاظ لازم برآید، در ضمن به شاخه گسترانی درخت نیز صدمه وارد نیاورد. انتهای عناصر عمودی را باید به سمت خارج درخت برگرداند تا باعث صدمه به تنه ان نشود»(مرتضایی، ۱۳۸۲، ۱۲۳)
تصویر شماره (۱۸-۲) دو روش برای اتصال حفاظ تنه درخت
۶-۱۸-۲ :باجه تلفن عمومی
۱-۶-۱۸-۲:انواع باجه تلفن عمومی
الف) تلفن های مستقردر محفظه های نیمه باز: این محفظه ها صرفأ به منظور احاطه کردن سرو بالای تنه ی استفاده کننده برای جلوگیری از سرو صدای بیرون طراحی شده اند و نمی توانند ان را از تأثیرات اقلیمی نامطلوب محافظت کنند. همچنین بخاطر اندازه بالنسبه کوچک خود مکان کافی برای گذاشتن وسایل همراه استفاده کننده، بخش زیادی از سرو صدای محیط خارج، باز به داخل نفوذ کند. بهترین نحوه استفاده از این نوع تلفن همگانی، استقرار انها در فضاهای سرپوشیده مانند ایستگاههای قطار و اتوبوس بین شهری و فرودگاهها، امثال آنهاست.
این محفظه ها معمولأ برروی پایه و روی دیوار نصب می شوند. امتیاز این نوع باجه ها، طرفه جویی در فضای اشغال شده است(طاهر یانفرد،۱۳۷۱: ۳۶)
ب) تلفن های مسقتر در اطاقک یا کیوسک: این کیوسک ها دارای سقف و دیواره و در یک در می باشند که امکان ایجاد سکوت نسبی برای مکالمه و همچنین طاقچه های برای گذاشتن وسایل همراه مراجعه کننده و احتمالأ استقرار کتابچه های راهنمای تلفن را فراهم می سازند.همچنین استفاده به نحو مطلوبی در عوامل اقلیمی محافظت می شود(همان منبع: ۳۷)
۲-۶-۱۸-۲ :ارگونومی
در رابطه با بهره گرفتن از تلفن عمومی فاکتور های استاتیک و دینامیک مشخصی ایستاده مطرح است. این فاکتور ها به شرح زیر می باشد:
قد: با توجه به استفاده ی گروهای مختلف مردم یعنی خردسلان، زنان مردان، استفاده از تلفن برای شخص ایستاده بطور نسبی آسان باشد به همین دلیل ارتفاع شماره گیر از کف باجه بایستی حدود ۱۳۰ سانتی متر باشد، تا دید مناسب میانگین برای استفاده کنندگان مختلف بوجود آید.
پهنای بدن: حداکثر پهنای بدن باید برای کیوسک تصور شود. این اندازه ابعاد به علاوه حداقل فضای لازم جهت حرکت دستی ۹۵ سانتی متر است. باید امکان تکیه فرد را پیشبینی نمود و ارتفاع شیشه را براین اساس تعیین نمود.
حرکت پا: استفاده کننده باید به راحتی قدم به درون کیوسک گذاشته، بایستد، بچرخد و به بیرون برود. برای ایجاد چنین حرکاتی، حداقل مساحت ۹۵×۹۵ سانتی متر کف لازم است.
میدان دید: استفاده کننده از دو منظر به کیوسک می نگرد: بیرون ودرون، وجود ارتفاع کافی برای مشاهده، رنگ مناسب و متفاوت با سایر عناصر محیطی و علایم راهنمایی مخصوص، به همراه نداشتنزوایای تیز وخطرناک خارجی برای این وسیله ضروری است. هنگام استفاده افراد باید بتوانند از سه طرف (طرفین و درب) نسبت به بیرون کیوسک اشراف داشته باشد. همچنین نسبت به دستگاه تلفن، دستگیره درب و سایر لوازم احتمالی درون کیوسک باید دید کافی وجود داشته باشد (سازه کیش، ۱۳۷۹: ۱۸-۱۷)
۷-۱۸-۲ :ایستگاه اتوبوس و سر پناه آن
ایستگاه ها در طرح کلی منظر خیابان مد نظر قرار می گیرند. ایستگاههای مذکور، شکل و قالب های گوناگونی دارند:
از جمله یک تابلو نشان دهنده محل ایستگاه و شماره و مسیر یا نام آن گرفته، تا حد نیمکت یا سر پناههایی نیمه باز که از مسافران در برابر عوامل محیطی محافظت می کنند. عناصر دیگر عبارتند از : نقشه مسیرها، زمانبندی مسیرها، و اخیرأ نمایشگرهای الکترونیک که زمان رسیدن اتوبوس بعدی را اعلام می کنند.
ایستگاه (سرپناه) های سامانه حملو نقل ممکن است نیمکت ها یا صندلی های منفرد باشند که می بایست هنگام نشستن به پایین باز شوند. ایستگاهها و سرپناه های ساده دارای سقف ودیواره (پانل) در قسمت پشت به منظور حفاظت در برابر باد هستند. در آب وهوای سردتر سر پناه ها از سه یا هر چهار سمت بسته اند و صرفأ باز شوهایی برای ورود و خروج دارند.
همچنین در آب وهوای سرد، سر پناه ها دارای لامپ های گرما زا که به دست مسافران کنترل می شوند و یا نور رسانی حساس به روشنایی محیط هستند. جنس انها در ساختار اصلی شان غالبأ فولاد یا فلزی دیگر است، همراه با شیشه های مقاوم برای دیواره های جانبی سطح این شیشه ها مات یا طرح دار است، یا با عناصر گرافیکی دیگر، تا علاوه برتمایز بصری، عابران نیز با آنها برخورد نکنند . شیشه ها باید ضد خردشدگی باشند تا در صورت شکسته شدن یا خرابکاری، مصدومیت یا خسارتی به بار نیاورند.(انجمن شهرسازی امریکا، ۱۳۸۷: ۳۸۰)
برای قرار دادن ایستگاه اتوبوس، باید پیاده رو حداقل شش متر عرض داشته باشد (۵/۲ متر برای توقف اتوبوس، ۵/۱ متر برای سر پناه ایستگاه و ۶/۱ متر برای عبور از پشت ایستگاه). برای انتظار مسافران در ایستگاه باید سرپناهی به عرض ۲۰/۱ تا ۵/۱ متر وطول دو تا پنج متر ایجاد شود. سر پناه در فاصله ای نیم متری لبه ی پیاده رو استقرار می یابد(موره و دیگران،۱۳۷۳: ۲۱۵ )
تصویر شماره (۱۹-۲) استقرار مناسب ایستگاه اتوبوس
ایستگاههای حمل و نقل عبوری به طور معمول در مجاورت تقاطع ها، قبل یا بعد از چراغ راهنما، استقرار می یابند. هنگام مکان یابی ایستگاه های حمل ونقل عبوری باید به موقعیت درختان و سایر مبلمان خیابان توجه داشت تا این اطمینان حاصل شود که مانعی بر سر راه مسافران برای ورود وخروج به از ایستگاه وجود ندارد.
تصویر شماره (۲۰-۲) محل ایستگاه های شبکه حمل و نقل عمومی
۱-۷-۱۸-۲ :ارگونومی
موضوعات ارگونومی مرتبط با ایستگاههای اتوبوس به ترتیب زیر قابل تعریف هستند:
الف) فضای حد اقل مورد نیاز مسافرین در ایستگاه اتوبوس: اندازه های حداقل یک ایستگاه مسقف باید به نحوی باشد که از تابش عمودی آفتاب و ریزش باران و برف بر روی مسافر جلوگیری نماید.
بنابر حداقل عرض سایبان، یک متر و چهل خواهد بود. عرض شانه ی استاندارد یک مرد ایستاده شصت سانتی متر و با یک فاصله ده سانتی متری و در یک ردیف شش نفره، طول یک ایستگاه حد اقل ۳۰/۴ خواهد بود. شیب سقف ایستگاه همیشه به طرف پیاده رو خواهد بود.
ب) وضعیت و مشخصات نیمکت و صندلی: با در نظر گرفتن شصت سانتی متر عرض شانه و ده سانتی متر فاصله، صندلی ها باید به نحوی مستقر شوند که فواصل لازم ایجاد شود. و شیب صندلی ها باید بین صفر تا سه درجه و ارتفاع آنها از کف زمین۴۵ سانتی متر باشد. در نیمکت های بدون پشتی صفر است.
ج) دید مسافرین: در ایستگاههایی که با دیواره از سه طرف محصور شده اند، باید دید مسافرین نشسته از جهت ورود اتوبوس کامل باشد. بنابر این یا پانل سمت چپ باید شفاف باشد و یا اصلا حذف شود. همچنین به منظور ایجاد قدرت تشخیص ایستگاه، ارتفاع تابلو و یا سقف ایستگاه باید حدود۲۳۰ سانتی متر باشد.(قنبری،۱۳۸۹: ۱۷۴-۱۷۳)
۸-۱۸-۲ :جایگاه دوچرخه
با رشد سریع و چشمگیر آگاهیهای عمومی نسبت به محیط زیست و نیز توجه بسیار به وسایل نقلیه ی غیر آلاینده بویژه دوچرخه، نیاز به طراحی و در نظر گیری محل ویژه ای برای جایگاه دوچرخه در سطح شهر و خیابانها مشخص می شود. جایگاه های دوچرخه از حیث اتصال به دو نوع اصلی تقسیم می شوند: اتصال به بدنه، اتصال به چرخ جلو.

آدمی برای رشد کردن اندام ها و نیروی بدنی خود به غذا خوردن و ورزش نیازمند است، ولی امر بزرگتر و مهمتر نیز هست که اساس “حیات انسانی”به شمار می رود و آن چیز جز پروردن نیروهای باطنی و دریافت های قلبی نیست.(الحیاه، ج۱ ، ص ۳۴۷)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

امر ورزش بسیار زیاد در تأکیدات اسلام قرار گرفته است ولی در عین حال مسیری دارد که انتهایش به همیاری روح انسان نیاز دارد. از این رو ورزش در نگاه اسلام، جهتی معنوی است نه مادیگرایانه.و کسانی که در این جهت و مسیر قرار می گیرند دو دسته می شوند: دسته ای اول کسانی اند که ورزش را ابزاری برای کسب مقام و دنیای خویش می دانند و از این طریق دست به کارهای ناشایست از قبیل به استثمار کشیدن و بیکاری ورزشکار، به جان هم انداختن دو گروه ورزشی می پردازند و دسته دوم، آن عده ای هستند که ورزش را به دید قوت و نیرو گرفتن برای هدفی والاتر، یعنی کسب مقام قرب الهی می پندارند. بنابراین اگر کسی قوی باشد و نیرومند، اما دارای قدرت معنوی و ایمان نباشد در زندگی خطر آفرین خواهند بود اما اگر همین افراد هم جسمی قوی و هم روحی پرورش یافته در مکتب اسلام داشته باشند پشتوانه ی محکمی خواهند بود برای یک ملت و نمی گذارند دست های خائنانه کسانی که گاه می خواهند همه چیزها را ببرند و قدرت مادی ما، قدرت معنوی ما را جایگاهی به چاش می گیرند جلوگیری می- کنند در این باره امام صادق ۷ می فرمایند:«وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّهٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْل: سَیْفٌ‏ وَ تُرْسٌ»‏(بحار الانوار، ج ۶۱، ص ۱۵۹) ایشان در تفسیر فرموده ی خداوند متعال « آنچه قوه و توان دارید برای مقابله با آنها مهیّا سازید» فرمودند : (منظور از قوه) شمشیر وسپر است.
درنتیجه اهمیت تأکید بر ورزش و تقویت قوای جسمانی از دو جهت است:
اول. در بعد نظامی و دفاع از کیان اسلام و مملکت اسلامی;
دوم. تأمین سلامت جسمانی و روانی و مصون ماندن از انحرافات جنسی و قرار گرفتن در مسیر استکمال و بندگی خداوند.
ورزش موجب دفع نیروهای متراکم بدن میشود. در این صورت، قوای جنسی تعدیل می گردند و زمینه انحرافات جنسی، بخصوص خودارضایی، تا حد زیادی از بین می رود. علاوه بر آن، وقتی انحرافات جنسی از بین رفت، زمینه معنویات در انسان ایجاد میشود و او به طرف کمالات قدم برمی دارد.
همچنین ورزش باعث نشاط و شادابی بدن است و انسان را از نظر روحی و روانی هم سرزنده و شاداب می کند و موجب تقویت اراده انسان و پویایی او می گردد. کسی که از اراده قوی و روانی شادابی برخوردار باشد، به انحراف جنسی تمایل پیدا نمی کند.
در روایتی از امام صادق ۷آمده است: نشاط و شادابی به خاطر ده چیز است: پیاده روی، سوارکاری، شنا در آب، تفریح در سبزه زار، مسواک زدن و… . (وسائل الشیعه، ج ۱، ص۳۵۰، ح۲۴)
خلاصه آنکه ورزش هم برای سلامتی بدن مفید است و هم برای سلامتی روح و روان انسان و یکی از مهم ترین راه های پیش گیری از بیماری جسم و اختلال روانی به شمار می آید. ورزش به خاطر ایجاد تعادل روحی و کاهش اضطراب، نقش مهمی در جلوگیری از انحراف جنسی، به ویژه خودارضایی، دارد; زیرا یکی از علل ابتلا به خودارضایی، عدم آرامش روانی و وجود اضطراب در روان نوجوان است. ورزش در کاهش اضطراب و ایجاد نشاط روانی نقش بسزایی دارد.

۲-۱-۲) کیفیت خواب:

کیفیت خواب و بستر خواب میتواند در تحریکات بدنی و جنسی تأثیر داشته باشد و سفارش شده است: سعی کنید به پشت بخوابید و از دمرو (به صورت) خوابیدن اجتناب نمایید. این مسئله درباره نوجوانان از اهمیت بیشتری برخوردار است. نوجوانان باید عادت کنند به پشت بخوابند; در رخت خواب بسیار گرم و نرم نخوابند (در جای معمولی بخوابند)؛ زیرا رخت خواب گرم و نرم و به رو خوابیدن از جمله عوامل تحریک و انحراف جنسی است.
سیلوانس استال (Sylvanus Stall) ، که در مسائل تربیتی و روان شناسی تخصص دارد، می گوید: جوانان و نوجوانان نباید روی پرهای نرم بخوابند و از لحاف بسیار نرم هم اجتناب کنند و اگر می خواهند بدنی نیرومند و ورزیده داشته باشند و کمتر تحریک جنسی بشوند حتماً این کار را انجام دهند. (آنچه یک جوان باید بداند، ص ۳۸)
دکتر محمّدرضا شرفی که در رشته روان شناسی و بخصوص مباحث جوانان تخصص دارد درباره کیفیت خواب می گوید: اگر بتوان نوجوانان را عادت داد که پس از اقامه نماز صبح، با قرآن و دعا مأنوس شوند، این کار در ایجاد حیات معنوی و روحیه اخلاقی شان بسیار مؤثر است و آنان روزی با نشاط و متعالی خواهند داشت. (دنیای نوجوان، ص ۲۳۳)
در دستورات اخلاقی و بهداشتی اسلام، به کیفیت خواب و آداب آن توجه شده و توصیه هایی بیان گردیده که هر کدام از آنها در سلامتی و راحتی بدن و آرامش روان مؤثر است و هر کدام از آنها طبق دستور اسلام عملی گردد، در خودسازی و توجه به معنویات و مصون ماندن از انحرافات اخلاقی، تأثیرگذار است. در ادامه، به برخی از آنها اشاره میشود:

الف. با وضو بودن:

مؤمن همیشه پاکیزه و با وضو است. وضوی مداوم در تربیت روحی و روانی انسان مؤثر است و سفارش شده که انسان در موقع خوابیدن، وضو بگیرد. این کار ثواب زیادی دارد و در کمال انسان بسیار مؤثر است.
امام صادق ۷می فرمایند: هر کس هنگام خوابیدن، با وضو باشد گویا در حال عبادت و سجده است. (بحارالانوار الجامعه لدرر أخبار الائمه الاطهار ج ۷۳، ب ۳۹، ح ۶)
امام صادق۷فرمود: هر کس طهارت داشته یا وضو بسازد آنگاه به بستر خویش رود، شب را در حالى بصبح میرساند که بسترش همچون مسجد او باشد. و اگر پس از رفتن در بستر بیاد آورد که وضو ندارد پس بر همان روانداز خود تیمم کند، و بهر حال که باشد چه با وضو و چه با تیمم تا وقتى ذکر خداوند عزّ و جلّ مى‏کند، پیوسته در حال نماز محسوب مى‏شود و ثواب آن را دارد. (من لا یحضره الفقیه ج‏۲، ص۱۵۳)

ب. محاسبه:

عاقل و آینده نگر در کارهای خود حسابگری می کند و در هنگام خوابیدن هم به اعمال روزانه خود توجه نموده، آنها را مطابق معیارهای ارزشی و اخلاقی ارزیابی می- کند و در جهت اصلاح خود تلاش مینماید. این کار پیش از خواب، میتواند درمانی برای مسائل پریشانی و فشارهای روانی روزانه باشد; چون عاقل وقتی محاسبه کرد و مشاهده نمود خطایی از او سر زده است استغفار می کند و اگر اعمال صالحی انجام داده بود شکرگزاری می کند و این هر دو در آرامش انسان نقش دارد.
حضرت علی ۷می فرمایند: وقتی به رخت خواب رفتی و خواستی بخوابی، به اعمال روزانه ات بنگر و و به آنچه خورده ای و کسب کرده ای توجه کن و روز قیامت و هنگام مرگت را به یادآور. (میزان الحکمه، ج ۲، ص ۴۰۷)

ج. دعا و تلاوت قرآن:

خواندن قرآن (سوره های کوچک) و دعاهای مخصوصی که هنگام خوابیدن سفارش شده، برای ایجاد آرامش در حال خواب، تنظیم رؤیاهای انسان و تمرکز ادراکی و ذهنی بسیار مؤثر است و آرامش خاصی به انسان می دهد.
پیامبر گرامی۶خطاب به حضرت علی ۷فرمودند: یا علی! وقتی خواستی به رخت خواب بروی استغفار کن و بر من صلوات بفرست و بگو: سبحان اللّه و الحمدللّه و لا اله اللّه و اللّه اکبر و لا حول و لا قوّه الّا باللّه العلی العظیم، و سوره توحید را زیاد بخوان; به درستی که این سوره نور قرآن است، و آیه الکرسی را بخوان; زیرا در هر حرف و کلمه آن هزار برکت و هزار رحمت است. (بحارالانوار الجامعه لدرر أخبار الائمه الاطهار، ج ۷۳، ص۲۲۰، ب۴۴، ح۳۱)

د. به سمت قبله خوابیدن:

یکی از دستورات اخلاقی و تربیتی اسلام درباره خوابیدن این است که انسان به طرف قبله بخوابد و این دستور به دو صورت توصیه شده است: یکی آنکه شخص به پشت بخوابد و کف پاهایش به طرف قبله باشد; یعنی اگر خواست بلند شود، صورتش به طرف قبله باشد. دوم آنکه بر پهلوی راست بخوابد و صورتش به طرف قبله باشد (البته مطابق روایات، صورت دوم بهتر است.)
همچنین خوابیدن بر پهلوی چپ و بر صورت، ناپسند و مذموم است. دلیل آن نیز این است که به صورت خوابیدن (دمرو) ، وضعیت نامناسبی بر دستگاه تنفس و همچنین معده و قلب تحمیل می کند. به پهلوی چپ خوابیدن همچنین با توجه به آنکه کبد در سمت راست بدن قرار دارد و طرف راست بدن سنگین تر است، بر سمت چپ بدن فشار وارد می کند، ولی هنگامی که فرد به سمت راست بدن می خوابد، قسمت سنگین بدن در پایین قرار می گیرد قلب و ریهها نیز عمل خود را بهتر انجام می دهند.(روان شناسی سلامت، ج ۱، ص ۴۵)
این دستورات دینی، که در آموزه های شرعی مورد تأکید است، انسان را در فضایی معنوی و اخلاقی وارد می سازد و دل را از انحرافات باز می دارد و از طریق جهت دادن افکار انسان به سمت مسائل اخروی، او را از وسواس شیطانی مصون می دارد.

۲-۱-۳) اصلاح برنامه غذایی:

یکی از مواردی که در تعدیل میل جنسی مؤثر است تغذیه مناسب است. هم اینکه پرخوری باعث تحرک جنسی میگردد و هم خوردن بعضی میوه ها و غذاها باعث زیاد شدن میل جنسی و طغیان آن میگردد.
«انسان به جهت پرخوری و یا تغذیه مداوم از مواد مقوی و محرک، همیشه مقداری نیروی جسمانی اضافه بر احتیاج خواهد داشت. این نیروی اضافی نه تنها محرک میل جنسی است بلکه پشتیبان و محرک تمام غرایز و امیال و نفسانیات است و متقابلاً به همان نسبت از قوای روحی و قدرت معنوی شخص میکاهد. بنابراین هر چه قدرت بدنی ضعیفتر گردد قدرت امیال غریزی نیز به همان میزان کاهش مییابد و در نتیجه قدرت روحی و معنوی مخصوصاً قدرت اراده تقویت پیدا میکند.»( بلوغ و سلامتی نوجوانان ، ص ۱۰۶ )
قرآن نیز در این زمینه دستوری داده و فرموده: ﴿وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفین‏﴾. ( اعراف/۳۱: و بخورید و بیاشامید و [لى‏] زیاده‏روى مکنید که او اسرافکاران را دوست نمى‏دارد)
سرچشمه بسیارى از بیماریها، غذاهاى اضافى است که به صورت جذب نشده در بدن انسان باقى مى‏ماند، این مواد اضافى هم بار سنگینى است براى قلب و سایر دستگاههاى بدن، و هم منبع آماده‏اى است براى انواع عفونتها و بیماریها. بنابراین افراط در تغذیه با توجه به عدم تحرک جسمانى کافى، یکى از عوامل اصلى بیماری (و طغیان میل جنسی) محسوب مى‏شود. ( تفسیر نمونه، ج۶، ص۱۸۸.)
در احادیث نیز در مورد تأثیرات مواد غذایی که باعث فزونی شهوت میشود بیاناتی وجود وارد شده از جمله اینکه پیامبر اکرم۹میفرمایند: «کُلُوا التِّینَ الرَّطْبَ وَ الْیَابِسَ فَإِنَّهُ یَزِیدُ فِی الْجِمَاعِ وَ یَقْطَعُ الْبَوَاسِیرَ وَ یَنْفَعُ مِنَ النِّقْرِسِ وَ الْإِبْرِدَهِ؛ ( مستدرک الوسائل،ج۱۶، ص۴۰۴) انجیر چه تازه و چه خشک آن را بخورید زیرا موجب فزونی قوای جنسی و قطع شدن و بواسیر میگردد.»
یکی دیگر از چیزهایی که در افزایش قوه شهوت مؤثر هستند پیاز است که سه خاصیت دارد: ۱- فضای دهان را ضدعفونی میکند، ۲- لثهها را محکم میکند، ۳- آب کمر و قوه باه را تقویت میکند.
مواردی را نیز در جهت کم کردن قوه شهوت معرفی نمودهاند: تخم کاهو(روزی ۵/۷ گرم تا ۴۰ روز۹. اگر آب کاهو و برگ کاهو مدام خورده شود شهوت خاموش میشود و قهوه بوداده، دوغ تازه، شیرخشک و تمر هندی نیز در کاهش شهوت مؤثرند. ( تغذیه از دیدگاه اسلام، صص۶۶ـ۶۷)
پس اگر انسان بیش از اندازه نیاز از غذا بهره گیرد طبعاً و شرعاً ناپسند است. اما ناپسند از جهت طبی و پزشکی به جهت آنکه رسول خدا۹فرمود: «الْمَعِدَهُ بَیْتُ کُلِّ دَاءٍ وَ الْحِمْیَهُ رَأْسُ کُلِّ دَوَاء؛(بحارالانوار، ج۵۹، ص۲۹۰)شکم ریشه دردها و کم خوردن ریشه داروهاست.» و «هر بدنی آن گونه که عادت داده شود عادت میکند.» زکریای رازی گفته است که در این کلمات تمام پزشکی نهفته است.
ناپسندی شرعی به جهت این کلام رسول خدا۹که فرمود: «هیچ ظرفی نزد خداوند بدتر از شکمی که پر از غذا باشد نیست.» و این بدان جهت است که پر بودن شکم موجب ایجاد میل و شهوت و ایجاد شهوت راهی به سوی هوی پرستی و در نتیجه اعمال عمل خود ارضایی در افراد مجرد است.
بنابراین طبق دستورات اسلام نباید پرخوری کرد چرا که این مواد اضافی در بدن باعث تحرک شهوت میگردد و همچنین از خوردن میوه ها و غذاهایی که قوه شهوت را افزایش میدهد باید دوری جست و از غذاهایی که قوه شهوت را کاهش میدهد باید مصرف کرد. البته کسانی که مجرد هستند و کنترل میل جنسی برای آنان سخت و آزاردهنده است بیشتر از این راهحلها استفاده نمایند.

۲-۱-۴) اجتناب از مشاهده فیلم های مبتذل:

یکی از ابزارهای محرّک شهوات و انحراف نوجوانان و جوانان، دیدن فیلم های مبتذل و جنسی است. این فیلمها فکر و اندیشه نوجوانان را تخریب می کند و آنان را به سمت مسائل اخلاقی سوق می دهد. اگر نوجوان یا جوان به فیلم غیراخلاقی و جنسی نگاه کند، آن صحنهها همیشه در مقابل چشمانش مجسم می شوند و در ذهنش تداعی شده، باعث تحریک جنسی و اعمال ناپسند می شوند.
به دلیل آنکه نوجوان و جوان در اوج قدرت شهوانی است، کوچکترین تحریک و تصویر جنسی موجب انحراف و کجروی او میشود. از این رو، نوجوانان باید سعی کنند حتی یکبار هم به فیلم های مبتذل نگاه نکنند; زیرا این فیلمها اعتیادآورند و نوجوانان را به خود جذب می کنند و هویّت دینی و انسانی شان را نابود می سازند و در منجلاب فساد و شهوات غوطهور می کنند.
حضرت علی ۷در این باره می فرمایند: اگر هوسها و شهوات بر شما چیزه شوند، شما را به جایگاه های هلاکت وارد خواهند کرد. (غررالحکم و دررالکلم، ص ۲۷۷، ح ۴۸) وقتی شهوات در نوجوانان تحریک شود، آنان را به سمت ارضا سوق می دهند و چون هیچ راه ارضای عقلانی و شرعی برای آنان وجود ندارد، به سمت خودارضایی کشیده می شوند.

۲-۱-۵ ) انتخاب دوست خوب :

معاشرت و همنشینی با دوستان سالم و با ایمان موجب رشد شخصیت انسان و تقویت ارزشهای اخلاقی و معنوی در نوجوانان میگردد. انتخاب دوستانی که از لحاظ درسی، اخلاقی، خانوادگی و ادب، شایسته اند، خود میتواند بهترین بازوی موفقیت انسان قرار گرفته و در مسیر پاک و بدون انحراف واقع شود. از سوی دیگر، دوستی با افراد پست و فرومایه که معمولا به انحراف های اخلاقی آلوده اند یکی از زمینه های انحراف نوجوان است. دوستان منحرف و بی بند و بار سعی دارند احساسها و تجربه های راست یا دروغ خود یا دیگران را درباره مسائل جنسی و انحراف اخلاقی با حرص و ولع و با حالتی غرورآمیز، برای نوجوانان پاک و نورانی تعریف کنند و آنان را به سمت این ناهنجاریها سوق دهند.
«دوست آئینه تمام نمای دوست است. در انتخاب دوست دقت نمائید و دوستان پاک برگزینید. از دوستان ناپاک فرار کنید، با کسانی رفت و آمد کنید که خود ساختهاند. حقیقت این است که انرژی مثبت و نیروی درونی آدمها تا حدی مسری است، مهم آن است که کنارشان باشید.» ( مبانی جنگ نرم و ریشه یابی آن در تهاجم فرهنگی، ص ۲۰۱)
«دوستی شرایطی دارد. اگر دوستی با این شرایطی که عنوان میشود پیدا کردید به عنوان دوست خوب برگزینید که چنین دوستانی مایه سعادت و خوشبختی هستند:
۱- دیدار او خدا را به یاد شما آورد، ۲- گفتار او به دانش و معلومات شما بیفزاید و از هر کلام او ثمره علمی فراهم آید، ۳- عمل و کردار او آخرت را به یاد آورد به گونهای که به اعمال و رفتار شما رنگ آخرتی ببخشد. اگر کسی را با این سه شرط یافتید سعی کنید با او دوست شوید و وجود وی را غنیمت شمارید و در جستجوی چنین دوستانی باشید تا زمانی که شخصی با چنین ویژگیهایی نیافتید به سادگی با او دوستی برقرار نکنید.
لذا فضای دوستی بهترین فضای استفاده از کمالات است و باید زمینهساز دینداری، بندگی، رشد علمی و اخلاقی گردد. در مقابل دوستی که موجب انحطاط اخلاقی و زمینه ساز مفاسد دینی و دنیوی شود دوست نیست بلکه دشمن است و با شما عداوت دارد و از این دوستی باید اجتناب شود.» ( پرسشها و پاسخهای دانشجویی، ص ۲۰۷)
لذا قرآن کریم برای تأیید این مطلب که دوستان خوب در زندگی مؤثر هستند می فرماید: ﴿یَاوَیْلَتىَ‏ لَیْتَنىِ لَمْ أَتخَِّذْ فُلَانًا خَلِیلًا* لَّقَدْ أَضَلَّنىِ عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنىِ وَ کَانَ الشَّیْطَانُ لِلْانسَانِ خَذُولًا﴾.

آن ممکن است، کلیه تلاش‌های شرکت در راستای استقرار این تجارت با شکست مواجه شود و ضمن اتلاف منابع مالی، انسانی و زمانی، حتی بقای سازمان نیز با تهدید مواجه شود. ارتقا و استفادۀ بهینه از امنیت، حریم خصوصی و اعتماد، عناصر مهمی برای حمایت از رشد کسب و کار الکترونیک هستند (بلانگر، هیلر و اسمیت^[۲]، ۲۰۰۲) و می‌توان به راحتی دریافت که بدون وجود اعتماد در تجارت الکترونیک، بیشتر شرکت‌های محتاط در تجارت و مشتریان، ممکن است تصمیم بگیرند که از اینترنت چشم پوشی نموده و به سبک‌های سنتی انجام فعالیت‌های تجاری برگردند؛ بنابراین به منظور ایجاد اعتماد در تجارت الکترونیک، نیاز به فراهم آوردن زیر ساخت‌های لازم در این زمینه، مانند زیرساخت‌های امنیتی می­باشد. از این رو موضوع مربوط به امنیت شبکه در تجارت الکترونیک و سایت‌های مشتری به طور مداوم باید بررسی شده و اقدامات متقابل برای آن ابداع گردد (مارچنی و ترونت^[۳]، ۲۰۰۲). از سوی دیگر، درگذشته شرکت‌ها دسترسی محدود به اطلاعات را مجاز می‌دانستند، اما امروزه تعداد شرکت‌هایی که اطلاعات خود را برای کاربران دور از طریق اینترنت در دسترس قرار می‌دهند به طور مداوم در حال افزایش است (کوتزی و الوف^[۴]، ۲۰۰۲). آنچه مطرح می‌باشد این است که در برنامه‌های تجارت الکترونیک، تمام اطلاعات محرمانه و یا دارای ارزش بازاری هستند که باید در زمان انتقال برروی اینترنت با دقت محافظت شوند (گوتارت، کاررا، بلترن، تورس و آو گواد^[۵]، ۲۰۰۷)، به این علت، توسعه مداوم تجارت الکترونیک در فراهم آوردن شرایط تجاری منصفانه، امن و کارآمد، الهام بخش محققان شده است (یو، گو سون و لیانگ^[۶]، ۲۰۰۹). با توجه به مباحث بالا می‌توان دریافت که اطلاعات جزء عوامل حیاتی بسیاری از سازمان‌ها هستند و نباید در هیچ شرایطی به خطر بیفتند، بلکه باید کاملا امن و مدیریت شده باشند، زیرا اگر سازمان‌ها در زمینۀ امنیت
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اطلاعات شکست بخورند با نتایجی‌ از قبیل شکست‌های مالی یا پیگردهای قانونی مواجه خواهند شد (کریتزنگر و اسمیت^[۷]، ۲۰۰۹). درنتیجه، این الزام مطرح است که سازمان‌های فعال در عرصۀ تجارت الکترونیک، سطح امنیت در تجارت الکترونیک سازمان خود را مشخص نمایند تا در صورت وجود هرگونه ضعف امنیتی در بخش‌های مختلف بتوانند آن را برطرف کرده و از بروز هرگونه مشکل و نقض در سیستم تجارت الکترونیک خود جلوگیری کنند؛ بنابراین باید امنیت تجارت الکترونیک در یک سازمان کمیت­سنجی شده تا مشخص شود که چه سطحی از امنیت در آن سازمان حاکم است و از این طریق مواردی که نیاز به توجه بیشتر دارد، شناسایی گردند. البته در بررسی‌های امنیتی یک سازمان باید ابتدا به این سوال مهم پاسخ داد که چه سطحی از امنیت برای یک سازمان نیاز است و چگونه یک سازمان باید از نیازهای امنیتی خود مطلع شود؟ از سوی دیگر با توجه به گستردگی به­ کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان، فعالیت‌های تجاری و ریسک‌های موجود در این زمینه، این الزام وجود دارد که سازمان‌ها جهت اطمینان از حصول اهداف خود به تحقیق و بررسی دست بزنند زیرا شرکت‌هایی که بدون مطالعه و تحقیق دست به تجارت الکترونیک می‌زنند و تمام ابعاد انجام چنین کاری را مورد بررسی و تحلیل قرار نمی‌دهند، در رسیدن به اهداف خود موفق نخواهند بود؛ لذا در اینجا مسئلۀ اصلی این است که روشی ارائه شود که همۀ جوانب امنیت تجارت الکترونیک را از مرحلۀ پیاده‌سازی تا مراحل بعدی بسنجد و نقاط قوت و ضعف سیستم را مشخص نماید تا در نهایت سطح امنیت کلی شرکت را مشخص شود. در تحقیق حاضر، محقق سعی بر پرداختن به این موضوع دارد.
۱-۳) ضرورت و اهمیت انجام تحقیق
دوران جدید که به عصر اطلاعات و دانایی معروف شده، نوید بخش جهانی نو با شیوه‌های نوین به کارگیری اطلاعات و دانش می­باشد و تجارت الکترونیک از پدیده‌های بسیار مهم منبعث از فناوری اطلاعات و ارتباطات است که باعث تحولی بس شگرف در حجم و شیوۀ تجارت و کسب و کار گردیده است. در واقع می‌توان گفت که هدف از به کارگیری تجارت الکترونیک، ارائۀ روشی جدید در انجام امور بازرگانی می‌باشد که به واسطۀ این روش تاجران قادرند تا محصولات و خدمات خود را به شکل تمام وقت و به تمام خریداران در سراسر جهان، مستقل از مرزهای جغرافیایی و ملت‌ها عرضه کنند. کشورهای بسیاری در سراسر دنیا از مزایای تجارت الکترونیک بهره می‌برند و سرمایه ­گذاری خود را در این حوزه افزایش داده‌اند، به طور مثال از سال ۱۹۹۰ به بعد، سرمایه گذاری‌های ایالات متحده در تجارت الکترونیک سالیانه حدود ۳۰۰ درصد رشد داشته و بیش از ۵۰ درصد سرمایه گذاری بخش خصوصی، در حوزۀ تحقیقات و صنایع مرتبط با تجارت الکترونیک بوده است. همچنین یکی از موفقترین نمونه‌ها، صنعت نرم افزاری هند است که از تجارت الکترونیک بهرۀ بسیار برده تا جایی که شرکت‌های نرم افزاری این کشور مترصد صادرات به دیگر کشورها شده ­اند (بقایی راوری و مقدسی، ۱۳۸۶). اما نکتۀ قابل توجه این است که پیاده‌سازی این استراتژی نیازمند زیرساخت‌های مناسب و تمهیدات امنیتی لازم است؛ زیرا یکی از بزرگترین موانع موجود برسر راه تجارت الکترونیک امنیت مربوط به آن و تضمین ایمنی دادوستد از طریق شبکۀ وب می‌باشد. به دلیل نقش کلیدی اعتماد و اطمینان در تجارت الکترونیک و با وجود تهدیدات و
خطرات موجود بر سر راه تجارت الکترونیک، استفاده از یک روش امنیت‌سنجی که به طور شفاف نقاط قوت و ضعف سیستم را مشخص نماید، برای مقابله با تهدیدات امنیتی موجود برسر راه تجارت الکترونیک می‌تواند مفید و مؤثر باشد. با توجه به شکل (۱-۱) و قرار گرفتن امنیت در دو لایۀ مرکزی و میانی می‌توان دریافت که توجه به امنیت در تجارت الکترونیک چقدر مهم است.
شکل۱-۱ مدل فناوری­های ضروری برای خدمات تجارت الکترونیک (اقتباس شده از هوانگ^[۸]، ۲۰۰۰)
۱-۴) سوالات تحقیق
– مؤلفه‌های مهم امنیت در تجارت الکترونیک کدام­ است؟
– ساختار مناسب برای اندازه‌گیری امنیت در تجارت الکترونیک کدام است؟
– وزن هریک از مؤلفه‌ها و شاخص‌ها با توجه به روش آنتروپی شانون چه میزان است؟
– سطح کلی امنیت در تجارت الکترونیک در هریک از شرکت‌های بازرگانی مورد بررسی چقدر است؟
۱-۵) اهداف تحقیق
شناسایی مؤلفه‌های مهم مطرح در بحث امنیت تجارت‌الکترونیک
ارائۀ ساختار مناسب بوسیلۀ مؤلفه‌های امنیتی مطرح در این زمینه
تعیین وزن هریک از مؤلفه‌ها و شاخص‌ها با توجه به روش آنتروپی شانون
اندازه ­گیری سطح کلی امنیت در تجارت الکترونیک در شرکت‌های بازرگانی مورد بررسی
۱-۶) نتایج مورد انتظار پس از انجام تحقیق
توسعۀ تجارت الکترونیک مانند سایر فناوری­ها، دارای هزینه­ها و منافع مادی و غیرمادی است؛ اما با وجود هزینه­هایی که برای توسعۀ این تجارت ایجاد می­ شود، منافع حاصل از آن در شرایط وسعت تجارت الکترونیک، موجب کاهش بسیاری از این هزینه­ها می­گردد. البته موضوع به این سادگی نیست؛ زیرا اغلب موانعی در راه تجارت الکترونیک وجود دارد که با وجود انجام هزینه­ های لازم، باز هم منافع مورد نظر تحقق نمی­یابد؛ یکی از این موانع، مسئلۀ امنیت است. بسیاری از کاربران تجارت الکترونیک، با یک احتیاط و عدم­قطعیت از این سیستم استفاده می­ کنند و این ویژگی را به ویژه می­توان در خریدارانی مشاهده کرد که تمایلی به پرداخت الکترونیک ندارند. علاوه­ بر این، بحث اطلاعات مطرح می­ شود؛ از آن­جایی که اطلاعات به عنوان یکی از دارایی­ های باارزش شرکت­ها شناخته شده­است و با توجه به نقش محوری فناوری اطلاعات در شرکت­های امروزی، امنیت اطلاعات به یکی از مؤلفه­ های کلیدی مدیریت و برنامه­ ریزی شرکت­های مدرن تبدیل شده است. این عوامل باعث پررنگ­ شدن بحث امنیت در تجارت الکترونیک و فقدان یا نگرانی در مورد آن، یکی از بزرگترین موانع رشد تجارت الکترونیک به شمار می­رود؛ زیرا امروزه تهدیدات در حوزۀ فناوری اطلاعات، بسیار پیچیده­تر از گذشته هستند و نشانه­ها حاکی از افزایش روزافزون این تهدیدات در درون و بیرون سازمان می­باشند. در این راستا هدف پژوهش حاضر، تعیین معیارهای مطرح در زمینۀ امنیت تجارت الکترونیک، اندازه ­گیری سطح امنیت برای هریک از معیارها و سطح کلی امنیت سیستم می­باشد؛ لذا پیش ­بینی می­ شود در پایان تحقیق، مدلی نسبتاً جامع که راهنمای عمل برای پیاده­سازی زیرساخت­های امنیتی تجارت الکترونیک باشد، ارائه گردد، علاوه براین شرکت­های هدف به نقاط قوت و ضعف خود در حوزۀ امنیت تجارت الکترونیک پی­خواهند برد تا در جهت تقویت و رفع آن تلاش نمایند. پیش ­بینی می­گردد نتایج این تحقیق، راه­گشای محققین و دانشجویان در تحقیقات آتی باشد.
۱-۷) قلمرو تحقیق
قلمرو تحقیق حاضر در سه بخش به شرح زیر ارائه می­گردد:
۱-۷-۱) قلمرو زمانی تحقیق
داده ­های مورد استفاده در این پژوهش به لحاظ دورۀ زمانی شامل داده­هایی است که در سه ماۀ اول سال ۱۳۹۳، در شرکت­های بازرگانی مورد مطالعه در دسترس بوده است.
۱-۷-۲) قلمرو مکانی تحقیق
محدودۀ مکانی انجام تحقیق شرکت­های بازرگانی مشهد که مجهز به سیستم تجارت الکترونیک می­باشند، است.
۱-۷-۳) قلمرو موضوعی تحقیق
هدف پژوهش حاضر، بررسی امنیت تجارت الکترونیک در شرکت­های بازرگانی مشهد است. باتوجه به این­که تجارت الکترونیک می ­تواند در بازار داخلی و یا بازار جهانی صورت گیرد، هدف این پژوهش، بررسی امنیت برای تجارت با بازار جهانی است که این موضوع تجارت الکترونیک در بازار داخلی را نیز تحت پوشش قرار می­دهد. علاوه بر این چهار معیار الزامات امنیتی، سیاست­های امنیتی، مشخصات زیرساخت­ها و پیاده­سازی و تست­های امنیتی، در حوزۀ امنیت در نظر گرفته شده است.
۱-۸) تعریف واژگان کلیدی تحقیق
تجارت الکترونیک: از دیدگاه سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی^[۹]، تجارت الکترونیک انجام تجارت کالا و خدمات از طریق وب جهان گستر^[۱۰]، خواه کالاها و خدماتی که قابلیت ارائه و تحویل از طریق وب را دارند و خواه آنهایی که این قابلیت در آنها وجود ندارد، است (سازمان توسعه و همکاری های اقتصادی، ۱۹۹۹).
امنیت: مجموعۀ تدابیر، روش‌ها و ابزارهایی برای جلوگیری از دسترسی و تغییرات غیرمجاز در نظام رایانه‌ای امنیت نامیده می­ شود؛ امنیت اطلاعات^[۱۱] به حفاظت از اطلاعات و کاهش خطر افشای اطلاعات، در بخش‌های غیرمجاز اشاره دارد. استانداردهای امنیت به دو دستۀ اصلی تقسیم می‌گردد؛ دستۀ نخست در رابطه با امنیت از لحاظ فنی و دستۀ دوم در رابطه با امنیت از لحاظ مدیریتی است (قاسمی شبانکاره، مختاری و امینی لاری، ۱۳۸۶).
الزامات امنیتی: فلیگر (۱۹۹۱)، الزامات امنیتی را عملکرد مورد نیاز یک سیستم، به منظور اطمینان از سطح امنیت مطلوب می‌داند. در بررسی­های زوکاتو (۲۰۰۴)، ریسک‌ها، فرآیندهای تجاری، سهام­داران و تقاضای محیطی، به عنوان منابع الزامات امنیتی بیان می­گردند (فلیگر، ۱۹۹۱، به نقل از زوکاتو^[۱۲]، ۲۰۰۴).
سیاست­های امنیتی: اساس هر نظام امنیتی، سیاست­های امنیتی است که مشخص کنندۀ استراتژی موجود در پس نگرش سازمان نسبت به امنیت اطلاعات است؛ با مستند شدن، این سیاست‌ها مستقیماً ما را به استراتژی کلی شرکت متصل می‌نمایند. اگرچه این تنها یک اقدام است، اما به عنوان یک اقدام ضروری، برای مدیریت اطلاعات در نظر گرفته می‌شود و در درجۀ اقدامات مهم سازمانی قرار می­گیرد. هدف این حوزه، تأمین امنیت تجارت الکترونیک از طریق تدوین سیاست‌های امنیتی است؛ این سیاست‌ها به وضوح الزامات مورد نیاز برای هر بخش از سیستم را تعریف و چگونگی تداخل این مؤلفه‌ها با یکدیگر را بیان می­ کنند.
مشخصات و پیاده­سازی زیرساخت‌های امنیتی: مشخصات زیرساخت‌های امنیتی، بیان کنندۀ مشخصات الزامات و سیاست‌های امنیتی است که برای ایجاد لیستی از ابزارهای مورد نیاز، به منظور حفاظت از دارایی‌ها، مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد. این سرویس چشم­اندازی در زمینۀ موقعیت و هدف از ابزارهای امنیتی را فراهم می‌آورد. در پیاده­سازی زیرساخت‌های امنیت اطلاعات، سازمان اقدام به خریداری، گسترش و پیکربندی زیرساخت‌های امنیتی انتخاب شده، در سطح سیستم می کند.
تست­های امنیتی: اهمیت اندازه ­گیری به این برمی­گردد که تا چه حد زیرساخت­های امنیتی پیاده­سازی شده، سیاست­های امنیتی و نیازهای امنیتی یک سازمان را اجرا می­ کنند. همانطور که پیاده­سازی زیرساخت­های امنیتی نیازمند مداخلات بشر است، یک تست مناسب امنیتی، به منظور بررسی هرگونه خطای انسانی، نیاز است. عامل دیگر نیاز به تست­های امنیتی، آسیب­پذیری زیرساخت­های امنیتی موجود، تهدیدات و سوء استفاده­های جدید است (سنگوپتا، مزومدار و باریک^[۱۳]، ۲۰۰۵).
فصل دوم:
ادبیات موضوع
در این فصل، به تشریح و تبیین متغیرهای ساختار مفهومی و روش­های محاسباتی مطرح شده، پرداخته می­ شود. سپس مروری بر تحقیقات مرتبط صورت می­گیرد و در پایان، ساختار مفهومی تحقیق را ارائه می­گردد.
۲-۱) تجارت الکترونیک
توسعۀ فناوری اطلاعات، در ابعاد مختلف زندگی انسان و عملکرد سازمان­ها انقلاب عظیمی ایجاد کرده است. در واقع فناوری موجب دگرگونی صنایع و مشاغل و ایجاد، شغل­های جدید و شیوه ­های بهینۀ انجام امور شده است و تجارت الکترونیک، از نتایج گسترش فناوری اطلاعات می­باشد. ارتباط میان فناوری و تجارت، به سالیان دراز باز می­گردد و فناوری، همواره باعث پیشرفت و گسترش تجارت بوده است. حدود ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد، فینیقیان، فن ساختن کشتی را به کار بردند و نخستین مردمانی بودند که از دریای مدیترانه به سرزمین­های دور دست سفر کردند؛ اکنون شبکۀ جهانی اینترنت، به مثابۀ همان کشتی است که نه تنها فواصل جغرافیایی، بلکه اختلافات زمانی را نیز از بین برده است. اگر بخواهیم از منشأ پیدایش تجارت الکترونیک مطلع شویم، باید بگوییم که تجارت الکترونیک به شکل امروزی از دو پدیدۀ ” اینترنت و مبادلۀ الکترونیکی داده” نشأت می­گیرد و منشأ زمانی این دو، به دهۀ شصت برمی­گردد؛ زمانی که اینترنت به طور وسیعی در مراکز آموزشی، تحقیقاتی و کتابخانه­ای مورد استفاده قرار می­گرفت. در دهۀ هفتاد، ظهور فرایند انتقال الکترونیکی بازار مالی را متحول کرد. پیشرفت غیرمنتظرۀ اینترنت زمانی شروع شد که برای نخستین بار، پست الکترونیک در ۱۹۷۲ با توسعۀ فناوری جدید آرپانت^[۱۴]، مورد استفاده قرار گرفت. این پدیده، به طرح نسخۀ جدیدی از پروتکل انتقال داده، به نام ICP/IP منجر شد (فتحی، عزیزی، نوری، ابویلی اردکانی و رحیم، ۱۳۸۹). باید توجه داشت که کاربردهای تجارت الکترونیک نخستین بار در سال ۱۹۷۰ با ابداعاتی همچون انتقال الکترونیکی وجه^[۱۵] شروع شد، در آن زمان دامنۀ استفاده از تجارت الکترونیک به شرکت­های بزرگ، مؤسسات مالی و تعداد کمی بنگاه­های تجاری کوچک ولی قدرتمند، محدود می­شد (علیخانزاده و خانی،۱۳۸۵).
شروع تجارت الکترونیک را می­توان از سال ۱۹۹۰ میلادی دانست، از سال ۱۹۹۵، کاربران اینترنت، شاهد پیشرفت­هایی از فروش­های مستقیم برخط تا آموزش الکترونیکی بودند و درسال ۱۹۹۹، تمرکز تجارت الکترونیکی، از B2C به B2B تغییر کرد. در سال ۲۰۰۱، تجارت الکترونیکی از B2B به B2C، تجارت مبتنی بر همکاری، دولت الکترونیکی و تجارت سیار تغییر نمود و در سال ۲۰۰۵، کاربردهای سیار، مورد توجه قرار گرفتند (عباس نژادورزی و عباس نژادورزی، ۱۳۸۹).
صنایعی (۱۳۸۷)، در کتاب خود این نکته را مطرح می­ کند که جهش تکنولوژی اطلاعات، دو دورۀ بیست ساله را پشت سر گذاشته که اکنون در دورۀ سوم به سر می­برد.
۱۹۵۵-۱۹۷۴ عصر پردازش الکترونیکی داده^[۱۶]
۱۹۷۵-۱۹۹۴ عصر سیستم­های اطلاعاتی مدیریت^[۱۷]
۱۹۹۵-۲۰۱۴ عصر اینترنت
در هر دورۀ بیست ساله، امکانات تجارت الکترونیکی، متناسب با توانایی­های تکنولوژی اطلاعاتی آن عصر فراهم شده است. ماشین­های خودپرداز و کارت­های اعتباری، در بیست سال نخست به جریان افتادند و در عصر دوم، امکان استفاده از مبادلۀ الکترونیکی داده، سیستم بانکی بین المللی^[۱۸] و انتقال وجه الکترونیکی فراهم گردید.
ظهور اینترنت، امکان انجام اشکال جدیدی از تجارت، نظیر خدمات سریع و به موقع را فراهم نموده است. کاربرد و توسعۀ جهانی اینترنت، با وب جهان گستر آغاز شد؛ این پدیده موجب تبدیل تجارت الکترونیک، به یکی از کم هزینه­ترین راه ­ها، برای فعالیت­های تجاری تبدیل گشت و پس از مدتی، محدودۀ وسیعی از فعالیت­های تجاری را پوشش داد. براین اساس تجارت الکترونیک مزایای بسیاری از قبیل جهانی شدن تجارت، حذف محدودیت­های زمانی و مکانی، دسترسی آسان به اطلاعات، حذف کاغذ بازی، افزایش کارایی کارکنان، ارائۀ خدمات بهتر به مشتریان و ….. دارد. لازم به ذکر است که به دلیل گسترده بودن حوزۀ تجارت الکترونیک، برای آن تعاریف بسیاری بیان شده است؛ از مجموع آنها می­توان دریافت که تجارت الکترونیک، دارای کاربردهای وسیعی است؛ البته افرادی مثل ویگاند (۱۹۹۷)، پس از بررسی علت تنوع و واگرایی در تعاریف تجارت الکترونیک، برای این پدیده، چهار دلیل بیان کردند:
دلیل اول: متنوع بودن شغل و وظیفۀ محققان تجارت الکترونیک
دلیل دوم: جهت­گرایی حرفه­ای و زمینۀ حرفه­ای فرد محقق
دلیل سوم: متفاوت بودن کالاها و خدماتی که هستۀ اصلی تعریف تجارت الکترونیک هستند
دلیل چهارم: تفاوت در نوع تکنولوژی­های به­کاررفته در تعریف و فعالیت از طریق تجارت الکترونیک (ویگاند، ۱۹۹۷ به نقل از صنایعی، ۱۳۸۷)
لازم به ذکر است که بیش از ۳۰ نوع تکنولوژی وجود دارد که از آنها در تعریف تجارت الکترونیک استفاده شده است و این موضوع حاکی از گستردگی تجارت الکترونیک می­باشد. جدول (۲-۱) تعاریفی از تجارت الکترونیک از دیدگاه محققان را نشان می­دهد.