آنگونه که از مدل گاتریج استنباط می‌شود، بهبود یا توسعه مسیر شغلی در برگیرنده دو مؤلفه ‌اصلی مدیریت مسیر شغلی و برنامه‌ریزی مسیر شغلی است.
برنامه‌ریزی مسیر شغلی انگاره ای فردی است که بر مبنای خرده فرآیندهای پیشه گزینی، انتخاب سازمانی، انتخاب از لحاظ واگذاری شغل و خود بهبودی مسیر شغلی، تلاش می‌شود تا فرد، مشاغلی را در سازمان بر عهده بگیرد که با قابلیت‌ها (دانش،مهارت،توانایی)، علایق، شخصیت و ارزش‌های او منطبق باشد.اگر چه برنامه‌ریزی مسیر شغلی یک فرایند شخصی است ولی می‌توان از آن در استخدام سازمانی، جهت انتخاب مسیر کاری کارکنان ستادی و سرپرستان بهره برد و از طریق معرفی محل‌های کاری به افراد، در ارزیابی کردن خود و همچنین در تصمیم‌گیری درمورد برنامه‌های توسعه‌ای‌ کمک نمود (سیدجوادین،۱۳۸۱: ۴۹۷).
مدیریت مسیر شغلی الگویی نهادی است که بر مبنای خرده فرآیندها (کارمندیابی، انتخاب، تخصیص منابع انسانی، ارزیابی و آموزش و بهسازی مدیران سازمان‌ها) می کوشد تا با توجه به توانایی و نیازهای افراد و نیز انتظارات سازمانی، مشاغلی را بر عهده افراد بگذارد (عباسپور، ۱۳۸۷: ۱۸۵).
مسیر شغلی برای سازمان ارزشمند است زیرا: اطمینان می‌دهد استعداد مورد نیاز دردسترس می‌باشد؛ توانایی سازمان جهت جذب و نگهداری کارکنان با استعداد بالا را افزایش می‌دهد؛ اطمینان می‌دهد که اقلیت‌ها و زنان، فرصت‌های رشد و توسعه را دارند؛ سرخوردگی‌های کارکنان را کاهش می‌دهد؛ تنوع فرهنگی را افزایش می‌دهد؛ حسن نیت سازمانی را ارتقا می‌دهد (دیسنزو و رابینز، ۱۳۸۸: ۳۶۶).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۱۸-۳- توسعه مسیر شغلی در مقایسه با توسعه کارکنان
این عناوین دارای مفاهیم یکسانی ولی یک تفاوت عمده وجود دارد، چارچوب زمانی.
توسعه مسیر شغلی به اثربخشی شغل در بلند مدت و موفقیت سازمانی کارکنان نگاه می‌کند. در مقایسه با آن، توسعه کارکنان بر روی اثربخشی یا عملکرد در چارچوب‌های زمانی متوسط یا نیمه متوسط تمرکز دارد. این دو مفهوم پیوند نزدیکی دارند، آموزش و توسعه کارکنان باید با توسعه مسیر شغلی افراد در سازمان همخوانی داشته باشد. اما یک برنامه مسیر شغلی موفق، برای انطباق توانایی‌ها و انتظارات فردی با نیازهای سازمانی باید کارکنان را برای نیازهای بلندمدت سازمان آماده کند و به تغییرات پویایی که در گذر زمان رخ می‌دهد، بپردازد (دیسنزو و رابینز، ۱۳۸۸: ۳۴۳).
۲-۱۸-۴- انواع مسیرهای شغلی
امروزه موفقیت مسیر شغلی دیگر با درآمد کارکنان یا سطح سلسله مراتب موقعیت او در ساختار سازمان سنجیده نمی‌شود، بلکه می‌تواند شامل توانایی‌ها و مهارت‌ها برای رویارویی با چالش‌های گسترش یافته یا داشتن مسئولیت‌های بزرگتر و استقلال بیشتر در حرفه خود باشد. توسعه مسیر شغلی بخاطر مسائل انگیزشی و یافتن شغل با معنی و جذاب می‌خواهند به گونه‌ای که احساس کنند که معمار مسیر شغلی خود هستند. مسیرهای شغلی به دو دسته بیرونی و درونی تقسیم می شوند:
مسیر شغلی بیرونی شامل: کیفیت یا ویژگی‌های یک شغل است مثل: فارغ التحصیلان در کسب و کار- آموزش دانشگاهی در کسب و کار- مدیر بخش زنجیره‌ای سخت افزاری که به طور مستقل کار می‌کند. مسیر شغلی درونی یک سازمان می‌تواند مسیرهای شغلی بیرونی را توصیف کنند.
مسیر شغلی فردی شامل چندین جنبه یا موضوع است: جمع‌ آوری نشانه‌های موفقیت یا پیشرفت خارجی (مثل دفتر بزرگتر با هر بار ترفیع)، تعریف آستانه انواع مشاغل (مثل اینکه پزشکان پیشرفت شغلی دارند)، تعهد طولانی مدت یه یک زمینه شغلی مشخص (که به آن سرباز مسیر شغلی هم می‌گویند).(دیسنزو و رابینز، ۱۳۸۸: ۳۴۵)
مسیرهای شغلی به طور مسلم الگوی تجربه‌های وابسته به کار هستند که مراحل زندگی فردی را در بر می‌گیرند. عناصر عینی و ذهنی، مؤلفه‌های لازم یک دیدگاه نظری هستند که پیچیدگی‌های مسیر شغلی را در بر می‌گیرند. موفقیت می‌تواند از نوع بیرونی تعریف شود برای مثال اگر شما بعد از ۵ سال در یک شرکت ترفیع بگیرید وشخصی دیگر همزمان با شما استخدام شده باشد ولی هنوز ترفیعی نگرفته باشد، می توانید بگویید که شما از او موفق‌تر هستید (دیسنزو و رابینز، ۱۳۸۸: ۳۴۶).
در یک دسته‌بندی دیگر، مسیرهای شغلی به چهار نوع تقسیم می‌شوند (جزوه کلاسی دکتر جعفری):

1. 1. ثابت (افقی)^[۷۹]، ۲. ارتقایی (عمودی)^[۸۰]، ۳. گردشی (چرخشی)^[۸۱]و ۴. انتقالی^[۸۲]

در مسیر شغلی ثابت، فرد شغلی را انتخاب می‌کند و تا انتهای مسیر شغلی خود آن شغل را ادامه می‌دهد، مثلاً شخصی به عنوان معلم استخدام می‌شود و تا انتها معلم می‌ماند و وارد شغل دیگری نمی‌شود.
مسیر شغلی ارتقایی، پس از اینکه فرد وارد سازمانی شد و پستی را در اختیار گرفت، در سلسله مراتب سازمانی رشد پیدا می‌کند و به پست‌های بالاتر ارتقا می‌یابد.
در مسیر شغلی گردشی، فرد در قسمت‌ها و پست‌های مختلف سازمانی مشغول بکار می‌شود. برای مثال فرد در پست‌های مختلفی از قبیل مدیر اداره آموزش، مدیر اداره پژوهش، مدیر اداره امور اداری، مدیر تولید در یک سازمان مشغول به کار است و شاید هم به پست اول خود در سازمان بازگردد.
در مسیر شغلی انتقالی، فرد با m شغل و t پس
ت سازمانی سروکار دارد. فرد از سازمانی به سازمان دیگر انتقال پیدا می‌کند و در پست‌های گوناگونی مشغول بکار می‌شود.
۲-۱۸-۵- مراحل سنتی مسیر شغلی
یکی از راه‌های سنتی تحلیل و بحث در مورد مسیر شغلی، درنظر گرفتن آنها به صورت مرحله‌ای یا گام‌ها می‌باشد. دیوید دیسنزو و استیفن رابینز در کتاب مبانی مدیریت منابع انسانی از پنج مرحله مسیر شغلی عمومی نام می‌برند:۱. ابتدایی، ۲. مقدماتی، ۳. میانه مسیر شغلی، ۴. اواخر مسیر شغلی و ۵. افول

1. 1. دوره ابتدایی: ما پیش از ورود نیروی کار جهت دریافت دستمزد، انتخاب‌های کلیدی زیادی انجام می‌دهیم. آنچه ما از فامیل، معلمان و دوستان می‌شنویم، آنچه از تلویزیون یا در فیلم‌ها یا اینترنت می‌بینیم کمک می‌کند تا محدوده انتخابات مسیر شغلی خود را محدود نماییم و ما را به جهتی خاص راهنمایی کند. دوره ابتدایی در مسیر شغلی برای اکثر ما هنگامی به پایان می‌رسد که از تحصیلات رسمی به کار منتقل می‌شویم. این مرحله کمترین ارتباط را با سازمان دارد زیرا قبل از استخدام صورت می‌گیرد. در مرحله ابتدایی، ما نگرش خود به کار (انجام کار در خانه، انجام کار در فرصت‌های تعیین شده، استفاده یا اجتناب از میانبرها، حضور در سر کار) و الگوهای ارتباطی دائمی (کارها را راحت گرفتن، قدرت طلبی، بی‌تفاوتی، خوش برخوردی، نفرت برانگیزی) را شکل می‌دهیم. بنابراین مرحله ابتدایی، آماده‌سازی جهت کار می‌باشد.

1. 1. دوره مقدماتی: این دوره با جستجوی کار شروع می‌شود و شامل پذیرش اولین شغل شما، پذیرش توسط همکارانتان و رسیدن به اولین نشانه پیروزی یا شکست در جهان واقعیت می‌باشد. این مرحله به منزله بالارفتن از قله می‌باشد.

1. 1. میانه مسیر شغلی: بسیاری از مردم تا وقتی که به مرحله میانه مسیر شغلی نرسیده‌اند، با اولین معضل شغلی خود روبرو نمی‌شوند. در این مرحله ممکن است افراد بهبود در عملکرد را ادامه دهند، ساکن بمانند یا پسرفت نمایند. بنابراین اگرچه بهره‌ور باقی ماندن در کار پس از اینکه باتجربه شدید، مهمترین چالش این مرحله از مسیر شغلی می‌باشد، این الگو همانند مراحل ابتدایی و مقدماتی به پایان می‌رسد.

در این مرحله با سه گزینه برای کارکنان روبرو هستیم. برخی از کارکنان به اهداف زودهنگام خود می‌رسند و حتی به جایگاه‌های بالاتر نیز دست می‌یابند. برخی از کارکنان در مرحله میانه مسیر شغلی متوقف می‌شوند. این کارکنان می‌توانند به شدت بهره‌ور باشند. آنها از نظر فنی شایسته هستند، گرچه امکان دارد به اندازه اشخاص بالا رونده مشتاق و مهاجم نباشند. سومین گزینه برای مرحله سوم، کارکنانی هستند که عملکردشان پسرفت می کند. این مرحله برای این نوع از کارکنان، با کاهش علاقه و بهره‌وری در کار مشخص شده است.

1. 1. اواخر مسیر شغلی: اشخاصی که در مرحله میانه مسیر شغلی به رشد ادامه داده‌اند، در مرحله اواخر مسیر شغلی احساس خوشایندی دارند که با کمی خوشگذرانی همراه است و از اجرای نقش افراد سیاستمدار ارشد لذت می‌برند، به عنوان افراد نامدار به استراحت می‌پردازند و از احترام افراد کم تجربه بهره‌مند می‌شوند. از سوی دیگر، آنها که در دوره قبل متوقف شده‌اند یا پسرفت نموده‌اند، می‌فهمند آنطور که فکر می‌کرده‌اند اوضاع تغییر نکرده است.

1. 1. افول: افول یا مرحله آخر برای هر فردی سخت است، ولی احتمالاً برای اشخاصی که دارای موفقیت‌های مستمر در مراحل قبلی بوده‌اند، سختر است. بعد از چندین سال کامیابی مستمر و عملکرد بالا، اکنون وقت بازنشستگی می‌باشد. این افراد از موقعیت چشمگیر خارج می‌شوند و از بخش عمده از هویتشان چشم‌پوشی می‌کنند. برای کسانی که شاهد پسرفت عملکردشان در طول سالها بوده‌اند، امکان دارد این زمان خوشایندی باشد و ناامیدی مرتبط با کار به کنار نهاده شود. برای کسانی که متوقف بوده‌اند، احتمالاً زمان راحت‌تری برای پرداختن به دیگر فعالیت‌های زندگیشان می‌باشد.

۲-۱۸-۶- مراحل برنامه ریزی مسیر شغلی
مراحل موجود در فرایند برنامه‌ریزی شغلی عبارتند از (سید جوادین، ۱۳۸۱: ۴۹۹):

1. 1. خودارزیابی:شروع موضوع برنامه‌ریزی مسیر شغلی، از بررسی وضعیت خود آغاز می‌شود که :من چه مهارت‌هایی دارم؟ چه نوع ویژگی‌هایی دارم؟ ارزشها و علایق من در چه چیزهایی است؟ قوتها، ضعفها و محدودیت‌های من در چه چیزی نهفته است؟ کتابچه راهنمای متنوعی جهت هدایت کردن خود در برنامه‌ریزی مسیر شغلی وجود دارد که به افراد کمک می‌کند تا خود را ارزیابی کنند و برای این منظور آزمون‌هایی پیش‌بینی شده‌ است. برای مثال، یک تمرین معارفه ای خوب از افراد می‌خواهد که اطلاعاتی درباره روز مرگ خودشان بنویسند. یا اگر x سال پس از مرگ دوباره زنده شدند، دوست دارند چه چیزی را به خاطر بیاورند؟ او همیشه چه چیزی را می‌خواست انجام بدهد که تا به حال فرصتی جهت انجام آن پیدا نکرده است؟ به طور کلی زندگی ومسیر شغلی او در این رابطه چه نقشی دارد؟

1. 1. تشخیص فرصتها:ارزشها،علایق ومهارتهای شخص باید به فرصتهای مسیر شغلی مربوط باشد. برخی براین باورند که با کاهش جمعیت و به تبع آن کاهش مشاغل، جای کافی بهتری برای یک شخص وجود دارد. این فکری بیهوده است و شبیه شنا کردن بر خلاف مسیر رودخانه است. از سوی دیگر، این یک فکر خوب است که روندهایی را در
      اقتصاد، جمعیت‌شناسی، فن‌آوری و خط مشی عمومی مورد بررسی و کنکاش قرار می‌دهد؛ چرا که این بازار نیروی کار آتی را شکل می‌دهد.

1. 1. هدفگذاری: بعد از اینکه افراد ارزش‌ها، علایق، ضعف و قوتهای شخصی خود را ارزیابی کرده و اطلاعاتی در مورد روندها و فرصت‌های شغلی کسب کردند، باید اهداف مسیر شغلی به طور مناسب انتخاب شود .البته این امر مستلزم هدفگذاری‌های کوتاه‌مدت، میان مدت و بلند مدت است. اهدافی که منجربه رشد شود باید چالشی باشد؛ چرا که افراد، چشم‌اندازها و مهارتهای جدیدی را کسب می‌کنند، اهداف باید با توانایی‌ها و قابلیت‌های افراد متناسب و مطابق باشد و همچنین باید با تصور افراد از توانایی‌های خود سازگار باشد.

1. 1. تهیه برنامه‌ها: در تهیه برنامه به مقیاس نیاز داریم تا اهدافی را در پیش بگیریم که قابل توصیه باشد و بتوانیم با سرپرستان و مسئول بخش نیروی انسانی مشورت کنیم. برای اینکه به اهداف مسیر شغلی دست یابیم، برنامه‌های آن باید برای فعالیت‌های متنوعی طرح شود. یک کار منطقی این است که با فراگیری تجربه‌های کوتاه مدت ضمن کار، به فعالیت‌های آموزشی خارج از کار بیشتر بها دهیم؛ زیراموفقیت بر اساس فعالیت‌های اولیه به دست می‌آید. افراد بهتر می‌تواند از عهده پروژه‌های کامل، طولانی و بزرگتر برآیند.

1. 1. اجرای برنامه: دراجرای برنامه، حالت مطلوب این است که جو سازمان حمایتی باشد. با وجود جو حمایتی، مدیریت عالی سازمان، همه سطوح مدیریت را تشویق می‌کند که به زیر دستان کمک کنند تا مسیر شغلی آنها توسعه یابد. فعالیت‌های اجرایی برنامه‌ها باید شامل تعیین پروژه‌های تخصصی، انتقال مشاغل موقتی، پر کردن جای مدیران در طول ایام تعطیلی، درجات آموزشی خدماتی و تکالیف خود آموزی باشد.

۲-۱۹- سوابق تحقیق
۲-۱۹-۱- تحقیقات انجام شده داخلی

1. 1. اخوان، حسنوی و سنجاقی (۲۰۰۹) در مقاله‌ای به بررسی و شناسایی عوامل موفقیت مدیریت دانش در مراکزعلمی و پژوهشی ایران پرداختند. هدف آنها سنجش وضعیت مدیریت دانش در مراکز تحقیقاتی بیوتکنولوژی، هوافضا، مکانیک، فیزیک، شیمی و دارویی با هدف شناسایی عوامل دارویی بود. آنها در این راستا پنج عامل که در موفقیت این سازمان‌ها در جهت مدیریت دانش نقش دارند، معرفی کرده‌اند که شامل: مدیریت منابع انسانی و ساختار منعطف، آمادگی و معماری مدیریت دانش، شناخت دانش، ترازیابی (بنچ مارکینگ)، و کارشناس ارشد دانش می باشد.

1. 1. قهرمانی (۱۳۸۵)، در پژوهشی با عنوان “بررسی مقایسه‌ای میزان پیاده‌سازی فرایند مدیریت دانش در مراکز خدماتی دولتی و خصوصی”، نتیجه می‌گیرد که در ایران، سازمان‌های خصوصی در زمینه‌های خلق، سازماندهی، تبادل و بکارگیری دانش موفق‌تر از سازمان‌های دولتی بوده‌اند. به زعم وی دلایل اساسی عدم موفقیت مدیریت دانش در انواع سازمان‌ها عبارتند از: فقدان یادگیری سازمانی به دلیل ارتباطات ضعیف سازمانی، فقدان آموزش کارکنان، برداشت نادرست کارکنان دال بر اینکه مدیریت دانش مزایای کمی را به کاربران ارائه می کند، عدم موفقیت در بکارگیری مطلوب مدیریت دانش در تمامی فعالیت‌های روزانه.

1. 1. حسن زاده (۱۳۸۵) در رساله دکترای خود با هدف بررسی زیرساخت مدیریت دانش در جمهوری اسلامی ایران،پژوهشی را بر روی ۲۴۹ نفر از ۴۲۰ مدیرکل مستر در ۲۱ وزارتخانه و نیز سازمان مدیریت انجام داد. نتایج پژوهش نشان داد که به طور کلی وضعیت عوامل زیرساختی مدیریت دانش در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارتخانه‌ها مناسب نیست.

1. 1. مجید صمیمیت (۱۳۸۴) درپایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان “میزان مهارت‌های مدیریتی بر توسعه مسیر شغلی مدیران و ارائه الگوی مناسب جهت ارتقاء آن‌ها در شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران” به بررسی رابطه بین مهارت‌های مدیران و توسعه مسیر شغلی پرداخت. یافته‌های تحقیق گویای آن است که باید ترتیبی اتخاذ نمود تا با برنامه‌ریزی مدون و شناسایی نیازهای آموزشی نسبت به برگزاری دوره‌های آموزشی جهت بهبود مهارت‌های فنی،انسانی و ادراکی مدیران در راستای توسعه مسیر شغلی کارکنان اقدام نمود.

1. 1. ابطحی و صلواتی (۱۳۸۵) پژوهشی در زمینه مدیریت دانش در ایران انجام دادند. این پژوهش با یک پرسش شروع شده است. در حقیقت این پرسش، پایه و اساس تحقیق را تشکیل می‌دهد. چگونه می‌شود دانش را در سازمان‌های دولتی ایران به گونه‌ای اثربخش مدیریت کرد و مدل مناسب برای مدیریت دانش کدام است. نتایج این تحقیق نشان داد که :

الف. شهروندان دانش از طریق تحت تأثیر قرار دادن عوامل سازمانی، بر مدیریت دانش سازمان‌های دولتی ایران، تأثیر مستقیم دارند.
ب. عوامل سازمانی بر مدیریت دانش در سازمان‌های دولتی ایران تأثیر مستقیم دارند.
ج. عوامل محیطی از طریق تحت تأثیر قرار دادن عوامل درون سازمانی بر مدیریت دانش سازمان‌های دولتی تأثیر مستقیم دارند.

سرمایه ساختاری

۳-۱- تحقیق و توسعه

۳-۲- سیستم‏ها و برنامه ها

۳-۳- حقوق صاحبان سرمایه

جدول ‏۵‑۱- رتبه بندی ابعاد و متغیرهای سرمایه فکری
همانطور که در جدول ۵-۱ مشخص شده است، با توجه به نتایج بدست آمده برای بهبود سرمایه­فکری که به طبع آن عملکرد سازمانی نیز بهبود می­یابد شرکت‏های نرم­افزاری مورد مطالعه باید به سرمایه ساختاری بیشترین توجه را نشان بدهند، زیرا که سرمایه ارتباطی بیشترین تاثیر را بر روی عملکرد سازمان نشان دارا می­باشد. در این میان، متغیر دانش در مورد شرکاء، تامین­کنندگان، مشتریان دارای بیشترین تاثیر روی سرمایه ارتباطی می­باشد، دانش در مورد شرکاء، تامین­کنندگان، مشتریان عنصر کلیدی در این شرکت‏ها می­باشد و شرکت‏های نرم­افزاری که در این رقابت خواهان، عملکرد سازمانی بهتری می­باشند باید در وحله اول باید به دانش در مورد شرکاء، تامین­کنندگان، مشتریان در شرکت­شان بها بدهند، در رتبه دوم تاثیر همانطور که در جدول۵-۱ مشهود است، اتحادها، مجوزها، قراردادها قرار دارند، بدین معنی که اتحادها، مجوزها، قراردادهای شرکت دومین عامل تاثیرگذار بر روی سرمایه ارتباطی، که خود اولین عامل تاثیر گذار بر روی عملکرد سازمانی می­باشد، هستند. همچنین ارتباط با شرکاء، تامین­کنندگان، مشتریان ، سومین عامل تاثیر گذار بر روی اولین جزء، تاثیر گذار بر روی عملکرد سازمانی در شرکت‏های نرم­افزاری مورد مطالعه می­باشد. بقیه اجزاء و متغیرهای مربوط به آن‏ها با توجه با جدول ۵-۱ در رتبه ­های بعدی توجه در شرکت‏های تولید کننده نرم­افزار قرار دارند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نکته قابل ذکر این است، قرار گیری در رتبه ­های پایین­تر به معنی بی توجهی و عدم توجه شرکت‏ها نباید باشد و هریک از این متغیرها بر طبق مدل معادلات ساختاری آمده در فصل ۴ ارتباط کاملا معنا دار و مهمی را با عملکرد سازمانی دارا می­باشند.
پیشنهادات اجرایی
پیشنهادات بر مبنای نتایج و یافته­ های تحقیق
با توجه به نتایج حاصل از تحقیقات شرکت‏های تولیدکننده نرم­افزار در این پژوهش به منظور بهبود سرمایه­ فکری و عملکرد سازمانی خود، می­توانند به ترتیب در حوزه ­های زیر اقدامات اصلاحی پیشنهادی را برای بهبود انجام دهند:
سرمایه ارتباطی
– تعریف پروژه­ های مشترک با سایر شرکت‏ها و سازمآن‏های ذیربط.
– مذاکره با شرکت‏های پیشرو و رهبر در صنعت نرم­افزار برای ایجاد اتحادهای استراتژیک مناسب.
– در صورتی که شرکت محصولاتی از خود دارد، داشتن برنامه ­های مناسب بازاریابی و ایجاد Marketing Plan برای فروش محصولات خود.
– در صورتی که شرکت محصولاتی از خود دارد، کارکردن بر روی ۴ عامل مهم تحت کنترل شرکت در بازاریابی یعنی : محصول، قیمت، مکان و ارتقاء .
– مشاوره و درخواست کمک برای اخذ تصمیمات با افراد خارج از شرکت.
– بررسی سطح وفاداری مشتریان و نظر سنجی از آن‏ها و ارائه راهکارهای بازاریابی مناسب در جهت بالا بردن وفاداری.
– تولید محصولات نرم­افزاری مناسب در جهت تطابق کامل با نیازهای مشتری برای بالا بردن رضایت مشتریان.
– پی­گیری درست و به موقع شکایات مشتریان و کاهش زمان پی­گیری با بهره گرفتن از راهکارهای نرم­افزاری مناسب.
– ایجاد رابطه بلند مدت با تامین­کنندگان محصولات اولیه برای شرکت.
– تسهیم و به اشتراک گذاری دانش با شرکاء.
– داشتن یک سیستم اطلاعاتی مناسب مخصوص مشتریان (در این مورد اکثر شرکت‏های مورد مطالعه دارای ضعف قابل توجهی بودند.)
– بروز رسانی دانش مربوط به مشتری به صورت مستمر.
– همراهی مشتری از ابتدای تعریف پروژه تا پیاده­سازی محصول بر طبق متدولوژی­های موجود در مهندسی­ نرم­افزار و ایجاد جلسات منظم و مدام با مشتریان.
سرمایه انسانی
– ایجاد تطابق مناسب برای انجام کار بین شرایط لازم برای انجام کار و تخصص کارمند.
– تدوین برنامه ­های آموزشی مناسب و بروز شده برای کارمندان.
– استفاده از BenchMarking برای بهبود یادگیری از منابع خارج از شرکت.
– استفاده از نیروهایی با تحصیلات دانشگاهی بالاتر و لحاظ کردن این موضوع در برنامه ­های استخدامی.
– ترغیب کارکنان به کار برای استفاده از حداکثر توان آن‏ها در انجام کار، نظارت غیر مستقیم بر انجام کارها.
– کاهش هزینه­ های شرکت به کمترین سطح برای انجام یک پروژه.
– توجه به سطح استعداد و هوش کارکنان به هنگام استخدام.
– استفاده از نظرات کارکنان و ایجاد بحث­های گروهی برای ترغیب آن‏ها برای شرکت و ارائه نظر.
– استقبال از ایده­های جدید موجود در هر سطحی و بررسی این ایده­ ها.
– استفاده از سیاست­های مناسب منابع انسانی برای ترغیب کارکنان به آوردن دانش جدید به شرکت و ایجاد وفاداری در آن‏ها، ایجاد محیط مناسب برای ایده­پروری و اشتراک گذاری این ایده­ ها.
سرمایه ساختاری
برنامه ­های آموزشی مداوم و پی در پی برای پست­های موجود در شرکت، با توجه به تخصص و نیاز آن بخش از شرکت، علاوه بر این، باعث ایجاد رضایت شغلی در این شرکت‏ها خواهد شد، زیرا کارکنان متخصص از برنامه آموزشی در جهت ارتقای دانش خود استقبال می­ کنند.

فصل اول:
کلیات

1. 1. کلیات تحقیق

      1. 1. مقدمه:

            1. 1. طرح مسئله:

در طول تاریخ، اثرات بشر بر روی محیط­زیست خود ناچیز بوده، اما طی ۲۰۰ سال گذشته به ویژه پس از به وقوع پیوستن انقلاب صنعتی، این اثرات به طور فزاینده­ای افزایش یافته است. هم اکنون جهان مواجه با یک بحران اکولوژیکی است که ابعاد آن روز به روز در حال گسترش می­باشد و هرچه زمان می­گذرد، ارزیابی و پایش علمی، تصویر دقیق و روشنتری از نشانه­ های تخریب اکولوژیکی در سراسر کره­ زمین ارائه می­ دهند(جعفری، ۱۳۸۰). صنعت نفت و پتروشیمی از مهم­ترین صنایع کشور ایران می­باشد. اولین بار صنعت پتروشیمی در آمریکا پا به عرصه وجود گذاشت و آمریکایی­ها اصطلاح پترو­کمیکال^[۱] را برای مواد خام حاصل از نفت معمول نمودند و سپس در اروپا و ممالک دیگر استفاده از مواد نفتی به عنوان مواد خام اولیه آغاز گردید. در ایران نیز برای اولین بار در سال ۱۳۴۳ شمسی شرکت ملی صنایع پتروشیمی وابسته به شرکت ملی نفت ایران تشکیل شد و فعالیت­های خود را در این زمینه از صنعت آغاز نمود. در واقع صنایع پتروشیمی در ایران قدمتی در حدود نیم قرن دارد( کیالان، ۱۳۹۲). صنایع پتروشیمی به طور بالقوه به عنوان یکی از بزرگترین منابع آلاینده محیط­زیست محسوب می­شوند. امروزه کنترل و کاهش اثرات آلودگی ناشی از صنایع پتروشیمی جهت حفاظت از محیط­زیست به عنوان یکی از مهم­ترین مسائل و دغدغه­ های ملل جهان قرار گرفته است. مشکلات محیط­زیستی عمده این صنایع به ویژه در شرایط عدم رعایت ضوابط و استانداردهای محیط­زیستی پیامدهای مخاطره­آمیز را به همراه داشته و طبیعت زیستی و جوامع انسانی و نیز حیات­وحش را دچار اختلال می­نمایند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ارزیابی اثرات محیط­زیست^[۲] به عنوان ابزاری برای برنامه­ ریزی و مدیریت محیط­زیستی پروژه­ های توسعه مطرح است(واترن، ۲۰۰۱). روش­های متعددی برای بررسی ارزیابی اثرات محیط­زیستی وجود دارد، برای انتخاب روش مناسب برای هر طرح باید به مجموعه ­ای از شرایط و خصوصیات از قبیل مشخصات روش، خصوصیات محیط و ماهیت طرح توجه کرد (منوری،۱۳۸۴ . صالحی و مرادی، ۱۳۹۰). منظور از ارزیابی اثرات محیط­زیستی تشخیص و ارزش­گذاری سیستمی آثار بالقوه پروژه­ ها، برنامه­ ها، طرح­ها، خط­مشی­ها و قوانین بر روی اجزای فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، فرهنگی و اقتصادی- اجتماعی محیط­زیست است. این مفهوم همچنین شامل برخی ملاحظات و اقدامات پیشنهادی برای تخفیف پروژه­ ها و برنامه­ ها هم هست. هدف نخستین از ارزیابی آثار محیط­زیستی ترغیب برنامه­ ریزان و تصمیم­ گیران به نگرش و توجه به محیط­زیست و در نهایت موفقیت در انجام اقداماتی است که از نظر محیط­زیستی سازگار باشد(اقتصاد کشاورزی و توسعه، ۱۳۷۵). ارزیابی اثرات محیط­زیستی در واقع فرآیندی شامل تشخیص، پیش ­بینی، ارزیابی و تخفیف آثار بیوفیزیکی، اجتماعی و سایر اثرات مشابه به وجود آمده از توسعه ­های پیشنهاد شده از سوی تصمیم­ گیران و نیز کمیسیون­ها می­باشد(۱۹۹۹IAIA^[3], ). این فرایند برای اطمینان از این امر شکل می­گیرد که آثار ناشی از توسعه ­های ایجاد شده قبل از اجرای آن به خوبی فهمیده شده و به حساب آید. این ارزیابی سبب می­ شود که در هنگام اجرای طرح­های توسعه همه آثار و پیامدهای محیط­زیستی آن به واسطه وزن و یا سایر تاثیرات اقتصادی و اجتماعی در نظر گرفته شوند. اگر این مرحله به خوبی انجام شود، سود آن در همان مرحله طرح­ریزی مشخص خواهد شد. از دیگر مزایای این فرایند آن است که سبب می­ شود تصمیم ­گیری بهتری در مورد طرح مورد نظر صورت پذیرد( کایا و کهرمان، ۲۰۱۱).
با توجه به اینکه توسعه و محیط­زیست دو موضوع جدایی­ناپذیر می­باشند ضروری است که با دستیابی و استفاده از ابزارهای مدیریت محیط­زیست، در کلیه برنامه ­های توسعه حداقل خسارت به منابع و محیط­زیست وارد شود. اما عدم توجه به پیامدهای کوتاه­مدت و بلند­مدت پروژه­ های مختلف، عمدتا سبب بروز مشکلات اساسی برای انسان و طبیعت خواهد شد(مخدوم، ۱۳۷۴ و ۱۳۸۲). ارزیابی آثار محیط­زیستی توسعه از جمله روش­های کارآمدی است که با شناسایی فعالیت­های پروژه و محیط­زیست منطقه مطالعاتی اقدام به شناسایی و کاهش آثار منفی می­نماید(جعفری و لطفی، ۱۳۸۳). این روش همچنین می ­تواند به عنوان ابزاری برای برنامه­ ریزی در دسترس مدیران، برنامه­ ریزان و تصمیم­ گیران قرار گیرد تا بر اساس آن بتوان آثار بالقوه محیط­زیستی را که در اثر اجرای طرح­های عمرانی و صنعتی پدیدار می­شوند شناسایی کرده و با ارائه گزینه­ های مختلف اقدام به حل آن نمود(صالحی و کریمی، ۱۳۸۶).
ارزیابی اثرات محیط­زیستی شامل حجم زیادی از اطلاعات کمی و کیفی بوده که در کنار هم قرار دارند. به نظر می­رسد مشکل اصلی در این روند آن است که روش­های ارزیابی اثرات قادر به دسته­بندی اطلاعات کیفی طبیعت نیستند، لذا برای رفع این مشکل اطلاعات کیفی به طور نسبی به مقیاس عددی تبدیل می­ شود (منوری، ۱۳۸۴). اخیراً روش­های تصمیم ­گیری چندمعیاره^[۴] به منظور تصمیم­سازی مناسب، با در نظر گرفتن مجموعه معیارها، کاربرد زیادی در زمینه ­های مختلف علمی داشته است که از آن جمله می­توان تعیین اهمیت اثرات محیط­زیستی در ارزیابی اثرات محیط­زیست را نام برد(خدابخشی،۱۳۸۹؛ سیماناویسن و آستینوویکوس، ۲۰۱۰). در واقع روش تصمیم ­گیری چند­معیاره برای بیان توام اصطلاحات کیفی و کمی در فرایند تصمیم ­گیری، با ارائه روشی سیستماتیک کمی به منظور کاهش ابهامات و مشکل قضاوت­های ذهنی انسانی معرفی شده ­اند( کایا و کهرمان، ۲۰۱۱٫ مندوزا و پرابو، ۲۰۰۳).
مدل­های چند­معیاره عمدتاً به دو دسته چند­هدفه^[۵] و چند­شاخصه^[۶] تقسیم می­شوند. در مدل­های چند­شاخصه معمولا انتخاب یا از طریق تعیین سطح قابل قبول برای معیارها و یا مقایسه بین گزینه­ ها صورت می­گیرد (اصغر پور، ۱۳۷۷؛ وانگ و یون، ۱۹۸۱). با توجه به ماهیت ارزیابی اثرات محیط­زیست، مدل­های چند­شاخصه در این فرایند کاربردی هستند.
روش پرومته^[۷] روشی ساختار یافته رتبه ­بندی ترجیحی است که از آن به منظور رتبه ­بندی استفاده می­ شود. این روش برای حل مسائل چند­شاخصه با یک ماتریس تصمیم ­گیری شروع شده و یک رابطه اولویت جزئی را برای رتبه ­بندی گزینه­ ها از طریق مقایسات­زوجی جریان­های غیررتبه­ای ورودی و خروجی فراهم می­ کند(میرغفوری و همکاران، ۱۳۹۳). لذا باتوجه به ماهیت فرایند ارزیابی اثرات محیط­زیست، کاربرد این روش در تعیین اهمیت اثرات هریک از فعالیت­های موجود در پروژه­ ها قابل توجیه است.
کاربرد ارزیابی اثرات محیط­زیست به عنوان یکی از ابزارهای مدیریت محیط­زیست، الزام استفاده از این نگرش را برای طرح­ها و پروژه­ های بزرگ عمرانی نظیر اکتشاف، ساخت و راه ­اندازی میادین نفتی و تجهیزات وابسته به آن تأکید می­نماید( کانتر، ۲۰۰۳).

• • 1. 1. ضرورت انجام تحقیق:

بر پایه مطالعات انجام شده ۵۷ درصد از ذخایر نفتی و ۴۵ درصد از ذخایر گازی جهان در منطقه خلیج­فارس قرار دارد و طبق برآوردهای انجام شده ذخایر نفتی در این منطقه ۷۱۵ میلیارد بشکه و حجم ذخایر گازی آن دو هزار و ۴۶۲ تریلیون فوت مکعب است. جمهوری اسلامی ایران نیز سهم قابل توجهی از این ذخایر دارد.(دوبرادران و محمدزاده، ۱۳۹۳).
مطابق با اهداف پیش ­بینی شده در سند چشم­انداز ۲۰ ساله توسعه، ایران باید در رده دوم کشورهای تولید کننده گاز در جهان قرار گیرد. بر اساس آخرین آمار رسمی که در ترازنامه هیدروکربوری کشور در سال ۱۳۸۴ انتشار یافته است، ایران ۱۴٫۸۶% از کل ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد، با این وجود سهم ایران از تولید آن تنها ۳٫۱% می­باشد. کشور ایران با تولید ۸۷ میلیارد مترمکعب گاز در سال ۱۳۸۴، پس از کشورهای روسیه، ایالات متحده آمریکا، کانادا، انگلستان و الجزایر در رتبه ششم گاز در جهان قرار گرفته است(راشدی، ۱۳۸۸). واژه پتروشیمی از دو واژه پترول( به معنای نفت) و شیمی ترکیب یافته و معنای تحت­اللفظی آن مواد شیمیایی حاصل از نفت می­باشد. ایجاد کارخانجات پتروشیمی به منظور تبدیل بخشی از نفت وگاز به محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر از اهمیت جهانی زیادی برخوردار است. احداث و راهبری این پروژه­ ها با توجه به وجود منابع عظیم نفت و گاز در کشور جایگاه عمده­ای در برنامه ­های توسعه صنعتی دارد( منوری، ۱۳۸۰).
شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان یکی از چهار شرکت اصلی وزارت نفت از بدو تاسیس در سال ۱۳۴۲ تاکنون نقش مهمی را در توسعه اقتصادی، گسترش صادرات غیرنفتی و تامین مواد اولیه صنایع پایین دستی ایفا کرده و می­ کند( کیالان، ۱۳۹۲). اهمیت صنایع پتروشیمی در توسعه ملی کشور ایران را می­توان شامل موارد زیر دانست:

• • تامین مواد اولیه مورد نیاز از داخل کشور

• • ایجاد ارزش افزوده

• • به عنوان صنعت پایه و مادر

• • ایجاد بازار کار و اشتغال

• • امکان صادرات محصولات

• • حفظ استقلال ملی

• • حفظ منابع نفتی کشور و ذخیره آن ها

• • جلوگیری از خروج ارز به منظور تولید مواد اولیه

• • عامل توسعه فن آوری ملی

• • تکمیل زنجیره های تولید( منوری، ۱۳۸۰).

از این رو با توجه به اهمیت فراوان صنعت مورد نظر در پیشبرد اهداف کلان کشور و نیز با در نظر گرفتن میزان آلودگی و تاثیرات منفی آن بر روی محیط­زیست، انجام روشی جدید برای ارزیابی اثرات توسعه صنعت مذکور می ­تواند افق روشنی در زمینه پیشرفت صنعت پتروشیمی به گونه ­ای سازگار با محیط­زیست به شمار رود.

• • 1. 1. سوالات پژوهشی:

H1
H2
شکل ۱-۱- مدل مفهومی تحقیق
منبع : هلم، ۲۰۱۴
۱-۱۰ ساختار تحقیق
مطابق شکل (۱-۲) این تحقیق در پنج فصل تنظیم شده. فصل یکم به کلیات پژوهش اختصاص دارد. در فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیقات انجام یافته مرتبط با موضوع پژوهش و اطلاعاتی در خصوص استفاده از شبکه ها، کارآفرینی بین المللی، کاهش عدم اطمینان استراتژی بازاریابی و همچنین عناصر آمیخته بازاریابی ارائه شده است. در فصل سوم به روش شناسی پژوهش پرداخته شده است. در فصل چهارم داده های جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در نهایت در فصل پنجم به ارائه نتایج و پیشنهادهای لازم در زمینه موضوع پژوهش پرداخته شده است.
شکل ۱-۲- ساختار تحقیق
فصل دوم:
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
۲-۱ مقدمه
ایران کشوری است که دارای مزیت های فراوانی در تولید کالاها می باشد. در زمینه منابع طبیعی، نفت و گاز و معادن کانی و غیرکانی از کشورهای غنی محسوب می شود. در زمینه نیروی انسانی از جمعیت جوانی برخوردار است؛ که اگر با مدیریت صحیح همراه گردد، می تواند به عنوان یکی از مزیت های کشور در زمینه تولید و صادرات تلقی گردد (طالبی، ۱۳۸۹: ۱۹). همچنین به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص ایران و واقع شدن در مسیر شرق به غرب، و ارتباط با دریا از شمال و جنوب، یکی از بهترین موقعیت های استراتژیک را به خصوص برای صادرات پدید آورده است. در بیشتر کشورهای درحال توسعه، صادرات فاقد تنوع است؛ به همین دلیل با کوچکترین نوسانی در بهای جهانی این کالاها، یک باره تراز پرداخت ها دچار عدم موازنه می شود و حیات اقتصادی آن ها را تهدید می‌کند. بنابراین بی ثباتی درآمدهای ارزی ناشی از صادرات، یکی از عمده ترین معضلات در این گونه کشورهاست. این بی ثباتی نه تنها امکان برنامه ریزی بلندمدت را از برنامه ریزان اقتصادی سلب می کند؛ بلکه باعث شکست برنامه های تدوینی نیز خواهد شد (فقیهی، ۱۳۸۹: ۲۸).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۲ استراتژی های ورود به بازار
عمده ترین هدف شرکت ها از ورود به بازارهای بین المللی، ایجاد فرصت های مناسب برای کسب سود است. همین دلیل، باعث می شود تا تعدادی از شرکت ها پس از دریافت سفارشی غیرقطعی از خارج، به تحقیق در فرصت های موجود در آن بازار خارجی، برانگیخته شوند. وقتی شرکتی به طور قطع تصمیم می گیرد وارد بازار خارجی شود، مجبور است به طور جدی و مؤثر خود را متعهد به ارائه پیوسته کالا و خدمات بداند. در غیر این صورت، مشتریان وی منابع دیگری را جست وجو خواهند کرد. در بازارهای متعدد جهان، شرایط به حدی متفاوت است که نمی توان یک روش ورود به بازار را توجیه کرد. استراتژی ورود را باید با محیط خاص هر بازار تطبیق داد. این استراتژی ها باید بهترین خدمات را ارائه دهد و هدف های شرکت را تأمین کنند. مهمترین سؤال هایی که برای راهیابی به بازارهای بین المللی مطرح می شوند، عبارتند از: (اندرسون^[۹]، ۲۰۰۰: ۲۸).
۱) باید وارد کدام بازار شد؟
۲) چگونه باید وارد بازار شد؟
۳) چگونه باید در آنجا عمل کرد و رشد یافت؟
سنتی ترین راه ورود به بازارهای خارجی، صدور کالاست. شرکت های خصوصی، صادرات را یا به عنوان استراتژی اولین ورود و یا به عنوان مؤثرترین وسیله حضور مداوم در بازار خارجی انتخاب می کنند و در صورت موفقیت، اقدام به ایجاد واحدهای تولیدی می کنند. صادرات می تواند یک بار یا مستمر باشد، اما در هر صورت مشکلاتی وجود دارد. مثلاً، هزینه بالا، امکان رقابت را از بین می برد. افزایش هزینه، ناشی از عوامل متعددی است که عبارتند از: دسترسی رقبا به مواد اولیه، نیروی کار، حمل و نقل ارزان، موانع مصنوعی و غیره. غیر از صادرات، راهبردهای دیگری وجود دارند که فروش و سود بیشتری را عاید شرکت می کنند. نمونه آنها عبارتند از: (هوتچینسون^[۱۰]، ۲۰۰۶:۱۹).
۱) عملیات خارجی که با پیشرفت تکنولوژی و تنگ تر شدن رقابت، لزوم آن بیشتراحساس می­ شود.
۲) اعطای پروانه ساخت که طی آن یک شرکت به شرکتی دیگر اجازه می دهد تا از روش ساخت، نام تجاری، تکنولوژی، تجارب کتبی و دیگر مهارت های متعلق به امتیاز دهنده استفاده کند. روش های دیگر نظیر سرمایه گذاری مشترک و مستقیم، اجاره، قرارداد تولید و مدیریت نیز می توانند مورد توجه مدیران بازاریابی قرار گیرند.
۱) صادرات
صادرات، آسانترین و کم هزینه ترین راه ورود به بازارهای خارجی است. فروش محصولات ساخته شده به بازارهای خارجی، تغییرات زیادی را در خط تولید و دیگر منابع ایجاد نمی کند. صادرات می تواند به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم باشد.
الف) صادرات مستقیم
فروشندگانی که دسترسی به خریداران بازارهای خارجی دارند، با فعالیتی بیشتر، اقدام به صدور کالا کرده و بدون اینکه از طریق واسطه عمل کرده و هزینه های خود را در این مورد افزایش دهند، کالا را مستقیماً به بازارهای خارجی می رسانند. این گونه عملیات گرچه مستلزم سرمایه گذاری و ریسک بیشتر است، اما بازگشت سرمایه و سود افزون تری را در پی دارد.
ب) صادرات غیرمستقیم
مؤسساتی که در آغاز راه هستند و فعالیت های خود را بتازگی شروع کرده اند، غالباً از این طریق وارد عمل می شوند، زیرا اولاً نیازمند سرمایه گذاری کمتر بوده و ثانیاً مجبور نیستند فعالیت ها و خدمات فروش خود را افزایش داده و ریسک بیشتری را بپذیرند. این گونه شرکت ها؛ کالای خود را از طریق واسطه­های داخلی و خارجی در بازارهای بین المللی به فروش می‌رسانند. (کارادینز^[۱۱]، ۲۰۰۷ : ۱۶).
۲-۳ اهمیت صادرات
گرایش به اقتصاد جهانی و فشارهای رقابتی در بسیاری از کشورها، تولیدکنندگان را بر آن داشته است تا در زمینه بازارهای خارجی اطلاعاتی دقیق بدست بیاورند و به بازاریابی در حوزه کشورهای خارجی و استفاده از نتایج آن برای بهبود عملکرد صادراتی^[۱۲] خود اهمیت زیادی قائل شوند. از طرفی صادرات کالاها یک راه سریع، معمول و آسان برای رشد اقتصادی کشورها و شرکتهای تولید کننده است. فراتر رفتن از مرزهای جغرافیایی یک کشور برای فروش محصولات، منافع زیادی میتواند داشته باشد (شمس الدها^[۱۳]، ۲۰۰۹: ۱۸). در بعد کلان، صادرات میتواند منجر به افزایش اشتغال داخلی، فراهم شدن یک منبع برای معاملات خارجی، کمک به توسعه تکنولوژیها و همچنین افزایش استانداردهای زندگی شود. در سطح خرد نیز میتواند منجر به بهبود موقعیت مالی شرکتها، کمک به توسعه و بهبود مزیتهای رقابتی و تسهیل رشد شرکتها شود. اما دست یافتن به این مزایا که ناشی از صادرات مناسب کالا میباشد بدون وجود اطلاعات صحیح و متناسب کاری نشدنی است. در سالهای اخیر، صادرات به یکی از عوامل رشد سریع تبدیل شده است همچنین شرکتها به منظور پیشرفت و رقابت در دنیای اقتصادی گرایش بیشتری به سمت فعالیتهای صادراتی نشان می دهند. همچنین افزایش توان رقابتی در کسب و کار به میزان آگاهی از بازار بستگی دارد (ساسترن^[۱۴]، ۲۰۰۳: ۸۵).
۲-۴ تعریف بازاریابی بین الملل
عبارت است از استراتژی های تجاری برای رساندن کالا و خدمات یک کشور به مشتریان در سایر کشورها به منظور کسب سود. بازاریابی بین المللی همچنین شامل عملیات تولید و فروش کالا و خدمات در بیش از یک کشور است، بی آنکه کالایی از مرزهای اصلی یک کشور عبور کند.لازم به توضیح است که مفهوم، مراحل و اصول بازاریابی جنبه استاندارد دارد و در تمام بازارها و کشور ها قابل اجراست. بنابر این وجه تمایز بازاریابی بین المللی و بازاریابی داخلی مربوط به حوزه فعالیت آنهاست. زمانی که رقابت به طور فزاینده ای پویا، متمرکز و حرفه ای شده است به نظر می‌رسد که عملیات بازاریابی همچنان رویکردهای تمرکز بر بازار، تمرکز بر رقبا، تمرکز بر محصولات و تمرکز بر مشتری را تعقیب می‌کند. شرکتی که تنها در بازار داخلی مهارت بازاریابی و فروش داشته باشد در نهایت آن را نیز از دست خواهد داد. رقبای قوی خارجی به طور اجتناب ناپذیری خواهند آمد و شرکت را به چالش خواهند کشید. نگاه مشاوران بازاریابی بین الملل در عصر حاضر این است که کسب و کار بدون مرز است و یکی از بهترین مسیرهای رشد برای یک شرکت آن است که در سطح منطقه و یا در سطح جهان فعالیت نمایند و این موضوع در کشور ما بسیار رایج می باشد که مدیران تولید شرکت های تولیدی از خروج محصول از کشور تردید دارند. آنها موانع و خطرهایی را که ناشی از تعرفه ها، اختلاف در زبان، اختلاف در فرهنگ، کاهش نرخ ارزها و. .. را مدنظر قرار می دهند. راه کارهای موفق را در هر یک از روش های صادراتی در شرکت های تولیدی و خدماتی متفاوت است. برخی از این روش ها عبارتند از: (کالانتون^[۱۵]، ۲۰۰۵: ۳۶).

1. 1. صادرات غیرفعال با سیستم های پیشرفته و بدون وجود دانش صادراتی

1. 1. صادرات فعال با بهره گرفتن از توزیع کنندگان در دیگر کشورها

1. 1. افتتاح دفاتر فروش در خارج از کشور ایران

1. 1. تأسیس کارخانه ها در خارج از کشور ایران

1. 1. تأسیس ستادهای منطقه ای در خارج از کشور ایران

صادرات نیازمند حرفه ای شدن است چون کل صادرات شکارگاهی است که به قدرت فرصتهایی بدست می آید برای شکار، در بازارهای جهانی فرصتها به ندرت بدست می آید و به سرعت از بین می رود. صادرات یعنی بازاریابی فرامرزی یعنی حرکت در آنسوی مرزهای ملی که از نظر فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و اقلیمی با ما فرق دارند و لذا شیوه های برخورد ما هم باید متناسب با آن باشد. صادرات یک سیستم است با اجزاء مختلف و همه اجزاء بایستی با هم فعالیت کنند تا سیستم بخوبی کار کند (آدامنشن^[۱۶]، ۲۰۰۳: ۱۷).
۲-۴-۱ اصول بازاریابی بین الملل
اصول بازاریابی در تمام دنیا یکی است ولی شرایط محیطی و فرهنگی فرق دارد بنابراین در بازاریابی جهانی نکات زیر را باید مورد توجه قرار داد :

1. 1. تلاش برای متمایز ساختن محصول و شرکت

1. 1. تولیدات انعطاف پذیر به جای تولیدات انبوه

۳٫سرعت و نوآوری در ارائه خدمات بهتر و بیشتر
۴٫بازار گرایی و توجه به نیازها و خواسته های روز بازار

بعد از جنگ جهانی دوم به مدت تقریباً۴۰ سال ژئوپلتیک به عنوان یک مفهوم و یا روش تحلیل، به علت ارتباط آن با جنگ‎های نیمه اول قرن بیستم منسوخ گردید، هر چند ژئوپلیتیک در این دوره از دستور کار دولت ها در مفهوم قبلی خود خارج شد، اما همچنان در دانشگاهها تدریس می­شد. برای تبدیل شدن نقش فعال جغرافیا در تعریف ژئوپلیتیک به نقش انفعالی سه دلیل عمده قابل ذکر است:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اول اینکه جغرافیدانان بعد از شکست آلمان در جنگ، ژئوپلیتیک خاص آلمان را مقصر اصلی عنوان کردند و سیاست‎های آلمان نازی را متأثر از این مکتب می‎دیدند. خود را از مطالعات در مقیاس جهانی کنار کشیده، توجه خود را به دولت ها و درون مرزهای سیاسی بین المللی معطوف داشتند و واژه ژئوپلیتیک بر چسب غیر علمی‎به خود گرفت و از محافل علمی‎و دانشگاهی طرد شد.دلیل دیگری که موجب افول نقش جغرافیا در جنگ سرد شد ظهور استراتژی باز دارندگی هسته ای بود. توانایی پرتاب سلاح‎های هسته ای بوسیله هواپیما و موشک به فاصله‎های دور،باعث شد که دیگر نه فاصله و نه عوامل جغرافیایی مثل ناهمواری ها و اقلیم چندان مهم تلقی نمی‎شدند. دلیل سوم، ظهور ایدئولوژی به عنوان عامل تعیین کننده ی جهت گیری سیاست ها بود. ژئوپلیتیک جنگ سرد و ژئوپلیتیک عصر هسته ای از مشخصات دوره افول ژئوپلتیک هستند (زین العابدین، ۱۳۸۹ : 13).
۲-۱-۳- دوره احیا
بعد از پایان جنگ جهانی دوم جغرافیدانان شرمنده شدند و از آن پس تلاش نمودند جغرافیدانانی که ژئوپلیتیک را در اختیار آلمان نازی (هیتلر) گذاشته اند،کنار گذارند، و نتیجه اینکه حدود ۴۰ سال ژئوپلیتیک طرد شد. تا اینکه در دهه 1980 در جنگ ویتنام^[2] و کامبوج^[3] بر سر تصاحب منطقه ی مکنگ^[4]، گر چه هر دو کشور از بلوک شرق بودند، ایدئولوژی نتوانست جنگ را از بین ببرد. بنابراین، در گزارش این مناقشه و روابط دو کشور، مجدداً از مفهوم ژئوپلتیک استفاده شد و سپس کسینجر^[5] بصورت تفننی از واژه ی ژئوپلیتیک در مسائل جهان استفاده نمود. علاوه بر آن در جنگ ایران و عراق (1988-1980) و اشغال کویت توسط عراق (1991-1990 ) و به ویژه سقوط پرده آهنین در اروپا از سال 1989 موجب پر رنگ تر شدن این مفهوم شد و به خصوص فروپاشی شوروی (سابق) و برجسته شدن ملیت ها این مفهوم را به صورت یک مفهوم کلیدی در عرصه بین المللی قرار داد (زین العابدین،۱۳۸۹ :۲۸).
در حالیکه نامداران جغرافیای سیاسی چون ریچارد هارتشورن و استیفن جونز سخت در تلاش شکوفا ساختن جغرافیای سیاسی در جهان دوران میانه ی قرن بیستم شدند و سیاستمدارانی چون هنری کیسینجر واژه ژئوپلیتیک را دوباره به زبان روزمره سیاسی نیمه دوم قرن بیستم باز گرداند، جهانی اندیشانی چون ژان گاتمن و سوئل کوهن پیروزمندانه جهانی اندیشی جغرافیایی(ژئوپلتیک) را به بستر اصلی مباحث دانشگاهی باز گرداندند.در این زمینه ژان گاتمن^[6] با طرح تئوری «آیکنوگرافی^[7]– سیروکولاسیون^[8]» «حرکت» را در مباحث ژئوپلیتیک در معرض توجه ویژه قرار داد و عوامل روحانی یا عامل «معنوی» را در جهانی اندیشی «اصل» یا «مرکز» دانست و «ماده» یا «فیزیک» را تأثیر گیرنده قلمداد کرد (مجتهد زاده،۱۳۸۶:۹۶).
سائول بی کوهن می‎گوید: موضوعات ژئوپلیتیکی مهمتر از آن بودند که جغرافیدانان آنها را کنار بگذارند و اکنون خیلی از جغرافیدانان با یک تأخیر به او ملحق شده اند و از باز گشت و تجدید حیات ژئوپلتیک به اندازه او استقبال کرده اند.
2-2-رویکردهای جدید ژئوپلیتیک
همه نظریه‎های ژئوپلیتیکی جنبه ژئواستراتژیکی داشته و برای کسب قدرت بر فضای جغرافیایی تأکید داشتند. اما پس از پایان جنگ سرد و با مطرح شدن نظام نوین جهانی بسیاری از دیدگاه های ژئوپلیتیکی جنبه ی کمی‎پیدا کرد و حتی بعضی از این دیدگاه ها در عالم سایبر اسپیس مطرح شدند. در نظام نوین جهانی عده ای در تحلیل ژئوپلیتیکی خود، رویکرد انرژی را مد نظر قرار دادند،عده ای به مسائل زیست محیطی معتقد بودند، بعضی فرهنگ را عامل اصلی ژئوپلیتیک دانستند و بالاخره، عده ای مسائل ژئواکونومی‎را در تحلیل ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قرار دادند. می‎توان گفت که معیار‎های قدرت که نظامی‎گری بود، به طور کلی جای خود را با معیار‎های مذکور تغییر داد. یعنی، قبل از پایان جنگ سرد، معیار اصلی قدرت نظامی‎گری بوده و تمام عوامل اقتصادی، اجتماعی به صورت ابزار مورد توجه بوده است.به علاوه مشخصه ی اصلی ژئوپلیتیک دوره جنگ سرد جهان دو قطبی، جهان سوم و کشورهای عدم تعهد بودند، اما در نظریه ی جدید ژئوپلیتیکی، جهان چهارم مطرح است (زین العابدین، ۱۷۱:۱۳۸۹).
۲-2-۱-رویکرد نظم نوین جهانی
اولین بارجورج بوش پدر^[9] رئیس جمهور اسبق آمریکا در جریان جنگ خلیج فارس در1990م نظام نوین جهانی^[10] را مطرح نمود. و در سال 1991 پس از مذاکرات خود در هلسینکی^[11] با گورباچف^[12] و مارگارت تاچر^[13]، رهبران اروپا، سازمان ملل متحد،کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس و سایر هم پیمانان خود، نظریه نظام نوین جهانی خود را اعلام نمود (حافظ نیا،۵۳:۱۳۸۵).
این نظام دیدگاه‎های جدید آمریکا را بیان می‎کند. با فروپاشی نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق و از بین رفتن رقابت قدرت ها، جهان از این پس صاحب نظام نوینی شود که بر قدرت همه جانبه آمریکا استوار است. قدرت و سلطه آمریکا بر جهان بدون تسلط بر خلیج فارس ممکن نبود. نظام نوین جهانی طرحی جدید برای سلطه بر مناطق مهم جهان توسط آمریکا بود. این نظام به رغم عنوان گول زننده آن، شکل جدیدی از استعمار نو است که جهان را به سوی مخاصمه و تلاطم سوق می‎دهد. جورج بوش پدر نظم نوین جهانی را این چنین تعریف می‎کند: «نظم نوین جهانی می‎گوید که بسیاری از کشورها با سوابق متجانس و همراه با اختلافات، می‎توانند دور هم جمع شوند تا از اصل مشترکی پشتیبانی کنند و آن اصل این است که شما با زور کشور دیگری را اشغال نکنید…» اما آمریکائیها از زمان پی ریزی چنین نظریاتی، کمترین توجهی به آنچه خود معتقدند نداشته اند و تعبیر «نوام چامسکی» نظم نوین جهانی تعبیر تازه ای از توسل به زور و انقیاد مضاعف ملت ها است.تمام ابعاد نظم نوین جهانی بر پایه منافع و توسعه طلبی آمریکا استوار است در عصر نظم نوین جهانی، ثبات و امنیت تقریباً به طور کامل برای هیچ کشوری- حتی آمریکا- وجود ندارد.
2-2-2-رویکرد ژئواکونومی
پایه و اساس ژئواکونومی‎استدلالی است که از طرف ادوارد لوتویک^[14] ارائه شده است. او خبر از آمدن نظم جدیدبین المللی در دهه نود می‎داد که در آن ابزار اقتصادی جایگزین اهداف نظامی‎می‎شوند. به عنوان وسیله اصلی که دولت ها برای تثبیت قدرت و شخصیت وجودی شان در صحنه بین المللی به آن تأکید می‎کنند و این ماهیت ژئواکونومی‎است (عزتی،۱۰۷:۱۳۸۸)
ژئواکونومی‎عبارت ازتحلیل استراتژی­ های اقتصادی بدون درنظر گرفتن سودتجاری،که ازسوی دولتها اعمال می­ شود،به منظورحفظ اقتصادملی یا بخشهای حیاتی آن وبه دست آوردن کلیدهای کنترل آن ازطریق ساختارسیاسی وخط مشیهای مربوط به آن پرداخت. (عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت و فضا را مدّ نظر دارد و هدف اصلی آن کنترل سرزمین و دستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای اقتصادی فناوری و بازرگانی است بدین ترتیب به نظر می‎رسد مفاهیم ژئواکونومی‎در رویارویی با مسائل قرن 21 از کارآیی مناسبی در مقیاس جهانی برخوردار خواهد بود (واعظی،1388 :32)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت وفضا را بررسی می‎کند. فضای بالقوه ودرحال سیلان همواره حدود ومرزهایش درحال تغییروتحول است،ازاین رو آزادازمرزهای سرزمین وویژگیهای فیزیکی ژئوپلیتیک است.درنتیجه تفکر ژئواکونومی‎شامل ابزارآلات لازم وضروری است که دولت می‎تواندازطریق آنها به کلیه اهدافش برسد.(عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎و ژئوپلیتیک دارای تفاوتهای اساسی با هم می‎باشند،اول اینکه ژئواکونومی‎محصول دولت ها وشرکتهای بزرگ تجاری با استراتژیهای جهانی است درحالی که این خصیصه در ژئوپلیتیک نیست. نه دولت ونه شرکتهای تجاری هیچ نقشی درژئوپلیتیک ندارندبلکه یکپارچگی اتحادیه ها،منافع گروهی وغیره برپایه نمونه‎ های تاریخی با عملکردی نامرئی دراستراتژیهای ژئوپلیتیکی پایه واساسی برای همه صحنه‎های ژئوپلیتیکی هستند.
دوم اینکه هدف اصلی ژئواکونومی‎کنترل سرزمین ودستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای تکنولوژی وبازرگانی است. ازلحاظ کاربردی بایدگفت که مفهوم وعلم ژئوپلیتیک می‎تواند درنشان دادن راه وروش‎هایی برای پایان دادن به نزاعها ودرگیری ها ودرمجموع اختلافات نقش اساسی داشته باشددرحالی که ژئواکونومی‎ازچنین ویژگی برخوردارنیست(عزتی،1387: 112)
2-2-3- رویکرد ژئوکالچر
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده ای از تعاملات قدرت،فرهنگ، و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگها همچون سایر پدیده‎های نظام اجتماعی همواره در حال شکل­ گیری، تکامل،آمیزش، جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرا فیایی کره زمین اند.به عبارت دیگر ژئوکالچر ترکیبی از فرایند ‎های مکانی – فضایی قدرت فرهنگی میان بازیگران متنوع و بی شماری است که در لایه‎های مختلف اجتماعی و درعرصه محیط یکپارچه سیاره زمین به نقش آفرینی پرداخته و در تعامل دائمی‎با یکدیگر بسر می­برندو بر اثر همین تعامل مداوم است که در هر زمان چشم انداز فرهنگی ویژه خلق می‎شود.از این رو ساختار ژئو کالچر جهانی بیانگر موزاییکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگی است که محصول تعامل‎های مکانی – قضایی قدرت فرهنگی اند که در طول و موازات یکدیگر حرکت می‎کنند (دیلمی‎معزی،2:1387).
ژئوکالچر پدیده ای است که بر شالوده نظام اطلاع رسانی نوین و یا صنایعی استوار است که به تولید محصولات فرهنگی مبادرت می‎ورزد وظیفه این صنایع تولید انبوه محصولات فرهنگی است. نظام سلطه فرهنگی در جهان کنونی در کنار نظام سلطه اقتصادی یا سیاسی از عناصر اصلی نظام ژئوپلیتیک جهانی می‎باشند. امروزه منطق حاکم بر فرایند‎های ژئوکالچر جهانی بر اشکال پیچیده و تکامل یافته تر شیوه‎های رقابتی مبتنی است. این فرایند در عین نافذ بودن، مدام در تکامل می‎باشد
پدیده‎های فرهنگی به دلیل خصیصه‎های مکانی شان همواره میل به ثبات و پایداری در مقابل نوآوری ها دارند که می‎توان به تلاش جوامع سنتی و حفظ میراث فرهنگی و آداب و سنن و نمادهای تاریخی و … اشاره کرد. از طرفی الگوهای تمدنی به واسطه ماهیت فضائیشان در جهت سرعت بخشیدن به تغییرات فرهنگی و زدودن مرزهای قراردادی هستند(حیدری،۱۳۸1 :۱۶۸).
۲-2-4- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی
مسایل ژئوپلیتیک زیست محیطی از اواخر قرن بیستم به موضوع اصلی فعالیت­ها و نگرانی­ها بین گروه‎های انسانی و بازیگران ملی و فراملی در سطوح منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. محیط زیست بشری در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و جهانی دستخوش مخاطرات گردیده است. این مخاطرات در سه بعد: کاهش و کمبود منابع، تخریب منابع و آلودگی محیط زیست تجلی یافته است. از دید ژئوپلیتیک، کمبود منابع زیست محیطی یا محروم کردن انسانها از زیستن در مکان مورد علاقه آنها رقابت و کنش متقابل بین گروه‎های انسانی و بازیگران سیاسی در سطوح مختلف را در پی دارد.(www.civilica.com).
طی چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، گسترش دامنه مداخلات بشر در طبیعت برای تأمین نیازهای فزاینده از منابع کمیاب طبیعی، گسترش رویکرد سودانگاری در غالب طرح‎های توسعه ای، بی پروایی نسبت به جستار پایداری محیط زیست در ساخت سازه ها و زیر ساخت ها و مانند آن،پیامدهای ناگواری همانند گرمایش کروی، ویرانی لایه ازن، پدیده ال نینو، طوفانهای سهمگین، بالا آمدن سطح آب دریاها، گسترش گازهای گلخانه ای، خشکسالی، سیل، فرو نشست زمین، کاهش آب شیرین، بیابان زایی، کاهش خاک مرغوب، آلودگی هوا، باران‎های اسیدی، جنگل زدایی و نابودیت تنوع زیستی، نشانه‎هایی از جهانی شدن پیامدهای فروسایی محیط زیست در سطح فروملی و فراملی و جهانی بودن بوده اند. تداوم وضعیت موجود،آینده زیست و تمدن فراروی بشر را مبهم و نامطمئن کرده است.نگرانی از این وضعیت به همراه شرایط نا مطلوب کنونی، در طرح رویکردهایی همانند امنیت زیست محیطی، ژئوپلیتیک انتقادی، ژئوپلیتیک زیست محیطی، توسعه پایدار بسیار اثر گذاشت. با توجه به این که مفهوم «جهان» از مقیاس‎های مطالعاتی دانش یاد شده است، مرزهای محلی و ملی را در نوردیده اند، محیط زیست سویه ای ژئوپلیتیک یافته است (کاویانی،۱۳۹۰: ۸۵).
2-2-5-رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی
در مورد ماهیت و چیستی ژئوپلیتیک انتقادی نظریه‎های مختلفی ارائه شده است. عده ای از نظریه پردازان، ژئوپلیتیک انتقادی را در مقایسه با ژئوپلیتیک سنتی، که به دلیل سوء استفاده از شواهد جغرافیایی به نفع مقاصد امپریالیستی لکه دار گردیده، از لحاظ علمی‎مستقل و بی طرفانه می‎دانند که می‎تواند با دیدگاهی متعالی به امور جهانی نگریسته و تحقیق عینی بپردازد(مویر،220:1379). عده ای را باور بر این است که ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست­های پنهان دانش ژئوپلیتیک است (میرحیدر،42:1386)
از اوایل1970، شاهد ظهوررویکردی نوین به نام «ژئوپلیتیک انتقادی^[15]»هستیم.دانشمندان ژئوپلیتیک چون اتوتایل^[16] ومیشل فوکو را می‎توان ازپیشگامان این حرکت نوین دانست. این دانشمندان به طور همزمان، هم از ژئوپلیتیک انتقاد کردند و هم خود از اندیشمندان این عرصه بودند. این افراد، سیاست اندیشمندانه خود را بر «ضد ژئوپلیتیک» تعریف کرده و با وجود این، در چارچوب زیر بنایی مفاهیم ژئوپلیتیک کار می‎کردند (مویر،۳۷۸:۱۳۷۹).
محققین ژئوپلیتیک انتقادی تمایل دارند بجای تمرکز بر شناسایی عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل گیری قدرت دولتها و سیاست خارجی ایشان، از یک سو دریابند که سیاستمداران چگونه «تصاویر ذهنی» خود را از جهان ترسیم نموده اند و این بینش ها چگونه بر تفاسیر آن ها از مکان‎های مختلف تأثیر می‎گذارند؟ ژئوپلیتیک انتقادی به عنوان نظریه ای نسبتاً جدید که توانسته است خود را بر اساس مؤلفه‎های حاکم میان بازیگران روابط بین الملل، نظام مند سازد، چارچوبی مناسب برای فهم ژئوپلیتیکی جدید، به دور از عناصر سختی هم چون مرز و مکان ایجاد کرده است. بر اساس فهم برخی از موضوعات، بدون توجه به بعضی مسائلی که طبق نظریات سنتی غیرمرتبط می‎نمودند، امری ناقص خواهد بود. از منظر ژئوپلیتیک انتقادی، استراتژی قدرت همیشه نیازمندبه کارگیری فضا وهمین سبب گفتمان می­باشد. (www.javanemrooz.com)
رویکرد انتقادی، کوشش منتقدانه برای کشف ساختارهای جامعه معاصر است که ضمن نقد زیربنایی رویکردهای رایج در شناخت جامعه به تبیین کاستی ها ی روش شناسی آنها می‎پردازند و شیوه‎های اثبات گرایی (پوزیتیوسیتی) را در مطالعه جامعه نقد می‎کند و بر این انگاره استوار است که صرف تجربه و روش‎های تجربی کافی نیست و نباید مطالعه جامعه را همسان با مطالعه طبیعت انگاشت. هدف نظریه پردازان مکتب انتقادی، ایجاد دگرگونی‎های فرهنگی و روشنگرانه برای کاهش نابرابری‎های جهانی، برقراری عدالت بین المللی، احترام به تفاوت ها و گرایش به ارزش‎های فرهنگی جدیدی است که بر فرایند تعامل موجود در صحنه‎های اجتماعی و تمدنی حاکم شود و تعامل و عمل را در چارچوب ارزشهای موجود رهبری کند (مشیر زاده،۱۳۸۴ :۲۲۱).
هر چند ژئوپلیتیک به مطالعه روابط متقابل جغرافیا، قدرت سیاست و کنش‎های ناشی از ترکیب آنها با یکدیگر می‎پردازد (حافظ نیا،۳۶:۱۳۸۵). اما امروزه گفتمان آن تابعی از چالش‎های برخاسته از «جهانی شدن‎های اقتصادی»، «انقلاب اطلاع رسانی» و«خطرات امنیتی جامعه جهانی» است (مجتهد زاده،۱۲۸:۱۳۸۱)و بالاخره ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست‎های پنهان دانش ژئوپلیتیک است.مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشته‎های مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی می‎باشد.این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت می‎باشد بیشتر توجه می‎کند. و عاشورا به عنوان عالیترین و متعالی ترین صحنه ژئوپلیتیک مقاومت از چنان ماندگاری و جاودانگی برخوردار بوده و هست که امروزه و در قرن بیست و یکم وهزاره سوم نیز توان تحریک و به غلیان در آوردن جنبش‎های مقاومت را دارد. بسیاری از نهضت ها و مقاومت ها در دنیای اسلام و حتی غیر اسلام الگوی مقاومت خود را از عاشورا الهام گرفته اند. (باباخانی،38:1392)
2-3-اندیشه ملی گرایی
ملی گرایی مفهومی‎کاملا سیاسی دارد. این مفهوم به عنوان یک اندیشه و فلسفه سیاسی تلقی می­ شود. اندیشه‎ای که در هر ملتی ریشه در هویت ملی و میهن دوستی آن ملت دارد. در حالی که مفهوم میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند، ناسیونالیسم پدیده ای فلسفی و نوین محسوب می‎شود که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شده است. در این راستا هنگامی‎که جنگ جهانی اول و جنگ‎های بزرگ قبل از آن بیشتر با انگیزه میهن دوستی شروع شده بود، جنگ جهانی دوم حاصل برخورد اندیشه‎های ناسیونالیستی بود.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
ناسیونالیسم به وابستگی مردم یک منطقه که براساس یک احساس مشترک به وجود آمده گفته می­ شود این احساس مشترک ممکن است علل تاریخی، فرهنگی، نژادی، جغرافیایی و غیره داشته باشد. ناسیونالیسم در حقیقت ملاتی است که گروه‎های مختلف را به هم پیوند داده و واحدی به نام ملت را به وجود می‎آورد. (روشن و فرهادیان،242:1385)
میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند. ناسیونالیسم یا ملی گرایی مفهومی‎کاملاً سیاسی است که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شد. از نظر واژه شناسی ناسیونالیسم از ریشه ناسی(Nasci)آمده است این واژه لاتین متولد شدن معنی می‎دهد و نظریه تکاملی ایده ناسیونالیسم را تأیید می‎کند.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
اگر ناسیونالیسم بر مبنای برگشت به ارزشهای جاهلی و اساطیری باشد، ارتجاعی محسوب می‎شود و اگر بر مبنای یک احساس انسانی و فرهنگ خلاق باشد، مترقیانه خواهد بود. مفهوم ناسیونالیسم در قرن نوزدهم و بیستم به طور گسترده ای از اروپا به سایر نقاط و از جمله خاورمیانه انتشار یافت. افکار ناسیونالیستی به دلایلی چند در نیمه دوم قرن نوزدهم در خاورمیانه، گسترش یافت.
اول: افتتاح مدارس جدید درمصر، لبنان وسوریه
دوم: اختراع چاپ که به دنبال خود آگاهی از امور سیاسی را افزایش داده و مشوق احیای فرهنگی- ادبی شد.
سوم: تجزیه امپراطوری‎های قدیم که به دنبال خود، خود مختاری گروه‎های ملی را به دنبال داشت.(درایسدل و بلیک،77:1386)
با شروع قرن بیستم ناسیونالیسم به یک قدرت عمده سیاسی در خاورمیانه تبدیل شد و تأثیرات آن زمانی به اوج خود رسید که ناسیونالیسم ترک، عرب، ایرانی و یهود به طور همزمان در این منطقه ظهور کردند، از عوامل اصلی که سبب بروز شکاف و اختلاف در میان شیعیان منطقه خاورمیانه شده، اندیشه‎های ناسیونالیستی پیروان این مذهب در کشورهای مختلف می‎باشد. تنوع نژادی و قومی‎شیعیان ساکن در منطقه خاورمیانه الهام بخش اندیشه‎های ناسیونالیستی در میان آنان گردیده و این امر واگرایی و فقدان وحدت مذهبی در بین آنان را به دنبال دارد. ویژگی عمومی‎ناسیونالیسم تأکید بر برتری هویت ملی بر دعاوی مبتنی بر طبقه، دین و مذهب است و بر این اساس عوامل زبانی، فرهنگی وتاریخی مشترک به همراه تأکید بر سرزمین خاص، هویت بخش گروهی از مردم می‎شود.
بدین ترتیب ایدئولوژی ناسیونالیسم با تأکید بر نژاد و زبان در جهان اسلام که مرکب از انواع زبانها و نژادها ی گوناگون است، یکی از عوامل اصلی واگرایی تلقی می‎گردد. تجارب تاریخی گویای این واقعیت است که حتی پان عربیسم از ادعای نهضت وحدت سراسری اعراب نتوانست در جوامع و کشورهای عربی ایجاد وحدت نماید و طی جنگهای اعراب اسرائیل و با شکست اعراب اعتبار خود را از دست داد. به طوری که در جریان جنگ 1991 آمریکا و متحدین با عراق برخی کشورهای عرب برای آزادی کویت به یک کشور دیگر عرب(عراق)، حمله ور شدند(صفوی،202:1387).
2-4-میهن خواهی
میهن خواهی یا وطن دوستی فلسفه سیاسی ویژه ای نیست، بلکه غریزه ای است که از حس اولیه ی تعلق داشتن به مکان و هویت ویژه ای آن و حس دفاع از منافع اولیه ی فردی در آن مکان ویژه ناشی می‎شود. گونه ی اولیه ی خودنمایی این غریزه کم و بیش در همه ی حیوانات قابل مشاهده است. بیشتر حیوانات محدوده‎های مشخصی را برای جولان دادن و منافع اختصاصی، فردی یا گروهی خود در نظر گرفته و به آن دلبستگی و تعلق می‎یابند و دخالت و تجاوز دیگران را در آن با سرسختی دفع می‎کنند. (مجتهدزاده،70:1381). مفهوم میهن از انگیزه‎های سیاسی دور است و از حد غریزه ی طبیعی خارج نمی‎شود. میهن خواهی یا میهن دوستی تا آن اندازه طبیعی و غریزی است که با تعلقات معنوی انسان درآمیخته و جنبه ی الهی به خود می‎گیرد و به گونه ی مفهوم مقدس خودنمایی می‎کند.
2-5- مفهوم ملت
جمع افرادی که از پیوندهای مادی و معنوی ویژه و مشخصی برخوردار باشند و با مکان جغرافیایی ویژه ای، «سرزمین سیاسی یکپارچه و جداگانه» همخوانی داشته باشند و حاکمیت حکومتی مستقل را واقعیت بخشند، ملت آن سرزمین یا کشور شناخته می‎شوند. بدین ترتیب ملت و ملیت پدیده‎های سیاسی هستند که در رابطه مستقیم با سرزمین واقعیت پیدا می‎کنند و این اصطلاحات در حالی که مباحث سیاسی هستند، جنبه ای کاملاً جغرافیایی به خود می‎گیرند. (مجتهدزاده،65:1381).
در زبان‎های اروپایی واژه ملت از کلمه(natio) مشتق شده و بر مردمانی دلالت دارد که از راه ولادت با یکدیگر نسبت دارند و از یک قوم و قبیله هستند. ملت به مجموعه ای از افراد ساکن در فضای جغرافیایی مشخص و محدود از حیث سیاسی اطلاق می‎شود که بر اساس عوامل و خصیصه‎هایی نظیر تبار، تاریخ، فرهنگ، دین، مذهب، سرزمین، قومیت، زبان و …نسبت به یکدیگر احساس همبستگی می‎کنند و خود را متعلق به یک ما می‎دانند.(حافظ نیا و همکاران،108:1389)