وقتی از حل و فصل اجباری اختلافات سخن می­گوییم دو تفسیر به ذهن متبادر می­ شود، نخست آن که تعهد به توسل به یک روش خاص و دوم تعهد به پذیرش تصمیم الزام­آور طرف ثالثی که با رضایت طرفین در اختلاف مشارکت دارد به نظر می­رسد که برداشت و تفسیر اول مناسب باشد زیرا روش­های کلاسیک حل و فصل اجباری یعنی داوری و حل و فصل قضایی نیز از نیروی الزام­آوری برخوردارند. اما از سوی دیگر این نکته را هم نمی­ توان رد کرد که برخی از روش­های حل و فصل اختلافات وجود دارند که مستلزم تعهد به توسل به یک روش خاص هستند بدون این که دربردارنده تصمیم الزام­آور یک رکن ثالث باشند. آیین سازش عموما به عنوان یک روش دیپلماتیک حل و فصل اختلافات و منوط به اراده و خواست طرفین قلمداد می­ شود اما در سال­های کنونی در مواردی این سازش به صورت اجباری و به عنوان یک تعهد به کار گرفته شده است.

نمونه بارز این مورد را ‌می‌توان در ماده ۶۶ کنوانسیون وین ‌در مورد حقوق معاهدات و در پیوست کنوانسیون مذبور مشاهده کرد که در آن ساز و کار سازش پیش ­بینی شده است که به عنوان الگویی ‌در مورد ماده ۸۵ کنوانسیون وین ‌در مورد نمایندگی دولت­ها در روابطشان با سازمان­ های بین ­المللی دارای ویژگی جهانی به کار می­رود. همچنین در ماده ۲۸۴ کنوانسیون راجع به حقوق دریاها (۱۹۸۲) به طور مفصل ساز و کار سازش را پیش ­بینی می­ کند. اما حتی این متون معاهده­ای اخیر نیز ویژگی عدم الزام­آور بودن گزارش کمیسیون سازش را بیان می­ کند. از این رو سازش حتی در شکل مدرن یا جدید در مقوله آیین حل و فصل اجباری اختلافات قرار نمی­گیرد و در آیین­های حل و فصل اجباری بیشتر از داوری و حل و فصل قضایی سخن به میان آمده است. حتی در ماده ۳۳ منشور که روش­های مسالمت­آمیز حل و فصل اختلافات را برشمرده داوری و حل و فصل قضایی تنها روش­هایی هستند که عملا ‌می‌توان آن را روش­های اجباری نامید. در عین حال ‌می‌توان اجباری بودن روش­ها غیر از داوری و قضایی را یک امر نسبی دانست. طرفین می ­توانند توافق نمایند که تصمیم اتخاذی برای آن ها الزامی و اجباری ‌می‌باشد.^[۲]

بند سوم: مفهوم طرف­های اختلاف

مواد یک و دو منشور ملل متحد بر این نکته تأکید دارند که اصل حل و فصل مسالمت­آمیز اختلافات به «اختلافات بین ­المللی» مربوط می­ شود. از این رو طرف­های یک اختلاف بین ­المللی دولت­ها هستند. اصل مورد بحث به اختلافات داخلی تسری داده نمی­ شود و این با دیگر اصل بنیادین منشور یعنی اصل عدم مداخله (بند ۷ ماده ۲) ارتباط دارد. اصل عدم مداخله، مداخله در اموری که اساسا در چارچوب صلاحیت هر دولت قرار دارند منع می­ کند به موجب بند ۶ ماده ۲ منشور ملل متحد دولت­هایی که عضو ملل متحد نیستند نیز باید به روش­های مسالمت­آمیز متوسل شوند. با توجه به تحولات صورت گرفته در عرصه بین ­الملل به ویژه بعد از دهه ۱۹۹۰ ‌می‌توان گفت طرفین اختلاف ممکن است تنها دولت­ها نباشند، بلکه سازمان­ های بین ­المللی و دیگر تابعان حقوق بین ­المللی نیز باشند، یعنی اشخاصی که می ­توانند طرف حق و تکلیف در حقوق بین ­الملل باشند. در صورتی که یک دولت در حمایت از تبعه خود به حمایت دیپلماتیک اقدام نماید در این حالت اختلاف خصوصی به یک اختلاف بین ­المللی (میان دو دولت) تبدیل خواهد شد.

اختلافات ممکن است به صور ذیل دیده شود:

۱ـ گاهی اختلافات بین دو یا چند دولت باشد و مراجع رسیدگی شامل: (PCA، WTO، ITLOS، IC) می­باشند و رأی‌ مقتضی را صادر می­نمایند.

۲ـ گاهی فرد از یک دولت اقامه دعوا می­ نماید مانند نهادهای حقوق بشری اروپا به طور مثال تبعه کشور فرانسه از دولت انگلیس طرح دعوا می­ نماید و معمولا در مباحث حقوق بشری مطرح ‌می‌باشد.

۳ـ گاهی یک سازمان بین ­المللی از یک دولت طرح دعوا می­ کند مانند حقوق دریاها، اختلاف بین بستر دریاها و دولت­ها قابل رجوع است به دیوان دایمی داوری (PCA).

۴ـ گاهی افراد علیه سازمان­ های بین ­المللی طرح دعوا می­نمایند مثلا طرح دعوا فرد علیه بانک جهانی.

۵ـ گاهی جامعه بین ­الملل به طور کلی علیه یک فرد طرح دعوا می­ نماید مانند دیوان­های جنایت جنگی.

۶ـ گاهی شرکت­ها علیه یک دولت یا به صورت نادر دولت­ها علیه یک شرکت طرح دعوا می­نمایند و رسیدگی آن در دیوان دایمی داوری ‌می‌باشد.

۷ـ گاهی شرکت­ها علیه شرکت­ها طرح دعوا می­نمایند که در ICC شعبه بین ­الملل تجاری میان شرکت­ها قابل رسیدگی است.

۸ـ گاهی شرکت­ها و یا یک NGO و یا یک شرکت علیه یک سازمان اقامه دعوا می­نمایند مانند بانک جهانی.^[۳]

گفتار دوم: شیوه ­های مسالمت آمیز حل و فصل اختلافات

حل و فصل اختلافات یکی از اشتغالاتی است که هر جامعه­ای باید نسبت به انجام آن با حسن نیت اقدام نماید. از آنجا که نظام بین ­المللی تابع حاکمیت قانون است ‌بنابرین‏ ساز و کارهایی باید وجود داشته باشد تا اجرای عینی و عملی این قواعد را در اختلافات بین بازیگران عرصه بین ­المللی تضمین نمایند. به ویژه در خلال قرن بیستم دولت­ها هر از گاهی در خصوص آیین­ها و ساز و کارهای تخصصی متناسب با نیازهای خود توافق کرده ­اند. به کارگیری عینی و عملی این آیین­ها عموما به ارزیابی سیاسی طرفین اختلاف از یک آیین خاص برای پیشبرد منافعشان بستگی دارد اما ساز و کارهای مناسبی برای حل و فصل اختلافات سازمان­ های بین ­المللی و حتی اشخاص در کنار آیین­های شکلی سنتی مقرر شده است. شیوه ­های حل و فصل اختلافات بین ­المللی را ‌می‌توان در دو نوع ساز و کارهای غیر حقوقی (سیاسی) و حقوقی بیان کرد.^[۴]

بند اول: ساز و کار غیر حقوقی حل و فصل اختلافات (سیاسی)

در وضعیت کنونی حقوق بین ­الملل کشورها گرایش بیشتری به ساز و کارهای غیر حقوقی مسالمت­آمیز حل و فصل اختلافات دارند. این ساز و کارها که شامل مذاکره، مساعی جمیله، میانجیگری، سازش روش­هایی هستند که نتیجه اعمال آن ها ارائه راه ­حل­های اختیاری و غیر الزامی است. برخلاف ساز و کار حقوقی که نتیجه به کارگیری این روش­ها ارائه راه حل الزام­آور برای طرف­های اختلاف است. در این قسمت به بررسی مهمترین ساز و کارهای غیر حقوقی حل و فصل اختلافات پرداخته می­ شود.^[۵]

الف) مذاکره

بدون تردید مذاکره یکی از قدیمی­ترین و مهمترین روش­های همکاری و تعاون بین ­المللی است. حقوق بین ­الملل خود نیز از مذاکرات شکل ‌می‌گیرد. به طور قطع مذاکرات رایج­ترین و مهمترین ابزار حل و فصل مسالمت­آمیز اختلافات هستند. در مقایسه با روش­های قضایی حل و فصل مسالمت­آمیز مذاکرات دیپلماتیک مقید به قواعد شکلی صرف نیستند. در صورت بروز یک اختلاف طرفین مربوطه خودشان ‌در مورد تمام جزئیات مذاکرات تصمیم می­ گیرند. علی‌رغم فقدان قواعد شکلی طرف­های مذاکره کننده ملزم به رعایت اصول بنیادین حقوق بین ­الملل به ویژه منع زور و تعهد به حل و فصل اختلافات به شیوه­ای که صلح و امنیت و عدالت بین ­المللی به خطر نیفتد هستند. تساوی حاکمیتی دولت­ها و منع مداخله نیز باید محترم شمرده شوند. همچنین مذاکرات باید با حسن نیت، آمادگی برای سازش و مصالحه باشد تا بتوان آن ها را مسالمت­آمیز به معنای مندرج در ماده ۳۳ منشور ملل متحد تلقی کرد، در غیر این صورت مذاکرات صرفا از یک ویژگی صوری برخوردارند. مذاکره شیوه اولیه و مقدماتی حل و فصل اختلافات است.

فن کریس میان احتمالات ذهنی و عینی تفکیک می‌کند و معتقد است تنها احتمالات عینی را باید جزء عناصر رابطه‌ سببیت دانست و می‌گوید: یک احتمال هنگامی به عنوان علت متعارف و اصلی محسوب می‌شود که دو ویژگی داشته­باشد؛ اولاً، علت لازم و اصلی نتیجه باشد ثانیاًً، احتمال عینی^[۱۹۸] وقوع خسارت را به طور قابل توجهی افزایش­دهد.

‌در مورد نظریه‌ دادرس، برای تشخیص سبب متعارف و اصلی و تمیز آن از سایر شرایط زمینه­ ساز حادثه می‌بایست با لحالظ­کردن وقایعی که قبل از حدوث ضرر اتفاق افتاده‌اند. تعیین­کند که کدام سبب به طور عینی و نوعی سبب متعارف و اصلی برای ایجاد زیان بوده ­است. لذا دادرس باید برای این ارزیابی خود را به جای یک ناظر واجد تجربه‌ کافی در زندگی بگذارد و در زمینه اسباب پیچیده و غامض برای تمیز سبب اصلی به کارشناس نیز رجوع نماید.^[۱۹۹]

مسأله‌ای که باید به آن پرداخت این است که اگر در تحقق حادثه چندین سبب عادی، متعارف و طبیعی نقش داشته­باشند به نظر می‌رسد می‌توان همه‌ اسباب متعارف را که منجر­به ایجاد زیان شده‌اند مسئول قلمداد کرد زیرا، به هریک از اسباب متعدد در حادثه منفرداً و جداگانه سبب متعارف اطلاق می‌شود. همچنین بالعکس اگر هیچ­یک از اسباب متعدد در حادثه منفرداً و مستقلاً توانایی تحقق نتیجه را برطبق سیر عادی امور نداشته­باشد باز هم می‌توان ادعا کرد که باید کلیه‌ اسباب مداخله کننده در مسئول جبران خسارت تلقی کنیم زیرا همه آن‌ ها مشترکاً سبب حادثه بوده‌اند هرچند که منفرداً زیان به آن‌ ها نسبت داده نشود چون این حادثه در نتیجه عملکرد همه اسباب بوده و اثرگذاری کلیه اسباب با یکدیگر به نحو عادی و طبیعی منجر به حدوث چنین ضرری شده­است.

ب) بررسی نقش نظریه در حقوق و رویه‌ قضایی ایران

در حقوق ایران مواد ۳۵۲ و ۳۵۳ از ق.م.ا مصوب ۱۳۷۰ بر مبنای نظریه مذکور می‌باشند، همچنین قانون مدنی که در فرض اجتماع سبب و مباشر در ورود ضرر مباشر را مسئول­دانسته مگر این­که، سبب اقوی از مباشر باشد؛ نیز دلیل روشنی است که در حقوق ایران این نظریه پذیرفته شده­است: ماده ۳۳۲ قانون مذکور مقرر می‌دارد:« هرگاه یک نفر سبب تلف مالی را ایجاد­کند و دیگری مباشر تلف آن مال شود، مباشر مسئول است، نه مسبب، مگر این­که سبب اقوی و عرفاً اتلاف مستند به او باشد» لذا قانون مدنی سببی را که عرفاً و عدتاً زیان منتسب به اوست پذیرفته و رابطه سببیت را میان خسارت و آن سبب محقق می‌داند. همچنین ماده‌ ۳۵۲ ق.م.ا اشعار می‌دارد:

«هرگاه کسی در ملک خود به مقدار نیاز یا زائد بر آن آتش روشن کند و بداند که به جایی سرایت نمی‌کند و عادتاً نیز سرایت نکند لکن؛ اتفاقاً به جای دیگری سرایت کند و موجب تلف یا خسارت شود ضامن نخواهد بود» ماده‌ ۳۵۳ قانون مذکور نیز مقرر داشته: « هرگاه کسی در ملک خود آتش روشن کند که عادتاً به محل دیگر سرایت می‌کند و یا بداند که به جای دیگر سرایت­خواهد کرد و در اثر سرایت موجب تلف یا خسارت شود عهده­دار آن خواهد بود اگرچه به مقدار نیاز خود روشن کرده­باشد».

پس قوانین ایران نیز ‌به این نوع سبب توجه کرده‌اند و « قابلیت پیش ­بینی» حادثه را در مسئولیت مؤثر دانسته‌اند. موارد فوق هیچ ویژگی خاصی ندارند که حکم آن را مخصوص به مثال آتش و خسارت ناشی از آن بدانیم. این­که می‌توان آن را به عنوان قاعده کلی ‌در مورد هر خسارتی اجرا نمود و بهتر بود مقنن به جای ذکر مصادیق موضوع، به وضع یک قاعده کلی بپردازد لذا ترجمه همان عبارت تحریرالوسیله و قراردادن آن به عنوان قانون بدون دخل و تصرف، مطابق قانون­نویسی و شایسته قانون­گذار نمی‌باشد.

از نظر رویه‌ قضایی نیز برخی محاکم ایران این نظریه را در احکام خود لحاظ کرده‌اند از جمله شعبه‌ ۱۱ دیوان عالی کشور در دادنامه‌ ۱۳۷/۱۱-۲۹/۲/۷۹ ‌به این نظر استناد حسنه است. شرح ماوقع این­گونه است که، مادری به همراه دختر یک ساله‌اش به دلیل مسمومیت با گاز سمی در حمام خفه شدند، شرکت گاز علت حادثه را لوله­کشی غیرمجاز و رعایت نکردن اصول ایمنی از سوی مالک ساختمان می‌داند، پزشکی قانونی هم علت مرگ را خفگی با گاز منواکسید کربن تشخیص می‌دهد و طبق نظریه کارشناسی گاز مذکور ماهیتاً غیر از گاز شهری بوده و نتیجتاً روشن است که علت گاز گرفتگی نه صرف گاز شهری بلکه احتراق ناقص آن است. پرونده در شعبه‌ ۱۴۶ دادگاه کیفری یک تهران طرح و این شعبه با عنایت به نظریات کارشناسی بزه­کاری متهم که مالک ساختمان است را محرز تشخیص و او را به پرداخت دو فقره، نصف دیه کامله در حق اولیاء دم محکوم می‌کند. پرونده با اعتراض به دیوان عالی رفته و شعبه‌ یک دیوان عالی کشور در مقام ابرام رأی‌ می‌گوید:

«باسمه تعالی… هرچند با توجه به محتویات پرونده، سببیت اقدام به یک نفر از مقتولین (مادر) در وقوع حادثه منجر به قتل، مشخص و مسلم است اما چون از جهت اقوی بودن تاثیر اقدام محکوم علیه و نتیجتاً ارتباط قتل با اقدام اخیر، مؤثر در مقام نیست، اعتراض مردود اعلام و رأی‌ تجدید نظر خواسته که از جهات مختلف صحیحاً صادر گردیده، ابرام و پرونده جهت اقدام قانونی اعاده می‌گردد».^[۲۰۰]

در بررسی رأی مذکور باید گفت علت حادثه دو چیز بوده ­است اول تقصیر مالک ساختمان در لوله­کشی غیرمجاز و عدم رعایت نکات ایمنی، دوم،؛ تقصیر مادر در طریقه استفاده از گاز ­­­به نظر دیوان عالی سبب اقوی سبب اول بوده ­است هرچند که سبب دوم رابطه نزدیک‌تر و مستقیم‌تر با حادثه دارد، زیرا استفاده متفاوت از گاز برحسب سیرعادی امور سبب انفجار نمی‌شود بلکه بر اثر عدم رعایت نکات ایمنی اتفاقاً منجر به حادثه شده­است.

از لحاظ مطالعه‌ تطبیقی، رویه قضایی فرانسه که سال‌ها تمایل به سمت نظریه‌ برابری اسباب داشت اخیراًً گرایشی به سوی نظریه‌ سبب متعارف و اصلی (سببیت متناسب) پیدا کرده­است لذا بعضی از آرای فرانسه ‌در مورد پرونده‌ای که مالک در اتومبیل را باز گذارده و اتومبیل به سرقت­رفته و باعث ضرری به دیگری شده­است ‌به این دلیل که رابطه‌ سببیت میان تقصیر مالک و حادثه‌ای که سارق پدید آورده محرز نیست مالک اتومبیل را ضامن ندانسته‌اند.^[۲۰۱] همچنین در رأی دادگاه ورسای، مورخه ۳۰ مارس ۱۹۸۹، ‌در مورد این نظریه استدلال شده­است:

«اگر زیان ادعا شده با تقصیر اثبات­شده، رابطه‌ سببیت متناسب داشته باشد مسئولیت مدنی به وجود می‌آید. چنین ارتباطی وقتی برقرار می‌شود که تقصیر، عاملی باشد که در میان دیگر عوامل مطرح، نقش واقعاً مجزایی ایفا کرده­باشد و حتی اگر عوامل دیگر تاثیر ضعیفی در ایراد خسارت داشته­باشند نقش آن‌ ها به دخالت را یک نقش فرعی درآورد».^[۲۰۲]

همچنین وقتی که چند واقعه، سبب خسارتی باشد محاکم فرانسه اغلب سببی که از نظر اخلاقی شدیدتر است را علت حادثه می‌دانند^[۲۰۳] و از دید قضات فرانسه هر شخصی مسئول نتایج قابل پیش ­بینی و متعارف اعمال خود است، لذا برای مسئول­دانستن یک سبب، باید ‌به این امر توجه گردد که آیا عرفاً و عادتاً منتهی به نتیجه حاصله می‌شده­است یا خیر؟

از جستجو در آرای محاکم دیگر کشورهای نظام حقوقی مدون، معلوم می‌شود که رویه‌های قضایی آلمان و سوئیس هم آن را قاطعانه پذیرفته و به کار می‌برند.^[۲۰۴]

چرم زیره
چرم کمربند و تسمه
چرم زین و یراق
چرم سراجی
مقدار دیلایمینگ

سطحی

بیشتر ازسطحی

بیشتر از زیره

بیشتر از سطحی

نرمی چرم

با گرین

ریز و سخت

نرم تر از چرم زیره

نرمتر از چرم کمربندی

نرم

جدول ۴-۲ مقدار آهک گیری متناسب با چرم تولیدی

مواد معمولی دیلایمینگ :

انواع اسید بوریک

کلرید آمونیوم

سولفات آمونیوم

اسید های آلی (استیک اسید، اسید لاکتیک، اسید فورمیک)

مواد اختصاصی دیلایمینگ (نمکهایی که دارای چندین گروه کربوکسیل ضعیف و چند گروه مشابه اسید قوی است).

۷-۴-۲ آنزیم دهی:

چرم سازان قدیمی به تجربه دریافته بودند که اگر پلت را بعد از آهک گیری با کود سگ، خوک وفضله مرغ عمل آوری کنند چرم حاصله بسیار نرم، لطیف و صاف می شود.

وقتی از کود سگ استفاده می‌کردند چرم خیلی نرمتر می شد از این رو لفظ Bating را به مصرف کود سگ در ساخت چرم اطلاق می‌کردند. Bating به معنی خیساندن چرم در محلول قلیایی است با تجزیه کودهای حیوانی در پی بردند که در مجموع ۵نوع آنزیم در آن ها وجود دارد ‌به این ترتیب مشخص شد که اثر نرم کنندگی کودها بر چرم به واسطه وجود آنزیم در آن ها‌ است. آنزیم های موجود در کودهای حیوانی بررسی شده عبارتند از:

۱٫دیازتاز ۲٫رناز ۳٫لیپاز ۴٫تریپسین ۵٫پیسین

آنزیم دادن:

از بین ۵ آنزیم به دست آمده دیازتاز نشاسته را به قند تبدیل می‌کند، رناز شیر را لخته می‌کند و لیپاز چربی را هیدرولیز می‌کند. ‌بنابرین‏ عمل bating را فقط تریپسین و پپسین انجام می‌دهد.

مطالعات بعدی نشان داد که پپسین پروتئین را در ph=2 می‌تواند هیدرولیز کند اما تریپسین در محیط قلیایی پروتئین را هیدرولیز می‌کند(۸-۸/۵=ph) ‌بنابرین‏ از بین ۵ آنزیم شناخته شده در کود حیوانات فقط تریپسین عمل خیساندن را انجام می‌دهد.

اولین آنزیم مصنوعی بنام اروپن نامیده شد از این رو در ایران مرحله اروپونی گویند. این آنزیم مخلوطی از سولفات آمونیوم ۶۵-۶۰%،خاک اره ۳۵-۳۲% وپانکراس خشک ۵-۳% می‌باشد.

امروزه آنزیم های مورد استفاده از چرم سازی از منابع گوناگونی تهیه می شود مثل نباتات، قارچ و کپک و باکتری و…

اثر آنزیم بر پلت :

حذف آهک

حذف تورم

تنظیم ph

حذف آلودگی ها

افزایش الاستیسته چرم

حذف باقیمانده مواد سیمانی

ایجاد خلل و فرج برای عبور هوا از لابلای پلت

حذف کامل مواد کراتینی و ایجاد رخ ابریشمی

عوامل مؤثر بر خیساندن:

دما : دمای ۳۷ درجه مشابه دمای بدن حیوان خونگرم برای فعالیت ترپسین مناسب است. دمای مناسب برای فعالیت آنزیم می‌تواند بین ۳۷-۲۵ درجه باشد .

مدت زمان : می‌تواند ۲۰دقیقه الی ۴ساعت باشد. این زمان به کشسان بودن چرم بستگی دارد.

مقدار مصرف :‌بر اساس قدرت آنزیم و نوع چرم می‌تواند ۵/۲-۵/۰% باشد .

Ph: در ph بین ۸٫۵-۸ فعالیت تریپسین به حداکثر می‌رسد. اما در ph بین ۷٫۸-۷٫۵ پلت کمترین تورم را دارد که برای فعالیت آنزیم بسیار مناسب است.

۸-۴-۲ چربی گیری :

پوست خام خصوصاً پوست های خام گوسفندی دارای مقادیر بسیار زیاد چربی طبیعی هستند بسیاری از این چربی ها معمولا در مرحله لایمینگ (آهک دهی) از بین می‌روند. اما اغلب اتفاق می افتد که بعد از مرحله لایمینگ مقدار قابل توجهی از چربی های طبیعی در پوست وجود داشته باشد. اگر این چربی ها از پوست حذف نشوند بعدا باعث به وجود آمدن سفیدک (قی)، عدم یکنواختی رنگرزی و عدم یکنواختی فینیش و خصوصاً باعث به وجود آمدن لکه های واکسی در چرم هائی که با آلوم دباغی شده اند و لکه های صورتی در چرم هائی که دباغی کرومی می‌شوند ،می‌گردند.

سالامبورسازی یکی از روش های تخریب بافت های چربی موجود در پلت می‌باشد. معمولا پوست خام بعد از طی مراحلی با بهره گرفتن از ۱%اسید سولفوریک و ۱۰%نمک تبدیل به سالامبور می شود. سالامبور چند هفته انبار می‌گردد در این مدت اغلب بافت‌های چربی تخریب می شود .امروزه سالامبور سازی و متعاقب آن چربی گیری یک روش معمول دباغی است.

۹-۴-۲ دباغی

مراحلی که از سوکینگ تا مرحله قبل از دباغی توضیح داده شد همه در جهت آماده سازی پلت برای دباغی است. فقط بواسطه عمل دباغی است که پلت از حالت خام تبدیل به چرم می شود. در صنعت چرم، مرحله دباغی از مهمترین عملیات ساخت و ساز چرم می‌باشد. در واقع تنها عمل دباغی است که جسم قابل فساد را تبدیل به کالای غیر قابل فساد می‌کند.

چرم بعد از خیس شدن مجدد متورم نمی شود و در حالت طبیعی چندین قرن عمر می‌کند اما سالامبور اگر با آب تماس داشته باشد نمک و اسیدیته خود را از دست می‌دهد و در معرض حمله باکتری ها قرار می‌گیرد.

علت خواص منحصر به فرد چرم :

جداشدن الیاف پوست از همدیگر و خشک شدن جداگانه آن ها بدون اینکه به هم بچسبند .

پوشیده شدن سطوح الیاف با مواد شیمیایی و یا تغییر خواص شیمیایی الیاف طوری که بعد از خیس شدن دوباره متورم نشده و به هم نجسبند.

نحوه انجام عمل دباغی :

لایمینگ و دیلایمینگ الیاف را از هم جدا می‌کند اما نمی تواند از به هم چسبیدن آن ها به هنگام خشک شدن جلوگیری کند از این رو اگر پلت آهک گیری شده خشک شود سفت و سخت می شود. اما پلتی که به صورت سالامبور است اگر خشک شود دارای نرمیت کافی خواهد بود اما همین پلت اگر خیس شود متورم می شود و اگر شستشوی آن ادامه یابد با از دست دادن اسید و نمک به هنگام خشک شدن سفت و سخت و استخوانی می شود.

دباغی واقعی وقتی صورت می‌گیرد که هردو اثر گفته شده در بالا، باهم در پلت ایجاد شود. موادی که دو اثر فوق را در پلت ایجاد کند مواد دباغی خوانده می شود.

انواع مختلف مواد دباغی :

مواد معدنی (مانند نمکهای آلومینیم ،کروم ،زیرکونیم، تیتانیوم و آهن )

مواد گیاه

مواد روغنی و چربی ها

مواد آلدئیدی

مواد دباغی مصنوعی (سینتن ها)

روش های مختلف دباغی :

بسته به مصرف هریک از مواد دباغی روش های مختلف دباغی وجود دارد:

دباغی آلومینیومی

دباغی کرومی

دباغی گیاه

دباغی روغنی

دباغی فرمالدئیدی و گلوتارآلدئیدی

دباغی آهنی و زیرکونیومی و تیتانیومی

دباغی ترکیبی

سالامبورکردن :

سالامبورکردن در عرف چرم سازی به مرحله اسیدی کردن مشهور است. در این مرحله با بهره گرفتن از اسید و نمک، پوست را ترشی گذاری می‌کنند. این کار به دو علت انجام می‌گیرد:

برای نگهداری دراز مدت پوست

برای آماده کردن پوست جهت دباغی کرومی (چون کروم خاصیت اسیدی دارد پلت هم بایستی شرایط مشابه کروم را داشته باشد).

ایمنی در ساخت سالامبور :

برای ایمنی کار و حفظ ونگهداری پلت در مرحله سالامبور سازی به موارد زیر باید توجه کرد :

آب حمام زیاد در نظر گرفته شود.

اول نمک اضافه شود و بعد انحلال کامل آن اسید اضافه شود .

اسید مصرفی قبلا در مقدار ۲۰ برابر وزن خود با آب سرد رقیق شده و خنک شده باشد.

د – محبت . احساس علاقه مندی در این سن نسبت به دیگران وجود دارد . دختران نوجوان به مردانی علاقمند می‌شوند . همچنین پسران نوجوان نیز به زنانی علاقه مند می‌شوند که از نظر سنی متناسب با سن آن ها نیست . این چنین علاقه مندی ها در حقیقت دل بستن خیالی به فردی است که می‌تواند تا حدی نگرانی ها و آشفتگی های نوجوان را آرامش بخشد . علاقه مندی به هنرپیشه های تلویزیونی و سینمایی ، علاقه مندی به ورزشکاران ، به معلمان و در مواردی افرادی از فامیل و آشنایان یا هسایگان از جمله علاقه مندی های موجود در بین نوجوانان است ( احمدی ، ۱۳۷۹ ) .

حرف زدن و صحبت کردن با نوجوان سبب ایجاد اطمینان در زندگی دشوار و پرخطر او می شود . با صحبت کردن با نوجوان علاوه بر این که وی تخلیه می شود از اضطرابش نیز تا حدودی کاسته می شود . توجه والدین به صحبت های نوجوانان باعث می شود تا آن ها احساس امنیت کنند و اولیای خود را یاور خود بدانند و این طور حس کنند که در مقابله با دشواری ها و مشکلات تنها نیستند . این فکر باعث می شود تا نوجوان اطمینان بیشتری پیدا کند . به عبارت دیگر ، اعتماد به نفسش تقویت می شود . همچنین گفت و شنود با وی این خاصیت را دارد که افکار نوجوان برای والدینش مطرح و مشخص می شود و نوع مشکلاتش نیز معلوم می شود می توان به موقع آن را رفع کرد یا از میزان آن کاست و در صورتی که با افراد ناباب تماسی پیدا کند زود او را هدایت کرد و از انحراف نجات داد . دریچه ی قلب نوجوان بر روی کسی باز می شود که به وی محبت کند . مشاهده شده است که هر کس بتواند اعتماد نوجوان را به خود جلب کند ، نوجوان سفره ی دلش را برای وی می گشاید . پس بهتر است اولیا نظر نوجوانشان را به خود جلب کنند زیرا صلاحیت شنیدن راز دل نوجوان را فقط اولیای او دارند ، چون از هر کس به او نزدیک ترند و در حسن نیت برای طلب خیر و صلاح از هر کس دیگری بیشتر صلاحیت دارند . لذا رخنه کردن در دل نوجوان و جلب اعتماد او شرایط خاصی را می طلبد که عبارتند از :

الف – شناخت نوجوان . آشنا بودن با مراحل رشد و تحولات روحی دوره ی بلوغ می‌تواند تا حدودی شرایط را فراهم کند ، زیرا آشنا بودن با نیازهای این سن و مطلع بودن از طرز فکر نوجوان به اولیا کمک می‌کند تا آن ها بهتر و آسان تر راه های ارتباط با نوجوان را بیابند . زمینه ی برقراری ارتباط سالم با نوجوان در دوره ی کودکی او به وجود می‌آید .

ب – شیوه های برخورد والدین با نوجوان . نحوه ی برخورد والدین خصوصاًً گفت و شنود با نوجوان شرط اصلی ایجاد ارتباط و تداوم آن است . برای این که چنین زمینه ای فراهم شود والدین باید مستمع خوبی باشند و با صبر و حوصله و خوش خلقی به حرف های فرزندشان گوش دهند . حتی اگر حرف های وی ملال انگیز باشد ، چون لحن تلخ اولیا اغلب تاثیر منفی بر نوجوان می‌گذارد ، هرچند خیر و صلاحی برای او در کار باشد ، غالباً حس مقاومت را در نوجوان به وجود می آورد . برای پی بردن ‌به این که نگرش های تربیتی والدین چه تاثیری بر عزت نفس فرزندان دارد ، پژوهشی در شهر تهران صورت گرفته است که نتایج آن عبارتند از :

بین نگرش تربیتی والدین و عزت نفس فرزندانشان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد .

بین نگرش تربیتی والدین و عزت نفس دختران ، رابطه بیشتر و قوی تری وجود دارد تا بین نگرش تربیتی والدین و عزت نفس پسران .

در مناطقی که والدین ، وضعیت اقتصادی اجتماعی متوسط یا بالاتری دارند ، رابطه ی نگرش تربیتی مادران با دختران بیشتر از پسران است .

در بعضی از ابعاد عزت نفس ، رابطه ی نگرش تربیتی پدر با دختر بیشتر از پسر است .

عزت نفس پسران ، بیشتر از عزت نفس دختران است . چنانچه از نتایج پژوهش مشخص است داشتن نگرش های تربیتی والدین تاثیر بسزایی بر میزان عزت نفس فرزندان خانواده دارد ، هر چند میزان این تاثیرپذیری در هر دو جنس یکسان نیست ( متاجی ، ۱۳۷۹ ) .

اگر اولیا با شیوه های تربیتی صحیح و مناسب آشنا باشند می‌توانند به میزان زیادی از به وجود آمدن اختلالات رفتاری فرزندان خود بکاهند ، این کاهش به معنی پیشگیری است . پیشگیری از نظر زمانی و اقتصادی کم هزینه تر از درمان است . لذا خانواده ها باید به فکر پیشگیری باشند .

تغییراتی که در دوره ی نوجوانی در انسان به وجود می‌آید توأم با یک سلسله دگرگونی ها در احساسات ، عواطف و تمایلات ، خواسته ها ، تصورات و تخیلات است .

برای این که نوجوان بتواند به زندگی خود ادامه دهد بایستی به طریقی از افکار دوره کودکی خود جدا شود و به کسب مهارت های جدید اقدام کند . انتقال موفقیت آمیز این امر باعث به وجود آمدن تغییراتی در مفهوم خویشتن می شود که این کار چندان ساده نیست و بدون کمک والدینی آگاه ، نوجوانان به چنین مرحله ای نمی رسند . لذا ، نوجوانان جهت سازگاری با محیط و شناخت انتظارات نزدیکان خود به راهنمایی هایی که به وسیله اطرافیانش صورت می‌گیرد نیاز دارد تا تجربه پیدا کند . تغییرات سریع جسمی توأم با رشد ذهنی ، نوجوان را گوشه گیر ، ناسازگار ، درونگرا و ریاکار می‌کند . با تشدید احساسات و عواطف نوجوان یا جوان تا حدودی از واقعیت فاصله می‌گیرد و به رویا پناه می‌برد و با تقلید از قهرمانان و شخصیت های ایده آل ، تمایلات و خواسته های خود را ارضاء می‌کند . همگام با رشد جسمی ، رشد ذهنی نیز به نوبه خود قدرت تجزیه و تحلیل نوجوان را افزایش می‌دهد و باعث می شود که نوجوان افکار و احساسات خود را در غالب رویا وخیال یعنی به همان صورتی که می‌خواهد ارائه دهد .

خانواده اولین پایگاه مهم و مؤثر در رشد عواطف فرزندان به حساب می‌آیند به همین علت وضع اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی ، میزان تحصیلات والدین ، آداب و رسوم ، تعداد افراد خانواده ، آرزوها و ایده آل های والدین از عوامل مهم و مؤثر در رشد عواطف به حساب می‌آیند ( شفیع آبادی ، ۱۳۷۲ ) .

خانواده ها باید در برخورد عاطفی خود با نوجوان نکاتی را رعایت کنند :

۱-تفاوت گذاشتن بین احساس و کردار نکته ی مهم طرز برخورد با نوجوان است . در برخورد با احساسات و آرزوهای نوجوان باید رفتارمان به صورت قابل قبول و انعطاف پذیر باشد ، لذا نباید برداشت ها ، امیال و خواسته هایشان را به تمسخر گرفت .

۲-اولیا وظیفه دارند با شکیبایی به فرزندان نوجوان خود کمک کنند . در این مسیر می توان ضمن تأیید کردن نوجوان ، احترامی نیز برای او قایل شد . همچنین والدین باید به نارضایتی نوجوانان خود نیز توجه کنند .

۳-والدین نباید تظاهر به دانایی بیش از اندازه نمایند ، چون نوجوانان از کسانی که مدعی دانستن همه چیز هستند ، گریزانند .

۴-والدین نباید از نوجوان عیب جویی کنند و بی مورد از رفتار او انتقاد نمایند . مستقیم گوشزد کردن نقایص نوجوان هم صلاح نیست .

اسکینر، طلایه دار رفتارگرایی به هر امر معطوف به رویداد های روانی (افکار یا احساسات) به عنوان توجیهات رفتار می‌نگرد. او ترجیح می‌دهد که تنها به متغیر های محرک و پاسخ تکیه کند . نظریه پردازان دیگری متغیرهای محرک و پاسخ را مورد تأکید قرار داده، اما خصوصاً در برخورد با رویداد های درونی، گامی فراتر از اسکینر برداشته اند (ساراسون،۱۳۹۰).

از نظر ولپی رفتار اضطرابی هر نوع عادت پایدار از رفتار ناسازگار است که در ارگانیسمی که از نظر فیزیولوژیکی طبیعی است، از راه یادگیری حاصل می شود . اضطراب جزء سازنده معمولی و یا هسته ای رفتار نوروتیک به شمار می‌آید . اضطراب نا مطبوع است و فرد از انجام فعالیت های روزمره باز می‌دارد و یا او را به سوی رفتاری محدود تر و سازگارتر سوق می‌دهد (شفیع آبادی و ناصری،۱۳۸۷) .

رفتار درمانگران اضطراب های دوره کودکی را نیز واکنشی می‌دانند که بر اساس قوانین یادگیری قابل توجیه است. این دیدگاه به مشکلات رفتاری مرتبط با اضطراب کودکان به منزله الگوهایی از پاسخ های نامناسب نگریسته می‌شود که احتمالا در ارتباط با شرایط محرک های بیزار کننده آموخته می‌شوند و به علت آن که در زمینه کمک فرد برای اجتناب از پیامد هایی نامطلوب کارایی دارند، حفظ می‌شوند. ‌بنابرین‏ در صورتی که کودک از موقعیت اضطراب‌آور، اجتناب نکند و پاسخ های نا مناسبش را بازداری کند، می‌تواند با این شرایط مواجه شده و بفهمد که خطری او را تهدید نمی‌کند (ساراسون،۱۳۹۰).

۲-۱-۴-۳٫ دیدگاه شناختی

دالرد و میلر از پیشگامان یادگیری شناختی، مفاهیم شناختی را برای توصیف رفتار ناسازگار به عنوان نقطه اتصال تجارب ناخوشایند زندگی و اختلالات اضطرابی به کار می‌برند. آنان باور دارند که باید پاسخ های اکتسابی خود آگاه فرد را به عنوان زمینه‌های واکنش های اضطرابی فرد مورد توجه قرار داد. با وجودی که دالرد و میلر ترجیح می‌دهند که رفتار را بر حسب عادات و یادگیری توصیف کنند، اما بر حل تعارضات شناختی فرد نیز تأکید دارند (شولتس،۱۳۸۷).

روش بازسازی شناختی زائیده درمان عقلانی – عاطفی الیس است که توجه مراجع را به سوی افکار غیر واقعی فرا می‌خواند، افکاری که مایه های رفتار غیر انطباقی وی هستند . درمانگر مراجعان را یاری می‌دهند تا انتظار ها و باور های غیر منطقی خود را بررسی کرده و در نگرش به زندگی خود طرق منطقی تری را تشکیل دهند . به عنوان مثال اغلب مبتلایان به اضطراب، دنیای بیرون را به شدت آسیب‌رسان در ذهن دارند و وقتی قرار است به تنهایی با این دنیای متخاصم مواجه شوند، شدیداً هیجانی می‌شوند . طی جلسات درمان عقلانی، عاطفی، ضمن شناسایی افکار و باور های غلط مراجعین، باور های غیر منطقی و درست جایگزین آن ها می‌گردد (بارلو،۲۰۰۷).

۲-۱-۴-۴٫ دیدگاه بین فردی

سالیوان (۱۹۸۳) با اشاره به مبتلایان به اضطراب، شخصیت بی کفایت افرادی که درماندگی را از مدل‌های والدینی آموخته اند و نیاز به شخص قوی تری برای تصمیم گیری دارند را توصیف کرد. در ادامه لری (۱۹۹۱) چرخه بین فردی را رشد داد که رفتار بین فردی را از نرمال به سمت نابهنجار توصیف ‌کرده‌است. وی توضیح داد که مبتلایان به اختلالات اضطرابی، به وسیله انطباق اعتماد در سطوح سازگارتر از عملکرد و به وسیله وابستگی درمانده در سطوح پاتولوژیک تر مشخص می‌شوند (میلون،۲۰۰۹).

فرمولاسیون بین فردی در توسعه شخصیت مبتلایان به اضطراب بر بیش حمایتگری، توجه بیش از حد، مراقبت بیش از حد والدین و یاس فعالانه از خودمختاری به عنوان شاهراه رشدی اصلی تأکید می‌کند. نوزادان درمانده هستند و کاملاً به مراقبینشان برای حمایت و تغذیه وابسته هستند. در طول اولین ماه های زندگی، کودکان به شخصی که برای آن‌ ها تغذیه فراهم می آورد و منابع مضر تحریک را حذف می‌کنند، همچون گلی در باغ، وابسته می‌شوند. با پرورش به طورمناسب، بیشتر کودکان یک دلبستگی به مراقبینشان شکل می‌دهند، از جمله ظرفیت اصلی برای اعتماد و احساسی که دنیا جای امنی است که می‌تواند نیازهای اساسی زیستی و هیجانی را فراهم نماید. در نهایت به عنوان کودکان نوپا، آن ها شروع به توسعه سازمان مستفل خود می‌کنند از جمله کنجکاوی درباره محیط پیرامون شان. همان‌ طور که خزیدن را می آموزند شروع به گشت و گذار برای کشف محیط پیرامونشان می‌کنند و از مراقبین به عنوان پایه امنی که آن ها می‌توانند برای حفاظت و اطمینان به وی رجوع کنند استفاده می‌کنند. همان‌ طور که به طور طبیعی قدرت تقویتی کنجکاوی نگه داشته می شود، کودکان شروع به توسعه پتانسیل های بالقوه خودشان می‌کنند. در نهایت، کودکان با قدرت والدینشان چالش می‌کنند و بدترین کلمه در دنیا که والدین دوست ندارند بشنوند را می آموزند: “نه” (کیلن و شوک،۲۰۱۲).

با این حال برخی از والدین هرگز به کودکان خود اجازه رشد مستقل را نمی‌دهند و به جای اینکه کنجکاوی و ظهور استعدادها که به طور طبیعی رخ می‌دهند را تسهیل کنند، نیازها و عادت‌های کودکشان را فراهم می‌کنند، طبیعت ویژه ریتم های زیستی و خلق و خوی شان را حفظ می‌کنند و به طور مداوم آسایش آن ها را به رخ می‌کشند. در حقیقت، آن ها نیاز به کشف جهان را با آوردن جهان پیش کودک جایگزین می‌کنند. چنین کودکانی اغلب ناز پرورده هستند و هیچ دلیلی برای اینکه مهارتهایشان را فراتر از این دنیای کوچکی که برایشان ساخته شده ارتقا دهند وجود ندارد. در واقع افزایش پیچیدگی که با رسش روانشناختی مراحل رشدی بهنجار همراه است، شکست می‌خورد. حتی صحبت کردن ممکن است با تأخیر باشد. خوشبختانه برخی از کودکان سرانجام از این شیوه بی اعتمادی ضمنی در حمایت منزجر می‌شوند و به طور موفقیت آمیزی هویت خودشان را از طریق نوعی جدایی یا شورش رشد می‌دهند. اما دیگر کودکان ترجیح می‌دهند در این دنیای کوچک و امن باقی بمانند و از آسیب به دور باشند. در مراحل رشدی بعدی، زمانی که کودک باید این دنیای کوچک را ترک گوید و به تنهایی با دنیای واقعی مواجه شود، اضطراب شدیدی را تجربه می‌کند، چرا که ابزار مقابله با این دنیای بزرگ و آسیب‌رسان را ندارد. این گونه است که تظاهراتی از قبیل اضطراب جدایی رخ می‌کند (میلون،۲۰۰۹).

۲-۲٫ موضع‌گیری‌های نظری درخصوص افسردگی کودکان

افسردگی از زمان‌های بسیار دور در نوشته ها آمده و توصیف‌هایی از آن چه که ما امروزه تحت عنوان اختلالات خلقی می‌خوانیم در بسیاری از مدارک طبی قدیم وجود دارد. داستان عهد عتیق شاه سئول و داستان خودکشسی آژاکس در هومر هر دو سندرم افسردگی را توصیف کرده‌اند. حدود ۴۵۰ سال قبل از میلاد، بقراط صطلاح مانی و ملانکولی را برای توصیف اختلالات روانی به کار برد (ساپینگتون،۱۳۸۹).