اثرات تنیدگی به شکل های مختلف نمایان می شود . “کوکس[۷۸]” اثرات تنیدگی را به پنج دسته اثرات عینی ، اثرات رفتاری ، اثرات شناختی ، اثرات فیزیولوژیکی و اثرات سازمانی تقسیم می کند(میتچل[۷۹] ، ۱۹۸۲) .
در یک تقسیم بندی کلی تر تنیدگی در قالب عوارض فیزیولوژیکی روانی و رفتاری مطرح شده است(رابینز ، ۱۹۹۳ ، لوتانز ، ۱۹۸۹ ، ایوانسویچ و ماتسون ، ۱۹۸۰) . در این قسمت ضمن معرفی نشانه ها و اثرات فیزیولوژیکی روانی و رفتار تنیدگی ، اثرات سازمانی تنیدگی نیز با توجه به ماهیت تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد .
الف) اثرات فیزیولوژیک
امروز ارتباط بین تنیدگی و بیماریهای مزمن بدون هیچ تردیدی مطرح است و حجم تحقیقات انجام شده توسط دانشمندان و محققان در این زمینه در طول چند دهه اخیر گواه این مساله است .
از بارزترین این بیماریها ، بیماریهای دستگاه قلب و گردش خون است . استرس ممکن است سبب بیماریهای فشار خون ، افزایش چربیهای خون و تشدید خطر تصلب شرائین ، اختلال خونرسانی ، به ماهیچه قلب بخصوص در افراد مبتلا به تنگی سرخرگهای الکیلی(“کرونر[۸۰] “)و حتی مرگ ناگهانی شود . همچنین تنیدگی ممکن است موجب بروز سردردهای میگرنی و بیماریهای عصبی دیگر شود . بیماری های غدد درون ریز مانند دیابت ، نازایی و … . بیماری های دستگاه ایمنی ، دستگاه گوارش ، پوست و … از جمله موارد دیگر هستند که بر اثر تنیدگی به وجود می آیند (بهزاد ، ۱۳۷۲).
جدول ۲-۲-۲ انواع بیماری های ناشی از تنیدگی را که تاکنون شناخته شده ، نشان می دهد. همچنین “ملویش[۸۱]” اثرات فیزیولوژیک تنیدگی زا در طول زمان را در جدول ۲-۲-۳ نشان داده است(اردوآبادی ، ۱۳۸۱).
جدول ۲-۲-۲- بیماری های ناشی از تنیدگی در دستگاه های مختلف بدن[۸۲]
جدول ۲-۲-۳ اثرات فیزیولوژیک تنیدگی در طول زمان[۸۳]
ب) اثرات روانی
اثرات روانی و فیزیولوژیکی تنیدگی از جهتی به هم شبیه اند و دراینجا همین که شخص به مرحله تحلیل رفتگی نزدیک می شود نشانه ها قوی تر و نیرومندتر می شوند . از نظر روانی نشانه نزدیک شدن به مرحله تحلیل رفتگی ، ناتوانی و ضعفی است که با خستگی همراه است(شفر[۸۴] ، ۱۳۷۱) . جدول ۲-۲-۴ اثرات روانی تنیدگی را نشان می دهد.
جدول ۲-۲-۴ : اثرات روانی تنیدگی[۸۵]
۱ـ کج خلقی دائم
۲ـ احساس عدم توانایی در مقاومت
۳ـ بی علاقگی به زندگی
۴ـ احساس دائمی یا ادواری ترس از بیماری
۵ـ احساس گناه
۶ـ احساس بد بودن یا آزار رساندن به خود
۷ـ اشکال گرفتن در تصمیم گیری
۸ـ احساس زشتی
۹ـ بی علاقگی نسبت به سایر افراد
۱۰ـ آگاهی از خشم فرو خورده
۱۱ـ ناتوانی در نشان دادن احساس واقعی
۱۲ـ احساس هدف دشمنی دیگران قرار گرفتن
۱۳ـ از دست دادن احساس لذت
۱۴ـ احساس فراموش
۱۵ـ هراس از آینده
۱۶ـ احساس شکست به عنوان یک فرد
۱۷ـ احساس نداشتن کسی که به او اعتماد کند
۱۸ـ اشکال در تمرکز حواس
۱۹ـ عدم توانایی اتمام یک کار قبل از پرداختن به کار دیگر
۲۰ـ ترس از یک فضای باز یا فضای بسته و یا ترس شدید از تنهایی
ج) اثرات رفتاری
بدن تنها وسیله ای نیست که اطلاعات در مورد تنیدگی را به بتوان از آن به دست آورد . رفتار و احساسات نیز شاخصهای مهمی برای تعیین اینکه آیا فرد تحت فشار می باشد محسوب می شود . طی واکنش اخطار و پس از آن مرحله مقاومت شمار گوناگونی از شاخصهای رفتاری حضور مراحل”نشانگان سازگاری کلی” را در بدن رخ می دهد ، آشکار می سازد(شفر ، ۱۳۷۱) .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
اثرات رفتار تنیدگی به صورت بروز اختلالاتی در رفتار فرد ظاهر می شود . این اختلالات عبارتند از: (راو[۸۶] ، ۱۳۶۶)
ـ اختلال تطابق با خلق افسرده: تظاهر عمده شامل علائم افسردگی از قبیل گریه و نومیدی است .
ـ اختلال تطابق با خلق مضطرب: با علائمی از اضطراب از قبیل عصبانیت دلواپسی و از کوره در رفتن ظاهر می شود .
ـ اختلال تطابق با خصایص خلقی مختلف: این اختلال ترکیبهای مختلفی از افسردگی و اضطراب یا سایر خلق ها را نشان می دهد .
ـ اختلال تطابق با آشفتگی کردار: این اختلال به طور عمده با تجاوز به حقوق دیگران یا نقض قواعد عرضی مهم به تناسب سن فرد ظاهر می شود . (مثل مسئولیت نپذیرفتن)
ـ اختلال تطابق با آشفتگی مختلف خلق و کردار: این اختلال هم آشفتگی خلق و هم آشفتگی کردار را نشان می دهد .
ـ اختلال تطابق با انزوا کناره گیری: تظاهر عمده عبارت است از کناره گیری اجتماعی بدون آنکه خلق به طور نمایانی افسردگی یا اضطراب داشته باشد .
ـ اختلال تطابق با خودداری از کار: تظاهر برجسته در اینجا عبارت است از مهار در کار یا فعالیتهایی تحصیلی در فردی که عملکرد شغل یا تحصیلی او حاکی از کفایت بوده است .
ـ اختلال تطابق با خصیصه های ناجور: این طبقه با علائمی تظاهر می کند که آن را نمی توان مشمول ردیف های بالا نمود .
د) اثرات سازمانی تنیدگی
تحقیقات زیادی ثابت کرده است که تنیدگی اثرات مهمی بر روی سازمان می گذارد تحقیقات(“ایوان سویچ” و ماتسون”۱۹۸۰) برآوردی را نشان می دهد که بیش از ده درصد تولید ناخالص داخلی امریکا صرف هزینه عواقب تنیدگی می شود . این هزینه فقط مربوط به سلامت افراد در سازمان است و ضرر زیادی متوجه متغیرهای مهمی مانند رضایت و عملکرد شغلی می باشد(رابینز ، ۱۹۹۳) .
تحقیقات نشان می دهد که بین تنیدگی و رضایت شغلی رابطه معکوس وجود دارد (سولیوان[۸۷] ، ۱۹۹۲). بدین صورت که هر چه میزان تنیدگی افزایش مییابد میزان رضایت شغلی کاهش مییابد .
تنیدگی عملکرد را نیز تحت تأثیر قرار می دهد . درسال ۱۹۸۰ “رابرت یرک و جی.دی. دادسون[۸۸]” ثابت کردند که تنیدگی تا حد مشخصی کارائی را افزایش می دهد ولی پس از آن کارایی به شدت سقوط می کند(الیوت[۸۹] ، ۱۳۶۲) .شکل ۲-۲-۷ رابطه تنیدگی با عملکرد را نشان می دهد. همانطور که مشاهده می شود افراد در سطوح پایین تنیدگی فعال نمی باشد . همانطور که مشاهده می شود ، افراد در سطوح پایین تنیدگی فعال نمی باشند. وقتی تنیدگی در حد اعتدال است عملکرد بالا است . در این حالت افراد انرژی خود را به جای مقابله با تنیدگی صرف بالا بردن عملکرد می نمایند(دیویس و نیواستورم[۹۰] ، ۱۹۸۹) . وقتی تنیدگی از حد اعتدال فراتر می رود افراد به جای بالابردن عملکرد انرژی خود را صرف مقابله با تنیدگی می نمایند .
