۲-۱۲-۲- مبانی نظری و فکری بنیادگرایی­اسلامی:
۲-۱۲-۲-۱- نهضت سلفیه، نهضتی است که برگشت به اصل و رفتار پیشینیان را سرمشق قرارمی­دهد، مبانی نظری این نهضت بیشتر به اندیشه­ های ابن تیمیه و ابن الجوزیه (۷۵۱-۶۹۱ه.ق) از علمای حنبلی باز می­گردد. البته پیش از ابن تیمیه کسانی بوده اند مانند احمدابن حنبل (۲۴۱ه.ق) که از رویت فساد و انحراف مسلمین از شیوه سلف صالح دچار پریشانی و اضطراب شده بودند و در آثارخود، مسلمانان را به اسلام نخستین فرامی­خواندند. این نهضت سلفی به سختی طرفدار اندیشه خلوصی مذهب و پیراستن دین از بدعت­هاست که علاوه بر تکیه بر قرآن و سنت، بر سیره و سلف صالح نیز استفاده می­ کند به همین علت به سلفیه معروف شده ­اند. آن­ها اعتقاد دارند که عقاید به همان شکل که از صحابه و تابعین رسیده، باید از کتب و سنت استخراج شود و با اجتهاد علما مخالفند.­طریقه سلفیه نوعی تجدد در مذهب حنبلی و وهابی محسوب می­ شود. سلفی­ها معتقدند اگر مسلمانان­می­خواهند به سیادت گذشته دست یابند و در دنیا و آخرت به ­سعادت­ برسند باید اصول­زیر را راهنمای­خود سازند: قرآن، سنت، سیره ­سلف صالح، ردتقلید، تمایز ضروری میان­عبادات. از طرفی اهل حدیث نیز که دنباله­روخط احمدبن­حنبل بوده با تکیه بر ظواهر کتاب و سنت با هر گونه گرایش های عقلی کلامی نو مخالف بودند و روش فکری آن­هامتعلق به کسانی بود که حدود درک و فهم افراد مسلمان در مسایل علمی یا عمل را محدود به آن می­کردندکه مردم زمان پیغمبر فهمیده و یا عمل کرده بودند.
اصحاب حدیث ­به­رای ­قیاس ­و استحسان­در مسایل­فقهی­توجه­داشته اند، سخت مخالف­ عقل بودند و بر ظواهر قرآن اخبار و روایات و احادیث تکیه می­کردند.
۲-۱۲-۲-۲- سیدجمال الدین اسدآبادی- از نظر محققان شعار سلفیه نخست­در مطبوعات ­مصر مطرح­شد؛ آنگاه که مصر به اشغال­انگلستان­درآمد و گروهی­از مصلحان­مانند سیدجمال­الدین­اسدآبادی (۱۳۱۶ه.ق) و شیخ محمدعبده (۱۳۲۳ه.ق) در مقابل هجوم فرهنگ و تمدن غرب، تصور کردند که راه رهایی از چنگ اشغالگران این است که در مقابل گروهی که فریب فرهنگ غربی را خورده و بیشتر در آن­ها هضم شده بودند، مردم را به همان اسلام پیشینیان دعوت کنند. برای این که حرکت خود را با شعار زیبا همراه کنند شعار «سلفیه» را انتخاب کردند تا بگویند ما پیرو اسلام راستین قرون نخستین هستیم. ولی آنان از احیای این مکتب، هرگونه قصد تکفیر دیگران یا ایجاد شکاف در میان مسلمانان را نداشتند، بلکه از روی خوش بینی به صحابه و تابعان، این جریان را ترویج کردند.

۲-۱۲-۲-۳- وهابیت، بنیانگذار و پیشوای وهابیت، شیخ محمدبن عبدالوهاب نجدی (۱۲۰۱-۱۱۱۵ه.ق) بود که خود را سنی و پیرو مذهب احمدبن حنبل می­داند. آنان پیروان خود را الموحدون (یکتاپرستان) و مذهب یا طریقه خود را محمدیت نامیده اند. اما اصلاح وهابی­گری و وهابیت توسط مخالفین آنها بدان نسبت داده شده است. عقاید عمده­ی این نهضت مبارزه برای انداختن همه بدعت هایی بود که به ویژه پس از سده ی سوم هجری در حوزه­ کشورهای اسلامی رسیده بود به نحوی که امت اسلامی بتوانند تنها به مرجعیت مذاهب چهارگانه فقهی و صحاح سته اهل سنت پایبند باشند. ریشه ­های فکری جریان وهابیت به اندیشه­ های احمدبن­حنبل و ابن تیمیه، هم­چنین خوارج و اهل حدیث بر می­گردد (آقایی و دبیری، ۱۳۹۳: ۶ و ۷ و ۸).
بنیادگرایی اسلامی به عنوان یک ایدئولوژی، دارای مؤلفه­ ها، گزاره­ها و بنیان­های فکری – سیاسی خاصی است که آن را از سایر ایدئولوژی­های رایج در قرن بیستم همچون لیبرالیسم، سوسیالیسم، ناسیونالیسم و مانند آن جدا می­ کند. بنیادگرایی اسلامی به رغم تعدد و تنوع­اش درعرصه نظر و عمل در دنیای اسلام، بنیان­های فکری و سیاسی داردکه عبارتنند از: جامعیت و شمولیت دین­اسلام، پیوند میان دیانت و سیاست، لزوم بازگشت به اصول و مبنای دین اسلام، برقراری حکومت اسلامی و عمل­گرایی و داشتن برنامه و راهبرد عملی برای گذار از وضع نامطلوب غیراسلامی به وضع مطلوب اسلامی. یکی ازمفاهیمی که در اوایل قرن بیستم در ادبیات دین­پژوهی و سیاسی به کارگرفته شد، بنیادگرایی مذهبی بود. این واژه اگرچه در اوایل، فقط برای فرقه­ی پروتستان­های انجیلی در آمریکا کاربرد داشت؛ اما در نیمه دوم قرن بیستم، همزمان با نضج­گیری جریان­های دینی نو در اغلب مذاهب کاربردی گسترده­تریافت. این جریان دینی که اغلب دارای جهت­گیری سیاسی و دینی بودند، خواهان بازسازی جامعه بر اساس دین هستند و فزون بر آن بر قطعی بودن متون دینی تأکید فراوان داشته و ضرورت بازگشت به مبانی و اصول دین را توصیه می­ کنند. مفهوم بنیادگرایی اسلامی در این برهه، در حالی که جنبش­ها و گروه ­های اسلام­گرا در سرتاسر جهان اسلام جان تازه­ای به خود گرفتند، با پیروزی انقلاب اسلامی به اوج خود رسید. این جریان با فروپاشی نظام دو قطبی و سقوط نظام کمونیستی شوروی به ویژه پس از حملات ۱۱ سپتامبر در سال ۲۰۰۱ به آمریکا، سرعت فراوانی یافت، زیرا عده­ای همانند هانتینگتون و برناردلویس این مسأله را مطرح کردندکه منازعه­ی آینده جهان بین اسلام و غرب خواهد بود. دون ظام تمدن و فرهنگی که به خاطر اصول و ایده­های گوناگون و متضادشان، قادر به تحمل و هضم عناصر یکدیگر نمی­باشند. در این چارچوب، اغلب از بنیادگرایی اسلامی به عنوان دشمن و تهدید غرب یادمی­شود.
۲-۱۲-۳- عوامل و ریشه ­های بنیادگرایی اسلامی:
اکثر محققان ریشه­ها و عوامل بنیادگرایی اسلامی را به شرایط تاریخی دوره­ استعمارغربی باز می­گردانند. هرایردکمجیان در این خصوص گفته است که بنیادگرایی اسلامی در پاسخ به شرایط بحرانی جهان اسلام در سه قرن اخیر شکل گرفته است. به نظر او سقوط پی درپی امپراتوری عثمانی در رویارویی با اروپا ضرورت مداوم بررسی مجدد اندیشه­هاو تفکرات اسلامی را مطرح ساخت. جامعه اسلامی یک پاسخ فرهنگی بومی به این شرایط داد که عبارت بود از بازگشت به اسلام و اصول بنیادین آن. پاسخ نخبگان سیاسی، روشنفکران و رهبران مذهبی به این تغییر روابط قدرت به دوصورت بود: غرب گرایان در برابر تحولات جدید بر پذیرش ارزش­های غربی و سکولاریسم تأکید داشتند. از پیامدهای مهم تجربه استعماری، ظهوردولت- ملت و نفوذگسترش ارزش­های سکولارغربی در جوامع اسلامی بود. روند افزایش آگاهی­اسلامی که در واکنش به چنین شرایطی شکل گرفت، به نام­های متعدد از جمله احیاگری مذهبی، نوزایی، اصلاح طلبی، بنیادگرایی و غیره خوانده می­ شود. بنیادگرایی به عبارتی واکنشی به گسترش مدرنیته و ارزش_­های سکولارغربی است. بنیادگرایی همچنین پاسخی است به احساسات عمیق بخشی از مسلمانان که قرن­ها توسط مسیحیان غربی مورد سرکوب واقع شده ­اند.
۲-۱۲-۴- اصول بنیادگرایی اسلامی:
از نیمه اول قرن بیستم، جنبش­های بنیادگرا در سراسر جهان­اسلام روند رو به گسترشی داشته اند. این جنبش ها بسته به شرایط مکانی و زمانی دارای اشتراکات و اختلافاتی هستند. برای فهم بنیادگرایی اسلامی با بهره گرفتن از بحث لورنس دیویدسون به اصول مشترک بین جنبش­های مزبور به طور خلاصه پرداخته می­ شود: اول) این که اغلب جنبش­های بنیادگرا بر این نظر هستند که که جهان­اسلام در یک حالت بی نظمی و اغتشاش در اثر زوال سیاسی و اخلاقی در طول قرن­هابه سر می­برد. این زوال درست از زمانی شروع شد که ارزش­ها، اصول و تعالیم دین اسلام به فراموشی سپرده شد و یا مورد بی احترامی واقع شد. دوم اینکه این زوال منجر به تهاجم غرب به سرزمین­های اسلامی شده که یک حالت از خودبیگانگی را با تزریق ارزش­های سکولار مبتنی بر ماتریالیسم و ناسیونالیسم به جهان اسلام به وجودآورده است. سوم اینکه برای مبارزه با این زوال و تهاجم فرهنگی، مردم جهان اسلام باید دوباره اسلامی شوند. احیای اسلام و شریعت اسلامی راه حل بنیادگرایان برای حل معضلات کشورهای اسلامی است. چهارم این که تنها راه احیای اسلام، سیاسی کردن دوباره خود اسلام است. ویژگی­های مشترک جریان­های بنیادگرا از نگاهی دیگر عبارتنند از تأکید بر عدم جدایی دین از سیاست، تأکید بر قرآن و سنت پیامبر، صحابه و نیزخلفای راشدین، فراتر رفتن از ارکان پنجگانه اسلام (شهادتین، نماز، زکات، حج و روزه) و تأکید بر اصل جهاد به معنای تلاش برای ساختن جامعه ایده­آل و استمرار حاکمیت الهی به عنوان رکن ششم اسلام و تأکید بر برقراری عدالت اجتماعی. (عباس زاده فتح آبادی ، ۱۳۸۸: ۱۱۰ و۱۱۱ و ۱۱۲ و ۱۱۳).
۲-۱۲-۵- ویژگی ایدئولوژی بنیادگرایانه:
پدیده­ بنیادگرایانه، هر گونه محتوای مذهبی که داشته باشد، متضمن نوعی بازگشت به پایه ها و بنیادهای خالصانه ایمان است. اما، نهضت بازگشت به ریشه ­های «پاک» عقیده، همیشه به معنی تقلید چشم بسته از شیوه ­های و کاپیتالیسم، قرار گرفته است. اما، این تأثیرات و نفوذ بیگانه، از نظر ایدئولوگهای اسلام گرا، که به آنها اصالت اسلام می­ دهند، عموماً شناخته شده نیست. ایدئولوژیهای جنبشهای اسلام­گرای معاصر از نظر محتوا و اهداف، شباهتهای اساسی با یکدیگر دارند. در اینجا هدف عمده تنها ارائه ویژگیهای عمومی اندیشه و عقیده بنیادگرایانه­ای است که جنبشهای اسلام­گرای سنی جهان عرب غالباً در آن مشترک هستند. این ویژگیها، غالباً با بهره گرفتن از تعالیم حسن البناء، سیدقطب، مودودی، سعیدحوا، عبدالسلام فرج، و جهیمان عتیبی به دست آمده است، زندگی عصر پیامبر نیست. درواقع، بعضی ازجنبش­های بنیادگرایانه امروزی سعی دارند برای استحکام و تقویت قابلیت دوام خود به مفهوم مدرن آن، به درجات مختلف، شیوه ها و ارزشهای جدیدی خلق کنند.
۲-۱۲-۵-۱- دین ودولت:
اسلام یک نظام وجودی کلی است، که خصوصیت عالمگیر دارد و در همه زمانها و مکانها قابل اجرااست.
در اسلام برخلاف مسیحیت، جدایی دین و دولت مفهومی ندارد. حکمرانان جزو ذات اسلام است: قرآن قانون ارائه می­دهد و دولت آن را به مرحله اجرا در می ­آورد.
۲-۱۲-۵-۲- قرآن و سنت:
بنیادهای اسلام عبارتنند از: قرآن، سنت رسول، سیره­ی پیامبر و صحابه­اش و نیز خلفای راشدین. اسلام حقیقت نهایی و پایان وحی است. نخستین وظایف مسلمانان معتقد به حقیقت نهایی، عبادت خداوند و دعوت به اسلام است و در این راه خدا با آنها است.
۲-۱۲-۵-۳- صراط مستقیم:
هدف دعوت به تجدید حیات معنوی، بازگشت به صراط مستقیم است که مسلمانان نخستین را برانگیخت. تامسلمانان به پاکی و اصالت اسلاف خود نگروند، راه نجاتی نخواهدبود. بنابراین، نخستین جامعه­ای که توسط [حضرت ] محمد (ص) و صحابه­اش بر پاشد، یک الگوی عالی و نمونه است.
۲-۱۲-۵-۴- رکن ششم:
یک مسلمان خوب باید از اطاعت از اصول پنج­گانه اسلام فراتر برود و برای ساختن جامعه­ ایده آل، یک زندگی عملی در پیش بگیرد و دست به فعالیت بزند. طبق نظرحسن البناء و پیروانش، استقرار ظم اسلامی وظیفه ای است دینی که امکان دارد متضمن مهمی از بنیادگرایی اسلامی و پیکارجویانه است. از آنجا که در جهاد امکان شهادت هست، مسلمانان باید آماده فداکردن خود باشند، چرا که پیروزی را تنها با هنرمرگ (فن الموت) می­توان به دست آورد. جهاد نیز باشد. توسل به جهاد برتر و مهمتر از تلاش فکری و اجتهاد است، چرا که در آن مبارزه بدنی، جنگ، مرگ و شهادت مطرح است. در نتیجه، مبارزه قهرآمیز و خشونت بار با وضع موجود بخش مهمی از بنیادگرایی اسلامی و پیکارجویانه است. از آنجا که در جهاد امکان شهادت هست، مسلمانان باید آماده فداکردن خود باشند، چرا که پیروزی را تنها با هنرمرگ (فن الموت) می­توان به دست آورد.
۲-۱۲-۵-۵- امت جهانی:
هدف نهایی مسلمانان خوب باید استقرارحاکمیت الله بر تمامی بشریت باشد. بنابراین، تمامی زمین، موطن اسلامی است. برای برقراری حاکمیت خداوند و قانون (شریعت) او، باید فرمانروایان دنیایی، چه اسلامی و چه غیراسلامی را، از طریق جهاد از قدرت به زیر کشید.
توسل به جهاد نباید جنبه­ تدافعی داشته باشد، بلکه باید به منظور فتح موانع موجود در راه تبلیغ اسلام در جهان به پاکسازی و حفظ جهان­اسلامی دست زد.
۲-۱۲-۵-۶ –عدالت اجتماعی:
اسلام، زندگی انسان را یک وحدت معنوی و مادی قلمداد می­ کند. به این ترتیب عدالت اجتماعی و اقتصادی به وسیله رفتار اخلاقی معین می­ شود. تمام اموال متعلق به جامعه و درنهایت متعلق به خدا است، انسان تنها از ثروت بهره می­برد و از طریق کار به آن می­رسد. اسلام مالکیت خصوصی را به رسمیت می­شناسد اما آن را مطابق رفاه عمومی جامعه محدود می­سازد.
۲-۱۲-۵-۷- فرمانروایی مشروع:
بر اساس قرآن، حکومت شورایی عمل خواهد کرد و دولت به اجرای شریعت ملزم خواهدشد. قدرت اجرایی ، مقید به تعالیم اسلام و اراده­ی مردم است. فرمانروا باید واجد شرایط زیر باشد: مسلمان، مرد، بالغ، عاقل، عادل، مؤمن، پرهیزگار، آگاه به فقه اسلامی، و داشتن توانایی رهبری.
۲-۱۲-۵-۸- جامعه پاک دین:
امت اسلامی باید بر اساس عقاید سلفیه و پیروی از پیام پیامبر و زندگی نمونه­ او، از لحاظ دینی یک جامعه­ پاک باشد. برای استقرار مجدد این جامعه با فضیلت، باید افراد پرهیزگاری وجود داشته باشند که از زندگی [حضرت] محمد و صحابه او الگو بگیرند.
۲-۱۲-۴-۸ – وحدت نظریه و عمل:
پیامبر، اسلام و اجرای آن را شخصاً به هم می­آمیخت. بنابراین، راه اسلام نه راه تصوف، بلکه راه اقدام و عمل است. ایدئولوژی باید به یک برنامه منسجم عملی (منهاج) تبدیل شود. این تعهد به فعال­گرایی دائمی، تطبیق شریعت با اوضاع و احوال جدید را از طریق اجتهاد علیه نهاد مذهبی و قدرت دولت ممکن می­سازد.
۲-۱۳- پیشگامان و چهره های شاخص بنیادگرایی اسلامی:
عقیده­ی بنیادگرایانه در مذهب اهل سنت، به وسیله گروهی متفکران فعال طرح شدکه آثار مهمی در تئوری و عمل سیاسی، که اساس و بنیاد تجدید حیات طلبی اسلامی قرن بیست به حساب می ­آید، از خود به جای گذاشتند. پیشگامان تفکراسلامی معاصر، بسیاری از مقامات بزرگ و کوچک هستند که ما در این جا تعدادی از آنهارا به منظور بررسی برگزیده ایم.
۲-۱۳-۱- احمدبن حنبل (۱۶۴-۲۴۱ه):
وی به عنوان نخستین قهرمان راست دینی (اسلام ارتدوکسی) مهمترین پیشرو و منادی بنیادگرایی سنی کنونی است.
ترکیب تعابیر و تفاسیرفقهی ابن حنبل و تمایل او به تحمل تعقیب و آزارحکومت و نیز شخصیت پیکارجویش، او را به سمبول و نمونه­ بنیادگرای فعال و نظریه پردازی که تا به امروز مکرراً نمونه­های آن دیده شده ­اند، تبدیل کرد. در حالی که مکتب فقه حنبلی به دلیل سخت­گیری­هایش کمترین تعداد طرفدار را در میان مسلمانان امروز دارد، اما همین خصیصه (سخت گیری) مکتب حنبلی را ضرورتاً به صورت تکیه گاه اساسی بنیادگرایان سنی درآورده است (دکمجیان،۱۳۹۰: ۷۷ و ۷۸ و ۸۵ و ۸۶ و ۸۷ و ۸۸ و ۸۹ و ۹۰ و ۹۱).
در قرن اول تاسوم هجری، اهل سنت از نظر فقهی به دو گروه اهل رأی و اهل حدیث تقسیم می­شدند. اهل حدیث آن دسته از علمای دینی بودند که در استنباط احکام اسلامی به عقل اهمیتی نمی­دادند و به ادعای خود، فقط به کتاب و سنت نبوی بسنده می­کردند اما اهل رأی علاوه بر دو منبع مذکور عقل را نیز به عنوان دلیل برای اثبات احکام تلقی می­کردند. احمدبن حنبل از جمله فقهای اهل حدیث است که با استدلال عقلی به شدت مخالف است. مهمترین ویژگی­های احمدبن حنبل عبارت بودند از :تمسک شدید به شیوه­ سلفیه و مخالفت شدید با رأی و استدلال عقلی. در آن زمان مسلمانان از نظر کلامی به دو گروه اشعری که استفاده از شیوه ­های عقلی در مباحث کلامی را حرام می­دانستند و معتزلی که در مباحث کلامی از شیوه ­های عقلی، منطقی و فلسفی استفاده می­کردند تقسیم می­شدند. احمدبن حنبل بر این اساس اشعری مذهب بود اما وی قدم شدیدتری برداشت و نفس بحث از علم کلام را حرام دانست با این استدلال که در این علم در مورد ذات و صفات و…خداوند بحث می­ شود و این گونه مسایل از حیطه درک آدمی خارج بوده و سبب گمراهی می­ شود. این دیدگاه ها که بعدها در عالم اسلامی استمرار یافتند مدعی بودند بر مسلمانان فرض است که به ظاهر قرآن و سنت نبوی در همان حد فهم عامه مردم متعبد باشند و هر گونه سؤالی را بدعت می­دانستند. اخباریون که در قرن­های دهم تا چهاردهم در عالم تشیع پیدا شدند دنباله رو افکار اشاعره بودند.
۲-۱۳-۲- احمدبن تیمیه­ (۶۳-۱۳۲۸م)
ابوالعباس احمدبن عبدالحلیم معروف به ابن تیمیه در میان پیروان احمدبن حنبل مهمترین احیاء کننده­ روش او می­باشد. تمامی محققانی که در باره­ی وهابیت مطالعه کردند متفق هستند که در جایگاه ریشه­یابی افکار وهابیت، هیچ کس را نمی­ توان یافت که به اندازه­ ابن تیمیه اهمیت داشته باشد و محمدبن عبدالوهاب جز برخی تندروی­ها چیزی بر عقاید ابن تیمیه نیفزوده است. به این ترتیب می­توان وهابیت را مذهب حنابله مطابق تفسیر ابن تیمیه دانست. ابن تیمیه مردی سرسخت در عقایدخود، تندخونسبت به مخالفان فکری، متعصب خصوصاً نسبت به شیعیان، ماجراجو، جنجالی و خودباور بود به طوری که جز آراء و نظریات خودش، هیچ نظر دیگری را قبول نداشت.
علاوه بر ویژگی های روانی و شخصیتی مذکور، دیدگاه های کلامی و فقهی ابن تیمیه یک زیربنای اساسی دارد. ابن تیمیه عقل را سبب ضلالت و گمراهی می­داند و فقط به ظواهر الفاظ قرآن و حدیث نبوی و فتاوای صحابه اکتفا می­ کند، به همین دلیل، عقاید و فتاوای او در عالم اسلامی بی­سابقه یا نادر بوده است (نجفی فیروزجایی،۱۳۸۲:­۲۳۳ و ۲۳۴ و ۲۳۵). او هیچ قدرتی را به جز قرآن، سنت و رویه­های جامعه­ اسلامی نخستین به رسمیت نمی­شناخت، و بشدت با بدعت، ستایش مقدس­مآبانه، و زیارت زائران از مکانهای مذهبی، مخالفت می­ورزید. علاوه بر این، ابن تیمیه خواستار اعلام جهاد علیه مغولان، اسماعیلیان، علویان و دروزها و نیز اعمال محدودیت و قید و بند نسبت به غیر مسلمانان بود. وی به تفسیر تحت اللفظی و دقیق اشارات قرآنی به پرهیزگاری، اعتقاد داشت و خود را مجتهد در مذهب می­دانست و به این خاطر از قید و بند تقلید و حتی رعایت اجماع در نظرات فقهی­اش آزاد بود. وی بر خلاف بعضی گروه های اسلام­گرای امروزی، تکفیر را تنها به عنوان آخرین حربه، می­پذیرفت (دکمجیان،۱۳۹۰: ۷۹ و ۸۱) .ابن تیمیه، در صحنه­های سیاسی- نظامی همان قدر فعال بود که در ردّیه نویسیهای گسترده بر ضد­مخالفان. او که عالمی حنبلی مذهب بود، توأمان فعالیت­های علمی- فقهی را باستیزه­گریهای سیاسی، قلمی و نظامی در خود جمع کرده بود. ابن تیمیه را پایه گذار نهضت سلفی هم نامیده اند، به این دلیل که وی در آموزه های خود برای ترمیم آنچه انحطاط مسلمین می­دانست،­ بازگشت به صدراسلام و زدودن اضافات شعائری، کلامی، فلسفی و…را در طول تاریخ از واجبات تلقی می­کرد؛ پس نهضت سلفی، نهضتی است که برگشت به اصل و رفتارپیشینیان را سرمشق قرارمی­دهند. وی را به دلیل آموزه­های سلفی از آباء فرقه وهابی که در حال حاضر در عربستان سعودی قدرت را در دست دارد می­دانند. مسایل اصلی­ای که ابن تیمیه خود را ناگزیر به پرداختن به آنها می­دانست عبارت بودند از: اصلاح دین و پردازش نظریه­ای مذهبی- سیاسی، با توجه به حذف نهاد خلافت بر اساس هجوم مغولان. بدین ترتیب وی حل مشکلات جامعه اسلامی را در بازگشت به گذشته و وضعیت سلف می­دانست (قادری، ۱۳۸۸: ۱۰۴ و ۱۰۵ و ۱۰۸). ابن تیمیه، نخستین کسی است که پس از خاموشی دعوت سلفی گری به احیای آن پرداخت. البته از واژه سلف صالح بهره نمی­گیرد، ولی در اکثر موارد، رأی خود را به سلف و اهل سنت و جماعت نسبت می­دهد و واژه سلف در کتاب او به نام منهاج السنه بیش از دیگر واژه ها به چشم می­خورد. وی تاسال ۶۹۹ رأی خاصی نداشت، ولی از آغاز قرن هشتم با نگارش رساله العقیده­الواسطیه شکاف عظیمی میان اهل حدیث پدید آورد، زیرا وی خدا را با صفاتی معرفی کردکه جمهور مسلمانان بر خلاف آن هستند، و این عقاید مخالف را می­توان چنین برشمرد: خدا را جسمانی دانست؛ برای خدا جهت و علو در نظر گرفت؛ برای خدا حرکت و صعود و نزول فرض کرد و فنا وپایان پذیری آتش دوزخ را مطرح کرد. انتشار این عقاید، در میان مسلمانان شام و مصر، خشم دانشمندان غیوراسلامی را بر ضدا و برانگیخت، تا این که چند بار در محکمه شرع، محکوم و زندانی شد و سرانجام، در همان زندان، درگذشت (سبحانی،۱۳۹۲: ۱۰۴ و ۱۸ و ۱۹).
۲-۱۳-۳- محمدبن عبدالوهاب:
مسلک وهابی منسوب به شیخ محمد فرزندعبدالوهاب نجدی است که این نسبت از نام پدر او عبدالوهاب گرفته شده است. وی در سال ۱۱۱۵ هجری قمری در شهر عیینه از شهرهای نجد تولد یافت. پدرش در آن شهر قاضی بود. شیخ از کودکی به مطالعه کتب تفسیر و حدیث و عقاید پرداخت و فقه حنبلی را نزد پدرخود آموخت. وی از آغازجوانی بسیاری از اعمال مذهبی مردم نجد را زشت می­شمرد. در سفری که به زیارت خانه خدا رفت بعد از انجام مناسک به مدینه رهسپار شد، در آنجا توسل مردم را به پیامبر در نزد قبرآن حضرت انکار کرد. سپس به نجد مراجعت نمود و از آنجا به بصره رفت به این قصد که از بصره به شام رود، مدتی در بصره ماند و با بسیاری از اعمال مردم بصره وی را از شهر خود بیرون راندند (نجفی فیروزجایی،۱۳۸۲: ۲۳۶). وی پیرو مذهب حنبلی بود. عقاید ابن تیمیه و شاگردانش ابن قیم جوزیه و ابن الهادی را سرمشق خود قرار داد، و در این راه از آنها نیزگام را فراترنهاد، تا جایی که عموم مسلمین را کافر و مشرک دانست و کلیه بلاد اسلامی و حتی مکه و مدینه را که هنوز به دست وهابیها نیفتاده بود دارالحرب و دارالکفرنامید، و جنگ با مسلمانان و اشغال آن اماکن مقدسه و تخریب تمامی شعائراسلامی را بر پیروان خود واجب شمرد. پنداشت زیارت قبر پیغمبر (ص) و توسل به او و سایر انبیاء و صالحان و زیارت قبور آنها شرک است، و ین که مخاطب ساختن پیغمبر و سایر انبیاء و اولیاء و صالحان به هنگام توسل به آن وجود مقدس شرک است، و چنان مطلب را بر عوام الناس مشتبه ساخت که سخنان او را باور کردند، و او هم کتابها برای آنها تألیف کرد، و با خواندن آنها معتقد شدند که بیشتر اهل توحید و مسلمانان خداپرست کافرمی­باشند (قزوینی ،۱۳۶۸:­۲۱ و ۲۲).
۲-۱۳-۴- سیدجمال الدین اسدآبادی:
سیدجمال الدین اسدآبادی (۱۸۳۸-۱۸۹۷م) یکی از پیش قراولان بیداری اسلامی در جهان تسنن شناخته می­ شود. وی با سفر به کشورهای مختلف اسلامی و اروپایی، هم به شرایط آگاه شد و تفاوت­ها را شناخت و هم با اندیشه­ها و نقاط ضعف و قوت ملت­های گوناگون آشنا شد.
این مهاجرت­های گسترده و پی در پی از روح بی­قرار سید جمال برمی­خاست و برای یافتن درمان درد ملل شرق می­کوشید و این­ها بیانگر روحیه­ی اسلامی وی بود. سیدجمال به فراست دریافته بود که مهم ترین مشکل جهان اسلام خطر استعمار، به ویژه انگلستان، است و مهمترین راه دفع این خطردعوت مسلمانان به اتحاد و وحدت کلمه است. از این رو، تمام نیرو و نبوغ خود را صرف بیداری و آگاهی مسلمانان کرد و فارغ از تعلقات معمول و بدون انتساب خویش به سرزمین و ملتی خاص بود. به کشورهای مختلف سفر کرد و از انواع روش­ها و تلاش­ها، برای رسیدن به مقصود، استفاده کرد. از مجموع سخنان سیدجمال، دلایلی از جمله: استبداد حکام، جهالت و بی خبری توده­ی مسلمان و عقب ماندن آنها از کاروان علم و تمدن، نفوذ عقاید خرافی در اندیشه­ی مسلمانان و دورافتادن آنها از اسلام نخستین، جدایی و تفرقه میان مسلمانان به عناوین مذهبی و غیرمذهبی مانند قومیت گرایی، نفوذ استعمارغربی، فرقه سازی و فرقه گرایی، جدایی دین از سیاست و تبدیل خلافت به سلطنت و ترک فضایل اخلاقی و رسوخ اوصاف رذیله به عنوان علل انحطاط مسلمین به دست می ­آید (یوسفی ،۱۳۹۰:­۹۲ و ۹۳ و ۹۴ و ۹۵) .سید چاره دردهایی که تشخیص داده بود در این امور می­دانست: مبارزه با خود کامگی مستبدان، بازگشت به اسلام نخستین و دور ریختن خرافات و پیرایه­ها و سازوبرگهایی که به اسلام در طول تاریخ بسته شده است. (بازگشت مسلمانان به اسلام نخستین از نظر سید به معنی بازگشت به قرآن و سنت معتبر و سیره­ی سلف صالح است. سید در بازگشت به اسلام تنها بازگشت به قرآن را مطرح نکرده است، زیرا او به خوبی می­دانست که خود قرآن رجوع به سنت را لازم شمرده است). ایمان و اعتقاد به مکتب، مبارزه با استعمارخارجی اعم از استعمار سیاسی که در مسایل داخلی کشورهای اسلامی دخالت می­کرد، و استعماراقتصادی که منجر به کسب امتیازات ظالمانه و غارت کردن منابع مالی و اقتصادی جهان اسلام می­شد، و استعمارفرهنگی که به نوعی فرهنگ زدایی از نظرفرهنگ اسلامی می­پرداخت و آنها را به آنچه خود داشته و دارند بی­اعتقاد می­کرد و برعکس، فرهنگ غربی را یگانه فرهنگ انسانی و سعادتبخش معرفی می­کرد تا آنجا که برخی روشنفکران مسلمان را معتقد ساخت که اگر شرقی می­خواهد­متمدن شود باید از فرق سر تا ناخن پا فرنگی شود، خطش خط فرنگی، آدابش، مراسمش، تشریفاتش، ادبیاتش، عقایدش، فلسفه­اش، هنرش، اخلاقش همه فرنگی شود. اتحاد اسلام دمیدن روح پرخاشگری و مبارزه و جهاد به کالبد نیمه جان جامعه­ اسلامی. (مطهری ،۱۳۹۲:­۲۴ و ۲۵ و ۲۷ و ۲۸ و ۳۰و ۳۱ و ۳۲).
۲-۱۳-۵ – حسن البناء(۴۹-۱۹۰۶م):
به نظر وی جوامع کنونی اسلامی از اسلام فاصله گرفته­اند و همین امر موجب عقب ماندگی آنها شده است.
وی بر بازگشت به اصول و موازین اسلامی و بازسازی زندگی جدید بر پایه اصول اسلامی تأکید داشت (عباس زاده فتح آبادی ،۱۳۸۸:­۱۱۹). وی در جلسات خطابه خود می­کوشیدکه جنبه­ های ضد استعماری دین را بیش ازپیش تشریح کند و خفتگان و خود باختگان را به خود آورد. او با نظریه علمانیان که دین را از سیاست جدا می­دانستند مخالفت می­کرد. وی از آغاز فعالیت­های خود سه مرحله را برای تحقق هدف­های خویش در نظرمی­گرفت: الف) مرحله­ تبلیغ، تفهیم، تفاهم ب) مرحله جذب، انتخاب و سازماندهی حامیان ج) مرحله عمل (موسوی ،۱۳۹۱:­۵۳).

« چون سلطان در جزایر آبسکون سکون گرفت با یک سر دراز گوش عنان بر تافت.» (همان:۱/ ۱۲۱)
برتافت: حرکت کرد، رفت امروز در این معنی کاربرد ندارد.
« وسلطان سبب آنک تا مردم را دل شکسته نشود به اسم شکار برنشست.» (همان:۱/ ۱۳۵)
برنشست: سوارشد. امروز در این معنی کاربرد ندارد.
« بهر وقت که خانی بر تخت نشیند با لشکری بزرگ بر نشانند….» (همان:۱/ ۱۸)
برنشانند: سوار کنند.امروز در این معنی کاربرد ندارد.
« چون غبار فتنه های کوچکلک وتوق تغان نشسته شدواندیشۀ ایشان از پیش خاطر برخاست .»
(همان:۱/۶۲)
« چون خبر قدوم ربیع به ربع مسکون ورباع عالم رسید سبزه چون دل مغمومان از جای برخاست.»
(همان:۱/ ۱۰۹)
برخاست : پا شد ، بلند شد. تغییر معنایی در آن رخ نداده است.
در
از مسافتی بعید شکاری بسیار بدان جا در آیند.» (همان:۱/ ۲۱)
در آیند : وارد شوند، امروز در این معنی کاربرد ندارد.
« سواران ازجوانب به طلب او می تاختند تا ناگاه او را بر سر تلّ مذکور دریافتند. (همان :۱/ ۸۶)
دریافتند : دیدند، امروز در این معنی کاربرد ندارد.
« پادشاه را هّمت بر عمارت آن مصروف بود روزی به خزانه در آمد.» (همان:۱/ ۱۶۸)
درآمد: وارد شد. امروز در این معنی کاربرد ندارد.
« فرمان شد تا هرکس که حاضر بود از مغول ومسلمان در ربودند.» (همان:۱/ ۱۹۱)
درربودند :اسیرکردند. امروز در این معنی کاربرد ندارد.
« رسول را بازگردانید وبفرمود تا دروازه ها در بستند.»
دربستند : بستند. امروز در این معنی کاربرد ندارد.
۵-۲-۳- فعل مرکب
۵-۲-۳-۱- انواع فعل مرکب از نظر عنصر فعلی
عنصر فعلی در فعل مرکب انواع زیراست:
همکردهایی که در ساخت فعل مرکب بیشترین مورد استعمال دارند به ترتیب حروف الفبا عبارتند از :
آمدن
« ازین جمله یک نیمه از گوشوارهای عورات حاصل آمد.»(جوینی :۱/۷۹)
آمد : شد، امروز کاربرد ندارد.
آوردن
همکرد آوردن هم با اسم وهم با صفت ترکیب می شود در ترکیب با اسم به حسب معنی گاهی لازم وگاهی متعدی است.(خانلری ۱۳۸۲: ج۲ ،۱۴۱)
«آن چه مطاع شریک او بوده است برّمت(به تمامی) به خدمت آورده اند.»(جوینی :۱/ ۵۹)
به خدمت آوردن: به نزد کسی آوردن ، امروز کاربرد ندارد.
برای باز شناسی این گونه فعل باید از ملاک های تشخیص فعل مرکب استفاده کرد.(کلباسی: ۷۴)

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

« ازجانبین یک کس را زخمی نرسید وتمامت ایشان را بیرون آوردند»(جوینی :۱/ ۶۹)
بیرون آوردند، تغییر معنایی در آن رخ نداده است.
« شش هزار مرد که متوّجه مدد شام بودند بر ممّر لشکر سلطان افتادند بر مدار ایشان بایستادند ودر یک لحظه همه را به قتل آوردند.»(همان: ۲/ ۱۸۱)
بردن
همکرد بردن تنها با اسم معنی ترکیب می شود ودر این حال البته معنی اصلی آن یعنی حمل مراد نیست. فعل مرکبی که از آن حاصل می شود گاه معادل است با فعلی که ازترکیب با کردن به دست می آید.(خانلری، ج۲ :۱۴۰)
« وعوام واوباش متاع ایشان بودند ویک بارگی مطلق العنان دست به غارت و تاراج بردند.»
(جوینی :۱/ ۸۹)
دست به تاراج بردند، تغییر معنایی در آن رخ نداده است.
در این جمله فعل بردن در معنی کردن به کار رفته است.
بستن
درمواردی که مفهوم اصلی ازآن اراده نشود با اسم معنی، فعل مرکب می سازد.(خانلری، ج۲ :۱۵۰)
« وخود را در شهر افکندند متجّندۀ مرغزی هم در حال به خدمت او کمر بستند.»(جوینی :۱/ ۱۲۱)
کمر بستن به معنی آماده شدن است ودر این جا بستن معنی اصلی آن مورد نظر نمی باشد.
« وکارزاری سخت بر دست گرفتند ازاستعمال نفط وتیر چرخ حشم چنگزخان نیز قرابات نفط کار بستند.»

هی دختر doxto hey
هی پسر yro hey
۴-۳-۸- نشانه تصغیر
در این لهجه بیشتر /u/ می باشد که به انتهای اسم افزوده می شود که برای تصغیر و تحبیب هم به کار می رود که /u/ نقش معرفه هم دارد مانند :

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

دختر doxter-u
کتاب ketb-u
حسن hsnn-u
نشانه تصغیر دیگر (eke) می باشد مانند :
مرد mrdeke زن zneke
۴-۳-۹- اصوات
بیان کننده حالات روحی و عاطفی انسان هستند.
(۱)کوتاه ترین پیوستگاه زبانی – بانگی گویشوران رفسنجان شبه جمله است . این پیوستگاه تا آن جا که گویشوران را با خود و دیگر مردم می پیوندد زبانی است و از آن جا که پیوند آنان را با جان داران دیگر فراهم می کند ، بانگی شمرده می شود.
(۲) شبه جمله ، سخنی یک بخشی و نامی است :
بدین سبب یک بخشی دانسته شده که نمی توان آن را به دو بخش نهاد و گزاره تقسیم کرد . نامی بودن بدین سبب از ویژگی هایش شمرده شد که امکانی برای کاربرد گروه فعلی (به مفهوم شناخته و آشکارش برای گویشوران) در آن نیست.
الف) شبه جمله بانگی :
فراخوانی : این گستره هنگامی به کار می آید که بخواهند حیوان از سر مهر ، فراخوانده شود مانند :
پیش پیش pepe (گربه)
توتوتو tututu (مرغ)
راندن :
چت et (گربه)
چخ ex (سگ)
واداشتن :
هش ho (خر)
خ x (برای خواباندن)
الف-۱) انواع شبه جمله :
(۱)نوع عاطفی : این نوع را با ویژگی های زیر می شناسیم :
۱-بر آمده ی انگیزه های تند احساسی و عاطفی اند.
۲-ساخت ساده تجربه ناپذیری دارند :
آخ (x) ، إ (e) ، اوخ (ux) ، اُف (of) ، اَق (q)
این گونه شبه جمله ها را صوت هم نامیده اند .
(۲)نوع غیر عاطفی : دو ویژگی دارد :
۱-خاستگاه عاطفی و احساسی ندارد .
۲-محدودیت ساختنی ندارد ، هم می تواند ساده و تجربه ناپذیر باشد و هم غیر ساده و تجزیه شدنی :
ها h نه خیر nxer لغمه حروم lomehrum
از دید ساخت :
ساده : اِ (e) ، حیف (heyf) ، استخفرلا (esxfro:l)
مشتق : خدایا xody
مرکب : توله سگ tule sg
وابسته دار : m ds I mrdeke
۴-۳-۱۰- فعل
منظور از فعل “کار واژه” ایست که بر وقوع (بودن ، شدن ، کردن (کاری در زمانی (گذشته ، اکنون (حال) ، آینده)) دلالت کند و یا کاری را به طور فرمان یا خواهش (امر) بخواهد و بیان نماید .
فعل در این قسمت از دیدهای گوناگون بررسی می شود :
۱-زمان ۲-شخص ۳-ساخت ۴-وجه- ۵-ستاک(بن) ۶-مصدر ۷-لازم ، متعدّی ۸-معلوم و مجهول ۹-فعل کمکی (معین) ۱۰-فعل خاص ، ربطی .
۱۰-۱-زمان :
وقتی را که فعل در آن پدید آمده است یا پدید می آید ، زمان فعل گویند.
زمان در رفسنجانی ، رویداد هر فعل ، در یکی از زمان های دستوری مضارع ، مستقبل و ماضی بیان می شود .
گذشته (ماضی) حال و آینده (مضارع) آینده (مستقبل)
(رفت) (می رود) (خواهد رفت)
شکل های مضارع و مستقبل از بن مضارع و شکل های ماضی ؛ از بن ماضی ساخته می شود .
۱۰-۱-۱- شکل ساخته شده از بن مضارع :
۱۰-۱-۱-۱- مضارع اخباری : ساخت می + بن مضارع + شناسه

میانگین نمره به دست آمده از پرسشنامه تعلق به مدرسه

میانگین تعلق به مدرسه

میانگین نمره به دست آمده از پرسشنامه خودپنداره تحصیلی

میانگین خودپنداره تحصیلی

میانگین نمره به دست آمده از پرسشنامه رشد اعتقادی

میانگین رشد اعتقادی دانش آموزان

در این تحقیق نابرابری آموزشی به عنوان متغیر وابسته و شاخص های زمینه، امکانات فیزیکی، دانش آموزی، نیروی انسانی، اقتصادی، فرایند مدرسه، پیشرفت تحصیلی و بروندادهای غیرشناختی به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شده است.
۳-۵٫ ابزارهای اندازه گیری
همانطور که ذکر شد در این تحقیق از دو شبوه پیمایشی و مراجعه به اسناد و آمار برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. برای جمع آوری بخشی از اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه پژوهش از تعداد پرسشنامه تشکیل شده است که در نهایت در قالب یک پرسشنامه کلی در آمده است. پرسنامه کلی تحقیق در مجموع در دو بخش تنظیم گردیده است که بخش اول مربوط به اطلاعات فردی پاسخگویان می باشد و اطلاعاتی درباره جنسیت٬ سن٬ پایه٬ رشته تحصیلی٬ نوع مدرسه٬ مذهب٬ زبان و منطقه جغرافیایی محل سکونت دانش آموز جمع آوری می کند. این پاسخ ها و داده ها در سطح مقیاس اسمی در نظر گرفته شده است.در بخش دوم با توجه به مدل نظری پژوهش برای مطالعه نابرابری های آموزشی ٬ پرسشنامه و سنجه مربوط مربوط به هر متغیر ارائه شده است . داده های حاصل از این قسمت کمی و در سطح فاصله ای و بر اساس مقیاس ۵ درجه ای لیکرت اندازه گیری شده اند که متناسب با متغیرهای پژوهش به شرح زیر می باشند:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

الف. پرسشنامه ها و سنجه های مربوط به متغیرهای زمینه ای

• وضعیت اجتماعی- اقتصادی

تحصیلات پدر و مادر٬ شغل پدر و مادر و درآمد از جمله شاخص های مهم در وضعیت اجتماعی اقتصادی هستند که تحصیلات بر اساس دوره های معمول(ابتدائی٬ راهنمایی٬ دبیرستان٬ دیپلم٬ …) شغل پدر(آزاد ٬ بازنشسته و کارمند) و شغل مادر(کارمند و خانه دار) جمع آوری و طبقه بندی شده است.
در این تحقیق برای سنجش پایگاه اجتماعی اقتصادی دانش آموزان از شاخص های تحصیلات پدر٬ تحصیلات مادر٬ شغل پدر٬ شغل مادر٬ میزان درآمد ماهیانه­٬ وضعیت مالکیت استفاده شده است (کانست و مکنباخ^[۱۰۷]، ۱۹۹۴؛ به نقل از وحدانی­نیا و منتظری، ۱۳۸۵: ۵۵-۵۴).
این شاخص ها در تحقیقات مختلفی به عنوان معیار سنجش وضعیت اجتماعی٬ اقتصادی خانواده در نظر گرفته شده است (غلامیان ۱۳۸۶٬). وضعیت اقتصادی – اجتماعی به صورت یک شاخص در نظر گرفته می شود. اینشاخصترکیبیازوضعیتشغلی،وضعیتتحصیلی،وضعیتاقتصادیوسکونتمیخانواده باشد.
برای محاسبه شاخص ترکیبی وضعیت اجتماعی- اقتصادی ۴ شاخص وضعیت شغلی، تحصیلی، اقتصادی و سکونت از طریق تحلیل عاملی به شیوه واریماکس به یک عامل تبدیل شده است که آن عامل به عنوان شاخص وضعیت اجتماعی- اقتصادی در نظر گرفته شده است(آزاد مرزآبادی و غلامی٬ ۱۳۹۰ و: ۳۵(Caro, 2009. بعد از محاسبه٬ وضعیت اجتماعی – اقتصادی به ۵ دسته طبقه پایین وضعیت اجتماعی – اقتصادی٬ وضعیت متوسط به پایین٬ وضعیت متوسط٬ وضعیت متوسط به بالا و وضعیت بالا تقسیم می شود(رضوی و اشکوه طاهری٬ ۱۳۸۹).

• ساختار خانواده

برای بررسی ساختار خانواده در این تحقیق از عواملی مانند تعداد افراد خانواده٬ چندمین فرزند خانواده بودن و زندگی با دو والد٬ با یکی از والدین٬ با اطرافیان غیر از پدر و مادر و زندگی در نهادهای اجتماعی مانند بهزیستی و … استفاده شده است((Hernández,2009.
۳٫آرزوی تحصیلی
برای سنجش آرزوهای تحصیلی در این تحقیق از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که از شاخصهایی مانند میزان علاقه دانش آموزان به ادامه تحصیلات یا ترک تحصیل و مقطعی که قصد ادامه تحصیل دارند تشکیل یافته است که در تهیه این پرسشنامه از تحقیقات روتن و همکاران(۲۰۱۱: ۲۱۲ )؛ کلر،کینتری و هوستون(۲۰۱۱) و استرند و وینستون ( ۲۰۰۵) استفاده شد.
۴٫حساسیت تحصیلی والدین
برای سنجش مولفه حساسیت تحصیلی والدین از سه سوال استفاده شد که این سوالات به بررسی میزان اهمیت تحصیل برای والدین و پیگیری وضعیت تحصیلی دانش آموزان خود و تشویق فرزندان خود هنگام موفقیت تحصیلی می پردازد((Hernández,2009.

• سرمایه فرهنگی

در این تحقیق سرمایهفرهنگیبراساسشاخصهای۲گانهیعنیبعدکالاهایفرهنگیودیگریرفتارورویههایفرهنگیمورداندازهگیریقرارگرفت. منظورازکالاهایفرهنگی،منابعوامکاناتفیزیکیومادیاستکهدراختیارخانوادههاقراردارد.کتاب،آثارهنری،نقاشی،منابعآموزشیوکمکآموزشیموجوددرمنزل،فیلموسیدی.شاخصهایمذکورمورداستفادهسایرمحققاننیزقرارگرفتهاست.مهمترینشاخصهایمربوطبهرفتارهاورویههایفرهنگیشاملبازدیدازموزهها،نمایشگاههایعلمی–هنریوفرهنگی،رفتاروعاداتمطالعهایوالدیندرمنزل،آگاهیواطلاعاتوالدیندرموردمسایلتحصیلی،اهمیتبهامورتحصیلیفرزندانتوسطوالدینوفراوانیمسافرتدرطولسالمیباشدکهتکتکموارددرپرسشنامهسرمایهفرهنگیموردسوالقرارگرفت. این پرسشنامه ۷ سوال دارد که در دو بعد به سنجش سرمایه فرهنگی می پردازد. پرسشنامهسرمایهفرهنگیدارای۴سوال ۲ گزینهایو۳سوال۳ گزینهایاست. ۴سوالاول۲گزینهآریوخیر۳سوال بعدیباسهگزینهآری،کموخیرتنظیمگردید.نمرهگزینهآری۳،گزینهکم۲وگزینهخیر۱ پیش بینیگردید. در تهیه این پرسشنامه از پرسشنامه تجاسب(۱۳۹۱) استفاده شده است.
ب. فرایند مدرسه
مولفه های مربوط به فرایند مدرسه شامل انتظار بالای کادر مدرسه برای موفقیت دانش آموز٬ احساس دانش آموز درباره رفتار با عدل و انصاف٬ ادراک دانش آموز درباره حمایت از طرف معلم ٬ ارتباط با کادر مدرسه٬ جو انظباطی کلاس و مدرسه(با دو بعد) و کارآمدی معلم می باشد که برای سنجش آنها از پرسشنامه مورد استفاده در تحقیق پیزا(۲۰۰۳) استفاده شده است. این پرسشنامه ها با بهره گرفتن از طیف لیکرت تنظیم شده اند که پرسشنامه ” انتظارات بالای کادر مدرسه از دانش آموزان” داری ۵ سوال، پرسشنامه ” پرسشنامه احساس دانش آموز درباره رفتار با عدل و انصاف” دارای ۶ سوال ،پرسشنامه “ادراک دانش آموز درباره حمایت از طرف معلم”با ۶ سوال،پرسشنامه “ارتباط با کادر مدرسه” دارای ۲ سوال، پرسشنامه “جو انظباطی کلاس و مدرسه”دارای ۸ سوال و “کارآمدی معلم از دیدگاه دانش آموزان “دارای ۷ سوال می باشد.
ج. بروندادهای آموزشی
متناسب با هر یک از ابعاد کارکردی سیستم های آموزشی برای شاخص های غیرشناختی شامل کارکردهای اجتماعی و روانی آموزش و پرورش از متغیرهای تعلق به مدرسه٬ انگیزش نسبت به مدرسه و خودپنداره تحصیلی استفاده شده است که برای سنجش تعلق به مدرسه از پرسشنامه با ۴ سوال و برای سنجش خودپنداره تحصیلی از پرسشنامه با ۵ سوال و در نهایت برای اندازه گیری متغیر انگیزش نسبت به مدرسه از پرسشنامه(ون دام و همکاران(۲۰۰۲) با ۳ سوال استفاده شده است. همچنین با توجه به غایتهای پرورشی و اعتقادی سیستم های آموزشی رشد اعتقادی دانش آموزان به عنوان نماد کارکرد اعتقادی سیستم آموزشی در نظر گرفته شده است. رشد اعتقادی شامل دو بعد انجام فرائض و اعتقادات است که از پرسشنامه رشد اعتقادی معنوی پور و پاشا شریفی(۱۳۸۳) به ۱۸ سوال برای سنجش آن استفاده شده است. هر ۴ پرسشنامه بر اساس مقیاس پنج درجه ای لیکرت( ۱= کاملا مخالفم تا ۵= کاملا موافقم) تنظیم شده است.
پیشرفت تحصیلی
برای سنجش پیشرفت تحصیلی از میانگین نمرات نهایی دروس پایه های سوم کلیه رشته های نظری استفاده شده است. لازم به ذکر است دروس نهایی پایه سوم شامل ۲۴ درس که شامل: دین و زندگی ۳، زبان فارسی، زبان خارجی ۳، عربی، ادبیات فارسی، فیزیک، جبر و احتمالات، شیمی، حسابان، هندسه ۲، فیزیک ۳ ریاضی، ریاضی ۳ تجربی، زیست شناسی ۲، زمین شناسی، فیزیک ۳ تجربی، زبان فارسی تخصصی انسانی، ادبیات فارسی انسانی، عربی ۳ انسانی، آرایه های ادبی، تاریخ ایران و جهان ۲، جامعه شناسی ۲، جغرافیای ۲، فلسفه و منطق و ریاضی علوم انسانی می باشد.
۳-۵-۱٫ روایی پرسشنامه ها
مقصودازرواییآناستکهوسیلهاندازهگیری،بتواندخصیصهوویژگیموردنظررااندازهبگیرد(خاکی، ۱۳۸۲) .رواییاصطلاحیاستکهبههدفیکهآزمونبرایتحققبخشیدنبهآندرستشدهاستاشارهمیکند(دانایی فرد و همکاران، ۱۳۸۴).درآزمونروایی،هدفآناستکهبهمشکلاتوابهامهایاحتمالیموجوددرعبارتبندیسئوال­هاوساختارپرسشنامهومواردیازاینقبیلپیبرد.
در پژوهش حاضر روایی محتوایی سازه ها یعنی پرسشنامه های تحقیق مورد داوری و قضاوت متخصصان قرار گرفته استو معرف بودن سوالات و تناسب و ارتباطشان با موضوع و مبانی نظری مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. همچنین روایی صوری پرسشنامه به تائید تنی چند از اساتید علوم تربیتی محرز گردیده است. در نهایت اساتید محترم راهنما و مشاور نظر خود را در مورد روایی صوری و محتوایی سوالات مربوط به هر متغییر اعلام نموده و بعد از انجام یک اجرای آزمایشی روی سه نمونه ۳۰ تایی از دانش آموزان سه منطقه شمال، جنوب و مرکز استان با توزیع پرسشنامه دیگری که دانش آموزان نظر خود را درباره سوالات پرسشنامه از طریق آن اعلام نمودند آخرین اصلاحات در متن پرسشنامه ها به عمل آمد و صورت نهایی پرسشنامه ها تدوین شد
با وجود اینکه همه گویه های پرسشنامه های مورد استفاده در تحقیق حاضر از روی پرسشنامه های استاندارد مربوطه ترجمه شده و مورد استفاده قرار می گیرد اما با توجه به اینکه عوامل زمینه ای فرهنگی و اجتماعی بر پرسشنامه ها و معنی دار بودن آنها تاثیرگذارند برای سنجش دقیق تر میزان اعتبار ابزار سنجش از از طریق تحلیل عاملی اقدام شد. این تحلیل به شیوه تحلیل اکتشافی^[۱۰۸] به روش مولفه های اصلی^[۱۰۹] (PC) با چرخش واریماکس انجام شده است. مقدار ضریب KMO (ضریب کفایت نمونه گیری) برابر با ۸۵۵/۰ و مقدار خی آزمون کرویت بارتلت ۲۵۳/۱۶۷۶۶ بدست آمد که در سطح ۰۱/۰ معنادار بود (جدول ۳-۴) و نشانه کفایت نمونه و متغیرهای نمونه برای انجام تحلیل عاملی است. معیار حذف و یا تائید گویه ها دارا بودن بار عاملی بیشتر از ۵۰/۰ در نظر گرفته شده است و گویه های با بارهای عاملی کمتر از ۰٫۰۵ در تحلیل نهایی حذف شده اند(جدول ۶-۳).

• رفاه اجتماعی

بعد اجتماعی پایداری مربوط به توسعه انسانی است که ((توسعه آزادی های مردم برای زندگی طولانی، زندگی سالم و خلاق، پیشبرد سایر اهدافی که دلایلی برای ارزشمند بودنشان دارند، تعامل فعالانه در شکل دادن به توسعه عادلانه و پایدار سیاره مشترک)) را در بر می گیرد(UNDP,2011). نیازها و حقوق اولیه انسان در اعلامیه های بین المللی حقوق بشر تعریف می شود،که شامل اعلامیه جهانی حقوق بشر^[۱۹۴](UN,1948)، پیمان بین المللی حقوق مدنی و سیاسی^[۱۹۵](UN,1966a) و پیمان بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ^[۱۹۶](UN,1966b) می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

سازمان های تجاری مسئول احترام به حقوق بشر، هم در فعالیت های تجاری خود و هم جائیکه تأثیرات حقوق انسانی ((به طور مستقیم با عملیات، محصولات و خدمات آن ها بوسیله ی روابط تجاریشان مرتبط می شود)) می باشند. در SAFA، سهم نمادِ مورد ارزیابی برای تحقق نیازهای انسان، در مرکزِ بعد پایداری اجتماعی می باشد.
در SAFA پایداری اجتماعی با نگاه به دسته بندی های معیشت شایسته،حقوق کارکنان، تساوی حقوق، سلامت و ایمنی انسان و تنوع فرهنگی ارزیابی می شود.

• معیشت شایسته (S1):

معیشت یعنی شرکت، دارایی ها (از جمله هر دو منابع مادی و اجتماعی)، قابلیت ها و فعالیت هایی که امنیت معیشت همه پرسنلِ محلی را فراهم نماید و توانایی ذخیره برای نیازها و اهداف آینده را داشته باشد. زیرمعیارهای SAFA، سطح دستمزد، شیوه های تجارت منصفانه و ظرفیت سازی می باشند.
مفاهیم معاش همانطور که توسط حسین^[۱۹۷] (۲۰۰۲) بررسی شده است، یک تمرکز گسترده تر از پایه های مادی زندگی اتخاذ می کند. بر اساس نظر چمبرس و کانوی^[۱۹۸](۱۹۹۱) معیشت شامل قابلیت ها، دارایی ها و فعالیت های مورد نیاز برای استفاده از یک زندگی است. این معیشت زمانی پایدار است که بتواند در برابر تنش ها و شوک ها ایستادگی کند و قابلیت ها یا دارایی هایش را حفظ کند یا بهبود بخشد.
زندگی با استاندارد مناسب برای میلیاردها نفر در سراسر جهان، بویژه برای حمایت روستایی در کشورهای در حال توسعه و برای گروه های آسیب پذیر نظیر زنان و کودکان،خارج از دسترس است. حدود ۱٫۴ میلیارد نفر در فقر شدید(در سال ۲۰۰۵) و بیش از ۲٫۶ میلیارد نفر فاقد دسترسی به سیستم های بهداشتی بهبود یافته هستند. سیستم مواد غذایی و کشاورزی نقش محوری برای تأمین معیشت پایدار ایفا می کند، بطوریکه می تواند اشتغال را تأمین و برای مردم آسیب پذیر ایجاد ارزش نماید.

• حقوق نیروی کار (S2):

حقوق نیروی کار در SAFA، گروهی از حقوق قانونی و حقوق انسانیِ مطالبه شده می باشد که در روابط کاری بین کارکنان و کارفرمایانی که معمولاً تحت قوانین استخدام و نیروی کار هستند، بروز می کند. زیرمعیارهای SAFA، استخدام، کاراجباری، کار کودکان، آزادی اجتماعات و چانه زنی و ساعت کار می باشند.
حقوق و نیازهای اولیه انسان، چارچوبی برای توسعه بشر هستند که توسط اکثریت قریب به اتفاق کشورها تحسین شده است. با این حال اجرای استانداردهای بین المللی کار هنوز هم نشان دهنده ی یک چالش عمده برای این بخش است. به طور کلی، با توجه به ماهیت غیر رسمی آن، کار روستایی به ندرت بوسیله قوانین ملی کار، در قانون و در عمل پوشش داده می شود.
این سوال که چگونه کسب و کارها، بویژه شرکت های چندملیتی، باید با مباحث حقوق بشر( به خصوص نیروی کار ) که بوسیله قوانین ملی پوشش داده نمی شود مقابله کنند، موضوع ویژه بحث هاست.

• تساوی حقوق(S3):

تساوی حقوق شامل درجه ای از عدالت در ارتباط با منابع توزیع شده و همچنین فرصت های حاصل از تصمیمات ساخته شده، می باشد. زیرمعیارهای SAFA، عدم تبعیض، عدالت جنسیتی و حمایت از مردم آسیب پذیر می باشد. عدالت اجتماعی یکی از ارزش های اصلی در زمینه توسعه پایدار است. تساوی حقوق شامل ارائه فرصت های اشتغال و خدمات اجتماعی از جمله آموزش و پرورش، بهداشت و عدالت می باشد. مسائل مهم مربوط به دستیابی به آن شامل توزیع منابع مولد و اشتغال، احترام قومی و جنسیتی و فرصت بین نسل ها می باشد.
همانظور که تبعیض زنان در بسیاری از مکان ها شایع شده است، برابری جنسیتی بسیار مهم است. اساساً بیش تر زنان (۸۲۹ میلیون نفر) در مقایسه با مردان (۵۲۲ میلیون نفر) در فقر زندگی می کنند. در یک چارچوب تجاری، اجرای مفهوم تساوی حقوق به این معنی است که باید از هرگونه تبعیض افراد یا گروه ها بر اساس هر ویژگی، اجتناب شود. این نیازمندی برای استخدام، ترفیع، واگذاری شغل، فسخ وجبران شرایط کاری و حتی آزار و اذیت کاربرد دارد و این به اَشکال مستقیم و نیز غیر مستقیم تبعیض مربوط می شود(ILO,2011).
در بخش مواد غذایی و کشاورزی، خصوصاً شرایط کاری آسیب پذیر و متزلزل رایج است. این بخش تعداد زیادی از اعضای خانواده غیر حقوق بگیر، بویژه زنان، کارگرانی که از آموزش های حرفه ای بهره مند نیستند، و کارگران فصلی را به کار می گیرد که بسیاری از آن ها اتباع خارجی اند. این مسئله بر نیاز و مسئولیت پذیری برای توجه خاص به تساوی حقوق در کار و در مزارع خانوادگی و در خانواده دلالت دارد.

• سلامت و ایمنی انسان (S4):

سلامت و ایمنی انسان در SAFA، ارتقاء و نگهداری بالاترین درجه رفاه جسمی، روانی و اجتماعی کارکنان در تمام مشاغل می باشد. زیرمعیارهای SAFA، سلامت جسمی و روانی- اجنماعی، منابع بهداشتی و امنیت غذایی می باشد.
سلامت و بهداشت شغلی از بالاترین اهمیت برای پایداری اجتماعی در ارتباط با پرسنل شرکت و برای اقتصادهای ملی برخوردار است. شواهد رو به رشدی وجود دارد که بهبود بهداشت و درمان، مبارزه با بیماری و افزایش امید به زندگی، همگی برای حمایت از رشد اقتصادی و موفقیت تجاری بلندمدت ضروری است. نه توسعه، نه عملیاتِ سازمان ها نمی تواند پایدار باشند زمانیکه نسبت بالایی از جمعیت و نیروی کار از بهداشت ضعیف رنج می برند. یک محیط تمیز برای سلامت و رفاه مهم است. حفظ و ارتقاء سلامت نیازمند مراقبت های بهداشتی اولیه – به خصوص در مناطق روستایی- کنترل بیماری های واگیردار و جلوگیری از خطرات بهداشتی که در محیط کاری و از رژیم غذایی سرچشمه می گیرد، است. سلامت کارکنان تأثیر مستقیم بر بهره وری شان در تمام انواعِ کار دارد. در سراسر جهان، سالانه بیش از ۳۵۰۰۰۰ تصادفات مهلک مربوط به کار و ۲ میلیون مورد از بیماری های کشنده مربوط به کار رخ می دهد. تخمین زده شده است که تعداد حوادث و سوانح غیر کشنده (ایجاد بیش از چهار روز غیبت از کار) ۱۰۰۰ بار بالاتر است.
در بخش های مواد غذایی و کشاورزی، فشار فیزیکی کار، قرار گرفتن در معرض مواد مضر(به عنوان مثال مواد شیمیایی، آفت کش ها، گرد و غبار)، کار با ماشین آلات، تجهیزات و حیوانات همگی می توانند موجب مشکلات سلامتی شوند. ساعات کاری در این بخش، به ویژه در شرکت های خانوادگی و در طول فصل برداشت اغلب بسیار طولانی هستند،که می توانند برای سلامتی و ایمنی نیز حیاتی باشند.

• تنوع فرهنگی(S5):

تنوع فرهنگی،کیفیت فرهنگ های مختلف است. هویت فرهنگی از تنوع قومیت، زبان و مذهب و فرهنگ ترکیب شده است. زیرمعیارهای SAFA در این بخش شامل دانش عمومی، حق حاکمیت مواد غذایی می باشد. اصطلاح «فرهنگ» به ترکیبی از ویژگی های قومیت، زبان و مذهب مربوط می شود. آگاهی از تنوع فرهنگی امری نسبتاً پیش پا افتاده است. با این حال آگاهی بیشتر، به تنهایی حفاظت از تنوع فرهنگی را تضمین نمی کند. مدیریت تنوع فرهنگی برای بسیاری از سازمان ها، شرکت ها و دولت ها مهم شده است و ارزش نهادن به تنوع برای مدیریت موثر منابع انسانی ضروری است. این امر ممکن است یک مزیت پایدار بیش از رقبایی که کمتر نگران و فعال در این زمینه هستند محسوب شود. سازمان ها باید تلاش نمایند به حقوق مالکیت فکری و معنوی جوامع بومی و حقوق همه ذینفعان برای انتخاب سبک زندگی،تولید و مصرفشان احترام بگذارند.
جدول ۱۲-۲- معیارها و زیرمعیارهای رفاه اجتماعی

معیارها
زیرمعیارها
توصیف

معیشت شایسته
سطح دستمزد
همه کارمندان حداقل دستمزد معیشت محلی (متناسب با محل زندگی) را به دست می آورند.