با اینکه در سالهای اخیر اینترنت خدمت بزرگی به سازمانها کرده است، و موجب تقویت و توسعه خدمات و تولیدات سازمانها شده است، با این حال یک بخش جدیدی از رفتارهای منحرف در محل کار بوجود آورده است که همان گشتوگذار در اینترنت در زمانهای کاری میباشد. (Zoghbi,2009)
پنج فعالیت بر روی اینترنت برای استفاده شخصی ذکر شده است که عبارتند از:
خرید و کسب و کار شخصی؛
مشاهده و جستجوی اطلاعات؛
ارتباطات بین فردی؛
سرگرمی های تعاملی و گذراندن زمان؛
دانلود شخصی؛ (Anandarajan and Igbaria 2004)
چهار فعالیت در اینترنت که توسط رامایاه (۲۰۱۰) معرفی شده است نیز عبارتند از:
ارتباطات شخصی؛
پژوهش اطلاعات شخصی؛
دانلود شخصی؛
تجارت الکترونیک شخصی.
۲-۲-۱-۲) اعتیاد به اینترنت
نوشتههای قبلی در مورد سوء استفاده از اینترنت در استفاده بیش از حد از اینترنت یعنی “اعتیاد به اینترنت” متمرکز شده است. (Griffiths, 2002, 2004)
یانگ (۱۹۹۹) ادعا میکند که اعتیاد به اینترنت مفهوم وسیعی است که طیف گستردهای از رفتارها و مشکلات کنترل تکانه را در بر میگیرد. او اعتیاد به اینترنت را در پنج زیرگروه طبقهبندی میکند:
اعتیاد مجازی. اعتیاد به استفاده از وبسایتهای جنسی و هرزهنگاری.
اعتیاد به رابطه سایبری. درگیری بیش از حد در روابط آنلاین.
رفتارهای اجباری شبکه. اعتیاد به قمار آنلاین، خرید و یا معاملات روز.
اطلاعات بیش از حد. وسواس گشت و گذار در وب و یا در پایگاههای داده.
اعتیاد به کامپیوتر. اعتیاد به بازی های کامپیوتری.
با این حال، گریفیث(۲۰۰۰) استدلال کرده است که بسیاری از این کاربران افراطی “معتاد به اینترنت” نیستند، بلکه فقط استفاده افراطی از اینترنت به عنوان واسطه و به منظور اعتیاد به چیزهای دیگر در آنها مورد استفاده قرار میگیرد. گریفیث معتقد است که نیاز به تمایز بین اعتیاد به اینترنت و اعتیاد بر روی اینترنت وجود دارد. او به عنوان مثال از یک معتاد به قمار که تصمیم به شرکت در قمار آنلاین، و همچنین یک معتاد به بازیهای کامپیوتری آنلاین اشاره و تاکید میکند که اینترنت فقط مکانی است که افراد آن را برای انجام رفتار اعتیادگونهی خود برمیگزینند.
۲-۲-۱-۳) چرا سوء استفاده از اینترنت رخ میدهد؟
بسیاری از عوامل وجود دارند که منجر به سوء استفاده از اینترنت در محل کار میشوند. تحقیقات نشان داده است که در مناطقی که ارتباطات به واسطه کامپیوتر وجود دارد در محیطهای مجازی به راحتی زمانهای کوتاهی را برای هیجان و یا حواس پرتی فراهم میکنند. (Widyanto and Griffiths, 2006, 2009)
لی و همکاران (۲۰۰۵) دریافتند که عادات شخصی و درک سیستمهای اطلاعات در دسترس به عنوان مهم ترین عوامل مؤثر بر برآورد عوامل غیر مرتبط با کار هستند.
نگرش نسبت به استفاده نامطلوب، نفوذ اجتماعی، کنترل رفتاری درک شده و هنجارهای اخلاقی به طور قابل توجهی نسبت به سوء مصرف اینترنت مربوط میشود. (Taneja,2006)
تحقیق در مورد جامعهپذیری سازمانی نشان میدهد که هنجارهای رفتار مناسب کارکنان از گروه های مرجع خود، در درجه اول از همکاران و سرپرستان، می آیند (Ashford, 1986; Morrison, 1993).
لیم و تئو (۲۰۰۵)گزارش میدهند که کارمندان، سایبرلوفینگ خود به این دلیل که”هر کس دیگری آن را انجام میدهد توجیه میکنند “
هنجارهای سرپرستان در تناسب سایبرلوفینگ متفاوت است. برخی از مدیران سایبر بوروکرات که احساس میکنند کارکنان هرگز نباید از وب سایت شرکت در محل کار، استفاده شخصی نمایند، در حالیکه دیگران که رویکردی سایبر اومانیست دارند و ایمان آورده اند که استفاده شخصی از وب میتواند به تعادل زندگی کارمندان کمک کند. (Anandarajan & Simmers 2004)
۲-۲-۲)سایبرلوفینگ
۲-۲-۲-۱) تعاریف
لیم، (۲۰۰۲) لیم و تئو[۶]، (۲۰۰۵)؛ بلانچارد و هنله[۷]، (۲۰۰۸) سایبرلوفینگ را سوء استفاده کارمندان از اینترنت تعریف کردهاند.
سایبراسلکینگ[۸]، سایبرلوفیگ و سایبربلدینگ[۹] اصطلاحات مورد استفاده برای توصیف فعالیتهایی است که در زمانی که افراد به ظاهر در محل کار هستند، وقت خود را در اینترنت تلف میکنند. (Mills et al.,2001)
سایبرلوفینگ به کارمندانی اشاره دارد که از دسترسی سازمانی به اینترنت و ایمیل، در ساعات کاری برای مقاصد غیرکاری استفاده میکنند (Lim,2002)، که میتواند شامل جوک، ایمیل، گشت و گذار در سایت های اینترنتی غیرکاری، خرید آنلاین، پیام های فوری، ارسال به گروه های خبری و دانلود موسیقی باشد.
زوقبی و الیوارس (۲۰۱۰) معتقدند که رفتارهای غیر اخلاقی و غیرقانونی از استفاده نادرست از تکنولوژی نشات میگیرد که میتواند هم به کارفرما و هم به کارمند آسیب برساند.
بلانچارد و هنله (۲۰۰۸) سایبرلوفینگ را در دو سطح تعریف کردهاند: سایبرلوفینگ جدی و سایبرلوفینگ جزئی. سایبرلوفینگ جزئی شامل “ارسال و دریافت ایمیل خصوصی در محل کار و همچنین گشت و گذار در وب سایت های اخبار و وب سایت های مالی و خرید آنلاین. و سایبرلوفینگ جدی شامل بازدید از وب سایت های هرزهنگاری، نگهداری از یک وب سایت خاص و تعامل آنلاین با دیگران از طریق اتاق های چت، وبلاگ ها، و عوامل تبلیغات، قمار آنلاین و دانلود موسیقی میباشد. p. 1078) (Blanchard &Henle,2008
این تمایل برای کارکنان به خودداری از انجام فعالیت کاری و انجام امور شخصی مانند مزایده در eBay، به عنوان یک نوع از غفلت شغلی طبقه بندی میشود. (Bennett and Naumann,2004)
در تعریف دیگر سایبرلوفینگ، به عنوان یک رفتار منحرف در زمینه گشت و گذار در اینترنت از سوی کارکنان در زمانی که باید کار کنند معرفی شده است. (Venegas,2009)
سایبرلوفینگ پدیده مرتبط با انحراف در محل کار است، که به یک مسئله اصلی برای شرکتهای بزرگ تبدیل شده است. (Ackroyd and Thompson, 1999)
انحراف در محل کار اقداماتی داوطلبانه توسط اعضای سازمان است که باعث نقض قابل توجه هنجارهای سازمانی میشود به طوری که رفاه سازمان و یا اعضای آن تحت تاثیر قرار میگیرد. (Robinson & Bennett, 1995)
در واقع بسیاری از محققانی که در مورد سیاستهای سازمانی مربوط به سایبرلوفینگ بحث میکنند، معتقدند که سایبرلوفینگ یک رفتار انحرافی است زیرا نقض کننده هنجارهای سازمانی میباشد. (Mills et al. , 2001; Mirchandani&Motwani, 2003; Siau et al. , 2002)
۲-۲-۲-۲) فعالیتهای سایبرلوفینگ
از آنجا که سوءاستفاده کارمندان از اینترنت مستلزم هزینه های زیادی برای سازمانها است و باعث پایین آمدن بهرهوری کارمندان میشود، لذا به نظر میرسد یافتن عامل محرک کارمندان جهت انجام چنین رفتاری بسیار مهم است و بنابراین میتوان سیاستها و برنامه های موثری در قبال این موضوع به سازمانها ارائه کرد. بنابراین، این امر برای محققان ضروری است که به بررسی تأثیرات مثبت سایبر لوفینگ در کار بپردازند.
به همین دلیل این پژوهش در مورد نوعی رفتار مخرب در سازمان است که در رابطه با کامپیوتر و اینترنت بوده و روانشناسان صنعتی/سازمانی آن را سایبر لوفینگ نامیدهاند.
ون دورن (۲۰۱۱) با بیان اینکه سایبرلوفینگ یک مبحث جدید در ادبیات علمی است و مطالعات گذشته سایبرلوفینگ عموماً تنها به یک جنبه از سایبرلوفینگ میپرداختند، به ابعاد مختلف سایبرلوفینگ پرداخته و آن را به عنوان یک ساختار چند بعدی مطرح کرده است که شامل چهار فعالیت سایبرلوفینگ، چهار رفتار از سایبرلوفینگ و مکانهای سایبرلوفینگ میشود. نتایج به دست آمده توسط او حاکی از اعتبار این ساختار چندبعدی است. همچنین یافتههای این تحقیق در مورد شیوع سایبرلوفینگ نشان داد که همه فعالیتها و رفتارهای ناشی از سایبرلوفینگ در بین محیطهای کاری وجود دارد.
در نهایت، سایبرلوفینگ زمانی که کارکنان از نظر احساسی و فیزیکی خسته اند، با شرط هوشیار بودن در این مورد، میتواند نتایج مثبتی برای کارکنان و سازمان به همراه داشته باشد.
چهار فعالیت سایبرلوفینگ در نظر گرفته شده در این مطالعه عبارتند از فعالیتهای اجتماعی، اطلاعاتی، اوقات فراغت و فعالیتهای عاطفی مجازی:
فعالیتهای اجتماعی نظیر، ابراز خود و یا به اشتراک گذاری اطلاعات از طریق وبلاگها (مانند فیس بوک).
فعالیت اطلاعاتی مثل جستجوی اطلاعات و اخبار. ) به عنوان مثال سی ان ان(
فعالیتهای اوقات فراغت، مثل فعالیتهای مربوط به بازی های آنلاین و یا دانلود موسیقی. (به عنوان مثال یوتیوب)
فعالیت عواطف مجازی شامل تمام فعالیتهای اینترنتی، که در سه فعالیت دیگر طبقه بندی نشده است. (به عنوان مثال فروشگاه آنلاین).
چهار رفتار سایبر لوفینگ شامل: رفتارهای توسعه، بهبود، رفتار انحرافی و رفتار اعتیاد است.
رفتار توسعه قابلیت های یادگیری از سایبرلوفینگ را در نظر گرفته است.