۱-۱-۳- تعریف مهر

موضوع عمل درجرم جعل نوشته ، سند ، یا چیز دیگر است . با وجود این در قانون ، نوشته حاکم است یعنی حکم کلی در جعل ، ناظر بر نوشته است . آنجایی که قانون صحبت از نوشته می‌کند تقریبا مطلق نوشته را مورد حکم قرار می‌دهد ولی آنجایی که از شئ صحبت می‌کند مصادیق خاص آن نظیر مهر ، منگنه ، علامت، تمبر و…مد نظر می‌باشد. در نتیجه جعل ازجمله جرایمی است که وسیله درتحقق آن مؤثر است ومهر یکی از موضوعات در جرم جعل است.

۱-۱-۳-۱-تعریف فیزیک مهر

مهر وسیله‌ای است با نقش، علامت یا نوشته‌ای برجسته یا کنده‌کاری شده، به صورت معکوس و از جنس فلز، چوب یا پلاستیک که برای تأیید امضاء، اعتبار بخشیدن به سند یا چاپ دستی، آن را به مرکب آغشته کرده و با فشار بر روی کاغذ یا چیز دیگری مانند آن، نوشته یا نشان را به آن منتقل می‌کنندو اثر آن در روی اوراق به جای امضاء مورد استفاده می‌باشد.گاهی افراد پر مشغله امضای خود را بر روی مهری حک می‌کنند و از آن در زیر نوشته ها و نامه های منتسب به خود استفاده می‌کنند.قبلا برای مهر زدن از استامپ و یک مهر چوبی یا پلاستیکی که شکل مورد نظر روی آن نقش بسته بوداستفاده میکردیمو مدتی است که مهر هایی با جوهر سر خود به بازار آمده اند و نیاز به استامپ را از بین برده اند^۱.

۱-۱-۳-۲-تعریف نقش مهر

نقش مهر یعنی نقشی که به جای مهر به وسیله دستگاه یا قلم بر روی اوراق نقاشی می شود. در گذشته، پیش از آنکه مهرهای امروزی مرسوم شود، بیشتر مهرها را بر روی نگین انگشتری با فلزی به شکل انگشتر می‌ساختند و نقش دلخواه خود را بر روی آن حک می‌کردند.این نقش مهر، ممکن بود نام دارنده مهر، شکلی از اشکال هندسی یا تصویر حیوان یا گیاه و یا جمله‌ای خاص و ارزشمند، نزد دارنده مهر باشد. با ظهور اسلام و نزول قرآن، تغییر شگرفی در نقش مهرها ایجاد شد و بسیاری از افراد نقش مهرهای خود را به نقش‌های قرآنی تغییر دادند.پیشگامان این ‌کار نیز امامان شیعه بودند.به غیر از پیامبر اسلام که نقش مهر او «محمد رسول الله» بود، تقریباً بقیه امامان شیعه از_^[۱۱]مهرهایی با نقشی از آیات شریف قرآن استفاده می‌کردند و با آن اوراق و نامه‌ها را امضاء و تأیید می‌کردند. انتخاب نقش مهر، رابطه مستقیمی با شخصیت و دلبستگی‌های افراد داشته و نشانگر سطح فرهنگ و اطلاعات آن ها می‌باشد.در این باره روایتی از ‌جعفر بن محمد آمده‌است که فرمود:خردمندی مرد به سه چیز شناخته می‌شود که یکی از آن ها نقش خاتم و مهر او استپس هنگامی که شخصی، بخشی از یک آیه قرآنی را به عنوان امضاء و نقش مهر خود انتخاب می‌کند، بیانگر علاقه‌مندی او به قرآن کریم و آموزه‌های آن است.نقش مهرهای بعضی از شخصیّت‌ها:

نقش خاتم علی بن ابیطالب «الله الملک» بوده است. که بخشی از آیه ۱۱۴ سوره طه است. نقش مهر حسین بن علی، بنا به بیان محمد باقر جمله «ان الله بالغ امره» بوده که قسمتی از آیه ۳ از سوره طلاق بوده است.نقش مهر محمد باقر، بنا به بیان جعفر بن محمدآیه «العزه للّه» بوده که آیه ۱۳۹ سوره نساء بوده است . نقش مهر علی بن موسی الرضا «ما شاء الله لا قوه الا بالله» بوده است که بخشی از آیه ۳۹ سوره کهف می‌باشد.

در برخی از متون، از نقش مهرها با عنوان سجع مهر نام برده شده‌است.سجع در اصل بانگ کبوتر و قمری است و در اصطلاح به سخن با وزن و قافیه گفته می‌شود. سجع مهربه کلمات موزون ومسجع وگاه مصراعی یابیتی که معمولاً‌متضمن‌ودربردارنده نام ونشان دارنده مهر می‌باشد^۱.

۱-۲- :تاریخچه جعل مهر

ذکر تاریخچه تکامل هر موضوع فایدهاش آن است که خواننده را به جریان^[۱۲]ان عادی و طبیعی آن آگاه کرده حس مقایسه در وی ایجاد می کند و با اطلاعاتی که به دست می آورد دقیق تر و عمیق تر می‌تواند بهتر در خصوص تغییرات حاصله قضاوت کند و ما به همین جهت پیش از آنکه راجع به چگونگی و وضعیت فعلی جعل گفتگو کنیم تکامل آن را در ایام باستان شرح می‌دهیم.

۱-۲-۱- تاریخچه جعل مهر در جهان:

جرم جعل یکی از جرایم با سابقه در زندگی بشر است که از دوران قدیم به عنوان یک عمل زشت شناخته می شده و با آن برخورد می شده است . در این زمینه می توان گفت از زمانی که سند به عنوان وسیله ای برای انتقال ، ابداع شد و بشر برای انتقال مالکیت و سایر مفاهیم از آن استفاده کرد جرمی به نان جعل نیز به وجود امد .از لحاظ تاریخی تصور می شد که جعل ابتدا در قوانین رم مورد حکم قرار گرفته است و بعد به تدریج در قوانین بعدی مقرراتی راجع به آن وضع گردیده است.قانون جزای رومیان جعل را جرم می‌دانست و کیفر معینی را برای طبقات مختلف وضع می کرد.برای توانگران تبعید ، متوسطین زندان همراه با کار سخت و برای بردگان حکم اعدام پیش‌بینی شده بود.

در حقوق قدیم انگلستان جعل آنچنان شدید تلقی می شد که در واقع جرمی علیه اقتدار پادشاه و در نتیجه خیانت به کشور محسوب می گشت و مجازات اعدام را در پی داشت. اما از قوانین مدون ایران باستان در دوره های هخامنشی و ساسانی اسنادو مدارک در خور اعتمادی در دست نیست.

۱-۲-۱-۱- تاریخچه جعل مهر قبل از اسلام:

مهر پیشینه ای قدیمی تر از امضاء دارد . در ایران باستان مهر از زمان هخامنشیان مرسوم بوده قدیمی ترین قانون مدون بشری ، یعنی مجمع القوانین حمورابی ، در ماده ۵ خود برای قاضی ، در صورتی که به مخدوش کردن یا از بین بردن حکم دست زند ، پرداخت جریمه ای معادل دوازده برابر مدعی به و انفصال ابد از شغل قضا را پیش‌بینی می کرد .

سابقه جعل را می توان با تاریخ کتابت انسان هم زمان دانست و در واقع از زمانی که بشر موفق به کشف الفبا و نوشتن حروف بر روی پوست درخت یا در زمان‌های بعد بر روی کاغذ گردید ، عده ای سوءاستفاده کرده و جرم جعل را به وجود آوردند از هنگامی که کتابت و نوشتن سند اهمیت پیدا کرد به موازات آن جعل نیز مورد تهدید واقع گشت . علت این توجه به کتابت و نوشتن در برخی از احادیث چنین ذکر شده است که قلب آدمی بر کتابت اعتماد دارد . زیرا به وسیله کتابت هم بهتر و هم دقیق تر به دور از دستبرد ، جعل و تزویر ، خطا و نسیان می توان مطالب را حفظ نمود و هم به عنوان یک دلیل عقلایی می توان بر مکتوب اعتماد کرد . قوانین علیه جعل به قبل از میلاد ، زمانی که رومیها تحریف اسناد انتقال زمین به وراث منع کردند ، بر می‌گردد.ق. م. ا. در فصل مربوط به جعل از حقوق فرانسه اقتباس شده است همان گونه که فقه اسلامی در ق.م. ا. تاثیر داشته است حقوق رومی نیز در حقوق فرانسه مؤثر بودهاست. در این راستا ابتدا به وضعیت حقوقی.جعل در روم باستان می پردازیم . رومیهای قدیم اصلا جعل را تصور نمی کردند و آشنا به موضوع نبودند در قوانین اولیه رومی صحبتی از جعل نشده بود آن ها دروغ را با جعل برابر می‌دانستند و جاعل هیچ مجازاتی نداشت .در زمان جمهوریت که مشاغل دولتی انتخابی شد و عده ای شروع به سوء استفاده نمودند.