نقاط ضعف و قوت روش های سرمایه گذاری بازار:
-
- این روشها روی ارقام مالی تأکید دارند که باوجود کامل نبودن، قابلیت حسابرسی دارند.
-
- این روشها تلاش میکنند که یک ارزشیابی واقعی از سازمان ارائه دهند.
-
- مزیت اصلی آن ها این است که میتوانند برای مقایسه ساده بین شرکتهای فعال در یک صنعت مشابه، مورد استفاده قرار گیرند، ولی جزئیات بسیار اندکی در اختیار تحلیلگران مالی قرار خواهند داد.
روش های سرمایه گذاری بازار شامل الگوهای زیر میباشد:
۱- برگه متوازن نامحسوس
۲- ارزش بازار به ارزش دفتری
۳- ارزش بازار تخصیص یافته سرمایه گذاری
۴-کیوی توبین
- برگه متوازن غیر قابل رویت:
برگه متوازن غیر قابل رویت به عنوان یکی از روش های پیشتاز در حوزه دارایی های نامشهود، توسط سویبای در سوئد معرفی گردید (اسویبی[۱۲]، ۱۹۸۹). سویبای درآن زمان نسبت به ناتوانی سیستم های حسابدای سنتی برای تدارک اطلاعات مناسب برای ارزش گذاری دانش فنی واکنش نشان داد و چهارچوبی را برای گزارشگری داراییهای نامشهود تدوین کرد که برگه متوازن غیر قابل رویت نام داشت. هدف کتابی که تحت همین عنوان به چاپ رسید، نمایش روشی عملی برای گزارشگری نیروی انسانی بود که مهمترین منبع و نخستین مولد درآمد دانش فنی است. ۳۵ شاخص غیرمالی به منظور کامل کردن گزارش مالی با اطلاعات مرتبط به کارکنان از قبیل پایداری، دانش، توانایی اثربخشی، توان ایجاد درآمد پیشنهاد گردید. در برگه متوازن غیر قابل رویت، تفاوت بین ارزش بازار سهام شرکت و ارزش دفتری خالص آن به وسیله سه طبقه به هم وابسته از سرمایه ها با عنوان سرمایه انسانی، سرمایه سازمانی و سرمایه مشتری توضیح داده می شود. این سه طبقه از سرمایه ها که برای اولین بار در کتاب مذبور به چاپ رسید به صورت استانداردی غیر رسمی در آینده تبدیل گردید (رایلندر و همکاران[۱۳]، ۲۰۰۰).
- نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری:
ارزش بازار به دفتری، از روش های عمومی شناخته شده برای اندازه گیری دارایی های نامشهود و سرمایه فکری است .این ارزش از طریق اختلاف بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت محاسبه می شود. این روش به رغم سادگی دارای برخی مشکلات در اندازه گیری و نیز تفسیر نتایج میباشد. ارزش دفتری بستگی به استاندارد ملی و یا بینالمللی دارد که ممکن است در عمل ارزش دفتری را دستخوش تغییر نمایند. از طرف دیگر ارزش سهام در بازار همواره در حال تغییر است که نتایج حاصل را صرفاً برای زمانی کوتاه معتبر میسازد.
اما سوال اساسی اینجا است که آیا این بدان معنا است که دارایی های نامشهود همواره در حال تغییر است؟ آیا یک معامله و یا تغییر بازار میتواند به آسانی باعث ظهور و یا ناپدید شدن دارایی های نامشهود شرکت گردد؟ ارزش بازار به دفتری اندازه ای غیر قابل اعتماد از دارایی های نامشهود حاصل میکند. با این حال می توان در مواردی از این نسبت به شکل درست استفاده کرد. برای نمونه در هنگامی که قصد داریم دارایی های فکری شرکت را در مقایسه با سایر رقبا در صنعت بسنجیم (استیوارت، ۱۹۹۷).
- ارزش بازار تخصیص یافته سرمایه گذار:
روش ارزش بازار تخصیص یافته سرمایه گذار، ارزش واقعی شرکت را دریافت داشته تا آن را به عنوان ارزش بازار سهام در نظر گرفته و آن را به سرمایه فیزیکی و سرمایه فکری (سرمایه فکری حقیقی + فرسایش سرمایه فکری + مزیت رقابتی پایدار) تقسیم بندی نماید (استندفیلد[۱۴]، ۱۹۹۸).
۴)کیوی توبین:
روش کیوی توبین، توسط جیمز توبین برنده نوبل اقتصاد ارائه شده است. این نسبت، ارتباط بین ارزش بازار و ارزش جایگزینی شرکت (هزینه جایگزینی داراییهای آن شرکت) را اندازه گیری میکند. به صورت نظری در بلند مدت این نسبت به سمت واحد میل میکند، اما شواهد تجربی نشان میدهد که در همین زمان این نسبت میتواند به طور معناداری با عدد یک متفاوت باشد. برای نمونه، شرکت های نرم افزاری که به میزان زیادی از سرمایه فکری بهره می جویند، نسبتی در حدود هفت یا بالاتر دارند در حالی که شرکت های با سرمایه فیزیکی زیاد نسبتی در حدود یک دارند.
نسبت کیوی توبین در اصل بسیار شبیه به نسبت بازار به ارزش دفتری میباشد با این تفاوت که کیوی توبین در هنگام محاسبه، هزینه جایگزینی دارایی های فیزیکی را به جای ارزش دفتری داراییهای فیزیکی به کار میگیرد و نسبت به دست آمده به این شکل به کار می رود که چنانچه نسبت کیوی شرکت، بزرگتر از مقدار واحد و نیز بزرگتر از مقدار کیوی رقابتی باشد، شرکت مذبور توانایی کسب سود بیشتر از شرکت های مشابه را دارا است (توبین[۱۵]، ۱۹۷۸).
ج ) روش های سرمایه فکری مستقیم:
این روش ها، مقدار پولی دارایی های فکری را به وسیله شناسایی اجزای مختلف این قبیل دارایی ها پیشبینی میکنند ، یک بار که این اجزا شناسایی شدند، میتوانند به طور مستقیم مورد ارزیابی قرار گرفته یا میتوانند با یکدیگر ترکیب شده تا ارزش نهایی سرمایه فکری سازمان حاصل شود. همان طور که اشاره شد این روش ها بر شناسایی اجزاء دارایی های دانش متمرکز هستند. به عنوان نمونه از اجزای دارایی های بازار می توان به وفاداری مشتری، از اجزای دارایی های ناملموس می توان به حق امتیازات ثبت شده، از اجزای دارایی های فن آوری می توان به دانش فنی و از اجزای دارایی های انسانی می توان به آموزش و از اجزای دارایی های ساختاری می توان به سیستم های اطلاعاتی اشاره کرد.
ویژگی های روش سرمایه فکری مستقیم:
-
- این روشها جزئیات بیشتری را در اختیار تحلیلگران قرار میدهند و به آسانی در هر سطحی از سازمان قابل استفادهاند.
-
- در این روشها، منابع سرمایهای از پایین به بالا اندازهگیری میشوند و نسبت به روش های نرخ بازده داراییها و روش های بازار سرمایهگذاری، سریعتر و دقیقتر منابع را اندازهگیری میکنند.
-
- نیازی به اندازهگیری شرایط مالی ندارند.
-
- این روشها، برای سازمانهای غیرانتفاعی، واحدهای تجاری، بنگاه های دولتی و برای اهداف زیست محیطی و اجتماعی بسیار مفید هستند.
- عیب اصلی این روشها این است که به آسانی نمیتوان نتایج حاصل از آن ها را به نتایج مالی ارتباط داد.
روش های سرمایه فکری مستقیم شامل الگو های زیر میباشد:
۱) کارگزار فناوری
۲) امتیازات ثبت شده تقدیر موزون
۳) حسابداری و هزینه یابی منابع انسانی
۴) روش ارزش گذاری جامع
۵) حسابداری برای آینده
۶) اعلامیه منابع انسانی
۷) جستجوگر ارزش
۸) ارزش گذاری دارایی فکری ایجاد ارزش مطلق
۹) روش های مالی اندازه گیری دارایی نامشهود
- روش کارگزار فن آوری:
این نگرش نوعی پیشرفت در امر سنجش و اندازه گیری سرمایه فکری به شمار میآید چرا که شرکت ها را قادر میسازد تا ارزش پولی سرمایه فکری شان را محاسبه نمایند.