تاهر و همکاران (۲۰۰۳) نیز با بررسی کشت مخلوط کلزا با نخود و عدس بیان داشتند که گیاه کلزا بدلیل دارا بودن بیشترین ضریب نسبی تراکم در کشت مخلوط با نخود (۷۶/۵) و عدس (۱۴/۵)، گونه غالب و در مقابل گیاه نخود و عدس به‌ترتیب با ضریب نسبی تراکم ۲/۰ و ۲۹/۰ گونه مغلوب بودند. محاسبه شاخص رقابت نیز نشان داد که در بین نسبت‌های مختلف کشت مخلوط کلزا با نخود و عدس، عامل رقابت در نسبت کاشت ۵۰:۵۰ به میزان کمتری اعمال شد.
۵-۵-۶-۳- RCC کل
زراعت مخلوط در نسبت کاشت ۲۵:۷۵ (کلزا – نخود) به‌دلیل در اختیار داشتن کمترین ضریب نسبی تراکم (۷۴/۰) سودمند نخواهد بود (نآمد اری و محمودی، ۱۳۹۱). سالیکوتی و باورا (۲۰۰۸) نیز اثرات غالبیت در کشت مخلوط کدو و لوبیا چشم بلبلی را بررسی نمودند. نتایج آنان نشان داد که غالبیت منفی بوده و کدو توان رقابتی بیشتری نسبت به لوبیای چشم بلبلی دارد. محفوظ و میگور (۲۰۰۴) نیز نشان دادند که گیاه کلزا در بین نسبت‌های مختلف کاشت رقم غالب و گیاه نخود رقم مغلوب بوده است.
۵-۵-۷- مزیت پولی مخلوط (MAI)
گوش (۲۰۰۴) و لیتورگیدیس و همکاران (۲۰۱۱) در مطالعات خود چنین اظهار داشتند که بالا بودن مقادیر نسبت برابری زمین و ضریب نسبی تراکم در تیمارهای کشت مخلوط بیانگر سودمندی اقتصادی سیستم کشت مخلوط بوده و سبب افزایش مقادیر شاخص MAI می‌شود. مثبت بودن شاخصهای MAI و IA کل، گویای سودمندی و مزیت اقتصادی کشت مخلوط خلر با جو و تریتیکاله و استفاده بهتر از منابع در دسترس توسط این دو گیاه در مقایسه با تک کشتی آنها می‌باشد (لامعی هروانی، ۱۳۹۱).
۵-۵-۸- مجموع ارزش نسبی (RVT)
یکی از ایرادات شاخص LER این است که در انجام محاسبات مربوطه، ارزش محصولات درنظر گرفته نمی‌شود. در صورتیکه شاخص مجموع ارزش نسبی (RVT) این ایراد را کامل برطرف می‌کند (بانیک و همکاران، ۲۰۰۶). مجموع ارزش نسبی بیانگر نسبت کل درآمد ناخالص کشت مخلوط به بیشترین درآمد کشت خالص است.
با انتخاب گونه‌ها یا ارقام، زمان‌های کاشت و آرایش‌های فضایی مناسب می‌توان زمان گسترش کامل سطح برگ را با زمانی که تشعشع خورشیدی در حداکثر است تطبیق نمود و در نتیجه راندمان تبدیل نور را افزایش داد (شیبلز و وبر، ۱۹۹۵). همچنین ریشه‌های گونه‌های مختلف گیاهی ممکن است از یکدیگر گریزان بوده در نتیجه ریشه‌ها در حجم بیشتری از خاک توزیع گردند (موریس و گریتی، ۱۹۹۳) و این باعث برتری و بالا رفتن ارزش نسبی مخلوط در برابر تک کشتی شود.
۵-۵-۹- شاخص بهره‌وری سیستم (SPI)
شاخص بهره‌وری سیستم کشت از دیگر شاخصهای ارزیابی اقتصادی کشت مخلوط می باشد که داده‌های آن با استاندارد کردن محصول زراعت ثانوی بر مبنای محصول زراعت اصلی محاسبه می‌گردد. آگیگنهو و همکاران (۲۰۰۶) در بررسی عملکرد و شاخصهای رقابتی کشت مخلوط افزایشی باقلا و جو اشاره داشتند که در ترکیب کشت ۵/۳۷% باقلا+۱۰۰% جو، شاخص تولید سیستم (۲۹۴۰SPI=) حداکثر بود.
نتیجه‌گیری نهایی
-
- بالاترین مقدار عملکرد دانه هر یک از سه گیاه آفتابگردان، سویا و لوبیا چشم بلبلی در شرایط تک‌کشتی آنها حاصل شد و با کاهش سهم گیاه مربوطه در کشت مخلوط، مقدار عملکرد دانه آن بطور معنی‌داری کاهش نشان داد.
-
- با افزایش سهم کاشت سویا و لوبیا چشم بلبلی در کشت مخلوط با افتابگردان، تراکم و زیست توده علف‌های هرز بطور معنی‌داری کاهش پیدا کرد.
-
-
- مقدار شاخص نسبت برابری زمین (LER) محاسبه شده برای تمام الگوهای کشت مخلوط، بیشتر از یک بود و این حکایت از برتری تمامی الگوهای کشت مخلوط نسبت به تک کشتی سه گیاه مربوطه دارد. بالاترین مقدار LER (54/2) در تیمار کشت خالص لوبیا چشم بلبلی در شرایط کنترل تمام فصل علف‌های هرز و کمترین مقدار آن (۲۹/۱) در تیمار کشت خالص آفتابگردان در شرایط کنترل تمام فصل علف‌های هرز دیده شد.
( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
-
-
- بیشترین مقدار مجموع ارزش نسبی (۲۹/۱) در تیمار کشت خالص آفتابگردان در شرایط کنترل علف‌های هرز و کمترین مقدار آن (۰۳/۰) در الگوی کشت خالص لوبیا چشم بلبلی در شرایط تداخل تمام فصل علف‌های هرز مشاهده شد. مقدار این شاخص در الگوهای تک کشتی در شرایط کنترل علف‌های هرز بیشتر از شرایط تداخل علف‌های هرز بدست آمد. همچنین بالاترین مجموع ارزش نسبی حاصل شده از بین الگوهای تک‌کشتی این گیاهان، به‌ترتیب در آفتابگردان، سویا و لوبیا چشم‌بلبلی بود. به عبارت دیگر اگر قرار است الگوهای مخلوط درنظر گرفته نشوند، آفتابگردان مجموع ارزش نسبی بالاتری حاصل می‌کند.
پیشنهادها
-
- کشت مخلوط آفتابگردان با سایر گیاهان دارای عادات رشدی مختلف بررسی گردد.
-
- کشت مخلوط نواری و جایگزینی این گیاهان در آزمایشی جداگانه ارزیابی و مورد مطالعه قرار گیرد.
-
- اثرات تاریخ کاشت، تنش کم آبیاری و انواع و مقادیر کود روی کشت مخلوط این گیاهان نیز بررسی گردد.
-
- مقدار مواد آلی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (بخصوص عناصر غذایی موجود در خاک) در محدوده زمانی پس از برداشت این گیاهان تا کشت بعدی در تیمارهای تک کشتی و مخلوط بررسی شوند.
فهرست منابع
آئین، ا. ۱۳۷۵٫ بررسی اثر تراکم و الگوهای مختلف کاشت بر روند رشد و عملکرد آفتابگردان.پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه شیراز.
ابدالی مشهدی، ع. ۱۳۷۵٫ بررسی کشت مخلوط ذرت و آفتابگردان در نسبت‌ها و زمان‌های مختلف. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران.
ابدالی مشهدی، ع. ۱۳۷۷٫ کشت مخلوط، جلوهای از کشاورزی پایدار (قسمت اول). مجله زیتون، شماره ۱۳۷، صفحات ۱۷-۱۳٫
احمدی، ا.، دباغ محمدی‌نسب، ع.، زهتاب سلماسی، س.، امینی، ر. و جان محمدی، ح. ۱۳۸۹٫ ارزیابی عملکرد و شاخصهای سودمندی در کشت مخلوط جو و ماشک گل خوشه‌ای. مجله دانش کشاورزی و تولید پایدار. ۴-۲۰: ۸۷-۷۷٫
اردکانی، م. ۱۳۸۲٫ اکولوژی. انتشارات دانشگاه تهران.
افتخاری نسب، ن. ۱۳۹۰٫ بررسی عوامل اکولوژیک در کشت مخلوط کدوی تخمه کاغذی با عدس و نخود، پایان نامه کارشناسی ارشد. گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کرمانشاه.
آلیاری، ه. و ف. شکاری. ۱۳۷۹٫ دانه‌های روغنی، زراعت و فیزیولوژی. انتشارات عمیدی تبریز.۱۸۲ صفحه.
امام، ی.و نیک نژاد، م. ۱۳۷۳٫ مقدمه‌ای بر فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی (ترجمه). انتشارات دانشگاه شیراز. ۵۷۱ صفحه.
آینه بند، ا. ۱۳۸۶٫ اکولوژی بوم نظامهای کشاورزی. انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
باقری، ع.، محمودی، ع. ا. و دین قزلی، ف. ۱۳۸۰٫ زراعت و اصلاح لوبیا (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
بهشتی س. ع.، ب. سلطانیان و ر. صدر آبادی حقیقی. ۱۳۸۹٫ بررسی اثر تراکم و نسبت‌های مختلف کشت بر عملکرد دانه و بیوماس در کشت مخلوط سورگوم دانه‌ای و لوبیاچیتی. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. جلد ۸٫ شماره ۱٫ ص ۱۷۶-۱۶۷٫
بهشتی، ع. ۱۳۷۵٫ بررسی شاخصهای ارزیابی کشت مخلوط سورگوم و سویا از طریق روش‌های مختلف تجزیه و تحلیل داده ها. مجموعه چکیده مقالات چهارمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.
بیابانی، ع.، ا. هاشمی دزفولی، ا. مجیدی هروان و ح. پوردوائی. ۱۳۷۲٫ بررسی کشت مخلوط دو رقم سویا. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران.
پاساری، ب.۱۳۸۱٫ بررسی کشت مخلوط ارقام سویا. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.
پردیس، ب. ۱۳۷۷٫ تأثیر تراکم و ارقام مختلف در سطوح مختلف کود ازته استارتر بر روی عملکرد، صفات زراعی و برخی پارامترهای آنالیز رشد سویا در کرمانشاه. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران.
پور امیر، ف.، کوچکی، ع.ر.، نصیری محلاتی، م. و قربانی، ر. ۱۳۸۹٫ بررسی اثر ترکیب‌های مختلف کشت بر عملکرد و اجزای عملکرد کنجد و نخود در کشت مخلوط سری‌های افزایشی. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. ۳-۸: ۴۰۲-۳۹۳٫
پیرزاد، ع. ۱۳۷۸٫ بررسی رقابت، عملکرد و اجزای عملکرد در کشت مخلوط ذرت و سویا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.
پیرزاد، ع.، جوانشیر، ع.، آلیاری، ه.، مقدم، م و شکیبا، م. ر. ۱۳۸۱٫ رقابت در کشت خالص و مخلوط – ذرت و سویا به روش عکس عملکرد. علوم کشاورزی و منابع طبیعی، سال نهم، شماره ۳، صفحات ۲۳-۴۵٫
تمری ا، ۱۳۹۰٫ اثر برخی کودهای زیستی و نیتروژنی بر سودمندی کشت مخلوط ذرت و لوبیا. پایان نامه کارشناسی ارشد در رشته زراعت، گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز.
توحیدی نژادی، ع.، د. مظاهری و ع. کوچکی. ۱۳۸۳٫ بررسی کشت مخلوط ذرت و آفتابگردان. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. شماره ۶۴٫ ص ۴۵-۳۹٫
جناب، م. ۱۳۸۱٫ مطالعه اثر ترکیبات مختلف کاشت بر روی خصوصیات کمی و کیفی علوفه در کشت مخلوط شبدر ایرانی و جو. هفتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. ص: ۹۹-۹۸٫
