تعریف عملیاتی:
چندرسانه ای:
منظور از چند رسانه ای در این تحقیق شامل استفاده از پاورپوینت، تصاویر، فیلم ویدئویی، است که استاد به فراخور نیاز در طی ترم تحصیلی و متناسب با سرفصلهای کتاب درسی از آن ها استفاده می کند.
نگرش به درس:
نمرهای است که آزمودنیها از پرسشنامه سنجش نگرش به درس به دست آوردهاند. در این تحقیق منظور از نگرش به درس نمرهی حاصل از پرسشنامه است که با همین عنوان در ابتدا و انتهای دوره در اختیار آزمودنیها قرار گرفته است.
انگیزش پیشرفت:
انگیزش پیشرفت در این تحقیق نمرهای است که فرد در پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس(۱۹۷۰)، و مؤلفه های آن به دست می آورد.
عملکرد تحصیلی:
منظور نمرهای است که آزمودنیها از آزمون پیشرفت تحصیلی در درس دستور نگارش ۲ به دست می آورند.
تکنولوژی در آموزش تحولات بسیار وسیعی را در امر تعلیم و تربیت ایجاد کردهاست و تسهیلات فراوانی را در این عرصه فراهم آورده است. از آنجا که هنگام ورود یک تکنولوژی باید زمینهای لازم جهت ورود آن و فرهنگ استفاده صحیح از آن را آماده ساخت، لذا ضرورت برنامه ریزی مناسب در این حد، امری کاملا محسوس و در خور توجه است.
۲-۱ – مفهوم چند رسانه ای:
۲-۱-۱ – تعریف چند رسانه ای
چند رسانه ای تلفیقی از دو یا چند شکل رسانهای که برنامه آموزشی را عرضه می کند. برخی تعامل را یک ویژگی مهم برای چند رسانه ای های آموزشی و آن را یک کیوسک اطلاعاتی متقابل دانسته اند. از چند رسانه ایها برای به کارگیری نظریات آموزشی گوناگون میتوان استفاده کرد (ذوفن، ۱۳۸۸)[۵].
در سال ۱۹۴۶، ادگارددیل الگویی را برای یادگیری به وجود آوردند که به “مخروط تجربی” معروف شد که الگو پیوستاری است از تجارب مستقیم هدفدار در قاعده مخروط که یادگیرنده را مستقیما درگیر میسازد تا علائم گفتاری که در نوک مخروط قرار دارد و یادگیرنده به طور فعال تنها مشاهده گر آنهاست. وقتی ادگار دیل مدل خود را عرصه کرده جای چندرسانهایها خالی بود، ولی میتوانستند به خوبی در قسمت وسط مخروط قرار گیرند.
نمودار۲-۱، مخروط تجربی، ذوفن
اصطلاحات چند رسانه ای و رسانههای تقاطعی چند سال بعد، یعنی در سال ۱۹۵۰ وقتی متخصصان آموزشی انواع متعدد رسانه را برای حمایت از یکدیگر و افزایش تاثیرات یادگیری پیشنهاد کردند، مطرح شد. بیش از ۵۰ سال است که محققان آموزشی یادآوری میکنند که اگر افراد در امر یادگیری خود درگیر باشند بهتر میآموزند، و هر چه بیشتر حواس یادگیرنده در کسب اطلاعات به کار گرفته شود یعنی کل فرد درگیر باشد میزان یادگیری نیز افزایش مییابد بنابرین اگر فناوری های چند رسانه ای تجارب صحیح و تعاملی چند رسانه ای را در اختیار یادگیرندگان قرار دهند، می توانند به معلمان در بهبود کیفیت و گیرایی و جذابیت آموزش کمک کند (همان منبع،۱۳۸۸)[۶].
واژه چند رسانه ای از سال ۱۹۵۰ میلادی به بعد مطرح و تلاش شد با ترکیب چندین رسانه، کیفیت آموزش بالا رود (هینیچ[۷]، ۱۹۹۳) و این امکانات اجازهی پیشروی، تعامل، آفرینندگی و ارتباط بهتر کاربرد نرمافزار را به آسانی میدهد (هافستتر[۸]، ۱۹۹۶).
اصطلاح چند رسانه ای به ارائه مطالب از طریق کلمات و تصاویر اطلاق می شود. منظور از “کلمه” ارائه مطالب به صورت کلامی است. استفاده از متون گفتاری یا نوشتاری مصداق این شیوه میباشد. منظور از تصویر، ارائه مطالب در قالب تصاویر است. استفاده از تصاویر ثابت همچون نمودار، عکس یا نقشه و استفاده از تصاویر متحرک مانند انیمیشن یا فیلم ویدئویی از شیوه های ارائه تصویر میباشد (مایر۲۰۰۵ ترجمهی موسوی،۱۳۸۴،ص۳).
مفهوم چند رسانه ای به استفاده از چندین رسانه شامل متن، گرافیک، صدا، تصاویر ثابت ویدئویی بر میگردد (هینیچ و همکاران،۱۹۹۳). بنابرین استفاده از حس شنیداری در کنار سایر حواس کمک مناسبی برای کمبینایان خواهد بود. مایر (۲۰۰۱) اعتقاد دارد دلیل منطقی ارائه چند رسانه ای یعنی ارائه مطالب در قالب کلمات و تصاویر را به کارگیری کل ظرفیت شناختی انسان برای پردازش اطلاعات میداند. پژوهشها نشان دادهاند که آموزش مبتنی بر چند رسانه ای می تواند به درک مطلب و یادداری دانش آموزان کمک کند (ویب و آنتا[۹]، ۲۰۰۸).
مایر[۱۰] و مورنو[۱۱] (۲۰۰۳)، یادگیری چند رسانه ای را به عنوان یادگیری از واژگان ، تصاویر و آموزش چند رسانه ای را به عنوان ارائه واژگان و تصاویر با هدف تقویت یادگیری تعریف کرده اند. بر اساس تصمیم گیری در مورد نحوه طراحی پیامهای چند رسانه ای بازتاب دهنده استنباط و برداشت بنیادی از چگونگی یادگیری انسان است. سه فرضیه اساسی درباره ی نظریه شناختی یادگیری چند رسانه ای مطرح شده است که عبارتاند از:
-
- فرضیه کانال دوگانه:[۱۲] مطابق این نظریه انسان برای پردازش اطلاعاتی که به شکل مواد دیداری و شنیداری ارائه شده، کانال جداگانه و مجزایی را در اختیار دارند. هنگامی که مطالب (مثالهای تصویری، انیمیشن، ویدئو و متون) در معرض چشمهای فراگیران قرار می گیرند، آنان این مطالب را در کانال دیداری خود پردازش میکنند و همگامی که مطالب در معرض گوشهای فراگیران قرار می گیرند (اصوات غیر کلامی و گفتارها)، آنان این موارد را در کانال شنیداری خود پردازش میکنند. مفروضه ی کانال دوگانه، روندی طولانی را در روانشناسی شناختی طی کرده و در حال حاضر نیز با نظریه رمزگذاری دوگانه پایویو (کلارک و پایویو، ۱۹۹۱، پایویو، ۱۹۸۶) و الگوی حافظه ی فعال بدلی همخوانی دارد (بدلی، ۱۹۸۶،۱۹۹۲،۱۹۹۹، به نقل از مایا، ترجمه ی موسوی ، ص ۵۳)
-
- فرضیه ظرفیت محدود[۱۳]: این فرضیه حاکی از آن است که انسان در میزان اطلاعاتی که می تواند در هر کانال و در یک زمان واحد پردازش کنند، محدودیت دارند. فراگیر با دیدن مثال تصویری یا انیمیشن قادر خواهد بود تنها چند مورد از آن تصاویر را در هر مقطع زمانی در حافظه فعال خود ضبط کند و این تصاویر ذهنی تنها قسمت هایی از مطالب ارائه شده را انعکاس خواهند داد.
- فرضیه پردازش فعال[۱۴]: بر اساس فرضیه پردازش فعال انسانها در پردازش شناختی برای ایجاد یک بازنمایی ذهنی منسجم و فهم پذیر از تجارب خود به صورت فعالانه درگیر میشوند. این پردازش شناختی فعال شامل: توجه، سازماندهی اطلاعات وارد شده و یکپارچهسازی اطلاعات با دانش قبلی یادگیرنده میباشد. به طور مختصر انسانها به عنوان پردازشگرانی فعال و آگاه به دنبال درک برنامه های چند رسانه ای هستند.
۲-۱-۲- رسانه ها و موقعیتهای یاددهی – یادگیری
در هر جریان عام ارتباطی، رسانههای مناسب سهم عمدهای، در تسهیل انتقال پیام بین فرستنده و گیرنده دارد و وظایف مهم رسانههای آموزشی عبارتاند از:
-
- برقراری ارتباط مؤثر: رسانههای یاددهی – یادگیری با انتقال پیام، ارتباط بین معلم و شاگرد را ممکن میسازند.
-
- ایجاد انگیزه یادگیری و کمک به تداوم آن: وجود انگیزه سبب فعالیت داوطلبانه و درگیری مستقیم یادگیرنده در جریان یادگیری می شود و امکان دستیابی وی به اهداف آموزشی را افزایش میدهد.
