۲-۵-۲٫انواع بهره وری

معمولا” توجه به مسئله بهره وری خواه در مرحله برنامه ریزی باشد خواه در مرحله اندازه گیری به یکی از ۳ صورت زیر مطرح می شود(خاکی˛۱۳۷۷)

1. 1. بهره وری جزئی: یعنی بهره وری نسبت بین ستاده و داده یک سیستم تولیدی را به صورت کمی توصیف می‌کند.هرگاه در نسبت مذکور از بین کلیه داده ها و منابع ˛صرفا” رابطه بین ستاده با یکی از منابع و عوامل تولید مورد بررسی قرار گیرد˛چنین بهره وری را بهره وری جزئی می‌گویند.(بهره وری جزئی = ستاده تقسیم بر یک داده یا عامل تولید).مثلا” رابطه بین تولید و یا زمان مصرف شده (یک منبع تولیدی)یا رابطه تولید با نیروی کار(یک منبع تولیدی) بهره وریجزئی را نشان مید هد.به عبارت دیگر بهره وری جزئی نسبت بیت ستاده حاصل به ازای یکی از داده های مورد نظر را نشان می‌دهد.

1. بهره وری عامل کار:این نسبت در واقع نشان دهنده ارزش است که استفاده از کارکنان و امکانات سرمایه ای سازمان را به مواد اولیه و قطعات و خدمات خریداری شده کسر شده از ارزش کل ستاده ها نشان می‌دهد.(به ره وری عامل کار = (هزینه مواد و خدمات تامین شده از خارج از سازمان-ارزش کل ستاده)تقسیم بر هزینه داده های سرمایه و نیروی کار).

صورت نسبت مذبور را ارزش افزوده نیز می‌گویند.

1. بهره وری کل:بهره وری کل بر خلاف بهره وری جزئی ˛ رابطه بین ستاده سیستم با کلیه منابع مصروفه را جهت تولید آن ستاده نشان می‌دهد:

‌بنابرین‏ هنگامی که در نسبت مذکور کلیه منابع سیستم ˛ نیروی انسانی ˛ مواد اولیه ˛ سرمایه و …در نظر گرفته شود ˛ شاخص به دست آمده نشان دهنده نحوه بهره برداری از کل منابع است.حال آن که بهره وری جزئی نحوه استفاده یکی از عوامل تولید را جهت تولید کالا یا خدمات نشان می‌دهد نظیر نسبت بین ستاده با نیروی کار یا نسبت ستاده به مقدار سرمایه مصروف شده.

۳-۵-۲٫سطوح بهره وری

بهره وری نشان می‌دهد نتایج حاصل از کار یک سیستم در قبال استفاده از منابع و امکانات است.بهره وری از حیث آن که در چه سطحی از سیستم ها مورد تجزیه تحلیل قرار دارد به چهار سطح تقسیم بندی می شود(خاکی ˛۱۳۷۷) بهره وری در سطح کارکنان : به تجزیه و تحلیل ˛ اندازه گیری و بهبود بهره وری منابع انسانی اختصاص دارد ˛ موضوع بحث آن ارتقاء و بهبود بهره وری نیروی انسانی اعم از نیروی کار مستقیم یا نیرو کار غیر مستقیم است.

1. 1. بهره وری در سطح سازمان : بهبره وری یک سیستم سازمانی را مطالعه و ارزیابی می‌کند.

1. 1. بهره وری در سطح بخش : بهره وری بخش های مختلف اقتصادی نظیر بهره وری بخش‌های صنعت ˛ کشاورزی و …. را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

1. بهره وری در سطح ملی : بهره وری کل اقتصاد یک کشور را مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌دهد.

بهره وری خواه در سطح خرد ˛ خواه در سطح کلان مطرح شود ˛ می‌تواند بر روی یکی از عوامل تولید یعنی بر روی یکی از داده های سیستم تأکید کند.در گذشته بهره وری صرفا” معطوف به نیروی کار بود (بهره وری جزئی) امروزه بررسی بهره وری سایر عوامل تولید به طور مجزا در قالب بهره وری جزئی و بهره وری کل منابع سیستم به عنوان بهره وری کل مورد توجه پژوهشگران و تحلیل گران سیستم ها قرار گرفته است .بر حسب انواع منابع˛ یک سیستم بهره وری می‌تواند انواع و شقوق گوناگونی به خود بگیرد.مانند : بهره وری زمین- بهره وری نیروی کار-بهره وری ماشین آلات- بهره وری سرمایه-بهره وری اطلاعات- بهره وری زمان.

۴-۵-۲٫ارکان اصلی دانش بهره وری

اصول بنیادینی وجود دارند که ارکان اصلی دانش بهره وری را تشکیل می‌دهند(ابطحی ˛۱۳۷۵) :

• • در نظر داشتن این نکته که فعالیت‌های سازمان یافته بشر به صورت مداوم و بی پایان ˛ قابل گسترش و بهبود است و تحقیقات و تجربیات در فراگردهای بهبود عملکرد به نفع عالم بشری می‌باشد.

• • در نظر داشت که این پیشرفتها ( بهبود ها) با این کار شروع می شود که تشخیص دهیم چه تولید کنیم و چه چیزی را تامین نمائیم ( اثر بخشی ) ˛ چگونه باید تولید و تامین کنیم ( کارائی) و تو لید و تامین کالاها و خدمات باید بدون وقفه (اشتغال ) صورت پذیرد.

• • در نظر داشت که اثر بخشی هنگامی به وجود می‌آید که فعالیت‌های سازمان یافته بشر به سوی ‌پاسخ‌گویی‌ به نیازمندی های اجتماعی و خواسته های اصیل افراد چه در داخل و چه در خارج از سازمان جهت یابد ˛ و نیز اثر بخشی به مفهوم کیفیت ˛ به معنای متغییری از پذیرش رضایت مندانه کالاها و خدمات ˛ اشراف و تأکید دارد.

• • در نظر داشت که اشتغال هنگامی است که فعالیت های مؤثر و کار آمد انسانی وقتی که شروع شد ˛ به صورت مداوم و بدون وقفه ادامه یابد.

• در نظر داشت هنگامی که فعالیت های انسانی به صورت فزاینده ای مؤثر و کارآمد باشد˛ انسان ها با افزایش استاندارد در زندگی ˛ از امکانات بیشتری برای توسعه و تولید ˛ فرصت‌های گسترده برای بازار یابی و حل و اصلاح مشکلاتی که جهان با آن مواجه است ˛ بهره مند خواهد شد.

۶-۲٫بهره وری از دیدگاه قرآن

عامل نیروی انسانی را می توان اساسی ترین عامل بهره وری نام برد.ایمان ˛ آگاهی و توانایی نیروی انسانی و حاکمیت اصولی مابر اساس وظیفه و انگیزه های درونی ˛ بهرهر وری را به میزان زیادی افزایش خواهد داد.قرآن کریم انسان را فنا ناپذیر ˛ حیات را لبدی و خلقت را هستی را مبتنی بر هدف می‌داند˛ ربنا ما خلقت هذا باطلا”.قرآن تصریح میک ند که همه چیز برای انسان خلق شده و در مقابل از انسان خواسته شده است که در رسیدن به کمال نا متناهی بکوشد . قرآن صنع خداوند را اتقن کل شیء می‌داند.لذا انسان در مسیر کمال نیز لازم است به سمت اتقان لازم حرکت کند.انسان فنا ناشدنی ˛ در دنیا نتیجه کوشش خود را می بیند((ان لیس للانسان الا ماسعی)) و در آخرت نیز ثمره تلاش در دنیا را مشاهده می‌کند.((یوم یتذکر الانسان ما سعی)).به عبارت دیگر ˛ انسان معتقد به معاد ˛ چون معتقد به حیات ابدی است و از طرفی دنیا را مزرعه آخرت می‌داند و معتقد است هر فردی که ساعتی از عمرش را در غیر از آنچه باید صرف کند بگذراند ˛ سزاوار حسرت طولانی در روز قیامت است ˛ باید در اوج بهره وری از نعمتهای خداوند باشد تا زیان نبیند. قرآن رابطه مثبتی بین ایمان ˛ اعتقاد به خدا ˛ معاد ˛ شکر ˛ انفاق و استغفار و بین برکات آسمان و زمین برقرار می‌کند. ایمان و تقوا را هم موجب آبادی دنیا و آخرت می‌داند.مهمترین مسئله در بهره وری ˛ شناسایی عوامل و موانع افزایش آن است.عوامل مؤثر بر بهره وری را می توان به معنوی و مادی تقسیم کرد. البته آیات ˛ بیش تر به نسبت محصول به تمام عوامل (یعنی بهره وری کل ) توجه دارن.(روزنامه تفاهم، ۸۶/۰۷/۳۰)

۷-۲٫راهبردهای بهبود بهره وری

بهبود و ارتقاء بهره وری به تلاش برنامه ریزی شده همه جانبه ای نیاز دارد و از طریق به کار گیری معیارهای گوناگون بهره وری در عمل ˛ شروع می شود.در پاره ای از موارد ممکن است رسیدن بهمنافع حاصل از بهره وری چندین سال به طول انجامد و ‌بنابرین‏ سازمان ها نباید در مراحل اولیه تجربه خود در برنا مه های بهبود بهره وری مایوس و ناامید شوند.نظارت دقیق ˛ بازنگری و اقدامات اصلاحی برنامه های بهبود بهره وری را در مسیر صحیح خود قرار خواهد داد.

آگاهی اجتماعی

توان حل مسئله: توانایی تشخیص و تعریف مشکلات، به همان خوبی خلق کردن و تحقق بخشیدن راه حل‌های مؤثر و بالقوه. آگاهی به واقعیت و واقع گرایی: توانایی سنجش هماهنگی، بین چیزی که به طور هیجانی تجربه شده و چیزی که به طور واقعی وجود دارد.

مدیریت رابطه

روابط بین فردی: توانایی ایجاد و حفظ روابط رضایت بخش که به وسیله نزدیکی عاطفی، صمیمیت، محبت کردن و محبت گرفتن توصیه می‌شود. همدلی: توانایی آگاه بودن و درک احساسات دیگران و ارزش دادن به آن. مسئولیت‌پذیری اجتماعی: توانایی بُروز خود به عنوان یکی از اعضای گروه که دارای حس همکاری مؤثر و سازندگی می‌باشد.

رفتار شهروند سازمانی

رفتار شهروند سازماتی را به عنوان رفتارهای تحت اختیار فرد تعریف کرده و بیان می‌کند که این دسته از رفتارها به طور صریح و مستقیم به وسیله سیستم‌های رسمی، پاداش مورد توجه قرار نمی‌گیرد، ولی باعث ارتقاء اثربخشی کارکردهای سازمان می‌گردد. واژه اختیاری بودن بیانگر این است که رفتارها، شامل رفتارهای مورد انتظار در نیازهای نقش و یا شرح شغل نیست. و در تعهد استخدامی کارمندان قرار نگرفته است و کاملا انتخابی می‌باشد و کوتاه در آن هیچ گونه تنبیه را به دنبال ندارد این رفتارها با حفظ و تقویت بافت روان شناختی و اجتماعی باعث انجام اموری می‌شوند، که برای سازمان سودمند و کمک کننده می‌باشد و بخاطر مطالبات و تقاضای کاری انجام نمی‌شود.

اصطلاح رفتار شهروندی سازمانی به فعالیت‌ها و رفتارهای اضافی کارکنان اطلاق می‌گردد که “اثر بخشی سازمانی^[۲۰]” را بهبود می‌بخشد.

۱-۱۱ استفاده‌ کنندگان از نتایج تحقیق

با ارائه راه حل و پیشنهاد با توجه به یافته های تحقیق پیش‌بینی می‌شود، مدیران وتصمیم گیران سازمان بتوانند به نقش هوش عاطفی بر کارکنان پی برده وبا در نظر گرفتن و توجه نمودن ‌به این عوامل در تصمیم‌گیری‌های خود در سازمان بتوانند سطح خدمات و تحقق اهداف آن را تسهیلات بیشتری قائل شوند. به طور خلاصه نتایج این تحقیق می‌تواند توسط گروه‌های زیر مورد استفاده قرار گیرد:

• • مدیران و سیاست‌گذاران سازمان تامین اجتماعی

• اساتید، دانشجویان و پژوهشگران علوم انسانی

فصل دوم

ادبیات تحقیق

۲-۱ هوش عاطفی

معانی هوش در فرهنگ‌های مختلف به شکل گوناگونی وجود دارد اما به گونه کلی میتوان هوش را از دیدگاه وکسلر^[۲۱] چنین تعریف کرد: هوش مجموعه یا کل قابلیت فرد برای فعالیت هدفمند، تفکر منطقی و برخورد کارآمد با محیط است (اتکینسون^[۲۲]، ۱۹۸۵).

گلمن معتقد است هوش بهر(IQ) در بهترین حالت خود تنها عامل ۲۰ درصد از موفقیت‌های زندگی است. ۸۰ درصد موفقیتها به عوامل دیگر وابسته است و سرنوشت افراد در بسیاری از موارد در گرو مهارتهایی است که هوش هیجانی را تشکیل می‌دهد (گلمن، ۱۹۹۵)

هوش هیجانی^[۲۳] که به اختصار EI گفته می شود و معمولاً معیار ارزیابی آن را «ضریب هوش هیجانی» یا EQ می‌نامند، به توانایی، ظرفیت یا مهارت ادراک، سنجش و مدیریت هیجانات خود و دیگران، دلالت دارد. البته به دلیل تازه بودن نسبی این ایده، تعریف دقیق آن هنوز در بین روانشناسان مورد اختلاف است.

این اصطلاح از زمان انتشار کتاب معروف گلمن به گونه‌ای گسترده به صورت بخشی از زبان روزمره درآمد و بحث‌های بسیاری را برانگیخت. گلمن طی مصاحبه‌ای با جان انیل^[۲۴] (۱۹۹۶) هوش هیجانی را چنین توصیف می‌کند:

«هوش هیجانی نوع دیگری از هوش است. این هوش مشتمل بر شناخت احساسات خویشتن و استفاده از آن برای اتخاذ تصمیم‌های مناسب در زندگی است. توانایی اداره مطلوب خلق و خوی و وضع روانی و کنترل تکانش هاست. عاملی است که به هنگام شکست ناشی از دست نیافتن به هدف، در شخص ایجاد انگیزه و امید می‌کند. هم حسی یعنی آگاهی از احساسات افراد پیرامون شما است. مهارت اجتماعی یعنی خوب تا کردن با مردم و کنترل هیجان‌های خویش در رابطه با دیگران و توانایی تشویق و هدایت آنان است.»

هوش و هوش هیجانی قابلیت‌های متضاد نیستند بلکه بیشتر می‌توان چنین گفت که از یکدیگر متمایزند. همه ما از ترکیب دوگانه هوش و عواطف برخوردار هستیم. برخی از افراد دارای هوش بالا و هوش هیجانی پایین و یا هوش پایین و هوش هیجانی بالا هستند.

زندگی برای برخی از افراد کمدی و برای برخی تراژدی است. در واقعیت امر ما دو ذهن داریم، یکی که فکر می‌کند و دیگری که احساس می‌کند. این دو راه متفاوت شناخت، در کنشی متقابل، حیات روانی ما را می‌سازند. ذهن خردگرا همان مقام درک و فهم است که به مدد آن قادر به تفکر و تعمق هستیم. ولی در کنار آن نظام دیگری نیز برای دانستن وجود دارد، نظامی تکانشی و قدرتمند و گه گاه غیرمنطقی، یعنی ذهن هیجانی. تقسیم ذهن به دو بخش هیجانی و خردگرا تقریبا مانند تمایزی است که عوام میان «سر» و «قلب» قائلند. احساس یقین حاصل از «گواهی قلبی» بر درست بودن چیزی، متفاوت با گواهی عقلی و تا حدودی عمیق‌تر از آن است. نسبت کنترل عقلانی ذهن بر بخش هیجانی آن روند یکنواختی دارد. هر چه احساس شدیدتر باشد، ذهن هیجانی مسلط‌تر و ذهن خردگرا بی‌اثرتر می‌شود. به نظر می‌رسد که این ترتیب، از امتیازی سرچشمه می‌گیرد که تکامل طی اعصار متمادی به احساسات و ادراک‌های شهودی ما داده است تا راهنمای پاسخ‌های آنی ما در موقعیت‌های مخاطره آمیز باشند، زیرا لحظه‌ای تأمل برای فکر کردن درباره کاری که باید انجام شود، ممکن است به قیمت از دست دادن زندگی ما تمام شود. این دو ذهن در اکثر موارد بسیار هماهنگ عمل می‌کنند. اما با این وجود، دو ذهن خردگرا و هیجانی نیروهای نسبتا مستقل از هم هستند. عملکرد ذهن هیجانی بسیار سریع‌تر از ذهن خردگراست. ذهن هیجانی بدون آنکه حتی لحظه‌ای درنگ کند تا بررسی کند که چه می‌کند، مانند فنر از جا می‌جهد و دست به عمل می‌زند. نقطه تمایز ذهن هیجانی از واکنش سنجیده و تحلیل گرایانه‌ای که مشخصه ذهن اندیشمند است، سرعت عمل آن است. اعمالی که از ذهن هیجانی سرچشمه می‌گیرند با قطعیت شدید و مشخص همراه‌اند که حاصل روش جاری و آسان گیر ذهن هیجانی در نگریستن به اطراف است که می‌تواند برای ذهن خردگرا کاملا مبهوت کننده باشد. پس از فرو نشستن گرد و غبار یا حتی در میانه راه متوجه می‌شویم که داریم از خود می‌پرسیم «راستی چرا آن کار را کردم؟»

این سوال نشانه‌ای از آن است که ذهن خردگرا در حال آگاهی یافتن از آن لحظه است اما نه با سرعت ذهن هیجانی. ذهن هیجانی همانند یک شمشیر دولبه است: امتیاز بزرگ ذهن هیجانی در این نکته است که می‌تواند واقعیت هیجانی را در یک لحظه دریابد و در یک آن به قضاوتی شهودی دست بزند. ذهن هیجانی، رادار ما برای اعلام خطر است. اگر ما یا پیشینیان ما در طول دوران تکاملی در برخی از این موارد منتظر ارزیابی عقل خردگرا می‌ماندیم نه تنها ممکن بود اشتباه کنیم، که حتی شاید زنده هم نمی‌ماندیم. اما همین ذهن هیجانی ممکن است دردسرساز شود. مشکل اینجا است که این برداشتها و قضاوت‌های شهودی از آن جا که در یک لحظه صورت می‌گیرند ممکن است اشتباه یا گمراه‌کننده باشند (سایت آفتاب).

۲-۱-۱ پیشینه مطالعه هوش عاطفی

اما در خصوص اینکه مفهوم و منظور از قاعده لاضرر چه می‌باشد .در فقه نظریاتی ارائه شده است که به تشریح اجمالی آن می پردازیم.

الف – نفی حکم ضرری

این نظریه که شیخ انصاری در کتاب المکاسب آن را بیان داشته ،بدین معنی است که از جانب شرع حکم ضرری نفی شده است و حاصل قاعده لاضرر این است که در دین اسلام حکم ضرری (که خواه تکلیفی و خواه وضعی باشد)وضع و تشریع نشده است.

ب- نفی حکم به لسان نفی موضوع

این نظریه که مرحوم محقق خراسانی آن را ابراز داشته است ،بدین مفهوم است که در صورت وجود ضرر دریک موضوعی ،حکم موضوع با نفی خود موضوع برداشته می شود و ‌بنابرین‏ دیگر ضرری نخواهد داشت . برای مثال دربیع غبنی با نفی موضوع یعنی بیع ،حکم که همان لزوم است ،از معامله برداشته می شود.

ج- نفی ضرر غیر متدارک

این نظریه که مرحوم نراقی از آن دفاع ‌کرده‌است ،بدین معنی است که ضرروارده نباید غیر متدارک باقی بماند . به نظر این مرحوم ،وقتی به شخصی ضرری وارد می شود ،اگر این ضرر وارده تدارک و جبران شود ، دیگر نمی توان گفت که به وی ضرر وارد شده است ؛ ‌بنابرین‏ آنچه را قاعده لاضرر نفی می‌کند ،ضرری است که جبران نشده است.

د- عدم مشروعیت ضرر در اسلام

این نظریه که دکتر محقق داماد در کتاب خود آن را ابراز داشته است ،بدین معنی است که در اسلام ضرر مطلقاً مشروع نیست . بدین صورت که ، هم در مرحله تشریع ،و هم در مرحله اجرای قانون ، اسلام وارد کردن ضرر را مشروع نمی داند.

از میان چهار نظر بالا ، آنچه که به نظر صحیح می‌رسد، این است که نفی ضرر غیر متدارک از نظریات دیگر راجح می‌باشد. چرا که اولاً : در اسلام ضرر وجود دارد ،النهایه باید تدارک شود . ثانیاًً : در برخی موارد حتی قانون نیز وارد شدن ضرر را مشروع می‌داند. ‌بنابرین‏ اگر قاعده لا ضرر به مفهوم نفی ضرر غیر متدارک در نظر گرفته شود ،هدف آنکه همانا جلوگیری از ورود ضرر به دیگران می‌باشد ،برآورده خواهد شد.

۲- نفی قاعده لا ضرر در رابطه با مسئولیت تولیدکننده و فروشنده

در این خصوص که بر مبنای قاعده لاضرر ،‌هر شخصی که متضرر می‌گردد ،می‌تواند از طرف عامل ضرر جبران خسارت شود ، شکی نیست . تولیدکننده و فروشنده نیز ،درمواردی که عامل ورود ضرری می‌گردند ،از این قاعده مستثنی نمی باشند. اما تمامی بحث ها برسر این است که برطبق چه شرایطی تولیدکننده و فروشنده را می توان ‌بر مبنای‌ این قاعده مسوول شناخت ؟ این سوال از آن جهت به ذهن می‌رسد که بیان مطلق قاعده لاضرر ، در این خصوص که ، آیا به صرف ورود ضرر وبدون نیاز به اثبات تقصیر عامل زیان ، می توان وی را مورد تعقیب قرارداد؛ ایجاد تردید می کند. برخی معتقدند که آنچه از اطلاق قاعده مذبور استنباط می شود ،این است که مسئولیت ناشی از این قاعده یک مسئولیت مطلق و بدون تقصیر می‌باشد . ‌بنابرین‏ کافی است که متضرر در دعوی خود علیه تولید کننده و فروشنده ،ورود ضرر و ارتباط بین کالای معیوب و ضرر وارده را اثبات نماید . تا دادگاه با حکم به نفع وی ، عامل زیان را ملزم به جبران خسارت نماید.

اما ، آنچه از ملاحظه قاعده مذبور به نظر می‌رسد ، این است که مسئولیت ناشی از قاعده لاضرر هیچوقت مطلق نبوده و نمی باشد و قاعده لاضرر نمی تواند همان مسئولیت مطلق مورد بحث باشد تا بتوانیم بگوئیم که در فقه نیز ، مبنای مسئولیت تولید کننده و فروشنده همان تئوری مسئولیت مطلق می‌باشد . چراکه :

اولاً : همان‌ طور که بیان شد ،منبع اصلی قاعده لاضرر همان حدیث مربوط به سمره می‌باشد .اگر به دقت در حدیث مذبور و علت بیان این قاعده در آن حدیث توجه شود ، نکته ای که از آن فهمیده می شود ،این است که در مسأله مذبور سمره به نوعی اقدام به عمل ‌ناروایی کرده بود،یعنی ورود ، بدون استیذان به خانه مرد انصاری که خود به نوعی عمل ناروا محسوب می شود.

به بیانی بهتر، می توان گفت که سمره درورود به منزل مرد انصاری به نوعی از حق خود سو استفاده می کرد و در اعمال حق خود ،مرتکب تقصیر می شد. و حتی اگر در احادیث دیگر نیز ، که در این خصوص بیان شده است دقت شود، در آن ها نیز ، نوعی عمل غیر متعارف از جانب متضرر صورت گرفته است . ‌بنابرین‏ به نظر می ‌رسد که به صرف بیان مطلق قاعده مذبور ،بتوان گفت که برای اعمال این قاعده نیازی به اثبات عامل تقصیر وجودندارد.

ثانیاًً : اگر ما به قاعده لاضرر بادید مطلق بنگریم ،باید اطلاق آن را در تمامی مواردی که ضرر به بار می‌آید ، قابل اعمال بدانیم . درصورتیکه می‌دانیم ،برخی ضررها لازمه زندگی اجتماعی است و حتی در جزئی ترین مسائل نیز می توان گفت که هرکس نفعی می‌برد ، بی شک به دیگران ضرر می رساند . برای مثال فرض کنید درپارکی یک صندلی خالی وجوددارد . دریک لحظه سه نفر وارد پارک می‌شوند و می خواهند در روی صندلی بنشینند . بدیهی است که تنها یکی از سه نفر مذبور می‌تواند در روی صندلی خالی بنشیند . درچنین موردی می توان گفت دو نفری که امکان نشستن بر روی صندلی برای آن ها میسر نمی شود ، به نوعی از این عمل متضرر شده اند . اما ،آیا می توان گفت که شخص اول در مقابل این دو شخص مسئول است و باید بر مبنای قاعده لاضرر به جبران خسارت وارده ‌به این دو شخص ملزم شود ؟مسلماًٌ وجدان حقوقی جبران چنین خسارتی را نمی پذیرد .

ممکن است گفته شود که ساخت و فروش کالای معیوب ، خود به نوعی عمل ناروا محسوب می شود و ‌بنابرین‏ تولید کننده و فروشنده باید خسارات ناشی از عمل ناروای خودرا بپردازد . در جواب می توان گفت ، حتی اگر هم ساخت وفروش کالای معیوب را نوعی عمل ناروا ، و به عبارتی تقصیر به حساب آوریم ،مدعی باید عمل ناروا را اثبات کند . چراکه در چنین مواردی اصل ، صحت و درستی اعمال است و مدعی خلاف آن ، باید ادعای خود را اثبات نماید.

‌بنابرین‏ می توان گفت که قاعده لاضرر یک قاعده مطلق نبوده و حتماً لازم است که دردعوای مبتنی بر این قاعده تقصیر عامل زیان اثبات گردد؛ وگرنه ، خواهان دعوی محکوم به بی حقی خواهد شد.

بند دوم : قاعده من له الغنم و علیه الغرم

قاعده من له الغنم و علیه الغرم نیز ،از جمله قواعدی است که می توان در تشخیص مسوول ،در موراد زیان های ناشی از کالا ،از آن سود جست .

غنم یک اصطلاح عربی به معنای غنیمت گرفتن است و چیزی را بدون زحمت به دست آوردن می‌باشد و اصطلاع غرم نیز در لغت عرب به معنای تاوان و زیان کرد در کسب آمده است.

قاعده «من له الغنم و علیه الغرم »که از آن با عبارات الغرم بالغنم » و تلازم میان نماء^[۵] و درک نیز تعبیر شده است.

در حدیثی از پیامبر درخصوص رهن بیان شده است : «الرهن من صاحبه الذی رهنه له غنمه و علیه غرمه» کسیکه از مالی بهره می‌برد خسارت هم به عهده اوست.

بر مبنای همین قاعده است که برخی از فقهای امامیه معتقدند که ‌در مورد مال مغصوب غاصب ضامن منافع نیست و در قبال ضمان نسبت به عین ،منافع زمان تصرف به او تعلق می‌گیرد.

به نظر این فقها بر طبق قاعده مذکور هرکس که زیان به عهده اوست منافع مال نیز از آن او می‌باشد ، ‌بنابرین‏ ،بین ضمان عین و مالکیت منافع ملازمه وجود دارد.

۱۹کودکانی که فیلم‌های خشن می بینند چه میزان پرخاشگر می‌شوند

۲۰رفتار نامناسب والدین تا چه اندازه در پرخاشگری مؤثر است

نام و نام خانوادگی : سن : جنس : تاریخ :

بررسی عوامل پرخاشگری دانش آموزان از دیدگاه معلمین

جداول مربوط به سوال یک

درجه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
جمع
فراوانی
۶۱
۳۰
۶
۳
۱۰۰
درصد
۶۱%
۳۰%
۶%
۳%
۱۰۰%

حدود ۹۱ /۰ درصد از معلمین معتقد هستند که تنبیه بدنی کودک در میزان پرخاشگری دانش آموزان در حد خیلی زیاد و زیاد مؤثر است . در حالی که در خدود ۳% اعتقاد کم دارند و حدود ۶%درصد در حد متوسط اعتقاد دارند و در نتیجه تنبیه بدنی کودک در حد بسیار زیاد در پرخاشگری کودک تاثیر دارد .

بررسی عوامل پرخاشگری دانش آموزان از دیدگاه معلمین

جداول مربوط به سوال دوم

درجه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
جمع
فراوانی
۱۲
۷۸
۶
۴
۱۰۰
درصد
۱۲%
۷۸%
۶%
۴%
۱۰۰%

حدود ۹۰ % از معلمین معتقد هستند که تبعیض بین کودکان در میزان پرخاشگری دانش آموزان در حد خیلی زیاد و زیاد مؤثر است در حالی که حدود ۶ % در حد متوسط و حدود ۴ % اعتقاد ندارند در نتیجه تبعیض بین کودکان در حد بسیار زیادی در پرخاشگری تاثیر دارد .

بررسی عوامل پرخاشگری دانش آموزان از دیدگاه معلمین

جداول مربوط به سوال سوم

درجه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
جمع
فراوانی
۳۵
۳۰
۱۷
۱۸
۱۰۰
درصد
۳۵%
۳۰%
۱۷%
۱۸%
۱۰۰%

حدود ۶۵ % درصد از معلمین معتقد هستند که توقع بیش از توان کودکان در میزان پرخاشگری دانش آموزان در حد خیلی زیاد و زیاد مؤثر است در حالی که در خدود ۱۷ % درصد در حد متوسط و حدود ۱۸ درصد اعتقاد کمی دارند در نتیجه توقع بیش از توان کودک در حد بسیاری زیاد در پرخاشگری تأکید دارد .

بررسی عوامل پرخاشگری دانش آموزان از دیدگاه معلمین

جداول مربوط به سوال چهارم

درجه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
جمع
فراوانی
۵۶
۳۵
۶
۳
۱۰۰
درصد
۵۶%
۳۵%
۶%
۳%
۱۰۰%

در حدود ۹۱ درصد از معلمین معتقد هستند که اختلافات بین پدرو مادر در میزان پرخاشگری دانش آموزان در حد خیلی زیاد و زیاد است در حالی که ۶ % درصد متوسط و ۳% در حد کم اعتقاد دارند و در نتیجه اختلافات بین پدرو مادر در حد بسیار زیادی در پرخاشگری تاثیر دارد .

بررسی عوامل پرخاشگری دانش آموزان از دیدگاه معلمین

جداول مربوط به سوال پنجم

درجه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
جمع
فراوانی
۴۵
۴۱
۸
۶
۱۰۰
درصد
۴۵%
۴۱%
۸%
۶%
۱۰۰%

حدود ۸۶ درصد از معلمین معتقد هستند که بی مهری پدر نسبت به فرزندانش در میزان پرخاشگری دانش آموزان در حد خیلی زیاد و زیاد مؤثر است در حالی که حدود ۸ % اعتقاد دارند به متوسط و حدود ۶ % اعتقاد دارند به کم در نتیجه بی مهری پدر نسبت به فرزندانش در حد بسیار زیاد در پرخاشگری تاثیر دارد .

بررسی عوامل پرخاشگری دانش آموزان از دیدگاه معلمین

جداول مربوط به سوال ششم

درجه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
جمع
فراوانی
۴۲
۵۰
۸
–
۱۰۰
درصد
۴۲%
۵۰%
۸%
–
۱۰۰%

در حدود ۹۲ درصد معلمین معتقد هستند که عدم آگاهی والدین از مسائل تربیتی در میزان پرخاشگری دانش آموزان خیلی زیاد زیاد مؤثر است در حالی که حدود ۸ درصد اعتقاد دارند به متوسط و عده ای هم اصلا اعتقاد ندارند در نتیجه عدم آگاهی والدین از مسائل تربیتی در حد بسیار زیادی در پرخاشگری مؤثر است .

بررسی عوامل پرخاشگری دانش آموزان از دیدگاه معلمین

جداول مربوط به سوال هفتم

درجه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
جمع
فراوانی
۴۰
۳۶
۲۰
۴
۱۰۰
درصد
۴۰%
۳۶%
۲۰%
۴%
۱۰۰%

در حدود ۷۶ درصد از معلمین اعتقاد دارند تمسخر کودک در مقابل دیگران خیلی زیاد و زیاد مؤثر است در حالی که در حدود ۲۰ % از معلمین در حد متوسط معتقد هستند و حدود ۴ % به کم معتقد هستند لذا نتیجه می گیریم که تمسخر در مقابل دیگران بسیار زیاد در پرخاشگری مؤثر است .

بررسی عوامل پرخاشگری دانش آموزان از دیدگاه معلمین

جداول مربوط به سوال هشتم

درجه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
جمع
فراوانی
۲۰
۳۰
۴۰
۱۰
۱۰۰
درصد
۲۰%
۳۰ %
۴۰%
۱۰%
۱۰۰%

در حدود ۵۰ درصد از معلمین اعتقاد دارند که اختلالات و بیماری های جسمی کودک در حد خیلی زیاد و زیاد مؤثر است در حالی که حدود ۴۰ درصد از معلمین اعتقاد به متوسط دارند و حدود ۱۰ % به کم اعتقاد دارند .

نمودار و جداول مربوط به سوال نهم

درجه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
جمع
فراوانی
۴۴
۳۰
۲۶
–
۱۰۰
درصد
۴۴%
۳۰%
۲۶%
–
۱۰۰%

در حدود ۷۴ در صد از معلمین اعتقاد دارند که میزان خستگی و افسردگی کودک در کلاس درس در حد خیلی زیاد و زیاد مؤثر است و در حالیکه۲۶ درصد به متوسط اعتقاد دارند و بعضی اصلا اعتقاد ندارند پس نتیجه می گیریم که خستگی و افسردگی کودک در کلاس درس به تعداد بسیار زیاد در پرخاشگری وی مؤثر است .

نمودار و جداول مربوط به سوال دهم

درجه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
جمع
فراوانی
۳۰
۳۵
۲۷
۸
۱۰۰
درصد
۳۰%
۳۵%
۲۷%
۸%
۱۰۰%

در حدود ۶۵ درصد معلمین اعتقاد دارند که ایجاد محرومیت رنج و کمبود مادی در کودکان در حد خیلی زیاد و زیاد مؤثر است در حالی که در حدود ۲۷ % به متوسط ‌اعتقاد دارند و ۸ % از آن ها به کم اعتقاد دارند پس نتیجه می گیریم که محرومیت رنج و کمبود مادی بسیار زیاد در پرخاشگری کودکان مؤثر است .

نمودار و جداول مربوط به سوال یازدهم

درجه
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
جمع
فراوانی
۴۰
۳۷
۲۰
۳
۱۰۰
درصد
۴۰%
۳۷%
۲۰%
۳%
۱۰۰%

۳-۲-۱۴ منابع قانونی جبران خسارت با منشاء فساد…………………………………………………………………۱۶۲

بند اول: قانون اساسی ………………………………………………………………………………………………………….۱۶۲

بند دوم: قانون مجازات اسلامی……………………………………………………………………………………………..۱۶۲

فصل چهارم: نتیجه گیری و پیشنهادات

۴-۱ نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………۱۶۲

۴-۲-پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………۱۶۷

منابع و ماخذ …………………………………………………………………………………………………………………………..۱۷۰

کتاب ها …………………………………………………………………………………………………………………………….۱۷۰

پایان نامه ها ……………………………………………………………………………………………………………………….۱۷۳

مقالات ………………………………………………………………………………………………………………………………۱۷۴

قوانین ……………………………………………………………………………………………………………………………….۱۷۵

سایت ها و منابع اینترنتی ……………………………………………………………………………………………………۱۷۵

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………..۱۷۶

چکیده

در جامعه مصرفی امروز،رشد بی رویه نیاز های مادی و گرایش انسان ها به برطرف ساختن هر چه بیشتر نیاز های مادی سرعت بیشتری گرفته و در این میان پول ، حرف اول را می زند. برای انسانی که امکان افزایش درآمد بیشتری برایش میسر نیست و راه های مشروع کسب درآمد بیشتر نیز برای او بسته است، چه راهی وجود دارد که او بتواند بر رفع نیاز های رو به رشد زندگی فائق آید؟ تحقیقات گوناگون صورت گرفته بر روی میزان نیاز و در آمد افراد جامعه بویژه کار کنان ، حکایتی از این دارد که با گذشت زمان و افزایش بی رویه تورم در سال‌های اخیر – نه تنها سطح درآمد نتوانسته بر سطح نیازهای مادی غلبه کنند –بلکه از حرکتی نزولی(نسبت به رشد نیاز های مادی) برخوردار شده است.

با شکل گیری چنین شرایطی،طبیعی به نظر می‌رسد که در عرصه رقابت های اجتماعی ناعادلانه، افراد تلاش کنند((بالاخص کارکنان دولت)) تا از طریق مسیرهای غیر معمول و غیر قانونی به مقاصد و اهدافشخصی دست یابند که حکایت از یک جهش اجتماعی برای بروز فساد در جامعه است. اگر در خانواده دولت میزان فساد زیاد شود جامعه با یک فاجعه واقعی روبرو است،زیرا اصولا کار کنان دولت شاخص ترین افراد جامعه اند و بروز تخلف وانحراف در چنین قشری مشکلی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت در گذشته فرض بر این بود که کارمند دولت بیش از کارمند بخش خصوصی به مصالح اجتماعی پایبند است اما تجربه سال های اخیر نشان می‌دهد که فساد در بخش های دولتی گسترش بیشتری داردحال با توجه به اینکه حجم قابل توجهی از جرایم کشور مربوط به جرایم اداری می‌باشد، بنا بر این ضرورت دارد که قانون‌گذار با اتخاذ سیاست جنایی مناسب نسبت به پیشگیری از جرایم اداری تدابیر مناسب اتخاذ نماید. بی تردید پیشگیری از جرم یکی از جلوه های سیاست داخلی و در تعامل نزدیک با نظام سیاسی حاکم بر جامعه است. در واقع ایدئولوژی حاکم بر نظام سیاسی تاثیر بسزایی در تعیین راهبردهای پیشگیری از جرم دارد. یکی از تدابیر قانون‌گذار برای جلوگیری از تعدی کارکنان اداری در نتیجه کاهش دعاوی و پیشگیری از وقوع تخلفات اداری تأسيس دیوان عدالت اداری به عنوان یک دادگاه عالی اداری می با شد. در تحقیق حاضر که به عنوان جایگاه دیوان عدالت اداری در پیشگیری از جرایم اداری ارائه گردیده است. هدف اصلی تبیین جایگاه دیوان عدالت اداری در پیشگیری از جرایم اداری است. سوال اصلی که مطرح می‌گردد این است که آیا دیوان عدالت اداری در پیشگیری از جرایم اداری نقش دارد یا خیر؟فرضیه اصلی این است که دیوان عدالت اداری به عنوان یک دادگاه عالی اداری در پیشگیری از جرایم اداری نقش دارد. در تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام شده است این نتیجه حاصل گردیده که دیوان عدالت اداری با ابطال آیین نامه ها،مصوبات،تصویب نامه هاو…که مغایر با قانون هستندو همچنین با نظارت بر آراقطعی دادگاه های اختصاصی اداری به صورت مستقیم و غیر مستقیم نقش پیشگیرانه ای از جرایم اداری دارد.با اینکه دیوان عدالت اداری با نظارت برون سازمانی خود نقش بسزایی در پیشگیری از جرایم اداری دارد، اما اصلاح و تقویت قوانین دیوان عدالت اداری به سمت وسوی نظارت درون ساز مانی پیشنهاد می‌گردد.

واژگان کلیدی:

دیوان عدالت اداری،پیشگیری،پیشگیری اجتماعی، پیشگیری وضعی و جرایم اداری.

فصل اول :

کلیات تحقیق

۱-۱-مقدمه

پدیده فساد اداری در دنیای امروز و بویژه در کشور های در حال توسعه،به عنوان یکی از مهم ترین موانع پیشرفت جامعه، مطرح شده است.این پدیده صدمات جبران ناپذیری را بر سرعت حرکت چرخه توسعه جامعه ایجاد ‌کرده‌است و مسیر توسعه و پیشرفت را مسدود و محدود می‌سازد. حکومت ها و دولت ها از قرن ها پیش با مشکل سوءاستفاده کارگزاران دولتی رو به رو بوده اند.در متون باستانی نیز اشاره های متعددی ‌به این پدیده شده است،که نشان می‌دهد،حکومت ها همیشه نگران سوءاستفاده شخصی صاحب منصبان وکار گزاران دولتی از موقعیت و امتیازات دولتی بوده اند.دگرگونی های سیاسی، وجود نهاد های دموکراتیک و آزادی مطبوعات در دو قرن اخیر در کشور های غربی وسایر نقاط جهان ،دولت ها را مجبور ‌کرده‌است نسبت به اقدامات و عملکرد خود به مردم جوابگو باشند .در نتیجه این تحولات ،جرایم اداری از حساسیت بسیار بالایی برخوردار شده و دولت ها بخاطر حفظ مشروعیت سیاسی ناچارند ‌به این مسئله توجه کنند.جرایمی نظیر اختلاس ،ارتشاءو جعل جرایم جدیدی نیستند و قدمتی به اندازه خود دولت ها دارند.

فساد مسیر رشد اقتصادی را با موانع بسیار مواجه می‌سازد و بر توسعه اقتصادی اثر منفی دارد. این تاثیر بر اقتصادهای باز بیشتر از اقتصادهای بسته است. فساد اداری از طریق هدایت ناصواب استعدادها ومنابع بالقوه و بالفعل انسانی به سمت فعالیت های نادرست برای دست یابی به درآمدهای سهل الوصول ،زمینه رکورد در تمام ابعاد را فراهم می‌کند.‌بنابرین‏ مقابله با فساد در عرصه اداری ضرورتی جدی و انکار ناپذیر است.فساد پدیده ای است که کما بیش در کلیه کشورهای جهان وجود دارد. اما نوع،شکل ،میزان و سطح توسعه یافتگی آن تفاوت دارد. در هر صورت فساد موجب انحطاط است. امروزه بسیاری از ممالک در یافته اند که فساد ‌و تخلف اداری یکی از مهم ترین تهدید ها در جهت ثبات اقتصادی ،توسعه و پیشرفت است.