۹۸

۱۴۸

۱۷۸

۸۶٫۵

۸۶٫۴

۳۵

۵۷

۹۵

۱۴۲

۱۷۴

۸۷

۸۶٫۹

۴-۹٫ خلاصه فصل
در این فصل پس از جمع آوری داده ­های مورد نیاز، بررسی و آنالیز آماری آنها بحث شد. داده ­ها تقسیم بندی و برای مدل­سازی آماده گردیدند. پس از انتخاب الگوریتم آموزش مناسب، تعداد ایده­آل لایه­ های پنهان، تعداد نرون های میانی و همچنین انتخاب توابع انتقال مناسب ، مدل­سازی شبکه شروع و با توجه به نتایج به دست آمده مشخص گردید که شبکه انتخاب شده با میانگین Mse معادل با ۰٫۰۸۴۱ و میانگین AARE معادل با ۰٫۷۴۳۷۷۳۵در مرحله آموزش و ارزیابی شبکه ، در زمینه پیش بینی تعیین عدد آرام سوزی بنزین مورد مطالعه موفق عمل نموده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
۵-۱٫ نتیجه گیری
محاسبه و پیش ­بینی خواص مشتقات نفتی به خصوص مشتقات پرمصرفی مانند سوخت خودروها نقشی مهم در حوزه­ پایش کیفیت دارد. امروزه با پیشرفت علم رایانه، شاهد استفاده از آن در تمامی زمینه ­های علوم هستیم. یکی از خدماتی که این فن­آوری جدید به پژوهش­های مبتنی بر روش­های آزمایشگاهی داده است ارائه­ سخت­افزارها و نرم­افزارهای مناسب می­باشد. علوم مهندسی شیمی نیز از این خدمات بی­بهره نمانده و استفاده از رایانه در این زمینه­ علمی نیز منجر به کاهش هزینه و افزایش سرعت و دقت شده است. از جمله­ این نرم­افزارها که در سال­های اخیر رشدی زیاد همراه با کاربری فراوان داشته روش­های مبتنی بر هوش مصنوعی می­باشد.
داده ­های مورد استفاده در این تحقیق با بهره گرفتن از نتایج آزمایشات تجربی انجام شده توسط نگارنده در آزمایشگاه کنترل کیفیت شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه آذربایجان شرقی و همچنین داده های موجود در آزمایشگاه مرکزی شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران (مرکزی ری) جمع آوری گردیده است. آزمایش تقطیر مطابق استاندارد ASTM – D86 و اندازه ­گیری عدد آرام­سوزی مطابق استاندارد ASTM-D2699 و دستگاه Portable cotane انجام شده است. بنابراین این داده ­ها بعنوان اولین مرحله از طراحی یک شبکه عصبی مورد استفاده قرار گرفت. پس از بررسی شبکه های مختلف، ساختار بهینه انتخاب گردید. سپس داده ­های آموزش مورد بررسی نرمال بودن قرار گرفتند و شبکه انتخاب شده با الگوریتم لونبرگ – مارکوات آموزش داده شد. پس از اتمام آموزش، داده های آزمایش به شبکه وارد و پس از آزمایش توابع انتقال مختلف، بهترین شبکه ( بر اساس کمترین خطا) انتخاب شد.
ساختار شبکه عصبی طراحی شده برای پیش ­بینی عدد آرام­سوزی در این پایان نامه عبارت است از:
شبکه دولایه با تابع انتقال لگاریتم سیگموئیدی در لایه­ی اول با هشت نرون، تابع انتقال تانژانت سیگموئیدی در لایه­ی دوم با چهار نرون و تابع انتقال تانژانت سیگموئیدی.
پس از طی مراحل فوق، مدل­سازی شبکه شروع و با توجه به نتایج به دست آمده مشخص گردید که شبکه انتخاب شده با میانگین Mse 0.0841 در مرحله آموزش و ارزیابی شبکه ، در زمینه پیش بینی تعیین عدد آرام سوزی بنزین مورد مطالعه موفق عمل نموده است. همچنین نتایج حاصل از وارد کردن داده های حاصل از تقطیر در نرم افزار Matlab بیانگر موفقیت شبکه در پیش بینی عدد آرام­سوزی بنزین موتور پالایشگاه تبریز، با دقتی قابل قبول می­باشد.
۵-۲٫ پیشنهادات و زمینه های تحقیقات بعدی
با توجه به پیشرفت­های بسیار زیاد مفاهیم رایانه ای و جنبه های کاربردی آنها و همچنین سرعت و دقت بسیار زیاد در محاسبات و همچنین صرفه جویی بسیار زیاد در هزینه های آزمایش، انجام تحقیقات بیشتر در جهت کاربردی کردن یافته های رایانه ای بسیار ضروری می باشد. لذا با توجه به محدود بودن مطالعه در این زمینه و اینکه مدل ارائه شده قابلیت تعمیم به دیگر فراورده های نفتی را دارد، پیشنهادات زیر جهت کارهای آتی ارئه می گردد:
تحقیق و مدل سازی شبکه ای برای پیش بینی فشار بخار بنزین موتور با بهره گرفتن از داده های تقطیر.
تحقیق و مدل سازی شبکه ای برای پیش بینی گران­روی^[۸۷] نفتکوره با بهره گرفتن از داده های نقطه ریزش^[۸۸] و وزن مخصوص^[۸۹].
منابع و مراجع
[۱] W.E Morris, The interaction approach to gasoline blending paper no. AM-75-30-1975
[۲] B.S.N Murty and R.N. Rao, global optimization for prediction of gasoline of desired octane number and properties Fuel processing technology, vol 85, 2004, pp 1595-1602
[۳] N.Pasadakis, V.Gaganis and C.Foteinopulos, Octane number prediction for gasoline blends Fuel processing technology, vol 87, 2006, pp. 505-509
[۴] م. کوچک­زاده، اصول پالایش نفت خام، ادبستان- جهان نو، تهران، ۱۳۸۷٫
[۵] م.امیری، کتابچه مشخصات فراورده های نفتی ایران، مدیریت برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران، ۱۳۸۲٫
[۶]A. Singh, “Modeling and model updating in a Real-Time optimization of gasoline blending”, Department of Chemical Engineering and Applied Chemistry, Univ. Toronto,1999.
[۷] W.Yu,A.Morales,”GasolineBlending System Modeling via Static and Dynamic Neural Networks”, International Journal of Modeling and Simulation, vol. 24,2004, pp.151-160.
[۸] خالوزادهحمید .”مدلسازیغیرخطیوپیشبینیرفتارقیمتسهامدربازاربورستهران”. پایاننامهدکترا،دانشگاهتربیتمدرس، ۱۳۷۷
[۹] http://wikipedia.com
[۱۰] گ. ابوالحمد، مبانی پالایش نفت، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۰
[۱۱] مجله شیمی، مرکز نشر دانشگاهی، سال پانزدهم، سال ۱۳۸۱
[۱۲] ا. جعفری نژاد، “جایگزینی اتانول به جای MTBEاستراتژی موفقیت آمیز کاهش خطرات زیست محیطی” ، نفت ، سال چهارم، شماره ۱۱، ۱۳۸۷
[۱۳] کوروش امیر اصلانی،‌ سوخت و احتراق ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
[۱۴] دکتر مقصود امیری ، کنترل کیفیت و تحلیل آماری همراه با Minitab.
[۱۵]M.H.Rusin,H.S.ChungandJ.F. Marshall, “A Transformation Method for Calculating the Research And Motor OctaneNumbersOfGasolineBlends”,Ind.Eng.Chem.Fund,vol20,1989,pp.195-204.

– شریعتمداری،علی(۱۳۸۵). روان شناسی تربیتی. تهران: انتشارات امیر کبیر
– شریعتمداری، مهدی(۱۳۸۸).تحقیق وپژوهش در علوم رفتاری تهران : کوهسار
– شکوهى، غلامحسین (۱۳۸۵). مبانى و اصول آموزش و پرورش.تهران: به نشر
– شریعتمداری، مهدی(۱۳۹۰). آسیب شناسی موانع اجرای پژوهش در میان اعضای هیأت علمی و ارائه راهکارهای کاربردی. تحقیقات مدیریت آموزشی ، دوره ۳، شماره۹
– شکیب ، عبد الحمید و رجایی، علیر ضا (۱۳۸۵)، بررسی مسائل ومشکلات پژوهشی اعضای هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی منطقه ۹ و ارائه راه­ کار ها، همایش منطقه ای بررسی مشکلات پژوهش و ارائه راه کارها ی مناسب و کاربردی جهت بهبود آن، قوچان، دانشگاه آزاد اسلامی
– صافی، احمد ( ۱۳۹۰). بررسی سیر تاریخی و تکوینی تربیت معلم در ایران از آغاز تاکنون،گزارش طرح پژوهشی پژوهشکده تعلیم وتربیت وزارت آموزش وپرورش
– صمد زاده، حبیب (۱۳۷۹). بررسی عوامل موثر در تقدم آموزش وپژوهش در دانشگاه از نظر اعضای هیات علمی دانشگاه های علوم انسانی، پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی وعلوم تربیتی، دانشگاه تهران.
– صفری، جواد؛ فهیمی تبار، حسین ودرب جوشقانی، علیرضا(۱۳۸۲). مجوعه مقالات اولین همایش دانشگاه مجازی ،دانشگاه پیام نور کاشان
– طائفی، علی،( ۱۳۸۰) موانع فرهنگی توسعه تحقیق در ایران تهران: آزاد اندیشان.
– عابدینی، سمیره؛ عابدینی، صدیقه و کمال زاده، حسام الدین و مؤمنی، ابراهیم و زار، شهرام (۱۳۸۵). دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پژشکی هرمزگان نسبت به موانع موجود در انحام فعالیت های پژوهشی. فصلنامه علمی دنا، دوره ۴،شماره ۱و۲
– علمداری، علی کرم وافشون، اسفندیار(۱۳۸۱)، موانع موجود در انجام فعالیت های پژوهشی از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه های شهر یاسوج. ارمغان دانش ، دوره ۸ ، شماره ۲۹۰
– علیخواه، فردین(۱۳۸۳).سنجش مفاهیم اساسی علوم اجتماعی. تهران: وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی
– عمید،حسن(۱۳۷۱) فرهنگ عمید. تهران: فرهنگ نما، چاپ هشتم
– قراملکی،احد (۱۳۸۶). تصور ما از پژوهش، روزنامه رسالت، شماره ۶۱۶۸.(ص ۱۸)
– قورچیان، نادرقلی وخورشیدی، عباس( ۱۳۷۹). شاخص­ های عملکرد در ارتقای مدیریت کیفی نظام آموزش عالی تهران: فراشناختی اندیشه
– غفاری، علیرضا(۱۳۹۱). پژوهش، گام نخست حمایت از تولید ملی، روزنامه اطلاعات، شماره ۲۵۲۸۵.
– کیانی، غلامرضا(۱۳۹۳). پژوهش در خدمت آموزش. پژوهشنامه دانشگاه فرهنگیان، ص۱۰
– کریمیان،زهرا؛ صباغیان، زهرا و صالح صدق پور، بهرام و لطفی، فرهاد (۱۳۸۷). آموزش در علوم پزشکی ، دوره۱۱، شماره ۷.
– ماهرو زاده، طیبه(۱۳۷۸).فلسفه تربیتى کانت.تهران: سروش
– مرکز آمار ایران(۱۳۸۶). خلاصه نتایج آمار گیری از فعالیت­ واحد­های تحقیق وتوسعه سال ۱۳۸۳. تهران: انتشارات مرکز آمار ایران.
– معتمدی، اسفندیار(۱۳۹۱). بررسی تاریخ تحولات کتاب­های درسی مدارس ایران، مجله علمی وپژوهشی(پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی)، شماره ۲۵.
– مهر محمدی، محمود (۱۳۷۰). کاربست یافته های پژوهشی در آموزش وپرورش، مجموعه­ سخنرانی­ها، تهران: شورای تحقیقات آموزش وپرورش
– مهر محمدی، محمود(۱۳۹۳). گستره­ پژوهش در دانشگاه فرهنگیان. پژوهشنامه دانشگاه فرهنگیان، ص۴
– منصوری، رضا.۱۳۸۳، الف. «شناخت عوامل رشد پژوهش و نه موانع آن: یک چرخش بینش»، رهیافت، فصلنامه علمی و پژوهشی شماره ۳۲ ص ۳۶ ـ ۲۹
– معین، محمد(۱۳۷۵).فرهنگ فارسی معین( شش حلدی).چاپ نهم.
– نادری،عزت­الله وسیف نراقی،مریم (۱۳۸۹).روش های تحقیق درعلوم انسانی باتأکیدبرعلوم­تربیتی،تهران:بدر.
– نامی، شمسی (۱۳۷۷). موانع به کارگیری یافته های پژوهشی در تصمیم گیری های آموزشی. فصلنامه­ تعلیم و تربیت (ص۵۴-۵۳).
– نوروززاده، رضا و رضایی،ندا (۱۳۸۹).توسعه علمی در جمهوری اسلامی ایران: ابعاد، موانع و راه­کار­ها در چالش­های تولید علم. تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام،ص۴۵-۹
– نوروزی، عباسعلی؛ ابوالقاسمی، محمود وقهرمانی، محمد(۱۳۹۰).راهبرد تولیدعلم بر اساس تحلیل ساختارهای سازمانی و مدیریتی دانشگاه­ها. مطالعات مدیریت راهبردی، شماره ۱۲، ص۱۴۳-۱۲۳
– نیرنیا، اکرم؛ طباطبایی فر، احمد و موسوی موجدی، علی اکبر(۱۳۸۵). وضعیت پژوهش علمی ایران در مقایسه با سایر کشور های جهان اسلام. رهیافت، شماره ۳۸.
– هاشمی، احمد(۱۳۹۲).آموزش عالی(مفاهیم و رویکردها). شیراز: نوید شیراز
منابع انگلیسی:
Bennis,W(1999)ChaginmgOrganization,NewYork,MCgraw-Hill
Best,John W.&Kahn James V .(2006). Research in Education .9 Edition . New Delhi: Pearson Prentice Hall
Carrion,&P.Woods&I.Norman(2004).”Barriers to Research Utilisation Among Forensic Mental Health Nurses” international Journal of Nursing Studies ,4,613-619
Cook , D(2001) .Research Management of What Nature is the Concept?, Ohio State niversity
Cohen ,M.D&S.G.Jenning(2002).Agreement and R eproduucibility of Subjective Method of MesuringFaculity Time Distribution .Academic Radiology ,9,p.120-8.
Commission of the European Communities(2003).the Role of the University in the Europe o
f Knowledge Available:www.worldlii.org /eu/cases /ECComm/
Hemsley –Brown,J.V(2004).Facilitating ResarchUtilisation:aCross-Sector Review of the Research Evidence .International Journal of Public Sector Management,17(6),534-52.
Kim,K(2005).Percived Barriers to Research Utilization by Korean University Librarians.ThehJournal of AcademicLibrarianship,3(5),438-448.
Seilr.re.pearson.d.a(1995) dysfunctional stress amon g university faculty educational research quarterly 15-20
Wright,A.,Brown,P&Slownan,R.,Nurses perception of the value of nursing research for Practice.Australian Journal of Advanced Nursing, 13(4)215-18.
Watty ,K.,Bellamy,S.,andMorely,C.(2008).Changes in higher education and valuing the job: the views of accounting in Australia ..Journal of Higher Education policy and management,30(2),139-151.
پیوست هاوضمائم
استاد گرانقدر سلام
با تقدیم احترام
پژوهش به عنوان یکی از رسالت های اصلی دانشگاه زمینه ساز رشد و بالندگی کشور است و توسعه و پیشرفت جامعه جز با انجام تحقیق و تولید علم میسر نیست. پرسشنامه ای که ملاحظه می فرمایید با هدف ” آسیب شناسی موانع پژوهش ازدیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه فرهنگیان (پردیس هاو مراکز آموزش عالی شهر تهران) تهیه شده و از درون سازمانی این مساله را مورد بررسی قرار می دهد. امید است نتایج این تحقیق در راستای شناسایی و رفع موانع تحقیق در دانشگاه موثر واقع گردد.
۱ – جنس : مرد زن
– ۲ مدرک کارشناسی ارشد دانشجوی دکتری دکتری
–۳گروه (لطفاً مشخص بفرمایید.) تربیت بدنی علوم تربیتی معارف علوم پایه زبان انگلیسی ادبیات فارسی هنر تاریخ علوم اجتماعی ادبیات عرب
– ۴پردیسیا مرکز محل خدمت :
پردیس نسیبه مرکز آموزش عالی شهیدباهنر مرکز آموزش عالی شهید شرافت
پردیس شهید چمران مرکز آموزش عالی شهدای مکه مرکز آموزش عالی شهید بهشتی
-۵ سابقه خدمت (تعداد سالهای تدریس) تا۵سال ۵تا ۱۰ سال ۱۰تا ۱۵سال
۱۵تا ۲۰ سال ۲۰ تا ۲۵ سال ۲۵ سال به بالا
– ۶ متوسط میزان ساعات تدریس در هفته ۱۰-۵ ساعت ۱۵-۱۰ ساعت ۱۵-۲۰ساعت ۲۰ساعت به بالا

استنباط شاید درست: یعنی بیشتر به نظر می‌رسد صحیح باشد تا غلط.
سؤال ناکافی است: یعنی از روی اطلاعات داده شده نمی‌توان گفت که آیا استنتاج بیشتر صحیح به نظر می‌آید یا غلط. به عبارتی اطلاعات داده شده برای قضاوت کافی نیست.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

استنباط شاید غلط: یعنی بیشتر به نظر می‌رسد که غلط باشد تا صحیح.
استباط غلط: به این خاطر که مطالب داده شده را بد تفسیر می‌کند یا به دلیل آن که با خود آن مطالب یا استنباط‌های صحیح حاصل از آن مطلب مغایرت دارد.
شناسایی مفروضات: مفروض عبارتی است که از پیش در نظر گرفته می‌شود، بدیهی فرض شده و یا برای پذیرفته شدن پیشنهاد می‌گردد. وقتی می‌گوئید من در مرداد ماه فارغ التحصیل خواهم شد، فرض می‌کنید تا مرداد ماه زنده خواهید بود و یا دانشکده فارغ‌التحصیلی شما را در مرداد اعلام خواهد کرد و مواردی از این قبیل. به دانش‌آموز بگویید: شما باید در مورد هر فرض، مشخص کنید که آیا فرد هنگام ارائه عبارات ذکر شده، واقعاً چنان فرضی می‌سازد یعنی دلیل قانع کننده‌ای برای پذیرفته شدن آن دارد یا خیر. اگر فکر می‌کنید فرض ارائه شده در ارتباط با عبارت قابل پذیرش است، خانه مربوطه را در زیر فرض سازگار و اگر فرض لزوماً در ارتباط با عبارت ذکر شده قابل پذیرش نیست، فرض ناسازگار را سیاه کنید. به خاطر داشته باشید هر فرض را به طور جداگانه باید مورد بررسی قرار دهید و از طریق سؤالات ۱۷ تا ۳۲ پرسشنامه سنجیده می‌شود.
استنتاج: در این آزمون هر تمرین شامل عبارات (مقدمات منطقی) متعددی است که به دنبال آن نتایج پیشنهادی متعددی آمده است. به دانش‌آموز بگویید: برای رسیدن به هدف‌های این آزمون، عبارات مطرح شده در هر تمرین را بدون استثناء صحیح در نظر بگیرید و اولین نتیجه عبارت را بخوانید. اگر فکر می‌کنید این جمله لزوماً نتیجه عبارت داده شده است، یک علامت پررنگ در زیر (نتیجه مطلب است) و اگر فکر می‌کنید این نتیجه، نتیجه مناسب از عبارات داده شده نیست، یک علامت پر رنگ سیاه در زیر (نتیجه مطلب نیست) بگذارید. به همین ترتیب هر یک از نتایج را بخوانید و نظر بدهید. سعی کنید پیش داوریتان بر قضاوت شما اثر نگذارد فقط به عبارات (مفروضات) داده شده توجه کرده و قضاوت کنید که آیا هر نتیجه لزوماً از آن‌ها نتیجه‌گیری شده است یا خیر. کلمه (برخی) در هر کدام از این عبارات به معنی یک بخش یا کمیت نامشخص از یک دسته از چیزهاست. (برخی) به معنای حداقل یک قسمت یا احتمالاً تمام آن دسته است. بنابراین «برخی روزهای تعطیلی بارانی‌اند» یعنی حداقل یکی ، احتمالا بیش از یکی و شاید حتی تمام روزهای تعطیل بارانی باشند و از طریق سؤالات ۳۳ تا ۴۸ پرسشنامه سنجیده می‌شود.
تعبیر و تفسیر: هر یک از تمرینات زیر شامل یک پاراگراف کوتاه است که به دنبال آن نتایج پیشنهادی متعددی آمده است. برای رسیدن به هدف‌های این آزمون، فرض کنید که همه نکات پاراگراف صحیح هستند. مسئله این است که قضاوت کنید: آیا هر یک ازنتایج پیشنهادی به طور منطقی و با بیش از یک شک معقول از اطلاعات داده شده در پاراگراف منتج می‌شود یا خیر. اگر فکر می‌کنید که نتایج پیشنهادی با بیش از یک شک معقول ناشی از اطلاعات است (حتی اگر قطعاً و لزوماً ناشی از آن نباشد) یک علامت سیاه پر رنگ در زیر نتیجه مطلب است و اگر نتایج پیشنهادی با بیش از یک شک معقول منتج از مطالب داده شده نیست، علامت سیاه پررنگ در محل مناسب در پاسخنامه بگذارید. به خاطر داشته باشید که هر نتیجه را جداگانه بررسی کنید و از طریق سوالات ۴۹ تا ۶۴ پرسشنامه سنجیده می‌شود.
ارزشیابی استدلال‌های منطقی: در موارد مهم – تصمیم‌گیری درباره انتخاب استدلال‌های قوی و ضعبف – مطلوب‌تر آن است که بتوانیم استدلال‌های ضعیف و قوی را تشخیص دهیم. یک استدلال منطقی وقتی قوی است که هم مهم و هم در ارتباط مستقیم با سئوال باشد و یک استدلال وقتی ضعیف است که مستقیماً در ارتباط با سؤال نباشد (حتی اگر از اهمیت زیادی برخوردار باشد) یا کم اهمیت باشد و یا تنها با جنبه‌های علمی و کم اهمیت سئوال در ارتباط باشد. در این قسمت تعدادی سئوال مطرح شده و به دنبال هر یک از آن‌ها، استدلال می‌آید. برای رسیدن به هدف‌های این آزمون، شما باید هر استدلال را صحیح فرض کنید. مسئله بعد این است که تصمیم بگیرید این استدلال قوی یا ضعیف است. اگر فکر می‌کنید استدلال قوی است، یک علامت پر رنگ سیاه در ستون استدلال قوی و در صورتی که استدلال ضعیف است، در ستون استدلال ضعیف علامت بگذارید. در مورد هرسئوال به طور جداگانه و بر اساس ارزش خودش قضاوت کنید. از آن جا که هر استدلال باید صحیح فرض شود، تلاش کنید گرایش‌های شمادر مورد سئوال بر ارزشیابی شما از استدلال‌های مربوطه به آن تاثیر نگذارد و از طریق سؤالات ۶۵ تا ۸۰ پرسشنامه سنجیده می‌شود.
پیشرفت درسی: از طریق آزمون معلم ساخته بر اساس درس‌های فصل سوم و چهارم کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه سوم سنجیده می‌شود.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه پژوهش
پیش‌درآمد فصل دوم: فصل دوم را با عنوان ادبیات پژوهش می‌شناسیم. این فصل خود به دو جزء اصلی تقسیم می‌شود، قسمت اول به مبانی نظری پژوهش پرداخته می‌شود؛ در این جزء پژوهش‌گر با روش کتابخانه‌ای و اسنادی به بحث و بررسی تعاریف، نظریه‌ها و در مجموع مبانی نظری در مورد متغیرهای پژوهش می پردازد، و در نهایت با توجه به همین مبانی نظری ارتباط بین متغیرها مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. و قسمت دوم شامل تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور در ارتباط با موضوع پژوهش می‌باشد و در نهایت به جمع‌بندی مطالب فصل دوم و ارائه مدل مفهومی پرداخته می‌شود.
۲-۱- نمایش خلاق
۲-۱-۱-نمایش:
نمایش به عنوان یک شیوه ارتباطی خاص ، در ابعاد گوناگون زندگی بشر را تحت تأثیر خود قرار داده است. تجربه نشان داده که این هنر در اعصار مختلف ابزار مناسبی برای برقراری تعاملات فرهنگی و مناسبات فکری، ملمو س ترین قالب برای طرح مضامین فلسفی و عقیدتی و مهم‌ترین طرق تعمق در موضوعات انسانی و کیهانی بوده است. نمایش پدیده‌ای فراگیر و جهان‌شمول است .
امروزه زندگی انسان به واسطه دستاوردهای تکنولوژیک ارتباطی، در محاصره و سیطره رسانه‌های نمایشی قرار گرفته است. صرف‌نظر از این رسانه‌های هم‌سو و وحدت یافته با اصول ارتباطی نمایش، می‌توان اشکال گوناگون بیان نمایشی را در هر جامعه‌ای سراغ گرفت. هرچند ممکن است این اشکال بیانی با قالب مرسوم و پذیرفته شده نمایش تفاوت داشته باشند ، اما مؤلّفه‌های ماهوی چون نمایش‌گری (بازنمود) و مشاهده از جمله مشترکات بنیادین همه آن‌ها به حساب می‌آید. به نظر می‌رسد نتوان جامعه‌ای را تصور کرد که در آن شکلی از بیان نمایشی- حتی در ابتدایی‌ترین سطح- وجود نداشته باشد یا انسانی را یافت که در طول دوران زندگی خود در معرض پدیده نمایش قرار نگرفته و نتواند تعریفی ساده و پیش پا افتاده از نمایش ارائه دهد (پازوکی، ۱۳۸۹: ۴).
نمایش یعنی انجام دادن یا تظاهر به انجام دادن امری که خود در هر لحظه واقف بر چگونگی بروز آن هستیم یعنی بیش از آن که غرائض کور و طبیعی عصاکش ما در این امر باشد قوه تعقل و ادراک از پیش مسیرمان را روشن کند، هم‌چنین نمایش به معنی اعم کلمه یعنی انجام دادن یک عمل از پیش تعیین و معلوم شده و حتی از این هم فراتر می‌توان رفت و نمایش را به بداهه‌سازی در انجام عمل تعریف نمود (امرایی، ۱۳۸۹: ۶۴).
۲-۱-۲-نمایش خلاق :
نمایش خلاق یک روند عملی و گروهی کار با کودک است که در آن مربی با تشخیص توانایی‌ها و نیازهای کودکان، با کمک خودشان، مفهومی را در قالب نمایش به صورت غیرمستقیم آموزش می‌دهد. یک تمرین برنامه‌ریزی شده است برای یادگیری کودک و وسیله‌ای برای بیان آزادانه‌ی ایده‌ها، احساسات و رفتارهای اوست.
راهی است برای آموزش هنر و آموزش، « و بچه‌ها به واسطه‌ی آن با تمام وجود اقدام به یادگیری تجربی ( عملی) می‌کنند؛ البته این نوع یادگیری مستلزم داشتن تفکری تخیلی و بیان خلاق است و بچه‌ها از طریق حرکت و پانتومیم، بدیهه‌گویی، نقش‌گذاری تجسم و … ویژگی‌ها و مشخصات انسانی را درک می‌کنند. خواه این نمایشنامه براساس واقعیت نوشته شده باشد، خواه براساس خیال‌پردازی محض. نمایش خلاق در واقع ادامه‌ی نمایش خودانگیخته دوران کودکی است و تجارب کلاسی می‌تواند روی مرحله‌ای که قبلاً بیشتر با آن مأنوس بوده‌اند و از طریق آن زندگی و دنیای اطرافشان را می‌شناخته‌اند، پایه‌گذاری گردد» (محمودی، ۱۳۹۰: ۲۴).
نمایش خلاق تجربه‌ای سازمان‌یافته است که با دقت طراحی می‌شود و به اجرا در می‌آید. کودکان به وسیله‌ی نمایش خلاق، صحنه، رویداد، مشکل یا واقعه‌ی برخاسته از ادبیات، کودکان را با هدایت آموزگار خلاق بازآفرینی می‌کنند، این فعالیت نمایشی به وسیله‌ی کودکان مورد بحث قرار می‌گیرد، هم‌چنین به وسیله‌ی خود آن‌ها طراحی و ارزشیابی می‌شود.
گرچه در اجرای نمایش خلاق کودکان در آن نقش‌آفرینی می‌کنند، کم و بیش از تکنیک‌های نمایشی استفاده می‌شود، اما این فعالیت را نمی‌توان به معنی سنتی آن « نمایش» خواند؛ « و ترکیبی است از تئاتر و تعلیم و تربیت. توانایی‌های بالقوه انسان را به فعل درمی‌آورد و تفکر در آن هم شهودی و هم منطقی است. در آزمایشگاه نمایش خلاق آدم‌ها بحران را می‌آزمایند، نگرش‌ها و توانایی‌های خود را محک می‌زنند، زندگی را در محیط امن تمرین می‌کنند و به طور فی‌البداهه به آن عکس‌العمل نشان می‌دهند» ( آقاعباسی، ۱۳۸۵: ۲۸).
هسته‌ی اصلی موفقیت‌آمیزترین تجربه‌های نمایش خلاق از میان کتاب‌های ادبیات کودکان به دست می‌آید. « قصه‌های قومی، حوادث یک داستان بلند کودکان یا یک داستان کوتاه و مانند این‌ها، همگی فرصت‌هایی را برای تجربه کردن این فعالیت خلاق به دست می‌دهد. کودکان داستان را براساس اعتقاد به نقشی که برای خود تصور کرده‌اند بازی می‌کنند. توجه اصلی آموزگار به مراحل بازی و ارزش‌هایی است که کودکان درگیر آن هستند. ارزش نمایش خلاق در مراحل بازی آن نهفته است» (چمبرز، ۱۳۹۲: ۳۵).
البته لازم به ذکر است که در نمایش خلاق ساخت یک فصه یا نمایش در سطح حرفه‌ای و مطلوب و هدف نیست، بلکه کیفیت مسیری که کودک به همراه مریب طی می‌کند و مشارکت او در تمام مراحل مورد نظر است. تأکید هم بر امکانات و تجهیزات صحنه نیست بلکه روند فعالیت مهم‌تر از نتیجه آن به شمار می‌آید.
در نمایش خلاق مشارکت کودکان لازم و ضروری است. آن‎ها در مراحل مختلف فعالیت (بحث و گفت‌وگو، اجرای تمرین‌ها، قصه‌سازی و نمایش دادن آن) در کنار مربی مشارکت مستقیم و غیرمستقیم دارند.
ضروری است که تمام کودکان در فعالیت شرکت کنند و کودکی منفعل نباشد و همه‌ی کودکان شرکت‌کننده توأمان اجراکننده و تماشاگرند.
« برخلاف سایر درس‌ها، درس نمایش خلاق امتحان رتبه‌بندی ندارد. به همه ابراز وجود می‌دهد درست و غلط در آن مطرح نیست. فعالیتی جاری، نمادین و برانگیزاننده است که در زمان حال روی می‌دهد و بداهه‌سازی در این نوع نمایش اهمیت خاصی دارد» (ریچ، ۱۳۸۴: ۳۰).
« با نمایش خلاق آدم‌ها رفتارهای خود را به اختیار می‌گیرند و مهارت‌های مهار نفس را تقویت می‌کنند. نمایش قدرت تغییر دارد، فرد در آن می‌تواند هویت، محل و غیره را تغییر دهد. جهانی نو بیافریند، در آن گام بگذارد، بخشی از آن باشد و در پایان آن را خراب کند» ( آقاعباسی، ۱۳۸۵: ۲۸).
در نمایش خلاق، فرایند کار نتیجه و محصول آن است. در واقع، محصولی وجود ندارد. طبق قرارداد در این نمایش هیچ شخص، بازی، تمرین برای اجرا، متن، حفظ کردن نقش، وسیله‌ی صحنه، لباس، صحنه‌آرایی و گریمی وجود ندارد، هر چند از بعضی از این عناصر هم می‌توان استفاده کرد، اما عمده نیستند. مربی نقش راهنما و هدایت‌کنندگی را داشته و مسئولیت طراحی و سازمان‌دهی تمرین‌ها را به عهده دارد و نباید به گونه‌ای طراحی شود که کودکان در حین انجام فعالیت به مفاهیم آموزشی دست یابند.
کودکان در هر تمرینی، نکاتی می‌آموزند، در نتیجه نیازی به جمع‌بندی یا مرور مطالب آموزشی در انتهای فعالیت نیست و مربی در این نمایش باید به جذابیت و شاد بودن فعالیت و هم‌چنین جنبه‌ی سرگرم‌کنندگی اجرای آن نیز توجه کند.
به نمایش خلاق، تئاتر سازنده‌ نیز گفته می‌شود: « و قصه از اجرای تئاتر سازنده، نیرو بخشیدن به قدرت تخیل و بیان بازیگر است که چگونه در شرایط مختلف، حالات متناسب را جلوه‌گر سازد. هر چند ممکن است طفل قدرت بازیگری نداشته باشد ولی ذهن و تخیل و قوه بیان و امکان یادگیری کار دسته‌جمعی همه در او تقویت می‌شود» (حجازی، ۱۳۸۴: ۲۲۰).
هیچ یک از اجراهای این تئاتر هرگز تکرار نخواهد شد و از نتایج این تئاتر آزاد کردن نیروی خلاقه در کودک است و سپس نقش آن در رهبری کردن و جامه عمل پوشاندن به این نیروی خلاقه پدیدار می‌شود. اجرای صحیح و کامل آم نه تنها نوعی آزمون باارزش آموزشی است بلکه برای خود بازیگر نیز تجربه‌ای نوین و پر اثر در زمینه‌ی فن بازیگری است.
۲-۱-۳-اهداف نمایش خلاق:
عمده‎ای از اهداف نمایش خلاق را بر اساس یافته ناظمی (۱۳۸۵: ۱۲۹) می‎توان به ترتیب ذیل برشمرد:
پرورش و رشد احساسات عاطفی:
کودکان در این نوع بازی‌ها، احساس عاطفی خودشان را به نمایش می‌گذارند، هم‌دردی می‌کنند، به کمک‌رسانی می‌پردازند، هدایت و راهنمایی می‌کنند، احساسات خود را بروز می‌دهند، با اندک چیزی غصه‎دار می‌شوند، با توفیق مختصری شادی و نشاط در وجودشان ظاهر می‌شود، به تجربه‎های لذَت‌بخش می‌رسند، با علاقه و امیال خود کلنجار می‌روند با رفتار و روش‌های مناسب به آن چه مورد علاقه‌شان است دست می‌یابند.
وقتی بچه‌ها به بازی نمایشی خودجوش می‌پردازند، با تمام وجود در قالب بزرگ‌سالن فرو می‌روند و با تقلید از آن‎ها ریزه‎کاری‌ها را در نقش ‌آفرینی‌های خود و با ابتکارهایی که به خرج می‎دهند، اعمال و رفتار آن‌ها را تصحیح می‌کنند وای بسا نمود جالب‌تر و حتی عاقلانه‌تری به آن‌ها می‌بخشند.
پرورش و رشد اجتماعی (هم‌زیستی‎های اجتماعی):
در این بازی‌ها، کودکان به کارهای مشترک و جمعی می‌پردازند، محیط زندگی و عوامل تشکیل‎دهنده‌ی آن را شناسایی می‌کنند، افکار و تخیلات خودشان را با افکار و تخیلات هم بازی‎های خود می‌آمیزند و از ایفای نقش‎هایی که به زندگی گروهی مربوط می‌شود، به رضایت می‌رسند.
پرورش فعالیت‌های حرکتی:
در این بازی‎ها، کودکان مرتب در حرکت هستند و با بهره گرفتن از اندام‎های مختلف بدن، مثل دست و پا و انگشتان و هماهنگی لازم بین عضلات بدن به جنب و جوش درمی‎آیند، مکث می‎کنند، حرف می‎زنند، می‎چرخند، می‎خزند، مقاومت می‎کنند و حواس بچگانه‎شان به کار می‌افتد و به تجربه‎های تازه‎ای می‎رسند.
پرورش رشد شناختی و عقلانی:
کودکان در وانمود بازی‎ها و همسان سازی‎هایی که در این بازی‎ها می‎کنند، می‌کوشند در رویارویی با موقعیت‎های دشوار و پیچیده به تفکر بیشتر بپردازند و علل رخدادها را درک کنند. برای حل مشکلاتی که گریبان‎گیرشان می‌شود، راه‌ حل ‌های تازه می‌جویند و در واقع به خودباوری و استقلال عمل می‌رسند.
پرورش شخصیت مستقل:
با اجرای این بازی‌ها در زمینه‎های مختلف، می‎توان به کودکان آموخت که روی پای خود بایستند و با بهره‎گیری از درک و احساس خود، به مصاف رویدادها بروند و تا آن جا که امکان دارد، تلاش کنند.
۲-۱-۴-آموزه‌های نمایش خلاق:
در این قسمت از تبدیل بازی به بازیگری یک نمایش واقعی، سخن می‌گوییم. یعنی زمانی که احساس کردید گروه آمادگی نمایش را دارد. پس در این زمان آن را به شکل یک تجربه نمایشی و نه یک محصول و نتیجه نمایشی، به آن‌ها ارائه دهید. تجربه نمایشی عاملی است که افراد و گروه را از نظر الگوهای فکری از یکدیگر متمایز می‌کند. در واقع تجربۀ نمایشی عبارت است از شکل‌گیری مجدد الگوهای شخصیتی. این بدان معنا نیست که نباید در جهت تولید نمایش تلاش منسجم نمود؛ بلکه بدان معناست که باید تأکید را بر جریان خلاق گذاشت.
مراحلی که باید طی کرد عبارتند از:
۱٫حذف موضوعات بی‌ربط و غیرجذاب.

۱

رابطه بین محلات قدیمی با هویت بخشی شهری

۶۳۲/۰

۰۰۰/۰

۱۰۰

تفسیر جدول:
در جدول فوق رابطه میان محلات قدیمی و هویت بخشی شهری در میان ۱۰۰ کارشناس سنجیده شده است.
چنانچه ملاحظه می­ شود با توجه به مقدار آماره پیرسون ( ۵۷۸/۰) و سطح خطای حاصل شده کمتر از ۰۱/۰ می­توان چنین اذعان نمود که رابطه میان متغیرهای فوق در سطح اطمینان ۹۹/۰ معنی دار است و بین میان بین محلات قدیمی با هویت بخشی شهری رابطه معناداری مستقیم وجود دارد.
تحلیل رگرسیون
رگرسیون چندگانه یک روش آنالیز آماری است که در آن تغییرات یک یا چند متغیر وابسته نسبت به یک یا چند متغیر مستقل تبیین و پیش بینی می­ شود. به عبارت دیگر رگرسیون یک تکنیک قدرتمند آماری است که تأثیرات یک یا چند متغیر مستقل بر روی متغیر وابسته بررسی می شود. لذا به منظور بررسی تاثیرات متغیرهای مستقل و کشف مدل برازش شده از روش رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.
معادله رگرسیونی که برای به دست آوردن نتایج این پژوهش استفاده شده است به شکل زیر می باشد:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

Y=a+b₁x
یکی از شروط استفاده از آنالیز رگرسیون شرط عدم همبستگی میزان خطاها با یکدیگر است. به عبارت دیگر، چنانچه فرضیه استقلال خطاها رد شود و خطاها با یکدیگر همبستگی داشته باشند، نمی­ توان از رگرسیون استفاده کرد. برای تعیین این امر باید از تست دوربین واتسون بهره گیری نمود که در آن استقلال خطا (تفاوت میان مقادیر واقعی و مقادیر پیش بینی شده توسط معادله رگرسیون) از یکدیگر مشخص می­ شود؛ بنابراین خواهیم داشت:
جدول۴-۱۲: تست دوربین واتسون

آماره دوربین واتسون

مدل

۸۷۷/۱

آماره تست دوربین- واتسون باید در بازه ۵/۱ تا ۵/۲ قرار می گیرد در اینجا این مقدار ۸۷۷/۱ حاصل شده است، بنابراین فرض استقلال خطاها رد نشده و می توان از آزمون رگرسیون بهره گرفت. همچنین در جدول زیر آماره های باقی مانده رگرسیون (یعنی: تفاوت بین مقدار مشاهده شده متغیر وابسته و مقدار پیش ­بینی شده توسط مدل) برآورد شده است:
جدول۴-۱۳: آماره های باقی مانده رگرسیون

کمترین

بیشترین

میانگین

انحراف معیار

تعداد

مقدار پیش بینی شده استاندارد

۸۶۲/۰-

۸۴۵/۵

۰۰۰/۰

۱

۱۰۰

مقدار باقی مانده استاندارد

شکل ۴-۳۲٫ اثر اصلی گونه بر وزن خشک گیاهچه ۶۳
شکل ۴-۳۳٫ اثر اصلی تیمار بر وزن خشک گیاهچه ۶۳
شکل ۴-۳۴٫ اثراصلی گونه بر نسبت ساقه­چه به ریشه­چه ۶۵
شکل ۴-۳۵٫اثر اصلی تیمارها بر نسبت طول ساقه­چه به ریشه­چه ۶۵
شکل ۴-۳۶٫ اثر اصلی گونه بر نسبت وزن خشک ساقه­چه به ریشه­چه ۶۷
شکل ۴-۳۷٫ اثر اصلی تیمار بر نسبت وزن خشک ساقه­چه به ریشه­چه ۶۷
شکل ۴-۳۸٫ اثر اصلی گونه بر شاخص بنیه بذر ۶۹
شکل ۴-۳۹٫ اثر اصلی تیمار بر شاخص بنیه بذر ۶۹
فصل اول
مقدمه و کلیات
۱-۱٫ مقدمه و هدف
جنگل‌ها به عنوان پیچیده‌ترین اکوسیستم­های کره زمین هم از نظر تجاری و تامین مواد اولیه صنعتی و هم از نظر زیست محیطی وحفظ تعادل اکوسیستم عمومی زمین‌داری اهمیت بسیار زیادی هستند. ارزش این زیست بوم‌ها در مناطق خشک و بیابانی به وضوح قابل فهم وغیر‌قابل انکار است.
جنس بلوط^[۱] شامل۴۰۰ گونه و از خانواده راش^[۲]، و از مهمترین گروه گونه­ های درختی مناطق جنگلی معتدله است (جانسون و همکاران، ۲۰۰۲)، که در شمال آمریکا، مرکز و جنوب اروپا، و آسیا میانه و قفقاز پراکنش دارد (جانسون و همکاران، ۲۰۰۲). تخریب این رویش‌گاه از دیرباز شروع شده و تاکنون نیز ادامه دارد و در مناطقی که تخریب شدیدتر است تجدید حیات طبیعی با مشکل مواجهه شده است. از این‌رو کارشناسان و مدیران امر جنگل‌داری جهت حفظ و احیا این جنگل‌ها از روش‌های مختلف تجدید حیات مصنوعی استفاده می­ کنند. مشکلات تجدید حیات طبیعی جنس بلوط، از جمله بذر‌خواری و چرای نهال، سرمازدگی و رقابت گیاهان علفی باعث شده ­اند که مدیران جنگل، برای احیا این جنگل­ها از روش­های مختلف تجدید حیات مصنوعی (جنگل­کاری) استفاده کنند (جلالی و همکاران، ۲۰۰۷). عوامل محیطی فراوانی در زادآوری و استقرار آن موثرند، و شناخت این عوامل بر تجدید حیات مصنوعی بلوط شانس موفقیت جنگل‌کاری را افزایش داده و باعث کاهش هزینه‌ها می­ شود. عدم شناخت و نبود اطلاعات کافی در زمینه استقرار جنگل‌کاری، باعث شده است زمان و هزینه احیاء رویشگاه‌ها افزایش یابد (علی عرب، ۱۳۸۹).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

پوشش غالب ناحیه رویشی غرب ایران که از سردشت در استان آذربایجان غربی شروع می­ شود و تا فیروزآباد استان فارس امتداد دارد را درختان بلوط تشکیل می­دهد. سازند جنگلی بلوط مهم‌ترین و گسترده‌ترین سازند جنگلی زاگرس است و از این‌رو این جنگل‌ها به جنگل‌های بلوط شهرت یافته‌، و بیش از ۴۰ درصد از وسعت کل جنگل‌های کشور را شامل می‌شوند و از این نظر وسیع‌ترین محدوده جنگلی به شمار می‌آیند (جزیره­ای و ابراهیمی رستاقی، ۱۳۸۲). این جنگل­ها اهمیت فراوانی در حفظ آب و خاک و همچنین حفاظت حیات وحش دارند به طوریکه که ۳ رود مهم و پرآب کشور از دل این جنگل­ها نشأت می­گیرند (زاینده رود، دز و کارون). گونه­ های بلوط ایرانی^[۳]، مازودار^[۴] و وی­ول^[۵] سازند غالب درختان منطقه رویشی زاگرس را تشکیل می­ دهند (جزیره‌ای و ابراهیمی رستاقی، ۱۳۸۲). پراکنش این گونه­ ها با توجه اختلاف اقلیم و سرشت آنها متفاوت است. گونه­ های مازودار و ویول فقط در زاگرس شمالی که رطوبت بیشتر و متوسط دمای سالانه کمتر است پراکنش دارند ولی گونه برودار در سرتاسر ناحیه رویشی غرب پراکنش دارد.
شواهد و مدارک تاریخی نشان می­دهد که این جنگل­ها از گذشته­ های دور تاکنون از لحاظ کمی و کیفی دچار تخریب شده ­اند و این تخریب همچنان ادامه دارد (فتاحی، ۱۳۷۳). تعداد و حجم سرپای گونه­ های مختلف بلوط در رویشگاه­های طبیعی چه در زاگرس و چه در ارسباران و شمال به شدت کاهش یافته است. چرای مفرط، زغال‌گیری و قطع بی­رویه از علل مهم تخریب این جنگل‌ها محسوب می‌شود (فتاحی، ۱۳۷۳). بذرخواری، چرای دام و نامتعادل بودن ترکیب درختان و فقدان پایه‌های مادری تجدید حیات طبیعی را با اشکال جدی روبرو کرده است و باعث شده است که سرعت تخریب همواره بیشتر از زادآوری باشد (جزیره‌ای و رستاقی، ۱۳۸۲ و فتاحی، ۱۳۷۳). لذا باتوجه به اهمیت این جنگل‌ها لزوم حفاظت و احیاء این جنگل‌ها امری اجتناب‌ ناپذیر است. احیا و مدیریت صحیح جنگل‌های ناحیه رویشی زاگرس با توجه با ارزش زیست محیطی و تولید محصولات فرعی و دارویی، مستلزم در اختیار داشتن اطلاعات لازم وکافی پیرامون چگونگی زادآوری و استقرار گونه‌های موجود، و ارتباط این دو با عوامل محیطی و ژنتیکی مختلف است. شناخت عوامل موثر در زادآوری و استقرار گونه­ های جنگلی ناحیه رویشی زاگرس اهمیت فراوانی در امر احیاء و بازسازی جنگل‌های این ناحیه دارد.
کیفیت بذر از اولیه‌ترین و مهم‌ترین عوامل موثر در زادآوری و استقرار درختان جنگلی می­باشد. کیفیت بذر یکی از عوامل مهم در تجدید حیات مصنوعی است که با شناخت آن می‌توان مقدار، همگنی و سرعت جوانه­زنی بذرها را تحت کنترل قرار داد (استرو؛ ۱۹۹۸). از این‌رو شناخت عوامل موثر بر کیفیت بذر^[۶]گونه­ های مختلف بلوط اهم از جوانه­زنی^[۷]، قابلیت حیاتی^[۸]، و بنیه بذر^[۹] می ­تواند ما را در احیاء هر چه بهتر رویشگاه­های آن یاری دهد.
رطوبت داخلی بذر، مبدأ بذر و صفات مورفولویک بذر از جمله موثرترین عوامل در کیفیت بذر هستند (گومز، ۲۰۰۴ و ذوالفقاری و همکاران، ۱۳۹۱ و علی­عرب و همکاران، ۱۳۸۸ و الوانی‌نژاد و همکاران، ۱۳۸۸). بذرهای درشت جنگلی که حاوی چربی و رطوبت زیادی هستند معمولاً در گروه ریکالسیترانت­ها^[۱۰] قرار می­گیرند و در مقابل بذرهای ریز که تحمل خشک شدن و سرمای زیادی دارند معمولاً در گروه ارتدکس­ها^[۱۱] قرار می گیرند و قادرند کاهش رطوبتی تا ۱ درصد را نیز تحمل کنند بدون آنکه قدرت جوانه­زنی شان کاهش یابد (سووا و کونور، ۲۰۰۳). عوامل محیطی مختلف و عوامل ژنتیکی بر بنیه بذر موثرند، یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی محتوای رطوبتی بذر است، و اغلب گونه‌های جنس بلوط دارای رفتار ریکالسیترانت هستند (علی عرب و همکاران،۱۳۸۹). جنس­های Quercus, Castanea, Acer از جمله جنس­های جنگل­های معتدله هستند که دارای رفتار ریکالسیترانت هستند (گودمن و همکاران، ۲۰۰۵).
بذر بلوط گونه­ های ناحیه رویشی زاگرس در گروه ریکالسیترانت‌ها قرار دارد و نسبت به کاهش محتوای رطوبتی حساس می­باشند با توجه به رسیدگی بذر این گونه­ ها در اواسط آبان ماه، و جوانه‌زنی پس از اولین بارندگی (معمولا در آذر ماه) (الوانی‌نژاد و همکاران، ۱۳۸۷)، به سبب کاهش رطوبت درونی بذرها در این مدت، احتمال می­رود جوانه­زنی آن‌ها با افت شدیدی مواجه شود ولی تاکنون حد آستانه، حد کشنده و حد بحرانی این سه گونه به­ صورت علمی مشخص نشده است. بنابراین با توجه به هزینه‌های سنگینی که هر ساله برای احیاء توده­های بلوط در جنگل­های زاگرس مصرف می­ شود ضرورت تحقیق در این رابطه اجتناب ناپذیر است. این تحقیق به منظور تعیین اثر کاهش رطوبت محتوای بذر بر کیفیت بذرهای سه گونه از جنس بلوط مستقر در ناحیه رویشی زاگرس انجام می‌گیرد.
۱-۱-۲٫ سوالات و فرضیه ­های تحقیق
با توجه به اهمیت و ارزش گونه‌های عمده بلوط در زاگرس و همچنین روند تخریب این جنگل‌ها، جنگل­کاری به­روش بذرکاری یا نهال‌کاری امری ضروری برای احیاء این رویشگاه­ها می‌باشد، لذا جهت افزایش شانس موفقیت تجدید حیات مصنوعی و کاهش هزینه­ها­، جمع­آوری و نگهداری مناسب و علمی بذر این گونه­ ها می ­تواند نقش بسزائی ایفا نماید. به­همین منظور تحقیق حاضر در پی پاسخگویی سوالات اساسی زیر می­باشد:
الف)­ آیا کاهش رطوبت داخلی بذر برکیفیت بذر سه گونه بلوط ایرانی، مازودار، ویول اثر گذار است؟
ب) رفتار ذخیره­ای بذر بلوط ایرانی، مازودار، ویول چگونه است؟
پ) حدود آستانه، بحرانی وکشنده رطوبت داخلی بذر بلوط ایرانی، مازودار، ویول کدامند؟
نظر به مطالعه پژوهش‌کنندگان و مشاهدات محقق، تحقیق حاضر در پی بررسی فرضیه‌های کلی زیر می­باشد:
۱-­ بذر بلوط ایرانی، مازودار و ویول به رطوبت داخلی خود حساس می‌باشند وکاهش رطوبت از کیفیت بذر آنها می‌کاهد.
۲-­ کاهش رطوبت داخلی بذر در بلوط ایرانی، مازودار و ویول بر طول و وزن خشک ریشه­چه، ساقه‌چه و گیاه­چه موثر است.
۳- حدود آستانه، بحرانی وکشنده رطوبت داخلی بذر بلوط ایرانی، مازودار و ویول متفاوت است.
۱-۲٫ کلیات
۱-۲-۱٫ تخریب جنگل و جنگل‌کاری
نیازهای نامحدود جمعیت رو به افزایش جامعه بشری و استفاده نادرست از منابع طبیعی باعث کاهش سطح و کیفیت این منابع خدادای در طی سالیان گذشته شده است به گونه ­ای که مشکلات فراوان زیست محیطی گریبان­گیر بشر شده است. سطح جنگل­های ایران از ۱۲٫۴ میلیون هکتار به ۱۱٫۰۷۵ میلیون هکتار رسیده که اهمیت حفاظت از این منابع خدادادی را به وضوح آشکار می­سازد. بسیاری از مناطق جنگلی به علل مختلفی مانند چرای مفرط دام و فرسایش خاک و آفات و امراض و یا نامتعادل بودن ترکیب درختان و فقدان پایه­ های مادری قدرت تجدید حیات طبیعی ندارند (فائو، ۲۰۰۱ و فائو، ۲۰۰۹). مردم ایران از گذشته­ های دور با توجه به توصیه­های دینی اهمیت درخت و جنگل را می­دانستند. از این‌رو جنگل­کاری و کاشت درخت امری مقبول و پذیرفته شده بوده است. در قرن­های اخیر هجوم اقوام بیگانه و به تبع­آن تغییر فرهنگ و سلوک زندگی و نیاز روز افزون به غذا، موجب استفاده بیش از اندازه و ناصحیح از منابع جنگلی کشور شده و باعث کاهش شدید سطح جنگل­ها گردیده است. عمده جنگل­کاری انجام شده به بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی در سال ۵۷ برمی­گردد که متاسفانه اغلب این جنگل­کاری­ها بخصوص در ناحیه رویشی زاگرس ناموفق بوده است. از مهمترین دلایل عدم موفقیت، را می­توان عدم وجود اطلاعات کافی در زمینه تجدید حیات و استقرار گونه­ های موجود دانست. لازم است قبل از هر عملیات جنگل­کاری ابتدا تحقیقات و برنامه‌ریزی دقیق انجام گرفته و سپس با شناخت عوامل موثر در تجدید حیات مصنوعی و استقرار جنگل­کاری، شانس موفقیت آن را بالا برد.
۱-۲-۲٫ اثر رطوبت داخلی بذر بر جنگل‌کاری
بررسی حساسیت به خشکی بذر و اثرات رطوبت داخلی بذر بر کیفیت آن می ­تواند نقش مهمی در حفاظت از گونه­ های درختی موجود داشته باشد (علی عرب، ۱۳۸۹). به طور کلی واکنش بذر گیاهان مختلف به از دست دادن رطوبت داخلی یکسان نیست و گیاهان از این نظر به سه دسته مجزا شامل بذرهای ارتودکس (مقاوم)، حدواسط و ریکالسیترانت (حساس) طبقه‌بندی می­گردند (هوانگ و همکاران، ۱۹۹۶). بذرهای ارتودکس نسبت به کاهش رطوبت داخلی خود بسیار مقاوم بوده و می‌توانند مدت زمان طولانی رطوبت کمتر از ۵ درصد را تحمل نمایند، اما بذرهای حد واسط و ریکالسیترانت زمانی‌که با کاهش محتوای رطوبتی مواجه می­شوند قدرت حیاتی آنها کاهش می­یابد (پریچارد و مانگر، ۱۹۹۸ و پمنتر و برجیک، ۱۹۹۹). بنابراین نگهداری طولانی مدت از بذرهای ارتودکس براحتی امکان­ پذیر است. اما در گونه­ های ریکالسیترانت به علت حساس بودن بذرها نسبت به کاهش رطوبت، عملیات جمع­آوری، نگهداری و کاشت بذرها با محدودیت­های فراوانی مواجه است. بذرهای ریکالسیترانت از نظر حساسیت به خشکی تفاوت­های زیادی باهم دارند (پمنتر و برجیک، ۱۹۹۹)، و با وجود تحقیقات فراوان هنوز مشکلات فراوانی در زمینه طبقه‌بندی آنها وجود دارد (لپیرنس، ۲۰۰۳). جمعیت و مبدا جمع­آوری بذر، ویژگی­های بذر، شرایط خشک کردن و آب‌نوشی مجدد بذرها را می‌توان از عمده‌ترین عوامل ایجاد چنین تفاوت‌های دانست (لپیرنس، ۲۰۰۳). از آنجا که تعیین میزان حساسیت به خشکی بذرهای ریکالسیترانت مهم‌ترین عامل در انتخاب روش نگهداری آنها است (دواوز و همکاران، ۲۰۰۶) و از طرفی مبدا و ویژگی­های بذر از عوامل ایجاد تفاوت در میزان حساسیت به خشکی در بذرهای ریکالسیترانت می­باشند، در بررسی حساسیت به خشکی بذر گونه­ های ریکالسیترانت و حدواسط باید این اثرات مورد توجه قرار گرفته و از سوی دیگر از روش استانداردی مثل دستورالعمل هوانگ و الیس، ۱۹۹۶ در این زمینه استفاده شود.
۱-۲-۳٫ ویژگی‌های برودار (Quercus brantii)
خانواده راش دارای هشت جنس و بیش از هزار گونه است. که جنس بلوط با بیش از ۴۰۰ گونه بزرگ‌ترین جنس این خانواده می­باشد (جانسون و همکاران، ۲۰۰۲). برودار با نام علمی (Quercus brantii LindI.) یکی از گونه­ های مهم و مقاوم جنس بلوط در ایران است، و در سراسر ناحیه رویشی زاگرس پراکنش داشته و ارتفاع این‌گونه تا ۲۰ متر نیز می‌رسد ولی در وضعیت موجود ارتفاع متوسط این درختان در جنگل‌های حوزه رویشی زاگرس حدود ۸ متر است (جزیره­ای و رستاقی، ۱۳۸۲). برگ­های آن عموما یکنواخت و تخم مرغی شکل با حاشیه دندانه­دار می­باشد کرک‌های ستاره­ای شکل و انبوه روی برگ و کرک­های نرم و خزی زرد رنگ پشت آن را فراگرفته است و دارای چندین واریته در ایران می­باشد (ثابتی، ۱۳۷۳). بر اساس بررسی­های صورت گرفته که در ارتفاع ۱۶۰۰ تا ۱۸۰۰ متری در جنگل­های منطقه بانه و مریوان (استان کردستان) انجام شده است، ظهور برگ و گلدهی در هفته سوم فروردین تا هفته اول اردیبهشت، کامل شدن برگ حدود ۱۵ تا ۲۰ روز پس از ظهور آنها، ظهور میوه از پیاله هفته چهارم مرداد ماه، رسیدن میوه هفته دوم و سوم آبان ماه، ریزش میوه تا یک هفته پس از رسیدن، شروع خزان برگ اوایل هفته چهارم آبان، پایان ریزش برگ اواخر هفته اول آذر می­باشد (مردانی و یوسفی، ۱۳۸۴). با توجه به گستردگی پراکنش این‌گونه در عرض­های جغرافیایی این تاریخ­ها با تغییرات ارتفاعی و آب و هوایی تغییر می­نماید.
گونه بلوط ایرانی عموماً بر روی خاک­های با منشاء تشکیلات آهکی و pH قلیایی فاقد آب‌شویی، آهک و رس استقرار یافته است. بافت خاک عموماً کمی سنگین و نیز کوبیدگی خاک سطحی در اثر چرای مفرط دام موجب گردیده تا نفوذ‌پذیری آب در خاک متوسط تا ضعیف باشد (درویش­زاده، ۱۳۸۰ و یوسفی و همکاران، ۱۳۸۱ و جزیره­ای و ابراهیمی­رستاقی، ۱۳۸۲).
این‌گونه نسبت به سایر گونه­ های هم‌جنس خود در زاگرس مقاومت بیشتری به خاک دارد. در واقع در زاگرس شمالی زمانی‌که خاک رویشگاه دو گونه ویول و دارماز و فرسوده و از عمق حاصل­خیزی آن کاسته می­ شود در روند پی­آئی گونه برودار جایگزین می­گردد.
نیاز رطوبتی گونه برودار نسبت به سایر گونه­ های جنس بلوط در حوزه رویشی زاگرس کمتر است و در حقیقت از دامنه بردباری وسیع­تری در قبال رطوبت برخوردار است.
بیشترین سطح توده­های پیوسته این‌گونه در حوزه رویشی زاگرس در حدود ارتفاعی ۱۰۰۰ تا ۲۳۰۰ متر از سطح دریا واقع گردیده است و رویشگاه بهینه این‌گونه از منظر ارتفاع از سطح دریا بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ متر می­باشد که در این حدود ارتفاعی عموما به صورت خالص ظاهر می­گردد (جزیره‌ای و ابراهیمی رستاقی، ۱۳۸۲).
تجدید حیات دانه­زاد این‌گونه در شرایط مناسب به­راحتی امکان­ پذیر است ولی به­ دلیل تخریب شدید رویشگاه‌های این‌گونه، غالبا تجدید حیات به­ صورت شاخه­زاد انجام می­گیرد.
۱-۲-۴٫ ویژگی‌های دارمازو (Quercus infectoria)
درختی است به ارتفاع ۶ متر و بالاتر با نام علمی (Quercus infectoria oliv) که دارای پوست خاکستری و ترک خورده می­باشد. شاخه­ های جوان آن معمولا زاویه­دار و در زیر گونه­هایش با کرک سفید یا زرد رنگی پوشیده شده که به­تدریج صاف می­گردد. فلس­ها تخم­مرغی صاف یا کرک­دار است. برگ­هایش چرمی و در زمستان خزان می­ کنند شکل آنها کشیده یا تخم­مرغی کشیده و یا واژ تخم­مرغی کشیده است. قاعده برگ آن گرد یا قلبی نامتقارن و با انتهایی گرد با حاشیه­ای موج­دار، دندانه کمانی یا سینوسی و دارای ۸-۴ جفت دندانه می­باشد (ثابتی، ۱۳۷۳).
رویشگاه این‌گونه در ایران زاگرس شمالی است و وسیع‌ترین رویشگاه این‌گونه در آذربایجان‌غربی و کردستان از جنگل‌های حوزه شهرستان پیرانشهر تا حوزه شهرستان مریوان به­ صورت تقریبا پیوسته و رویشگاه‌های منفصل آن در مدارات جنوبی­تر، در حوزه شهرستان جوانرود و منطقه فریادرس استان کرمانشاه و نیز منطقه زشت و قلائی شهرستان نورآباد در شمال استان لرستان واقع شده است. این‌گونه علاوه بر ایران در جنگل‌های کشورهای عراق، سوریه، لبنان و ترکیه، قبرس و یونان رویش دارد.
نیازهای رویشگاهی این‌گونه حدواسط نیازهای گونه برودار و ویول می‌باشد. به­عبارت دیگر نیازهای اکولوژیک آن پایین‌تر از گونه ویول و بیشتر از گونه برودار است و با هر دو گونه تشکیل تیپ جنگلی می‌دهد. گسترش ارتفاعی این‌گونه در زاگرس شمالی از حدود ۱۳۰۰ شروع و تا ارتفاع ۲۰۵۰ متر از سطح دریا ادامه دارد، اما مناسب‌ترین رویشگاه این گونه در ارتفاعات حدود ۱۴۰۰ تا ۱۶۰۰ متر از سطح دریا واقع شده است.
این‌گونه به هر دو صورت جنسی و غیر جنسی تجدید نسل می­ کند. قدرت جست دهی این‌گونه بیشتر از ویول و کمتر از برودار است (جزیره­ای و ابراهیمی رستاقی، ۱۳۸۲).
۱-۲-۵­. ویژگی‌های ویول (Quercus libani)