نرخ سود
زمینه انتشار
دوره پرداخت سود
انتشار اوراق مشارکت
حجم انتشار
مدل مفهومی انتشار اوراق مشارکت
منبع:( آرمان، ۱۳۸۴)
تامین مالی طرح های عمرانی
نرخ سود
زمینه انتشار
دوره پرداخت سود
انتشار اوراق مشارکت
حجم انتشار
۱-۶-فرضیه های تحقیق
۱-۶-۱- فرضیه اصلی
انتشار اوراق مشارکت بر تامین مالی طرح های عمرانی وزارت راه و شهرسازی تاثیر دارد.
۱-۶-۲- فرضیه فرعی
۱-حجم نرخ سود اوراق مشارکت بر تامین مالی طرح های عمرانی وزارت راه و شهرسازی تاثیر دارد.
۲-حجم انتشار اوراق مشارکت بر تامین مالی طرح های عمرانی وزارت راه و شهرسازی تاثیر دارد.
۳-زمینه ی انتشار اوراق مشارکت بر تامین مالی طرح های عمرانی وزارت راه و شهرسازی تاثیر دارد.
۴-دوره ی پرداخت سود اوراق مشارکت بر تامین مالی طرح های عمرانی وزارت راه و شهرسازی تاثیر دارد.
۱-۷تعریف وا ژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی )
اوراق مشارکت، اوراق بهادار با نام یا بی نامی است که به موجب این قانون قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر می شود و به سرمایه گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح های موضوع ماده (۱) را دارند واگذار می‌گردد. دارندگان این اوراق به نسبت قسمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود. خرید و فروش این اوراق مستقیماً و یا از طریق بورس اوراق بهادار مجاز می‌باشد.(آرمان،۱۳۸۴)
۱- نرخ سود
الف- علی الحساب
اوراق مشارکت هم به لحاظ شکل و هم به لحاظ محتوا می‌تواند در اشکال مختلفی ارائه شود چنان که، بعضی از اوراق توسط دولت، مؤسسات دولتی و یا نهادهای عمومی منتشر می‌شوند و بعضی دیگر توسط شرکت ها و مؤسسات خصوصی و تعاونی، بعضی از آن ها ضمانت یکی از بانک های کشور و بعضی دیگر ممکن است ضمانت ناشر را نیز به همراه داشته باشند، سررسید بعضی اوراق کوتاه مدت و سررسید بعضی دیگر بلندمدت باشد، بعضی قابلیت بازخرید داشته باشند و بعضی دیگر از چنین قابلیتی برخوردار نباشند، بعضی در بورس اوراق بهادار قابل معامله باشند و بعضی دیگر خیر، بعضی از اوراق با نام باشند و بعضی دیگر بی نام، بعضی در سررسید از امتیازات ویژه برخوردار باشند و بعضی دیگر تنها مابه التفاوت سود نهایی و سودهای علی الحساب را دارا باشند و بعضی دیگر قابل تبدیل یا تعویض با سهام باشند و بعضی این قابلیت را نداشته باشند، بعضی اوراق سود علی الحساب خود را مرتبط با نرخ تورم اعلام نمایند و بعضی دیگر در مقاطع شش ماهه و بعضی سالانه پرداخت نمایند. بعضی دیگر سود علی الحساب پرداخت ننمایند و سود نهایی را در پایان دوره مشارکت محاسبه و پرداخت نمایند، بعضی اوراق قابل تمدید باشند و بعضی دیگر غیر قابل بازخرید به درخواست ناشر اوراق باشند.
همان طوری که مشاهده می‌گردد هر یک از انواع فوق الاشاره اوراق مشارکت دارای ریسک مخصوصی به خود می‌باشد و از این رو است که سود علی الحساب اوراق مشارکت می‌تواند نرخ های متفاوتی، متناسب با این درجات ریسک به خود گرفته و طیف گسترده ای از سرمایه گذارانی که دارای ریسک پذیری متفاوت و سلایق گوناگونی هستند را پوشش دهد.
بدیهی است علاوه بر تفاوت هایی که اوراق مشارکت با یکدیگر دارند و موجب اعلام نرخ های سود علی الحساب متفاوت می‌گردند، شرایط عمومی اقتصادی کشور در بازار سرمایه انعکاس دارد نیز در نرخ سود علی الحساب می‌تواند مؤثر باشد. این عوامل عبارت هستند از:
-
- شرایط بازار سرمایه به طور کلی میزان مالیات به سود اوراق
-
- میزان رشد قیمت اوراق در بازار
-
- کارمزد بورس
-
- اوضاع اجتماعی- اقتصادی و سیاسی جامعه
-
- نرخ بهره در بازار آزاد
-
- نرخ پیش فروش کالا
- بازده سهام در بورس(قدوسی،۱۳۸۶).
ب- سود قطعی
یکی از موارد مهم در اوراق مشارکت که موضوع تفاوت این اوراق و اوراق قرضه بوده، سود قطعی طرح است که متاسفانه تا به حال بدان توجه نشده و می توان گفت به نوعی اوراق مشارکت را با موازین شرعی مغایر کرده‌است.
تعیین نرخ سود واقعی، یک امر ضروری است حال آنکه نرخ سود اوراق مشارکت در اکثر طرح های دولتی هماهنگ با بازدهی این طرح ها تعیین نمی شود. شرکت های دولتی در عمل یک تخمین از بازدهی خود ارائه می‌دهند و بر اساس آن نرخ سود را تعیین می‌کنند که اطلاعات شفاف و روشنی در زمینه چگونگی تخمین این بازدهی در دسترس نیست. از این رو، نرخ سود غیرواقعی از یک طرف بار مالی دولت در زمان سررسید اوراق را افزایش می‌دهد و از طرف دیگر، رقیبی ناعادلانه برای سایر بخش های بازار سرمایه مانند بورس است که یکی از مهمترین رقبای اوراق مشارکت است. زیرا شواهد نشان می‌دهد که خریداران متعارف اوراق مشارکت به طور عمده بخشی از شهروندان هستند که سرمایه گذاری متعارف آن ها نوعاً سپرده گذاری در نظام بانکی یا خریداران سهام است، بنابرین تعیین روش های مناسب نرخ سود با توجه به بازدهی، انتفاعی بودن طرح های منتخب و توجه به اثرهای جانبی بر انواع سرمایه گذاری های جایگزین با توجه به اهداف آن ها از مهمترین مسائل این بخش است(قدوسی،۱۳۸۶).
۲- حجم انتشار اوراق مشارکت
علی رغم آشنایی مردم به اوراق مشارکت در بازار سرمایه کشور، حجم انتشار اوراق مشارکت در مقایسه با حجم نقدینگی، بودجه عمرانی، تولید ناخالص داخلی در سطح بسیار نازلی قرار دارد و انتشار آن ها اکثراً منحصر به اوراق مشارکت طرح های انتفاعی عمرانی دولت گردیده است که همگی نشان از عدم توسعه بازار سرمایه ایران در این زمینه دارد.
در فرایند توسعه، رابطه توسعه مالی و توسعه اقتصادی یک رابطه متقابل می‌باشد اما نتایج کار بررسی های انجام شده حاکی از تقدم توسعه مالی بر رشد و توسعه اقتصادی می‌باشد. بدین لحاظ باید با توسعه بازار مالی و استفاده از ابزارهای نوین و در شرایط حاضر با استفاده هر چه بیشتر از اوراق مشارکت زمینه رشد بیشتر اقتصادی را فراهم آورد.
گرچه کوشش های زیادی در زمینه توسعه بازار مالی صورت گرفته است ولی از آنجا که یک عزم ملی پشتوانه این کوشش ها نمی باشد، نتایج به بار آمده نیز بسیار اندک است. با این حال با توجه به استقبال عامه مردم از اوراق مشارکتی که تاکنون از جانب دولت، بخش خصوصی و شرکت های دولتی و مؤسسات عمومی انتشار یافته، ناشران جدید بخش خصوصی و عمومی نباید نگران عدم استقبال مردم از اوراق مشارکت باشند. به اطمینان می توان گفت که بازار مالی ایران آمادگی پذیرش اوراق مشارکت در سطحی به مراتب وسیع تر از آنچه تاکنون منتشر گردیده است را دارد.
اما از سوی دیگر، سقف انفرادی اوراق یا حجم اوراقی که هر ناشر منتشر می کند با محدودیت هایی مواجه است که رعایت این محدودیت ها به سلامت بازار و کارایی آن کمک خواهد کرد. این محدودیت ها عبارت هستند از:
