سبک فرزندپروری سلطه جویانه: این والدین متوقع هستند اما همنوایی آنان به قدری زیاد است که وقتی فرزندان تمایلی به اطاعت ندارند نسبت به آن ها بی علاقگی نشان میدهند و حتی گاهی آنان را طرد میکنند و هر گاه فرزند حرف آنان را بی چون و چرا نپذیرد به زور و تنبیه متوسل خواهند شد.
سبک فرزندپروری سهل گیرانه: این والدین از اعمال هر گونه سخت گیری و کنترل اجتناب میکنند و به فرزندانشان اجازه میدهند در سنی که آن ها توانایی لازم را ندارند تصمیمات مهم و سرنوشت سازی بگیرند (بامریند، ۱۹۹۱).
حمایت های اجتماعی: برم و همکاران (۱۹۹۶) بر مبنای نظر کوب[۱۴] (۱۹۷۶) حمایت اجتماعی را به عنوان تعلق ادراک شده به یک شبکه ارتباط اجتماعی تعریف کرده اند. حمایت اجتماعی بهعنوان عاملی در کاهش درماندگی روانشناختی به هنگام تجربه رویداد فشارزا شناخته شده است .
۱-۵-۲- تعاریف عملیاتی
راهبردهای مقابله ای: منظور نمره است که فرد در پرسشنامه نسخه ی کوتاه فهرست مقابله با موقعیت های استرس زا اندلر و پارکر (۱۹۹۰) کسب میکند.
کیفیت زندگی: منظور نمره است که فرد در پرسشنامه فرم کوتاه پرسش نامه ۱۰۰WHOQOL-سازمان بهداشت جهانی،۱۹۹۶ کسب میکند.
نشانگان روانشناختی: منظور نمره ای است که فرد در پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ ( ۱۹۷۲) کسب میکند.
سبک های فرزندپروری: منظور نمره است که فرد در مقیاس فرزند پروری بامریند (۱۹۹۱) کسب میکند.
حمایت های اجتماعی: منظور نمره است که فرد در مقیاس چند بعدی حمایت اجتماعی ادراک شده زیمنت و همکاران(۱۹۸۸) کسب میکند.
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه تجربی
۲-۱- مبانی نظری پژوهش
۲-۲- کیفیت زندگی
هاز[۱۵](۱۹۹۹، به نقل از همتیان، ۱۳۸۵) کیفیت زندگی را چنین تعریف کردهاست: کیفیت زندگی بررسی چند بعدی از شرایط کنونی فرد با توجه به بستر فرهنگی است که شخص در آن زندگی میکند و ارزش هایی که به آن ها اعتقاد دارد، میباشد. کیفیت زندگی درک ذهنی از بهزیستی است و مرکب از ابعاد فیزیکی، روان شناختی، اجتماعی و مذهبی میباشد. کیفیت زندگی شامل هر دو بعد عینی و ذهنی و در مجموع دارای هفت بعد: بهزیستی، سلامتی، بهره وری، صمیمیت، امنیت، بهزیستی عاطفی و اجتماعی میباشد (کامینز، ۱۹۹۷ به نقل ازکوت و والاندر[۱۶]، ۲۰۰۱)، سازمان بهداشت جهانی (۱۹۹۸ ، به نقل از اسمیت، ۲۰۰۰)، کیفیت زندگی را به عنوان درک افراد از موقعیتشان در زندگی و همچنین در ارتباط با بافت فرهنگی و نظام های ارزشی محیطی زندگیشان و مرتبط با اهداف، معیارها و علائق شان تعریف کردهاست، این کیفیت تحت تعامل عواملی چون سلامتی فرد، حالت ذهنی، مذهبی بودن، روابط و عناصر محیطی میباشد. بل[۱۷] (۲۰۰۵) کیفیت زندگی را چنین تعریف کردهاست: کیفیت زندگی و به طور اخص کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی به زمینههای سلامتی فیزیکی، روان شناختی و اجتماعی ارتباط دارد که تحت تاثیر تجربه ها، اعتقادات، انتظارات و ادراکات فرد است .
کیفیت زندگی توانایی افراد در ارائه عملکرد مناسب و احساس آن ها در مورد ابعاد اجتماعی، سلامت روانی و جسمی زندگی می باشد و مجموعه ای از واکنش های عاطفی و شناختی افراد در برابر این ابعاد است( هایز و ریو[۱۸]، ۲۰۰۸)
اسکالاک ( ۲۰۰۰، به نقل از بل، ۲۰۰۵) کیفیت زندگی را به عنوان مفهومی که شرایط مطلوب فرد را در ارتباط با هشت بعد اصلی زندگی یعنی بهزیستی عاطفی، روابط بین فردی، بهزیستی مادی، رشد فردی، بهزیستی فیزیکی، خود تعیینی، شمول اجتماعی، و حقوق را منعکس میکند تعریف کردهاست. در بازسازی کیفیت زندگی سه هدف عمده دنبال می شود
۱- شرایط مادی زندگی که مربوط به خود فرد و پاکیزگی محیط پیرامون است مانند هوای خوب برای نفس کشیدن، مصونیت غذایی، مکان زندگی، امنیت، آسایش، دسترسی و پیشرفت در آموزش، و خدمات اجتماعی.
۲-رضایتمندی از زندگی[۱۹] یعنی تا چه میزان افراد از خود و زندگی رضایت دارند.
۳-توانمند کردن افراد[۲۰]: یعنی افراد قادر شوند نوع زندگی خود را با توجه به فرصت های به دست آمده انتخاب کنند، یعنی فرد اختیارات و انتخابات خود را تحقق بخشد، یعنی وسایل آسایش و امنیت در اختیار داشته باشد، از نظر مالی تامین و به خدمات و سرویس های جامعه دسترسی داشته باشد، همچنین فرد آزاد از تبعیض ها باشد، مورد تأیید قرار گیرد، دارای اعتماد به نفس و نگرش های قابل قبول باشد (براون، ۱۹۹۹).
۲-۳- مدلهای کیفیت زندگی
۲-۳-۱- مدل فلس و پری
از نظر فلس و پری (۱۹۹۵) کیفیت زندگی در بر گیرنده پنج عوامل است. این مدل پنج حیطه اصلی را در بر میگیرد از جمله:
۱- بهزیستی جسمی[۲۱]: که شامل سلامت[۲۲]،تناسب[۲۳]، تحرک[۲۴] و امنیت شخصی[۲۵] است.
۲- بهزیستی مادی[۲۶]: که شامل در آمد، کیفیت محیط زندگی، ثروت، حریم شخصی، تغذیه مناسب، حمل و نقل، ایمنی و سکونت دایم یا اجاره نشینی میباشد.
۳- بهزیستی اجتماعی[۲۷]: که در بر گیرنده ارتباطات درخانواده و ارتباط با اقوام یا با دوستان، فعالیتهای ارتباطی و حمایت اجتماعی است.
۴- بهزیستی عاطفی[۲۸]: در بر گیرنده عاطفه، رضایتمندی، شادکامی، تکامل، عزت نفس، احترام و منزلت[۲۹] و اعتقادات مذهبی میباشد.
۵- رشد و فعالیت[۳۰]: که به مهارتهای مربوط به خودتعیینی، شایستگی، استقلال، اشتغال، کارهای خانه[۳۱]، اوقات فراغت، تحصیلات، تولید یا مشارکت[۳۲] و قدرت انتخاب در فعالیتها میباشد. این مدل در شکل ۲-۲ نمایان است.
۲-۳-۲- مدل کلی کیفیت زندگی
در این مدل کیفیت زندگی به عنوان نوعی بهزیستی کلی تعریف می شود که توصیفهای عینی و ارزیابی های ذهنی از بهزیستی جسمی، مادی، اجتماعی و عاطفی با رشد و فعالیتهای هدفمند ترکیب شده است. هر سه حیطه شرایط عینی زندگی، احساس ذهنی رضایت از زندگی و ارزشها و آرزوهای شخصی با هم در تعامل هستند. بدین معنا که تغییر در بعضی از زمینههای عینی، تغییراتی در رضایتمندی یا ممکن است تغییراتی در ارزشهای فرد ایجاد کند و همینطور تغییر در ارزشها ممکن است تغییر در رضایت از زندگی و شرایط عینی زندگی ایجاد نماید و تغییر در احساس رضایت از زندگی ممکن است تغییراتی در ارزشها ایجاد نماید. البته این سه مؤلفه تحت تاثیر شرایط بیرونی قرار می گیرند از جمله این تاثیرات میتواند ژنتیک، سن، اشتغال، ارثیه های مادی، شرایط اجتماعی، تاریخچه تکاملی و دیگر متغیرهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی باشد
تاثیرات بیرونی
شرایط عینی زندگی
-
- بهزیستی جسمی
-
- بهزیستی مادی
-
- بهزیستی اجتماعی
-
- بهزیستی عاطفی
- رشد و فعالیت
احساس ذهنی بهزیستی رضایت از زندگی
-
- بهزیستی جسمی
-
- بعزیستی مادی
-
- بهزیستی اجتماعی
-
- بهزیستی عاطفی
- رشد و فعالیت
ارزشها و آرزوهای شخصی
-
- بهزیستی جسمی
-
- بعزیستی مادی
-
- بهزیستی اجتماعی
-
- بهزیستی عاطفی
- رشد و فعالیت
.
شکل ۲-۱- مدل کلی کیفیت زندگی