۲۰۰۲
ﻣﯿﺰوﻧﻮ و اﯾﺘﻮ/ ژاﭘﻦ
تهیه ﻧﺴﺨﻪ رﻧﮕﺮزی اﻟﯿﺎف
Recipe
Optimization
۲۰۰۳
ﻟﯽ و ﻟﯿﻦ/ ﻣﻮﺳﺴﻪ
ﻧﺴﺎﺟﯽ ﭼﯿﻦ
ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪ رﻧﮕﺮزی ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت رﻧﮕﺰا، ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﺎرﭼﻪ و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻣﺎﺷﯿﻦ رﻧﮕﺮزی
Dexpert
۲۰۰۵
ﺷﻤﻌﯽ/ NCSU
ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت رﻧﮕﺮزی ﮐﺎﻻی ﭘﻨﺒﻪای
DDES
۲۰۰۷
ﻣﻮﻟﻔﺎن/ AUT
ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت رﻧﮕﺮزی ﮐﺎﻻی ﭘﻨﺒﻪای
Dexpert-p
۲۰۰۹
ﺷﻤﻌﯽ/ NCSU
ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت رﻧﮕﺮزی ﮐﺎﻻی ﭘﻠﯽاﺳﺘﺮی
DDES-B
۲۰۱۰
ﻣﻮﻟﻔﺎن/ AUT
ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت رﻧﮕﺮزی ﮐﺎﻻی ﻣﺨﻠﻮط ﭘﻨﺒﻪ/ﭘﻠﯽاﺳﺘﺮی
ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ در (ﺟﺪول۲-۶) ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد اﯾﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎ در اﺑﺘﺪا ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﺴﺨﻪ در ﺻﻨﻌﺖ رﻧﮕﺮزی ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ. سیستم های خبره پیش از این، تجربه ارائه خدمات در شاخه رنگرزی در نساجی را داشته، که البته اغلب در مورد رنگزاهای مصنوعی بوده است. به ترتیب در سال های ۱۹۹۱، ۱۹۹۲، ۱۹۹۴، ۱۹۹۸، ۲۰۰۱، ۲۰۰۲، سامانه های خبره Wooly ، Bafarex ، Smartmatch ، Batem ، Calopoca و Recipe Decision ،(Convert et al,2000:147) به منظور تعیین نسخه رنگرزی ساخته شده است (گودرز و همکاران،۱۳۹۱: ۵) و یا نرم افزار مهندسی شاخص رنگ که توسط انجمن علمی دانشکده مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی اصفهان برای مجموعه ای به نام کالرایندکس(Colour Index International) که اطلاعات و داده های آن توسط دو موسسه SDC و AATCC جمع آوری شده، طراحی شده است. «ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ و ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺧﺒﺮه در زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ رﻧﮕﺮزی ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ رﺿﺎﯾﺖ ﮐﺎرﺑﺮان آن را ﺟﻠـﺐ ﮐﻨﺪ و ﻋﻤﻠﮑﺮد رﺿﺎﯾﺖ ﺑﺨﺸﯽ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﺪ. در اﯾـﻦ راﺳﺘﺎ ﻓﻦ آوری ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺧﺒﺮه ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎﯾﺶ داﻧﺶ، اﮐﺘﺴﺎب داﻧﺶ، اﺑﺰارﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ آﻧﻬﺎ در ﺣﺎل اﺻﻼح و ﺑﻬﺒﻮد اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ در زﻣﯿﻨﻪ اﯾﺠﺎد واﺳﻂﻫﺎی ﮐﺎرﺑﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ دارد ﺗﺎ ارﺗﺒﺎط ﮐﺎرﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺧﺒﺮه ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺤﺎوره ای اﻧﺠﺎم ﮔﺮدد. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت، ادﻏﺎم ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻮش ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزی، ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎی ﻋﺼﺒﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺮدازش ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺎ ﻣﺤﻮرﯾﺖ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎی ﺧﺒﺮه ﻣﺴﯿﺮ ﺧﻮشﺑﯿﻨﺎﻧﻪ آﯾﻨﺪه اﯾﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ»(گودرز و همکاران،۱۳۹۱: ۵).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۲-۶-ضرورت بهره گیری از سیستم خبره در انتخاب نسخه رنگرزی طبیعی در صنعت فرش دستباف
حوزه تخصصی فرش دستباف از شاخه منسوجات که از بهره وری از سیستم خبره بی بهره بوده، می تواند از این سیستم جهت ارتقاء کیفیت، گسترش دانش خبره و مدیریت تولید کمک بگیرد. فرش دستباف در جهان به عنوان یک منسوج نفیس و ارزشمند جایگاه ویژهای دارد. حضور این صنعت به عنوان اولویت های صادرات غیرنفتی نقش آن را پررنگ تر می کند. در صنعت فرش دستباف؛ انتخاب مواد اولیه و نسخه رنگرزی مناسب دو مولفه اصلی هر فرش بوده، که بررسی ضرورت شکل گیری سیستم خبره هر یک آنها قابل تأمل می باشد. در بخش رنگرزی که موضوع این پروژه می باشد نیز با توجه به زیبایی و ثبات رنگ های طبیعی در فرش دستباف ایران در گذشته و عدم به کارگیری اینگونه رنگ ها در فرش های صارداتی امروزی، تاحدودی شاهد رکود صادرات قالی ایران هستیم. بنابراین احیاء دوباره رنگرزی طبیعی، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. با توجه به مناطق مختلف قالی بافی و اطلاعات پراکنده؛ محدودیت های دریافت اطلاعات از خبرگان فرش به طورکلی شامل عدم دسترسی به این افراد به دلیل محدودیت زمانی و موقعیت مکانی، انتقال دشواردانش و مستندسازی در این زمینه، کارایی و تکرار پذیری اطلاعات مربوط به دوره زمانی، غیر قابل جایگزین بودن خبرگان (به دلیل بازنشستگی و مرگ و میر) و در نهایت هزینه بالا آن می باشد. ارائه سیستمی خبره و هوشمند جهت راهنمایی در انتخاب نسخه رنگرزی مناسب فرش دستباف، سیستمی که می تواند در قیاس با محدودیت های دریافت اطلاعات از خبرگان این فن، دارای نکات مثبتی از جمله، دسترسی همیشگی از نظر زمان و مکان، انتقال دانش به طور آسان و صریح، کارایی و تکرارپذیری ثابت و یا معمولاً سریع تر، قابل جایگزینی، و به طور اجمالی مقرون به صرفه از لحاظ نحوه ارائه اطلاعات، دسترسی و زمان باشد. در طراحی سامانه خبره برای رنگرزی طبیعی فرش دستباف سعی بر آن می باشد که مطابق با نحوه استدلال یک فرد خبره در رنگرزی و دانش روز این حرفه باشد. به این ترتیب که کاربر نوع کالا، ماشین آلات و رنگزاهای طبیعی موجود و همچنین رنگ و ثبات مورد نیاز خود را به سامانه گزارش دهد و سامانه هم با در نظرگرفتن این معیارها، نسخه های رنگرزی مناسب را به کاربر ارائه دهد. که کاربر بین نسخه های پیشنهادشده مناسب ترین نسخه را انتخاب می کند. از پیامدهای این سیستم خبره میتوان به روش آسان رنگرزی خامه ی قالی، تنوع رنگی، عدم امکان تقلید و کپی برداری، ثبات در حد ضرورت، صرفهی اقتصادی، عدم تاثیرات سو مواد شیمیایی بر محیط زیست ایجاد اشتغال و جز اینها اشاره داشت(شکری و خواجه مهریزی، ۱۳۹۲: ۶۶).
فصل سوم: بیان داده ها و اطلاعات
۳-۱- فرایند تهیه سیستم خبره انتخاب نسخه رنگرزی طبیعی
در این بخش به چگونگی تهیه یک سیستم خبره جهت انتخاب نسخه رنگرزی طبیعی و فرایند اکتساب دانش سیستم خبره پرداخته می شود و در ادامه به معرفی پایگاه دانش (پایگاه داده)، موتور استنتاج و واسط کاربر در سیستم خبره NDES می پردازیم.
۳-۱-۱- چگونگی تهیه یک سیستم خبره جهت انتخاب نسخه رنگرزی طبیعی
ﻗﺪرت و ﮐﺎراﯾﯽ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺧﺒﺮه ﺑﻪ داﻧﺶ آﻧﻬﺎ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﻮده (Klaessens,1985:116) و ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ داﻧﺶ ﻗﻠﺐ ﭼﻨﯿﻦ سیستم هاﯾﯽ اﺳﺖ. ﺗﻨﻬﺎ اﻓﺮاد ﻣﻌﺪودی اﯾﻦ داﻧﺶ را در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻪ و ﻗﺎدر ﻫﺴﺘﻨﺪ، نسخه رنگرزی را ارائه و یا ﻣﺸﮑﻼت در زمینه رﻧﮕﺮزی را ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ، ﯾﮏ رﻧﮕﺮز ﺧﺒﺮه یک شخص از دست اندرکاران صنعت فرش دستباف می باشد، که ﺑﺮای اﺳﺘﻨﺘﺎج در ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﺋﻞ رﻧﮕﺮزی ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪدی را در ﻧﻈـﺮ ﺑﮕﯿﺮد ﮐـﻪ ﺑـﻪ دﻟﯿﻞ ذﻫﻨﯽ ﺑﻮدن اﮐﺜﺮ اﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ، ﺷﺮح آﻧﻬﺎ دﺷﻮار اﺳﺖ. ﻓﺮد ﺧﺒﺮه ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ داﻧﺶ را ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﯾﮏ ﻧﻈﺮ ﻓﻨﯽ اراﺋﻪ دﻫﺪ. ﻟﺬا داﻧﺶ ﯾﮏ رﻧﮕﺮز ﺧﺒﺮه ﺷﺎﻣﻞ داﻧﺶ ﻋﻤﻘﯽ، داﻧﺶ اﺑﺘﮑﺎری و داﻧﺶ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ، ﻓﺮد (رﻧﮕﺮز) ﺧﺒﺮه ﺑﺎ دﺳﺘﻪ ای از ﻗﻮاﻋﺪ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﯽ ﯾﺎ اﺑﺘﮑﺎری اﻗﺪام ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. «ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل سیستم ﺧﺒﺮه ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑـﻪ ﻗﻮاﻋﺪ ﺻﺮﯾﺢ و ﻓﺮﻣﻮﻟﻪ ﻧﯿﺎز دارد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻬﻨﺪس داﻧﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺳﻂ ﺑﯿﻦ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ و ﻓﺮد ﺧﺒـﺮه ﻋﻤﻞ ﻧﻤـﻮده و ﺑـﺎ اﻓـﺮاد ﺧﺒﺮه در زﻣﯿﻨﻪ ﺧﺎﺻﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺳﭙﺲ داﻧﺶ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﺮﯾﺢ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ در ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی ﺑـﺮای اﻧﺠﺎم ﺑﻌﻀﯽ اﻣﻮر ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ»(گودرز، ۱۳۸۹: ۴۴). ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﮐﺘﺴﺎب داﻧﺶ ﮔﻠﻮﮔﺎه ﺗﻬﯿﻪ ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺧﺒﺮه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. در واﻗﻊ ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﮐﺘﺴﺎب داﻧﺶ ﭼﺮﺧﻪای را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در(تصویر۲-۲) ﻧﻤﺎﯾﺶ داده شده است (Durkin,1994:520).
مهندس دانش پس از ارزیابی مسئله، مصاحبه با افراد خبره را مد نظر قرار داده است. با توجه به اینکه داﻧﺶ اﺧﺬ ﺷﺪه از ﭼﻨﺪ ﻓﺮد ﺧﺒﺮه ﺑﻪ دﻟﯿﻞ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ دارای ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮی اﺳﺖ و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻣﺰﯾﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻨﺪ ﻓﺮد ﺧﺒﺮه ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ.
برای انتخاب نسخه رنگرزی مناسب، از منابع دانش مختلفی در این پژوهش استفاده شده است. منابع دانش این پژوهش شامل کتب مرجع، مقالات، مطالعات موردی، اینترنت، چندین فرد خبره تجربی و دانشگاهی و حتی کاربر نهایی می باشند که به حوزه رنگرزی مربوط می شود. در مرحله اول مصاحبه با چند فرد خبره تجربی و دانشگاهی صورت گرفته و همچنین از اطلاعات موجود در کتب مرجع رنگرزی که این اطلاعات نیز پیش از این از افراد خبره ای دریافت شده که یا فوت شده اند یا توان مصاحبه ندارند، نیز بهره برده شده است. کلیه اطلاعات بدست آمده از افراد خبره به شکل مصاحبه و به صورت علمی از کتب، یادداشت برداری شده و نقاط مشترک زیادی در نحوه رنگرزی دیده شده است، که تنها تفاوت در منطقه مورد استفاده، شرایط و نوع ماده رنگزا بوده است. جهت اطمینان از اطلاعات حاصل شده علاوه بر مشورت با دیگر افراد خبره، داده ها در آزمایشگاه در شرایط یکسان رنگرزی مورد آزمایش قرار گرفته شده است. نمونه های رنگرزی شده بر روی پشم و مولفه های رنگرزی شده با توجه به نسخه های متنوع به عنوان داده های ورودی فام رنگی در سیستم قرار داده شده است. پس از شناخت مفهوم، اطلاعات و دانش بدست آمده از افراد خبره با توجه به اینکه «سازماندهی دانش از وظایف یک مهندس دانش است» (Durkin,1994:519). بعد از شناسایی روش حل مسئله انتخاب نرم افزار و برنامه نویسی صورت گرفته است. سپس برنامه با توجه به اینکه قابل ویرایش برای داده ها و ارائه گزارشات است؛ مورد آزمایش و بازبینی قرار گرفته و سپس نقاط ضعف مورد اصلاح قرار گرفته است. در نهایت می توان اینگونه پنداشت که کاربران با سیستم مشورت کرده و نسخه رنگرزی مناسب را در زمان کوتاه بر اساس نوع ماده رنگزا و یا فام رنگی و نوع کالا (الیاف) مورد نظر انتخاب می کند. که در این انتخاب عواملی چون منطقه تحت کشت یا زیست گیاه یا حیوان رنگزا و ساختار شیمیایی ماده رنگزا، روش و شرایط رنگرزی، نسخه رنگرزی مناسب و به صرفه، ثبات رنگی مورد نظر و جز اینها موثر میباشد. تهیه سیستم خبره انتخاب نسخه رنگرزی به صورت یک «windows application» در نظر گرفته شده، که با توجه به مرتبط بوده به بحث رنگزاهای طبیعی، ساختارهای شیمیایی و نسخه های رنگرزی آنها و همچنین مولفه های رنگی و ثباتی رنگزاهای طبیعی با عنوان سیستم خبره (NDES) که مخفف Natural Dyes Expert System و به شکل نرم افزار رنگزاهای طبیعی (Natural Dyes) ارائه شده است. که مخفف آن به شکل (N.D) مورد استفاده قرار گرفته میشود.
۳-۱-۲- فرایند اکتساب دانش سیستم خبره
اکتساب دانش گلوگاه تهیه یک سیستم خبره است. با توجه به اینکه در رسیدن به فام رنگی مورد نظر در رنگرزی طبیعی عوامل مختلفی از قبیل؛ نوع ماده رنگزا و شرایط رشد آن، ساختار شیمیایی، روش و نسخه رنگرزی، شرایط رنگرزی، شرایط ثبات رنگی و جز اینها مهم می باشد. این سیستم خبره بر مبنای دو نوع اطلاعات می باشد. یک نوع از اطلاعات، کاربر را به شناخت بیشتر از رنگزا مورد نظر از لحاظ منبع گیاهی یا حیوانی و ساختار و خصوصیت شیمیایی کمک می کند. و اطلاعات دیگر روش های رنگرزی و نسخه رنگرزی برای هر رنگزا یا فام رنگی مورد نظر را به همراه مولفه رنگی و ثباتی را پیش روی کاربر قرار می دهد. همانطور که پیش از این مطرح شد، منابع دانش این پژوهش شامل کتب مرجع، مقالات، مطالعات موردی، اینترنت، چندین فرد خبره تجربی و دانشگاهی و حتی کاربر نهایی می باشند که به حوزه رنگرزی مربوط می شود.