واژگان کلیدی: یادگیری مشارکتی (جیگ ساو)، مهارت‏های اجتماعی، پیشرفت تحصیلی

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه

در طول تاریخ انسان همواره کوشیده است تا تجارب و یافته های خود را به فرزندان و نسل آینده منتقل کند. این نیاز به آموزش و یادگیری، سبب بقای جوامع بشری شده است و بدین سان فرهنگ سازی و حفظ آن، بخش جداناپذیر آرمان‏های انسانی و شناسنامه انسان شده است. آموزش و یادگیری یک وظیفه راهبردی است و همواره این سوال برای صاحب نظران تعلیم و تربیت بوده است که می‏خواهیم چه چیزی را یاد بدهیم و چگونه می‏خواهیم آن را یاد بدهیم و برای یک آموزش اثربخش و کارآمد، استفاده از فنون و راهبردهای مطلوب دارای اهمیت بسیار است. همگام با تحولات روزافزون دانش و فناوری نظام آموزشی نیز تغییرات را سریع پذیرفته است (فهامی و عزتی، ۱۳۸۸). ‌بنابرین‏ تغییر هدف‏های برنامه درسی، مواد و محتوای آموزشی، روش‏ها و مسائل آموزشی و روی هم رفته تغییر در فرایند یاددهی و یادگیری و همگام شدن با نوآوری‏ها امری مسلم و انکارناپذیر است. امروزه رشد شخصیت همه جانبه فرد یکی از هدف‏های اساسی و اولیه نظام‏های آموزشی شده است و یکی از جنبه‏ های رشد و شخصیت انسان؛ جنبه اجتماعی است. جنبه اجتماعی رشد و آماده کردن دانش‏آموزان برای به سر بردن با دیگران و همکاری با آن ها مدت‏هاست که نظر مربیان را جلب ‌کرده‌است.

یادگیری مشارکتی رویکردی فعال و نوین است که بستری گسترده برای پژوهش و مطالعه د رجنبه‏ها و متغیرهای گوناگون مرتبط با آن دارد.

لذا در این تحقیق محقق به دنبال بررسی تأثیر روش تدریس مشارکتی جیگ ساو بر مهارت‏های اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانش‏آموزان مقطع متوسطه اول بوده است.

امید است که روزنه‏ای برای مطالعه و تحقیق بیشتر و گاهی برای بهبود فرایند یاددهی – یادگیری باشد.

بیان مسئله

بحث یادگیری فعال و یادگیرنده فعال و پژوهنده و مشارکت جو امروزه در مباحث تربیتی جایگاه ویژه‏ای دارد؛ اما در نظام آموزشی ایران معلمان با تکیه بر روش‏های سنتی به ویژه سخنرانی شاگردان را به حفظ و تکرار مفاهیم علمی ترغیب می‏ نمایند و علی رغم اینکه در محافل علمی و تربیتی و حتی اجرایی صحبت از فعال بودن دانش‏آموز، رشد فکری و آزاداندیشی می‏ شود؛ اما عملا چنین نظرگاه‏هایی جنبه شعارگونه به خود گرفته اند. از سوی دیگر سخن از تقویت روحیه همکاری و رفاقت در بین دانش‏آموزان، رشد مهارت‏های اجتماعی و پیشرفت تحصیلی آنان می‏ شود؛ اما عملا نه تنها گام مؤثری در این راستا برداشته نمی شود، بلکه اغلب اوقات همکاری و رفاقت به نوعی رقابت تبدیل می‏ شود که نتیجه اش افزایش حس حسادت، کینه و دشمنی در بین شاگردان است. (کرامتی ۱۳۸۱، ص۴)

علاوه بر این امید می ‏رود یافته های این پژوهش بتواند:

• • مربیان تربیتی و معلمان را در ارتقای دانش و بینش تربیتی و نیز مهارت‏های تدریس یاری رساند.

• • در بسط دانش در حوزه یادگیری مشارکتی یاریگر باشد، از آنجا که اکثر پژوهش‏های انجام شده یادگیری مشارکتی را به صورت کلی مورد پژوهش قرار داده‌اند. این پژوهش یکی از روش‏های ویژه مشارکتی را مورد بررسی قرار داده و از جنبه نظری نیز پیرامون این روش ویژه (روش جیگ ساو) مباحثی تازه را مطرح می‏ سازد.

• با مطالعه تأثیر روش جیگ ساو بر مهارت‏های اجتماعی و پیشرفت تحصیلی نظر مربیان و معلمان را نسبت به اهمیت مهارت‏های اجتماعی تربیت و رشد شخصیت جلب نموده و در کنار بعد شناختی به بعد اجتماعی شخصیت دانش‏آموزان نیز توجه بیشتری می‏ شود.

مالکوم^[۱] می‏گوید، مدارس می ‏توانند بخشی از آموزش‏های لازم برای مهارت زندگی را در اختیار دانش‏آموزان بگذارند، اما اگر بیاییم از همین فرصت به جای آنکه صرف انباشتن اطلاعات مختلف در ذهن دانش‏آموزان کنیم بیشتر صرف روش کسب اطلاعات نماییم یا با بیان دیگر روش‏های یادگیری را به آنان آموزش دهیم، توان لازم برای یادگیری مادام العمر را در آنان به وجود آورده ایم.

روش‏های مختلفی برای یادگیری وجود دارد. بعضی از روش‏های متکی بر محفوظات و حافظه است و فراگیرنده صرفا به حفظ مطالب ارائه شده توسط معلم می‏پردازند اما برخی روش‏های یادگیری فرد را وادار به فکر کردن می ‏کند، در این شیوه فرد نه تنها حالت انفعالی نداشته بلکه به صورتا کاملا فعالانه یاد می‏ گیرد.

روش‏های نوین تدریس همواره به عنوان راهبردی در جهت بهبود کیفیت آموزش به دانش‏آموزان و فراگیران مد نظر علمای تعلیم و تربیت قرار گرفته است و عدم استفاده از این روش‏ها در کندتر شدن ماشین علم در رسیدن به قله‏های دانش‏آموزی و قرار گرفتن در دهکده‏ی جهانی می‏تواند مؤثر واقع شود.

برایان ترنر

ترنر نوعی از نظریه شهروندی را توسعه داده است که ساکنین اولیه، قومیت و ملی گرایی را در قالبی از شهروندی مدرن گنجانده است. او در نظریه خود از منابع اقتصادی چشم پوشی نموده و منابع فرهنگی مانند آموزش، دانش، مذهب و زبان را مورد توجه قرار داده است. برایان ترنر در یک نظریه توسعه یافته از شهروندی نظریه تضاد را با تمرکز ضمنی بر جنبش های اجتماعی مورد نظر قرار می‌دهد. او جنبش های اجتماعی را به عنوان نیروهای پویایی در نظر می‌گیرد که حاصل آن توسعه حقوق شهروندی بوده است. در حالی که مارشال واحدهای تجاری را به عنوان ‌گروه‌های فشار در نظر می‌گیرد که شهروندی را به توده مردم گسترش می‌دهد و تضاد را گاهی اوقات آن هم ‌در مورد توسعه حقوق خصوصی در نظریات خود مورد توجه قرار می‌دهد، اما در نظریه برایان ترنر تضاد نقش پررنگ تری را ایفا می‌کند و عامل کلیدی در توسعه شهروندی به شمار می‌آید(آوازه، ۱۳۸۹: ۴۲).

موضوع شهروندی نه تنها برای سیستم های بهداشتی- درمان، نهادهای آموزشی و دولت رفاه بلکه در مباحث جامعه شناسی نظری در ارتباط با شرایط یکپارچگی و همبستگی اجتماعی نیز اهمیت دارد. اما توجه وسیعی به تلاش و مبارزه اجتماعی نشانه یک جنبه انتقادی از رشد تاریخی شهروندی است (آوازه، ۱۳۸۹: ۴۲).

ترنر در تحلیل انواع شهروندی گفته است که دو جنبه وجود دارد: یکی عمومی/ خصوصی در فرهنگ غربی و دیگری موضوع شهروندی فعال/ منفعل می‌باشد (ترنر، ۱۹۹۴؛ به نقل از آوازه، ۱۳۸۹: ۴۲).

در واقع، ترنر یک طرح تکمیلی و تجربی برای مطالعه شهروندی ارائه داده است که می توان آن را مبنایی برای «رویکرد جامعه شناسی تجربی شهروندی» تلقی کرد. در طرح ترنر پدیده شهروندی با چند مؤلفه‌ جامعه شناسی تحلیل و تبیین می شود.

الف) شکل اجتماعی شهروندی: اینکه شهروندی از بالا به پایین یعنی از دولت به سمت جامعه شکل گرفته است، یا از پایین به بالا یعنی از جامعه و نهادهای مدنی به سمت دولت.

ب) قلمروی اجتماعی شهروندی: شهروندی بیشتر متمایل به شکل گیری در حوزه عمومی بوده یا خصوصی.

ج) گونه اجتماعی شهروندی: مشارکت شهروندی بیشتر حالت فعال دارد یا منفعل.

د) محتوای اجتماعی شهروندی: اینکه شهروندی عمدتاً و در عمل ناظر به ایفای وظایف، تکالیف، مسئولیت ها و تعهدات شهروندی بوده است یا معطوف به حقوق و امتیازات شهروندی.

و) نیروهای اجتماعی شهروندی: یعنی اینکه کدام دسته از نیروهای اجتماعی یا طبقات و ‌گروه‌های اجتماعی در شکل گیری شهروندی تاثیرگذار بوده اند.

ه) ترتیبات اجتماعی شهروندی: یعنی اینکه چه نهادسازی ها و بسترسازی هایی برای تحقق و تقویت شهروندی صورت گرفته است. (ترنر، ۱۹۹۴؛ به نقل از آوازه:۴۳).

ترنر با ترکیب دو جنبه شهروندی (عمومی/ خصوصی) و تمایز (بالا/ پایین) یک مدل خود ساخته از زمینه‌های سیاسی چهارگانه و نهادینه شده حقوق شهروندی ارائه می‌دهد. ترنر در این مدل دولت را، که حقوق شهروندی را از بالا توزیع می‌کند، از موقعیتی حقوقی متمایز می‌کند که توسط مردم از پایین به دست آمده است.

او تفاوتی بین حوزه عمومی و خصوصی قائل می شود و با این تحلیل چهارگونه شهروندی را از هم متمایز می‌سازد. او معتقد است که مارشال اگرچه یک نوع شناسی از حقوق شهروندی ارائه می‌کند، اما توجهی به گونه های منفعل شهروندی نشان نداده است. گونه های مختلف شهروندی ترنر به شرح زیر است:

• • گونه شهروندی منفعل را معرفی می‌کند که از مختصات سنت شهروندی آلمان است. امتیازات توسط دولت از بالا توزیع می شود. شهروندی در اینجا بر پایه ای از ارتباط منفعل با دولت قرار گرفته است زیرا که متاثر از عمل و کنش دولت است. در آلمان تأکید بر بخش خصوصی (خانواده، مذهب و فرد) با این دیدگاه نسبت به دولت ترکیب شده که دولت را به عنوان تنها مرجع اقتدار می بیند (ترنر، ۱۹۹۴؛ به نقل از آوازه:۴۴).

• • گونه فعال شهروندی: با تأکید بر حقوقی است که از پایین و از طریق تلاش تاریخی برای در هم شکستن انحصار قانونی سیاسی جوامعی است که نظام اجتماعی آن بر حسب وراثت قشربندی شده است. در فرانسه مفهوم انقلابی از شهروندی فعال با تعرض به حوزه خانواده، مذهب و زندگی خصوصی شکل گرفته است.

• گونه فعال شهروندی با تأکید بر حقوقی پدید آمده که از پایین و به عنوان نتایج کشمکش با دولت به دست آمده است و در عین حال بر فردگرایی استوار است (ترنر، ۱۹۹۴؛ به نقل از آوازه:۴۴).

به زعم پرویز پیران برای احساس شهروندی اشاره به چند عامل مختلف و در عین حال به هم مرتبط لازم است؛ نخست این که این امر یک خصیصه درونی شده^[۱۵] به عنوان بخشی از جامعه پذیری است که نشان دهنده انصاف^[۱۶]در تمامی امور همراه با پذیرش مردم به منزله همشهری است که بدین ترتیب احترام به حقوق آن ها را در پی دارد. دوم این که این موضوع امریست بیرونی^[۱۷] که حاکی از وظایف و حقوق است. وی در توضیح باورهای درونی شده، آن ها را مهم نبودن جنسیت، نژاد، طبقه، منزلت اجتماعی و غیره می‌داند. و هم چنین این که آیا افراد به عنوان شهروند صرف نظر از موضوع یا زمینه، حساس بودن یا نبودن، وجود یا عدم وجود تضاد یا دلبستگی با دیگران در زمینه‌های گوناگون به منزله شهروندان برابر رفتار می‌کنند. سپس وی از جنبه‌های رفتاری یعنی عمل به شهروندی به عنوان عامل دوم بحث می‌کند (نبوی و همکاران، ۱۳۸۵ :۹۶).

هابرماس

نظریه شهروندی هابرماس عبارتند از: کنش متقابل، برقراری روابط شخصی، توانایی سخن گفتن، تلاش برای تفاهم، کوشش جهت توافق و پیگیری عمل هماهنگ (نجاتی حسینی، ۱۳۸۵: ۱۴).

حقوق بشر چهره ای دوگانه دارد و همزمان به اخلاق و حقوق هر دو می نگرد. محتوا و ارزش اخلاقی حقوق بشر نیز شکل هنجار حقوقی به خود می‌گیرد. حقوق بشر به مثابه ارزش اخلاقی به هر موجودی که واجد صورت انسانی است ارجاع دارد؛ اما به مثابه هنجار حقوقی تا آنجا از فرد فرد اشخاص حمایت می‌کند که این اشخاص به جامعه حقوقی خاصی یعنی شهروندان دولت ملت معینی تعلق دارند. اما از آن جا که این ارزش‌ها و هنجارهای حقوقی شهروندی باید از اعتباری نامحدود برای کلیه اشخاص برخوردار باشند (هابرماس، ۱۳۸۱: ۲۳).

وجوه فعال شهروندی از دیدگاه هابرماس «عضویت کسب شده^[۱۸]» می‌باشد. در این معنا شهروندی مستلزم مشارکت فعال و جذب شدن فرد در جامعه ای است که هویت او را می‌سازد. لیبرال ها بر عضویت دریافت شده و اجتماعگرایان برعضویت کسب شده، تأکید دارند (فیترپتریک، ۱۳۸۱: ۱۳۱).

هدف های آموزش شهروندی را باید حول سه محور آموزش مسئولیت اجتماعی و اخلاقی، آموزش فعالیت‌های اجتماعی و آموزش سواد سیاسی دانست (خاکپور و بیگی، ۱۳۹۰: ۷۱).

تعریف شهروندی به صورت یک فرایند

۲-۶٫ بدتنظیمی هیجانی

زمانی که الگوهای تنظیم هیجان، محدود شده و یا آسیب می بینند، غالباً به آن بدتنظیمی هیجان می‌گویند. (فریجدا، ۱۹۸۸) خاطرنشان می‌کند که بدتنظیمی توانایی دسترسی به اطلاعات هیجانی را محدود کرده و فرد را از معناسازی سیستم های جهت گیری انطباقی محروم می‌سازد. این نوع الگوهای هیجانی بدکارکرد می‌تواند با پردازش اطلاعات، حافظه، توجه، روابط اجتماعی، توانایی دست یابی و مدیریت تجارب هیجانی، تداخل پیدا کرده و به آن ها آسیب برساند. بدتنظیمی هیجانی یک مؤلفه مسلط و رایج در بیشتر حوزه های آسیب روانی محسوب می شود. برای مثال اختلالات خلقی غالباً مربوط است به خلق تحریک پذیر، محدود شده و برانگیخته و با اضطراب، نگرانی، تنش یا هراس اشتراک دارد. ‌بنابرین‏ جای تعجب نیست که تنظیم هیجان هدف مشترک در بیشتر روان درمانی هاست (برادلی^[۴۰]، ۲۰۰۶).

از دیدگاه شناختی-رفتاری، خاطر نشان می شود که اعمال و افکار فرد (رفتارهای یاد گرفته شده، سیستم باورها و خودگویی ها) هیجانات را تنظیم کرده و نشانگان هیجانات ناسازگار را نگهداری و توسعه می‌دهد (بک^[۴۱] و امری^[۴۲]، ۱۹۷۹). الگوهای ناسازگار تنظیم هیجان از باورهای یاد گرفته شده یا استراتژی هایی که حالت های منفی را حفظ می‌کنند و یا از شکست فرد در کسب مهارت های مناسب لازم برای تنظیم این هیجانات ناشی می شود (بک و دیگران، ۱۹۷۹).

از دیدگاه پردازشی-تجربه ای، چنین فرض می شود که هیجانات نقش اصلی را در بد کار کردی روانشناختی بازی می‌کنند. این کار به وسیله طرح واره های هیجانی ناسازگار که با عنوان «ساختارهای عاطفی-شناختی پیچیده که واکنش های تجربه ای ما را ذخیره کرده و جنبه هایی از موقعیت را که هیجانات ما را تحریک می‌کنند، برجسته می‌سازند» مطرح می شود، انجام می پذیرد (گرینبرگ و کورمان، ۱۹۹۳). الیوت و دیگران (۲۰۰۴) بیان می‌کنند که هیجانات می‌توانند از طریق جامعه پذیری و یادگیری ناسازگار شوند. برای مثال قصور در تجارب دلبستگی اولیه می‌تواند ظرفیت فرد را برای تنظیم هیجان کاهش داده و منجر به راهبردهای انطباقی بدکارکرد مثل آسیب رساندن به خود یا مصرف خودسرانه دارو شود. ‌بنابرین‏ مشکل در تنظیم هیجان شامل هیجان بیش از حد یا کمتر از حد معمول، یک شکل رایج از بدکارکردی هیجان می‌باشد (الیوت و دیگران، ۲۰۰۴؛ واتسون^[۴۳]، ۱۹۹۹ به نقل از اکبری، ۱۳۹۲).

۲-۷٫ پاسخ های هیجانی

طرح واره های تولید هیجان، تجربه را ایجاد و سازماندهی می‌کنند ‌بنابرین‏ گرینبرگ و سافران (۱۹۸۷) بر اهمیت تمایز بین انواع متفاوت تجارب و بیانگری هیجانی برای مشخص کردن اشکال سازگارانه و ناسازگار هیجان تأکید می‌کنند (گرینبرگ، ۲۰۰۲؛ گرینبرگ و دیگران، ۱۹۹۷؛ گرینبرگ و سافران، ۱۹۸۷). چهارطبقه کلی از پاسخ هیجانی مشخص شده است: الف) هیجانات سازگار اولیه. ب) هیجانات ناسازگار اولیه. ج) هیجانات ابزاری. د) هیجانات واکنش ثانویه. خاطرنشان شده است که هیجانات سازگار، لازم است در درمان به منظور تسهیل حل مسئله و سوق دادن مراجع به نیازها و تمایلات اساسی برانگیخته شود. هیجانات ناسازگار همچنین لازم است در نظر گرفته شده و بیان شوند تا جایی که مراجعان از آن ها آگاه شده و قادر به پردازش آن ها باشند (گرینبرگ و سافران، ۱۹۸۷).

هیجانات اولیه، واکنش های اولیه مستقیم و اساسی افراد به موقعیت هستند (گرینبرگ و دیگران، ۱۹۹۳). از نظر زیستی، پاسخ های عاطفی اولیه سازگار، دارای کارکرد کامل بوده و هیجانات زیستی پایه را به کار می گیرند که باعث فراهم شدن اطلاعات سازگارانه به منظور عمل درست می شود. برای مثال، مورد حمله فیزیکی قرار گرفتن می‌تواند باعث برانگیخته شدن خشم شده و فرد را برای مقابله و عمل به منظور پایان دادن به تهدید به حرکت در آورد. غمگین شدن ‌در مورد مرگ یک فرد دوست داشتنی، اجازه تجدید قوا و کنار آمدن با موقعیت را به فرد می‌دهد (گرینبرگ و دیگران، ۱۹۹۳). تصور می شود هیجانات اولیه به طور خوکار عمل کرده و غالباً به طور آنی در دسترس آگاهی نیستند. ‌بنابرین‏ غالباً با حس بنیادین اصالت همراه هستند و زمانی که بیان می‌شوند حس تازه ای از شناخت و اراده به سوی عمل را آشکار می‌سازند.

سه شکل پاسخ هیجانی به عنوان بدکارکردن طبقه بندی شده اند. تصور می شود که اولین هیجانات ناسازگار اولیه، یاد گرفته شده اند، پاسخ هایی تکراری که با موقعیت ایجاد شده همسو نیستند و بر اساس تجارب پیشین تروماتیک یا غفلت زا عمل می‌کنند. برای مثال، شرم از ناقص بودن یا ترس از بی کفایتی. اینگونه پاسخ های هیجانی ممکن است حل مسئله و انطباق سازنده را دچار مشکل کرده و باعث شود فرد احساس نا امیدی داشته باشد ( گرینبرگ و پایویو، ۱۹۹۷). پاسخ های هیجانی ثانویه، عکس العمل هایی به تجارب هیجانی اولیه هستند. این پاسخ ها کوشش های انطباقی دفاعی به منظور حمایت از خود محسوب می‌شوند. مثال آن شامل داشتن احساس خشم در پاسخ به احساس صدمه دیدن، احساس ترس درباره احساس خشم یا احساس خشم از ترسیدن است. بیان اینگونه واکنش به واکنش، می‌تواند کیفیت تکراری به خود بگیرد و نیاز به اکتشاف برای آشکارسازی تجارب هیجانی اولیه دارد (گرینبرگ و دیگران، ۲۰۰۲). سرانجام هیجانات ابزاری، الگوهای رفتاری هیجانی هستند که به منظور تأثیر گذاشتن روی دیگران به کار می‌روند ، مانند بیان ناراحتی به منظور برانگیختن هم حسی یا بیان خشم به منظور مسلط شدن یا اجتناب از مسئولیت (گرینبرگ، ۲۰۰۲؛ گرینبرگ و دیگران، ۲۰۰۲). گرچه پاسخ ها ممکن است به طور هوشیارانه یا به روشی عادتی و خودکار رخ دهد تصور می شود که بیانگری ابزاری، بهترین چالش یا جستجو به منظور نفوذ هدفمند در دیگران باشد (گرینبرگ، ۲۰۰۲). به طور خلاصه، پاسخ های هیجانی اولیه به عنوان پاسخ های سازگارانه تلقی می شود ‌بنابرین‏ اهداف، نیازها و هیجانات اولیه به هیچ عموان آسیب شناختی به حساب نمی آیند، در عوض افکار و احساسات ثانویه درباره هیجانات اولیه است که منبع اصلی بدکارکردی محسوب می‌شوند .

به طور خاص طرحواره های هیجانی دارای مؤلفه های متنوعی شامل موقعیتی، بدنی، عاطفی، مفهومی و رفتاری هستند. زمانی که یک یا چند مؤلفه در نظر گرفته نشود مشکل به وجود می‌آید (الیوت و دیگران، ۲۰۰۴).

۲-۸٫ نارسایی هیجانی

اصطلاح نارسایی هیجانی^[۴۴] (آلکسی تیمیا) را برای اولین بار سیفینیوس^[۴۵]، پارکر^[۴۶] و همکاران (۲۰۰۵) برای توصیف منظومه ای از رفتارهایی به کار بردند که اغلب در افراد دارای مشکلات روان تنی مشاهده می شود. برای افرادی که نمره های بالایی در نارسایی هیجانی دارند، چهار ویژگی ذکر شده: دشواری در شناسایی احساسات^[۴۷]، دشواری در توصیف احساسات^[۴۸]، دشواری در متمایز ساختن هیجانات و تحرکات بدنی ناشی از برانگیختگی هیجانی و سبک تفکر معطوف به بیرون^[۴۹]. این سازه در گستره وسیعی از افراد مبتلا به آسیب های روانپزشکی و بالینی و حتی در جمعیت غیر بالینی مشاهده شده است (مهرابی زاده هنرمند، افشاری و داوری، ۱۳۸۹).

۲-۹٫ هوش هیجانی

جدول ۴-۷: بعد انسان دوستی مسئولیت اجتماعی

ردیف

سوال

کاملا مخالفم

مخالفم

بی نظر

موافقم

کاملا موافقم

میانگین

انحراف استاندارد

۱

برای باشگاه محبوبم فعالیت های انسان دوستانه مهم است

۳۴

۹۳

۳۳۵

۷۲۷

۵۴۳

۹۵/۳

۹۴/۰

۲

باشگاه محبوبم در مسابقات با اهداف خیریه مشارکت می‌کند

۳۱

۸۹

۳۲۷

۷۲۷

۵۵۸

۹۷/۳

۹۳/۰

۳

باشگاه محبوبم به نیازمندان کمکهای مالی می‌کند

۳۸

۱۰۱

۳۳۹

۷۱۱

۵۴۳

۹۳/۳

۹۶/۰

جدول ۴-۸: بعد اخلاقی مسئولیت اجتماعی

ردیف

سوال

کاملا مخالفم

مخالفم

بی نظر

موافقم

کاملا موافقم

میانگین

انحراف استاندارد

۱

توجه به اصول اخلاقی برای تیم محبوبم اهمیت دارد

۵۹

۱۰۹

۳۰۱

۷۱۳

۵۵۰

۹۱/۳

۰۲/۱

۲

باشگاه محبوبم به اصول اخلاقی پایبند است

۵۳

۱۰۵

۳۲۴

۷۱۳

۵۳۷

۹۰/۳

۰۰/۱

۳

باشگاه محبوبم در راه ترویج اصول اخلاقی گام بر می‌دارد

۴۲

۱۰۲

۳۳۲

۷۰۹

۵۴۷

۹۳/۳

۹۷/۰

ردیف

سوال

کاملا مخالفم

مخالفم

بی نظر

موافقم

کاملا موافقم

میانگین

انحراف استاندارد

۱

سودآوری و رشد اقتصادی برای باشگاه محبوبم مهم است

۹۹

۱۲۴

۲۶۹

۶۵۶

۵۸۳

۸۸/۳

۳۲/۱

۲

تراز مالی باشگاه محبوبم مثبت است

۷۴

۱۴۸

۳۰۲

۶۸۱

۵۲۷

۸۳/۳

۰۸/۱

۳

باشگاه محبوبم با اسپانسرهای داخلی قرارداد می بندد

۵۸

۹۵

۳۲۷

۶۸۴

۵۶۸

۹۲/۳

۰۱/۱

جدول ۴-۹: بعد اقتصادی مسئولیت اجتماعی

جدول ۴-۱۰: بعد قانونی مسئولیت اجتماعی

ردیف

سوال

کاملا مخالفم

مخالفم

بی نظر

موافقم

کاملا موافقم

میانگین

انحراف استاندارد

۱

باشگاه محبوبم به قوانین و مقررات احترام می‌گذارد

۵۰

۱۰۹

۱۹۸

۶۵۰

۷۲۵

۰۹/۴

۰۱/۱

۲

باشگاه محبوبم نگران ایمنی طرفداران و هواداران خود است

۵۸

۱۵۳

۲۶۷

۶۶۸

۵۸۶

۹۰/۳

۰۶/۱

۳

قراردادهای تیم محبوبم شفاف و طبق قانون هستند

۱۳۴

۱۲۱

۲۸۰

۶۶۵

۵۳۲

۷۷/۳

۱۸/۱

توصیف یافته های مربوط به متغیرهای هویت تیمی و تعامل اجتماعی تحقیق

در این بخش، داده های توصیفی مربوط به متغیرهای ملاک تحقیق شامل متغیرهای هویت تیمی و تعامل اجتماعی هواداران ارائه شده است.

جدول ۴-۱۱: داده های توصیفی سوالات هویت تیمی

ردیف

سوال

کاملا مخالفم

مخالفم

بی نظر

موافقم

کاملا موافقم

میانگین

انحراف استاندارد

۱

خودم را طرفدار وفاداری برای تیم محبوبم می دانم

۵۰

۱۰۶

۳۲۱

۷۲۲

۵۳۳

۹۱/۳

۹۹/۰

۲

حمایت از تیم محبوبم برای من مهم است

۶۲

۱۱۷

۲۸۴

۷۶۳

۵۰۶

۸۸/۳

۰۱/۱

۳

مایلم دیگران بدانند که من جزئی از تیم محبوبم هستم

۴۹

۱۵۰

۲۹۷

۷۵۳

۴۸۳

۸۴/۳

۰۱/۱

با توجه به جدول ۴-۱۱ ملاحضه می شود گویه «خودم را طرفدار وفاداری برای تیم محبوبم می دانم» بالاترین میانگین را در گویه های سؤالات هویت تیمی به خود اختصاص داده است؛ گویه «مایلم دیگران بدانند که من جزئی از تیم محبوبم هستم» نیز با کمترین میانگین آخرین اولویت را دارا می‌باشد.

جدول ۴-۱۲ : داده های توصیفی سوالات تعامل اجتماعی

ردیف

سوال

کاملا مخالفم

مخالفم

بی نظر

موافقم

کاملا موافقم

میانگین

انحراف استاندارد

۱

من از بازی های تیم محبوبم لذت می برم زیرا آن ها این فرصت را فراهم می‌کنند که من با دوستانم باشم

۵۷

۱۷۵

۲۹۶

۷۴۰

۴۶۴

۷۶/۳

۰۴/۱

۲

وقت گذرانی با دوستانم یکی از دلایلی است که من به بازی های تیم محبوبم می روم

۸۲

۱۴۷

۲۹۵

۷۲۱

۴۸۷

۷۹/۳

۰۸/۱

۳

شانس دیدن دوستانم یکی از دلایلی ست که من در رابطه با بازی های ورزشی لذت می برم

۶۰

۱۵۶

۳۶۳

۶۶۳

۴۹۰

۷۸/۳

۰۵/۱

با توجه به جدول ۴-۱۲ ملاحضه می شود در بین سؤالات تعامل اجتماعی گویه «وقت گذرانی با دوستانم یکی از دلایلی است که من به بازی های تیم محبوبم می روم» بالاترین میانگین را به خود اختصاص داده است؛ گویه «من از بازی های تیم محبوبم لذت می برم زیرا آن ها این فرصت را فراهم می‌کنند که من با دوستانم باشم» نیز با کمترین میانگین آخرین اولویت را دارا می‌باشد.

.

۴-۳ آزمون فرضیات

در این قسمت فرضیه‌های تحقیق مورد آزمون قرار گرفته‌اند. تمام فرضیه های تحقیق در سطح معنی داری۰۵/۰ P≤ مورد بررسی قرار گرفته اند که نتایج حاصله ‌در جداول مربوطه ارائه شده است.

۴-۳- ۱- بررسی طبیعی بودن توزیع داده های مربوط به متغیر‌های تحقیق

در جدول زیر نتایج آزمون فرض نرمال بودن مؤلفه مسئولیت اجتماعی و ابعاد آن و متغیرهای تحقیق ارائه شده است.

آزمون k-s

مسئولیت اجتماعی

تعامل اجتماعی

هویت تیمی

انسان دوستی

اخلاقی

اقتصادی

قانونی

۱۷۳۲

۱۷۳۲

۱۷۳۲

۱۷۳۲

۱۷۳۲

۱۷۳۲

۱۷۳۲

فراوانی

۸۸۲/۲

۶۹/۷

۵۷/۸

۶۴۱/۶

۱۱۸/۸

۴۰۵/۷

۰۷۵/۷

کولوموگراف اسمیرنوف

۰۰۱/۰

۰۰۱/۰

۰۰۱/۰

۰۰۱/۰

۰۰۱/۰

۰۰۱/۰

۰۰۱/۰

سطح معناداری

همان گونه که در جدول فوق مشاهده می شودسطح معنا داری در جدول بالا در هیچکدام از خانه ها بالاتر از ۰۵/۰ نمی باشد واین نشان دهنده این است که نمونه آماری ما در حالت نرمال نمی باشد. از این رو در ادامه کار بایستی از ازمون های نا پارامتریک استفاده نماییم.

۴-۳- ۱- بررسی فرضیه اول تحقیق

):Hoفرض صفر (

بین مسئولیت اجتماعی و هویت تیمی هواداران تیم های لیگ برتر فوتبال ارتباط معنی داری وجود ندارد.

علاوه بر هدف­های کلی و مأموریت‌­ها، هدف­های دیگری در سازمان­ها وجود دارند که اقدامات و فعالیت­های اعضای گروه و بخش­های مختلف سازمان را هدفمند می­سازند. این نوع هدف­ها را هدف­های عملیاتی^[۱۳] می­نامند. معمولا هدف­های عملیاتی در قالب دستاورد­های قابل اندازه گیری بیان و در کوتاه مدت تأمین می­شوند. به عنوان مثال، استخدام فارغ التحصیلان رتبه بالای کارشناسی ارشد یک هدف عملیاتی می ­تواند باشد که فعالیت­های استخدامی سازمان را هدایت می­ کند. برای سازمان هر دو هدف عملیاتی و مأموریت‌­ها از اهمیت بالایی برخوردارند ولی هر یک از آن ها خواسته یا آرمان ویژه­ای را تأمین ‌می‌کنند. مقصد مأموریت‌­ها، مشروعیت بخشیدن به عمل است، در حالی که راهنمای کارکنان، تعیین مسیر تصمیمات و مقیاس­ها را هدف­های عملیاتی ارائه می­ کند (سیدجوادین وپورولی، ۱۳۸۸).

۲-۲-۱- هدف گذاری

هدف­ها در سازمان­ها می ­توانند چند کارکرد اساسی را بر عهده داشته باشند این کارکرد­ها طبق گفته­های چنگ چاین^[۱۴] (۲۰۰۸) عبارتنداز:

۱- راهنمایی برای انجام فعالیت­ها

۲- شناسایی نتایج مورد نظر

۳- بهبود گروه کاری از طریق ایجاد حس عمومی نسبت به هدف­ها

۴- انگیزش­هایی برای کسب نتایج

این کارکرد­ها اگر چه مثبت و مفید به نظر می­رسند، لکن برای تحقق آن ها نیاز به تمهیدات مناسبی دارد که یکی از این تمهیدات، هدف گذاری و تعیین هدف به صورت کاملاً دقیق، مناسب و کارآمد است (چنگ چاین، ۲۰۰۸).

هدف­گذاری فرایندی است که از طریق آن هدف­هایی برای فرد، گروه و یا سازمانی توسط هدف­گذاران تعیین می­گردند. تقریباً تمامی افراد هدف گذاری ‌می‌کنند. به عبارت دیگر هر شخصی برای رسیدن به مقاصد خود هدف­هایی را تعیین می­ کند تا روشنگر مسیر خود باشد. هدف گذاری به صورت علمی و دقیق آن می ­تواند نقش بسیار تعیین­کننده ­ای را در موفقیت سازمان­ها ایفا کند. به عبارت دیگر در بحث هدف­گذاری چند مرحله فعالیت وجود دارد که نهایتاًً ‌می‌توان به اهداف دقیق و عینی و مناسب دست پیدا کرد. همان طور که در چارچوب شش مرحله اساسی برای هدف گذاری وجود دارد که هر یک از این فعالیت­ها با توجه به رویکرد و سبک مدیریتی و فرهنگی سازمان می ­تواند به صورت مختلف انجام بگیرد (سیدجوادین و پورولی، ۱۳۸۸).

مرحله اول: اصولاً سازمان­ها هنگامی شکل می­ گیرند که رسالت و مأموریت‌ بنیادی در نظر بنیانگذاران آن وجود داشته باشد. به عبارت دیگر فلسفه وجودی سازمان­ها، رسالت­ها و مأموریت‌­های آن ها‌ است. در این مرحله که معمولاً خارج از چرخه هدف­گذاری سازمان­هاست. اساساً بنیانگذاران و موسسان سازمان­ها قبل از تشکیل سازمان، این بعد از اهداف را تعیین ‌می‌کنند. که نقش تعیین­کننده ­ای در اهداف جزیی و فعالیت­های کل سازمان دارد.

مرحله دوم: در این مرحله که در حقیقت شروع فعالیت هدف­گذاری است. بر اساس رسالت­ها و مأموریت‌­های سازمان اهداف اولیه برای تمامی اعضا، گروه­ ها و سازمان­ها توسط مدیران، هدف­گذاری، سرپرستان و یا با مشارکت کلیه اعضای سازمان­ها و گروه­ ها تدوین می­گردند. این هدف­ها، هدف­های نهایی سازمان نیستند زیرا ممکن است با عوامل مختلفی که در درون سازمان کنش و واکنش ‌می‌کنند در تناقض باشند.

مرحله سوم: سومین مرحله که در حقیقت مرحله اساسی در اثر بخشی و کارایی هدف گذاری سازمان­ها دارد و نقش عمده­ای در تحقق و اهداف و کیفیت عملکرد کارکنان و سازمان بازی می­ کند، مرحله عبور دادن هدف­های اولیه از فیلتر­های مختلف تأثیرگذار بر تحقق اهداف است. عوامل مختلفی که بر تحقق اهداف از طریق اثرگذاری بر انگیزش و عملکرد کارکنان، مؤثر هستند عبارتند از:

الف: عوامل مربوط به هدف

۱-سختی هدف: سختی هدف میزان کوششی است که برای تحقق هدف مورد نیاز است. این عامل به دو صورت بر عملکرد و انگیزش کارکنان اثر می­ گذارد. یکی اینکه اگر هدف­ها از سختی و دشواری پائینی برخوردار باشند کارکنان چندان از لذت و انگیزشی برای تحقق آن ها برخوردار نمی­شوند بخصوص افرادی که دارای خصوصیت موفقیت طلبی هستند، معمولاً هدف­های خود را سخت تعیین ‌می‌کنند لذا اگر هدف­های تعیین شده برای آن ها چالش برانگیز نبوده و از سختی قابل ملاحظه­ای برخوردار نباشند، انگیزه بسیار کمی برای تحقق آن خواهند داشت. و دوم اینکه هدف­ها اگر از دشواری بسیار زیادی نیز برخوردار باشند، کارکنان احساس عدم توانایی در کسب آن کرده و سعی و تلاش لازم را نخواهند کرد. ‌بنابرین‏ هدف­هایی که تعیین می­گردند باید از یک اعتدال و سختی قابل دستیابی برخوردار باشند تا علاوه بر قابل دستیابی بودن آن ها چالش و انگیزش لازم داشته باشند.

۲-صراحت هدف: دومین عامل مربوط به هدف که در تعیین اهداف فردی، گروهی، سازمانی باید مورد عنایت قرار گیرد صراحت هدف است. صراحت هدف به میزان آگاهی افراد از اهداف در اثر روشن و رافع بودن اهداف گفته می­ شود. معمولاً برای تصریح بیشتر اهداف آن ها در قالب عبارت کمی بیان شده است. هدف هر چه از صراحت و وضوح بیشتری برخوردار باشد کارکنان انگیزش و اشتیاق بیشتری برای تحقق آن خواهند داشت. دو عامل صراحت و سختی از جمله عوامل مربوط به خود هدف هستند که هدف گذاران باید در تدوین هدف آن ها را مورد توجه قرار دهند(سیدجوادین و پورولی، ۱۳۸۸).

ب: عوامل مربوط به کارکنان (مجریان هدف)

۱-تعهد به هدف: به میزان علاقه شخصی فرد در دستیابی به هدف، تعهد به هدف گفته می­ شود. تعهد به هدف در افراد و شرایط مختلف فرق می­ کند. به عبارت دیگر عواملی که بر تعهد هدف اثر می­گذارند علاوه بر ویژگی­های شخصی به شرایط و ویژگی­های سازمانی نیز ارتباط پیدا می­ کند. هر چه افراد به سازمان مدیریت و وظایف خود تعهد بیشتری داشته باشند، به اهداف متعهدتر می­شوند.

۲-پذیرش هدف: هنگامی که فرد هدف سازمانی را در راستای هدف شخصی خود بپندارد، فرد، هدف را پذیرفته است. به عبارت دیگر به درجه­ای که یک فرد، هدف را هدف شخصی خود می­داند، پذیرش هدف گفته می­ شود. به طور کلی عوامل مختلف بر تعهد و پذیرش هدف متأثرند که از آن جمله عبارتند از:

• • مشارکت کارکنان در فرایند هدف گذاران

• • ایجاد هدف­های چالش برانگیز

• • واضح بودن هدف­ها