بررسی های انجام شده توسط محققان درسطح جوامع مختلف نشان داده است که افزایش مدت زمان وشدت تابش نورآفتاب نقش بسیارمهمی درافزایش رضایت مندی افرادنسبت به محیط اطرافشان دارد.این در حالی است که اغلب افراددرروزهای ابری وبارانی احساس افسردگی وناراحتی میکنند.بر اساس بررسی های انجام شده روزهای گرم و مرطوب،بیشترین تاثیررابراخلاق ورفتارانسانها دارندکه سبب بی خوابی،کاهش فعالیتهای روزمره،ضعف هوشیاری،ایجاداختلال درواکنش نسبت به محیط اطراف،تحرک پذیری ورخوت میشوند.این درحالی است که در روزهای خنک ترکه رطوبت هوانیزکمترباشدهوشیاری وفعالیتهای روزانه افراد تشدیدشده وافرادنسبت به دیگران خلق وخوی رفتاربهتری خواهند داشت.تابش آفتاب اغلب باعث می شودکه در روزهای آفتابی فرداحساس شادمانی میکند.روزهای آفتابی ازمحرکهایی باتاثیرمثبت به شمارمی آیندوکاهش تابش نورآفتاب سبب ایجاداختلالات عاطفی و احساسی خواهدشد،اختلالاتی ماننداحساس خستگی درطول روز،پرخوری ورفتارهای پرخاشگرانه.
تاثیرمثبت آب وهوابررفتاردرفصل بهاردرمقایسه بافصول دیگرمشهودترخواهدبود.بر اساس توصیه روانشناسان اگربه دنبال راهی برای ازمیان برداشتن ناتوانایی های ذهنی،روحی وروانی خودهستیم بهتراست درشرایط جوی مساعدزمان بیشتری رادرهوای آزادسپری کنیم.
بهداشت روانی ازدیدگاه اسلام :
بهداشت روانی دراسلام عبارت است ازاصول وروشهای مشروعی که دروهله اول باعث ایجادحفظ،ودروهله دوم تقویت و تکامل سلامت نفس،ودروهله سوم بادرمان بیماری های روانی انسان می پردازد.هدف ازاین علم هموارکردن راه تکامل و حرکت انسان مسلمان تا رسیدن به مرتبه کمال مطلق است.ازدیدگاه اسلام هم حیات و هم سلامت انسان ازاهمیت ویژه ای برخوردار است.تامین سلامت وحفظ ارتقای آن،نیازمندبرخورداری مردم از آگاهی های ضروری بهداشتی است وهرتلاشی که در زمینه بهداشت ،باالهام ازرهنمودهای حیات بخش و مسئولیت آفرین اسلامی صورت گیرد،تلاش مقدسی است که می توان آن رامصداق روشنی ازاعمال صالح و
عبادات ثمربخش و مایه خشنودی خدادانست.
بهداشت روانی درقرآن:روان کلمه ای است فارسی که معادل آن درفرهنگ قرآن وحدیث،نفس یاروح است و بیماری سلامت روان درقرآن وحدیث غالبا به«قلب»که شأنی ازشئون روح ونفس است،نسبت داده می شود. مانند«فی قلوبهم مرض»(سوره بقره،آیه۱۰)،«اذجای ربه بقلب سلیم»(سوره صافات،آیه۸۴)و«انزل السکینه فی قلوب المومنین»(سوره فتح،آیه۴).
قرآن فردی راسالم وسلیم النفس می داند که باتکیه برفطرت توحیدی ازایمان درقلب برخورداربوده ودررفتاربا ایجادتعادل میان قوای متضاددرونی ونیزتقابلات بیرونی و درونی برخاسته ازغرایزومحیط،بهترین شیوه رادر
دستیابی به خوشبختی وقرب الی الله برگزیند.ازنظرقرآن کسانی که درعقیده کفرودرعمل نفاق رابرگزیدندواز سلامت روانی برخوردارنبوده ودچاربیماری روانی هستند.«فی قلوبهم مرض فزادهم الله مرضا»(سوره بقره،آیه ۱۰).روان رنجوری تنهادررفتارنیست بلکه درعقیده وایمان نیزراه مییابد.ازآن جایی که تعادل شخصیت یعنی تعادل فرددرایمان به خداوعمل صالح،پس عدم تعادل درهریک ازآن دوموجب«روان رنجوری»فردبوده وفرداز سلامت روانی برخوردارنخواهدبود.
نشانه های سلامت روانی ازمنظرقرآن :
الف)آرامش روحی:آرامش زمانی درانسان پدید می آید که به واجب دینی،نفسی واجتماعی خودعمل کرده باشد. درصورتی که انسان هریک ازاین مواردرانادیده گیرددچاربیماری های روحی گشته وروان رنجورمی گردد. اعراض ازیادخداودستئرهای اویاعدم ایمان به خدامی تواندفردرادچاربیماری نمایدوسلامت روانی رادرمعرض خطر قراردهد.«چنان که یادخداموجب آرامش دلهاوآرامش روحی میگردد»(سوره رعد،آیه۲۸).آرامش روحی درسه چیز نمودارمی شود:۱-توانایی دربرخوردبابحرانها:واین به توانایی فرددراستواری وبردباری و مقاومت در برابررنجها،مصیبتها،سختیهاوشکستهای گوناگون برمی گردد.۲-توانایی برشکیبایی وسختی ها:صبروشکیبایی در برابرسختیهانشان دهنده سلامت روانی انسان است.درحقیقت صبروشکیبایی دربرابرشدایدوسختیهانشان دهنده سلامتی ایمان وتعادل شخصیتی اوست که به کارگیری از توان وقرت نهفته می تواندراهکارمناسبی برای برون رفت ازآنهایافته وعمل صالح ودرستکاری نیم دیگرازایمان خویش راآشکارسازد؛زیراایمان کامل در سلامت عقیده وعمل صالح است که صبروشکیبایی نشانگربخش نخست یعنی سلامت عقیده ونیزعمل صالح و درست درحل مشکل نشان دهنده کمال ایمان است.۳-توانایی ودرک درست آینده وخوش بینی به آن:زیراکسی که از سلامت روان برخوردار است وبه آینده امیدواراست وهدف اززندگی راتلاش برای درک محبوب ولقاءالله می بیند؛ازاین روسختیهارا ابزاری برای رسیدن به آینده ای روشن می یابد که باهررنجی آسانی است.
ب)خودکفایی واستقلال درفعالیهاوبهره گیری ازنتایج:به این معنا که برپایه آن چه تواناییهای فردوامکانا ومهارتهایش اجازه می دهددرکارخویش استقلال راحفظ نماید.ازراه کارواستقلال درعمل فردمی تواندبه اهداف حیاتی خویش دست یابد.
ج)خشنودی ازخودودیگران:انسان ازخود،استعداد،امکانات تواناییهای خدادادش خرسندباشدوشکروسپاس آن رابه جاآورد.کسی که ازخودونعمتها خرسندوخشنودنباشدهمواره درآرزوی چیزی خواهد بود که گاهی خارج
از توان ش است،ازاین رودچارحسد،افسردگی ومانندآن میگردد.خرسندی ازخود ونعمتهاباعث افزایش اعتمادبه وعزت نفس می شودوموجب آرامش اومی گردد.اعتمادوعزت نفس موجب می شودکه همکاری وتعامل با دیگران دراوشدت یافته وازدیگران بیش ازآنچه هستندتوقع نداشته باشد.
د)توانایی درپذیرش مسئولیت:توانایی برای پذیرش مسئولیتهایکی ازمهمترین نشانه های سلامت روانی فردازدیدگاه قرآن است.پس هرفردی که مسئولیت اندیشه،عقیده،رفتاروگفتارش رابپذیرد دارای سلامت رفتار است.
ه)تواناییبرایجادارتباط درست با دیگران:به راحتی وآسانی می تواندبادیگران ارتباط برقرارنمایدودررفع نیازهای خودودیگران با آنان همکاری کند.زیراانسان همواره نیازمندبه دیگران است.این ارتباط وتعامل و همکاری بایدبر پایه دوستی واعتماد متقابل باشد.
و)گزینش اهداف واقعی: یکی ازشرایط سلامت روانی آن است که فردبتواندهدف واقعی وحقیقی راتشخیص داده وانتخاب نمایدودرانتخاب هدف دچارگمراهی نگرددازاین روهدفهای زودگذررااصل قرارمی دهد.«انما الحیوه الدنیالعب ولهو»(سوره محمد،آیه۳۶).
بخش سوم:پیشینه
تحقیقات داخلی:
– آذر نییاد(۱۳۹۰) تحقیقی تحت عنوان بررسی رابطه بین سبک های مدیریت مدیران بارضایت شغلی و سلامت روانی معلمان مدارس شهربوکان در سال تحصیلی ۱۳۸۹-۹۰انجام داد.یافته های پژوهش نشان دادند: سبک مدیریت انسان مدارانه مدیران با رضایت شغلی معلمان رابطه مثبت و معنی دار و با سلامت روانی معلمان رابطه منفی و معنی داری دارد (کسب نمره پایین در پرسشنامه سلامت روانی نشانگر سلامت روانی بالاتر افراد است). سبک مدیریت وظیفه مدارانه مدیران با رضایت شغلی معلمان رابطه منفی و معنی دار و با سلامت روانی معلمان رابطه مثبت و معنی داری دارد. بین رضایت شغلی و سلامت روانی معلمان رابطه منفی و معنی داری وجود دارد.
