ارگان معتقداست یکی از متداول‌ترین مفهوم سازی ها و عملیاتی سازی های صورت گرفته درباره رفتارهای فرانقشی،رفتارشهروندی سازمانی می‌باشد . (organ,1988,p38)

رفتارشهروندی سازمانی عبارت است از مجموعه رفتارهائی که جزء الزمات رسمی سازمان وانجام شغل نیستند، اما به اثربخشی کار و سازمان کمک می‌کنند . این تعریف رفتارشهروندی سازمانی بیان کننده این مطلب است که این رفتارها از طریق اضافه کردن چارچوب اجتماعی به محیط کاری تأثیرخاص بر روی اثربخشی دارد .(دانش فرد و شیدائی،۱۳۹۱،ص۱۳۰)

به اعتقاد فارح ، تسهیم دانش عملی است که به معنی، نوع دوستی است (Fareh et al .2004,Organ1988) و ارگان می‌گوید وظیفه شناسی یک رفتار اختیاری فرای حداقل ملزومات نقشی است که سازمان انتظار دارد ، تسهیم دانش ملموس نیز فرای ملزومات نقش رسمی توسعه می‌یابد و به آسانی توسط کدها و رویه های سازمانی تقویت نمی شود . ( Connelly and Kelloway,2003, ،نقل از حسینی و دانائی فرد،۱۳۹۰،ص۱۱۴)

از سوی دیگر تحقیقات اخیر بر این موضوع صحه می‌گذارند که ‌رفتار کارکنان و نگرش هایشان تأثیر به سزایی در شیوه عملکرد آن ها و در نهایت عملکرد سازمان خواهند داشت (ماکنزی و همکاران^[۲] ۱۹۹۳، سینج و همکارا ن^[۳] و همکاران ۱۹۹۸، ویگورا ^[۴]۲۰۰۲ ) ، (بیرن و همکاران، ۲۰۰۵)، (بریک، مانت و جاج^[۵]،۲۰۰۱)

بوت و همکاران،۲۰۰۳، ماتاویدلو۲۰۰۳، اظهار می‌کنند که توانایی های شناختی پیش‌بینی کننده بهتری برای عملکرد وظیفه ای و ویژگی‌های شخصیتی از قبیل وجدان و برونگرائی پیش‌بینی کننده بهتری برای عملکرد زمینه ای هستند . (براتی و همکاران،۱۳۸۹،ص ۶۷)

با توجه به ادبیات نظری و پیشینه تحقیق می توان نتیجه گرفت که رفتارشهروندی سازمانی می‌تواند محرک افزایش بازدهی و عملکرد سازمان ، برای تسهیم دانش باشد . از این رو مدل پیشنهادی را به صورت زیر مطرح می‌کنیم :

رفتارشهروندی سازمانی

تسهیم دانش

عملکرد شغلی

شکل۱- مدل مفهومی تحقیق برگرفته از مدل حسینی و دانایی فرد ،۱۳۹۱

در این مدل ، رفتارشهروندی سازمانی متغیر مستقل است . متغیرمستقل، متغیری است که هدف محقق تشریح و پیش‌بینی تغییرپذیری در آن است ،(خاکی،۱۳۸۹،ص۷۵) و تسهیم دانش متغیر وابسته و ‌عملکرد شغلی در این مدل نقش متغیر میانجی را دارد .

متغیر وابسته ، متغیری است که تغییرات آن تحت تأثیر متغیر مستقل قرارمی گیرد. و متغیر میانجی ، متغیری کیفی یا کمی است که جهت یا میزان رابطه میان متغیرهای مستقل و وابسته را تحت تأثیر قرارمی دهد .(بازرگان و دیگران ،۱۳۷۶،ص۴۴)

۱-۵- فرضیه های تحقیق :

فرضیه های اصلی تحقیق :

1. 1. میان رفتارشهروندی سازمانی و تسهیم دانش و ‌عملکرد شغلی رابطه معنی داری وجوددارد .

1. ‌عملکرد شغلی بر رابطه میان رفتارشهروندی سازمانی و تسهیم دانش تأثیرگذار است .

فرضیه های فرعی تحقیق :

1. 1. بین ابعادرفتارشهروندی سازمانی و ‌عملکرد شغلی رابطه معنی داری وجود دارد .

1. 1. بین ‌عملکرد شغلی و تسهیم دانش رابطه معنی داری وجود دارد .

1. بین ابعادرفتارشهروندی سازمانی و تسهیم دانش رابطه معنی داری وجوددارد .

۱-۶- تعریف نظری و عملیاتی متغیرها :

رفتارشهروندی سازمانی(OCB) : در سال ۱۹۸۳، رفتار شهروندی سازمانی توسط اورگان به عنوان رفتاری تعریف شد که تمایلات فردی هستند که از طریق پاداش مستقیم یا به صراحت توسط سیستم رسمی پاداش سازمانی ، ارزیابی نمی شوند. (Bateman, T. S., Organ,1983,p 587-595) باتمن و ارگان ( ۱۹۸۳ ) اصطلاح رفتار شهروندی سازمانی را در تحقیقات و مطالعات می‌دانی به کار برده و آن را در دو قالب مفهومی ذیل بیان نموده اند: الف – کمکهای مثبت هم چون وقت شناسی و انجام دادن امور فراتر از آنچه که تحت عنوان وظایف رسمی سازمانی برای فرد مشخص شده است. ب- رفتارهای اجتناب آمیز از خسارت یا زیان رسانی به سازمان به همراه عدم ایجاد مزاحمت برای همکاران و سازمان که شامل اجتناب از شکایت و سرزنش دیگران بابت چیزهای که دارای اهمیت می‌باشد (مارکوزی و ژان،۲۰۰۴،ص۷۵)

در یک تعریف دیگر، اورگان بیان می‌کند OCB شامل رفتارهائی است که کارکنان سازمانی عملکرد خود را بدون در نظرگرفتن اهداف شخصی خود ، بهبود می‌دهند . (Hadjali & Salimi,2012,p526) در این تحقیق از مدل رفتارشهروندی سازمانی متعلق به ارگان که با ابعاد نوع دوستی ،آداب ، وجدان کاری، نزاکت و جوانمردی ، شناخته می شود، استفاده گردیده است .

تسهیم دانش^[۶]: تسهیم دانش انتشار داوطلبانه مهارت‌ها و تجربیات اکتسابی به سایر افراد است . (لا و وان گی و۲۰۰۸) تسهیم دانش به عنون اقدامی تعریف می شود که افراد طی آن اطلاعات مربوط را میان دیگران منتشر می‌کنند. (Bartol & Sirvastave 2002). تعامل انسان در به اشتراک گذاری دانش یک فرایند است ، که در این فرایند ارتباطات دیگران با دانش خود است . دانش منتشر شده از سطح فردی به سطح سازمانی است . اشتراک گذاری دانش ، تخصیص مجدد ساده دانش نیست ، فرایندی است که دانش در محیط جریان می‌یابد . (Rosniza & Fauzee Musa ,2012,p137)

در این تحقیق ۱۱ بعد تسهیم دانش که شامل : روابط متقابل پیش‌بینی شده،خودسودمندی درک شده،پاداش‌های بیرونی،نگرش‌ها نسبت به انتقال اطلاعات،جوسازمانی،هنجارهای ذهنی در موردانتقال اطلاعات،کنترل رفتاری درک شده،هدف از انتقال اطلاعات،سطح به کارگیری فن آوری اطلاعات و ارتباطات،اهداء دانش،گردآوری دانش می‌باشد، مورد سنجش قرارمی گیرد .

‌عملکرد شغلی(job performance): عملکرد عبارت است از حاصل فعالیت های یک فرد، از لحاظ اجرای وظایف محوله در مدت زمان معین . (آرمسترانگ، ۱۹۹۱ ، ص ۵۷) در تعریفی که توسط Başaran (2000) از دیدگاه سازمانی صورت گرفته است ، عملکرد به ارائه خدمات و کالاهائی بر می‌گردد که به عنوان نتیجه ای از تحقق درک وظیفه محوله کارمند در راستای هدف سازمانی صورت می‌گیرد . (KALKAVAN, KATRİNLİ,۲۰۱۴,p1140)

در این تحقیق از عوامل مؤثر بر ‌عملکرد شغلی که توسط هرسی و بلانچارد ارائه شده است استفاده می شود . که شامل : توانایی ،وضوح ، حمایت سازمانی ،انگیزش و تمایل کارکنان،ارزیابی(بازخورد گرفتن) ، اعتبار کارکنان و عوامل محیطی می‌باشد . (هرسی و بلانچارد، ۱۳۷۵، ص ۵۱۲-۵۰۷)

۱-۷- قلمرو تحقیق :

۱-۷-۱- قلمرو مکانی تحقیق :

قلمرو مکانی این تحقیق شامل کلیه ادارات تحت پوشش دادگستری کل استان گیلان می‌باشد .

۱-۷-۲- قلمرو زمانی تحقیق :

قلمرو زمانی تحقیق از خرداد ۱۳۹۳ تا بهمن ۱۳۹۳ می‌باشد .

۱-۷-۳- قلمرو موضوعی تحقیق :

قلمرو موضوعی تحقیق متغیرهای رفتارشهروندی سازمانی، تسهیم دانش و ‌عملکرد شغلی است که در حوزه مدیریت رفتار و منابع انسانی در قلمرو مدیریت دولتی قرار دارد .

فصل دوم

مبانی نظری تحقیق

بخش اول

تسهیم دانش

مقدمه :