۱-۳- روش تحقیق
این تحقیق از حیث هدف از جمله تحقیقات کاربردی است. هنگامی که با هدف رسیدن به نتایج برای حل مسائل موجود در جامعه (حال چه در زمینهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و …) اقدام به انجام تحقیق می پردازیم، آن یک تحقیق کاربردی است. با توجه به اینکه این تحقیق از حیث هدف از نوع کاربردی بوده، از جنبه روش گردآوری داده ها از نوع همبستگی است.
۲-۳- متغیر های تحقیق
در یک تحقیق برای پاسخ دادن به سوالهای تحقیق و یا آزمون فرضیهها، تشخیص متغیرها امر ضروری است. در این تحقیق دو نوع متغیر در نظر گرفته شده است.
۱-۲-۳- متغیر وابسته
۱-۱-۲-۳- بیش اطمینانی
بیش اطمینانی یا اعتماد به نفس بیش از حد ،یکی از مهمترین مفاهیم مدرن است که هم در تئوری های مالی و هم روانشناسی جایگاه ویژه ای دارد.بیش اطمینانی سبب می شود انسان دانش ومهارت خود را بیش از حد و ریسک را کمتر از حد تخمین زده ،احساس کند روی مسایل و رویدادها کنترل دارد ، در حالی که ممکن است در واقع،اینگونه نباشد.
اولین شاخص مبتنی بر سرمایه گذاری برای بیش اطمینانی (CAPEX) یک متغیر مجازی است ،اگر مخارج سرمایه ای در یک دوره معین ،تقسیم بر کل دارایی های ابتدای دوره بزرگتر ازسطح میانه آن برای صنعت مربوطه در آن سال باشد،برابر با یک و در غیر اینصورت ،برابر صفر است .این شاخص مبتنی بر یافته های بن دیوید و همکاران ومالندیر وتیت است که نشان دادند در شرکت هایی با مدیر عامل بیش اطمینان ،مخارج سرمایه ای بزرگتر است .
دومین شاخص بیش اطمینانی مبتنی بر سرمایه گذاری (Over-Invest)به پیروی از شراند و زچمن انتخاب شد . این شاخص که میزان سرمایه گذاری مازاد در دارایی را نشان میدهد ،از باقیمانده رگرسیون رشد دارایی های کل بر رشد فروش که برای هر صنعت در سال جداگانه برآورد می شود،به دست میآید.اگر باقیمانده رگرسیون بزرگتر از صفر باشد،این شاخص برابر با یک و در غیر اینصورت،برابر با صفر است.استفاده از این شاخص بر این مبنا است که در شرکتهایی که دارایی ها با نرخ بالاتری نسبت به فروش رشد میکنند ،مدیران نسبت به همتاهای خود بیشتر در شرکت سرمایه گذاری میکنند. (ایشیکاوا و تاکاشی[۱۲۷]، ۲۰۱۰: ۳۷-۵۸).
۲-۲-۳- متغیر مستقل
۱-۲-۲-۳- موظف بودن مدیر عامل
اعضاء موظف علاوه بر مسئولیت های عضویت در هیئت مدیره دارای حضور فیزیکی (همانندتصدی سمت مدیریت اجرایی در شرکت) میباشند و به عنوان یک مدیر اجرایی مطرح میشوند. اگر مدیرعامل موظف باشد عدد ۱ و در غیر اینصورت عدد ۰ داده می شود. (موضوع بند ۲۷ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار ج.ا.ا).
۲-۲-۲-۳- درصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی
این گروه از سهامداران با توجه به مالکیت بخش در خور توجهی از سهام شرکت ها از نفوذ قابل ملاحظه ای در این شرکت ها برخوردار بوده، میتواند رویه های آن ها (شامل رویه های حسابداری و گزارشکری مالی) تحت تاثیر قرار دهند. همچنین از آنجا که مالکان نهادی بزرگترین گروه از سهامداران را تشکیل میدهند ،نقش آن ها در نظارت بر رویه های اتخاذ شده از سوی مدیران از اهمیت بالایی برخوردار است و انتظار می رود حضور این مالکان در ترکیب سهامداران بر رویه شرکتها مؤثر باشد. مالکان نهادی انگیزه های زیادی برای نظارت بر گزارشگری مالی دارند.مالکیت نهادی به دو دسته منفعل و فعال تقسیم می گرد:سرمایه گذاران نهادی منفعل دارای گردش پرتفوی بالایی بوده و استراتژی معاملاتی لحظه ای دارند در مقابل سرمایه گذاران نهادی فعال عملکرد بلند مدت شرکت را مد نظر دارد بنابرین انگیزه زیادی برای داشتن نماینده در هیات مدیره شرکت های سرمایه پذیر دارند. (گومپرس و متریک[۱۲۸]، ۲۰۰۱: ۲۲۹-۲۵۹).
۳-۲-۲-۳- تمرکز مالکیت
فرضیه نظارت فعال بیان میکند سهامداران عمده شرکت از مدیریت رأی دهی خود در جهت نظارت فعال بر عملیات شرکت وتصمیم گیری استفاده می کند.در مقابل فرضیه منافع شخصی بیان میکند که مالکان عمده شرکت،از قدرت خود در جهت اداره شرکت در مسیر دلخواهشان استفاده می نمایند. به حالتی اطلاق می شود که میزان در خور ملاحظه ای از سهام شرکت به سهامداران عمده تعلق داشته باشد و نشان میدهد چند درصد از سهام شرکت در دست عده محدودی قرار دارد. برای اندازه گیری و محاسبه این متغیر با مراجعه به یادداشت های صورتهای مالی درصد سهامی که در دست سهامداران عمده بالای ۵ درصد قرار دارد جمع زده می شود. (موضوع بند ۲۷ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار ج.ا.ا).
۴-۲-۲-۳- درصد هیات مدیره موظف
طبق قانون تجارت از طریق تقسیم نمودن تعداد هیات مدیره موظف بر کل تعداد هیات مدیره شرکت به دست میآید.
۵-۲-۲-۳- مالکیت نهادی
سهامداران نهادی شامل بانک ها، نهادهای مالی، شرکت های هلدینگ، سازمان ها، نهادها و شرکت های دولتی میباشد. برای اندازه گیری و محاسبه این متغیر با مراجعه به یادداشت های صورتهای مالی درصد سهامی که در دست سهامداران نهادی قرار دارد جمع زده می شود. (اساگی و همکاران[۱۲۹]، ۲۰۰۵).
۶-۲-۲-۳- درصد اعضای غیر موظف هیئت مدیره
حضور مدیران غیرموظف در هیئت مدیره شرکت سنگ بنای حاکمیت شرکتی مدرن است. (حسن و بوث، ۲۰۰۹). و به بازار این علامت را میدهد که شرکت و مدیران اجرایی و مؤظف به طور مؤثر کنترل و نظارت میشوند. (فاما[۱۳۰]، ۱۹۸۰: ۲۸۸-۳۰۷ و فاما و فرنچ[۱۳۱]، ۱۹۹۳: ۳-۵۶). که این امر مسأله نمایندگی را حل میکند. بحث میکنند که مدیران غیر اجرایی هیئت مدیره نقش محوری در ارتقای ظرفیت و توانایی شرکت به دلیل رویکرد برون سازمانی خود، ایفا میکنند. پیففر و سالانسیک[۱۳۲] (۱۹۷۸) این باعث کاهش ابهام درباره شرکت و افزایش توان شرکت برای بالابردن وجوهش میگردد. در این پژوهش همانند پژوهش های حسن و بوث (۲۰۰۹)، گادفر و همکاران[۱۳۳] (۲۰۰۹: ۲۴۶-۲۵۶) و ایزدی نیا و رساییان (۱۳۸۹) این متغیر از درصد (نسبت) اعضای غیر موظف هیئت مدیره به کل اعضای هیئت مدیره به دست میآید.
۳-۳- روش گردآوری اطلاعات
به طور کلی جهت انجام تحقیق و نتیجه گیری صحیح، داشتن اطلاعات مفید نقش مهمی دارد. جهت گردآوری داده ها از طریق مشاهده صورتهای مالی ویاداشتهای پیوست صورتهای مالی بانک اطلاعاتی اداره سایر گزارشات شرکتها و سازمان بورس اوراق بهادار و با مطالعه ی وسیع مقالات و پیشینه ی تحقیق در این زمینه اقدام به جمع آوری نمودیم.
۴-۳- جامعه آماری
جامعه آماری به کل افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق میخواهد به تحقیق دربارۀ آن ها بپردازد. بعبارتی دیگر جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق میخواهد به تحقیق درباره آن ها بپردازد (مقدسی نیکجه، ص۶۲ به نقل از سکاران، ۱۳۸۰). عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. صفت مشترک صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایز کننده جامعه آماری از سایر جوامع باشد (آذر و مومنی، ۱۳۸۳، ص۵). جامعه آماری تحقیق شامل شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران میباشد.