آزمون تجربی این تحقیق، ابتدا برروی نمونه کلی انجام گردیده است، به طور عمده در این مرحله تأکید بر مقایسه تأثیرات کوتاه مدت و بلند مدت جریان وجوه نقد عملیاتی بر روی تأمین مالی خارجی، فعالیت های سرمایه گذاری به طور خاص، و مقایسه بین سایر اقلام جریان وجوه نقد به طور اعم، می‌باشد. بدین ترتیب همان آزمون ها را در شرایط محدودیت مالی و عدم محدودیت مالی شرکت ها بر اساس نمونه های جزیی، از طریق رتبه بندی و طبقه بندی شرکت‌ها، بر مبنای نسبت پرداخت سود سهام و اندازه شرکت، به طور جداگانه انجام می‌گیرد. که به ترتیب نتایج حاصل از این آزمون های تجربی تشریح می شود.

۴-۳- تفسیر نتایج نمونه کلی

نتایج رگرسیون های تحقیق، برای نمونه کلی در نگاره های (۴-۱)،(۴-۲) و (۴-۳) نشان داده شده است، در واقع نگاره های (۴-۱)، (۴-۲) و (۴-۳) نتایج حاصل از داده های صورت جریان وجوه نقد بر مبنای مدل های رگرسیون پژوهش، در قالب ضرایب حساسیت، مطابق با استاندارد ایران و FASB بر روی نمونه کلی می‌باشد.

به عنوان مثال در ستون سوم، ضرایب حساسیت جریان وجوه نقد در زمان t، چگونگی استفاده از یک واحد جریان نقدی ورودی در همان سال را نشان می‌دهد. ضرایب متغیر( های) جریان وجوه نقد در دوره های t-2 ,t-1 به ترتیب در ستون های دوم و اول منعکس شده است، که این ضرایب اساساً برای تفسیر جریان های نقدی ورودی در هر دو سال بعدی بر روی تأمین مالی و فعالیت‌های سرمایه گذاری و سایر اقلام می‌توانند کار ساز باشند. ستون آخر بر حسب Lt-term ‌به این سه ضرایب اضافه شده، که در مجموع تأثیرات جریان های نقدی ورودی تحت عنوان تأثیرات بلند مدت در یک دوره ۳ ساله را نشان می د هد، که این ستون از حــاصل جمع ستون های t-1 ,t t-2 به دست آمده است، به عبارت دیگر این ضرایب می‌توانند، حساسیت های جریان وجوه نقد در بلندمدت را تفسیر نمایند.

۴-۳- ۱- وجوه نقد نگهداری شده^[۱۲]

نتایج حاصل از مدل رگرسیون وجوه نقد نگهداری شده بیان کننده حساسیت جریان وجوه نقد– وجوه نقد نگهداری شده است. نتــایج یافته ها طبق استانــدارد حسابداری مالی ایران نشان می‌دهد، که در سالt شرکت‌ها ۲۶۵/۱ پس انداز به ازای هر واحد افزایش در جریان وجوه نقد عملیاتی داشته اند، به عبارت ساده تر به ازای هر واحد تغییر در جریان وجوه نقد ورودی شرکت‌ها ۲۶۵/۱ تغییر در پس انداز شرکت‌ها طی دوره جاری ایجاد شده است. به عنوان مثال، با فرض ۱۰۰۰ ریال تغییر در وجوه نقد عملیاتی، به مانده وجوه نقد شرکت (وجوه نقد نگهداری شده)، ۱۲۶۵ ریال اضافه می شود، (۱۲۶۵= ۲۶۵/۱×۱۰۰۰). یک بخش قابل ملاحظه ای از وجوه نقد پس انداز شده به تدریج در طی دو سال بعد مصرف شده است، به گونه ای که در سال بعد ۷۹۷/۰ و در سال بعدی ۴۳۵/۰ از وجوه نقد پس انداز شده استفاده شده است، یعنی به ترتیب ۷۹۵ ریال و ۴۳۵ ریال از وجوه نقد نگهداری شده مصرف شده است، و در یک دوره سه ساله شرکت ها معادل ۰۳۳/۰ پس انداز داشته اند، یعنی تغییرات وجوه نقد عملیاتی، موجب شده است، که در بلند مدت در مجموع ۳۳ ریال پس انداز وجود داشته باشد.

در حالی که نتایج داده ها طبق استاندارد FASB‌در سال‌ t نشان می‌دهد که شرکت ها معادل ۹۸۳/۰ پس انداز داشته اند، و از وجوه نقد پس انداز شده در سال بعد معادل ۸۹۲/۰ مصرف شده است، و در یک دوره سه ساله شرکت ها تقریبا ۰۹۱/۰ پس انداز داشته اند. ‌بنابرین‏ می توان نتیجه گرفت، که شرکت ها پس انداز وجوه نقد و تخصیص وجوه نقد نگهداری شده را به طور دائمی دنبال می‌کنند.

۴-۳-۲- سرمایه گذاری

نتایج حاصل از مدل رگرسیون کل سرمایه گذاری بیان کننده حساسیت جریان وجوه نقد عملیاتی – سرمایه گذاری شرکت ها می‌باشد. نتایج داده ها طبق استاندارد ایران نشان می‌دهد که شرکت ها در عکس العمل به تکانه جریان وجوه نقد در سال t حدود ۶۰۳/۰ افزایش در سرمایه گذاری داشته اند، که میزان آن طی دو سال بعدی در واکنش به تکانه های جریان وجوه نقد عملیاتی دوره جاری، به ترتیب حدود ۲۴۶/۰ و ۱۷۴/۰ افزایش خواهد یافت، ‌و تاثیرات آن در یک دوره۳ ساله درمجموع۰۲۳/۱ افزایش رانشان می‌دهد. در حالی که نتایج داده ها طبق استاندارد FASB طی سال جاری ۴۷۵/۰ و در سال بعد ۴۵۳/۰ افزایش را نشان می‌دهد. و در یک دوره ۳ ساله در مجموع ۹۲۸/۰ افزایش دارد.

۴-۳-۳- سود سهام

نتایج حاصل از مدل رگرسیون سود سهام بیان کننده حساسیت جریان وجوه نقد – سود سهام پرداختی شرکت‌ها در کوتاه مدت وبلند مدت است. نتایج داده ها طبق استاندارد ایران نشان می‌دهد که شرکت ها در واکنش به تکانه جریان وجوه نقد عملیاتی در سال جاری ۹۷۷/۰ و ‌در سال‌ بعد۴۲۰/۰ افزایش در پرداخت سود سهام به دنبال دارد. در حالی که در دو سال بعدی حدود ۵۳۷/۰ کاهش دارند. نتایج داده ها طبق استاندارد FASB در سال جـاری و ‌در سال‌ بعـــدی به ترتیب ۹۲۹/۰ و ۳۸۳/۰ افزایش در پرداخت سود سهام وجود دارد، ولی در دو سال بعدی حدود ۲۸۷/۰ کاهش نشان می‌دهد. در یک دوره ۳ ساله نتایج یافته ها طبق استاندارد ایران و FASB به ترتیب ۸۶۰/۰ و ۰۲۵/۱ افزایش در پرداخت سود سهام، نشان دهنده عکس العمل شرکت ها به تکانه جریان وجوه نقد عملیاتی است.

۴-۳-۴- تامین مالی خارجی

نتایج حاصل از مدل رگرسیون تامین مالی خارجی نشان می‌دهد که شرکت ها یک بخش بزرگی از وجوه نقد عملیاتی را جهت کاهش تامین مالی خارجی مصرف می‌کنند.

نتایج یافته ها طبق استاندارد ایران نشان می‌دهد، هر واحد افزایش در وجوه نقد عملیاتی جایگزین۴۹۷/۰ تامین مالی خارجی در سال جاری شده است، به طور جالب تر، هر واحد افزایش در وجوه نقد عملیاتی، ۱۸۴/۱ در افزایش تامین مالی خارجی در سال بعد به شرکت‌ها کمک می‌کند، و در یک دوره سه ساله در مجموع ۶۸۷/۰ افزایش در تامین مالی خواهند داشت.

نتایج داده ها طبق استاندارد FASB، نشان می‌دهد که هر واحد افزایش در وجوه نقد عملیاتی، جایگزین ۳۸۴/۰ تامین مالی خارجی در دوره جاری می شود. در حالی که در سال بعد ۲۶۲/۱ در افزایش تامین خارجی به شرکت‌ها کمک می شود. در دو سال بعد هر واحد تغییر در وجوه نقد دوره جاری جایگزین ۳۰۸/۰ تامین مالی خارجی می شود. و در یک دوره سه ساله ۵۷۰/۰ در افزایش تامین مالی شرکت ها مؤثر بوده است.

در این مبحث می توان به نتایجی دست یافت، از جمله اینکه شرکت هایی که از لحاظ دسترسی به بازارهای تامین مالی خارجی با محدودیت مواجه اند. گردش بیشتر جریان وجوه نقدی عملیاتی، می‌تواند جایگزین مناسبی برای تامین مالی خارجی برای آن ها باشد، در مواردی نیز کاهش تامین مالی خارجی در دوره جاری می توان موجب افزایش ظرفیت تامین مالی خارجی در دوره های آتی گردد. نگاره یک نمونه کلی، این موضوع را به شکل واضح تر نشان می‌دهد.

۴-۳-۵- بازده سرمایه گذاری ها وسود پرداختی بابت تامین مالی

آنهایی که دچار ناکامی می‌شوند و مورد بی اعتنایی یا در معرض تهدید قرار می گیرند رفتار پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهند چرا که در شرایط ناکام کننده پرخاشگری یک پاسخ طبیعی و تقریباً خود کار است.طبق این نظریه اگر فردی برای رسیدن به هدف تلاش کند و در رسیدن به آن با موانع بر خورد کند وپاداش های مورد انتظار دست نیابد حالت ناکامی ایجاد می شود حالتی که پرخاشگری را بر می انگیزد ورفتار خشونت آمیز یا پرخاشگرانه رادر پی دارد رفتارهای اخیر هم می‌توانند به سوی منبع ناکامی معطوف شوند وهم به سوی هدف های دیگر جهت یابند که به گونه ای با نخستین منبع ناکامی مرتبط اند در صورت اول یعنی وقتی آسیب رساندن به دیگران مورد نظر است از پرخاشگری خصمانه صحبت می شود در حالی که مورد دوم که به اصطلاح پرخاشگری ابزاری مشخص شده است.تنها هدف فرد برون ریزی پرخاشگری با بهره گرفتن از هر روشی است این فرضیه انتقاد هایی را هم برانگیخت چرا که نه تنها تعیین حدومرز آنچه ناکامی نامیده می شود مشکلاتی را مطرح می کرد بلکه تعیین روش های اندازه گیری آن نیز آسان نبود ‌بنابرین‏ پژوهشگران ‌به این نتیجه رسیدند که پدیده پرخاشگری بسیار پیچیده تر از آن است که دالر وهمکارانش تصور می‌کردند به عبارت دیگر ناکامی همواره پرخاشگری رادرپی ندارد ورفتار پرخاشگرانه نیز همیشه در موقیعت های ناکام کننده بروز نمی کند. (برکووتیز ،‌۱۹۹۹).

تجربه نشان می‌دهد که افراد به ناکامی وخشم به گونه های متفاوت پاسخ می‌دهند یعنی ممکن است به جز پرخاشگری پاسخ های دیگری مانند کنارکشیدن خود پاسخ ندادن یا کوشش درتغییرموقعیت با انتخاب راه های مصالحه آمیز رافراگیرند.

نظریه باز نگری شده ناکامی-پرخاشگری: توسط برکووتیز مطرح شد.از مؤلفه‌ های اصلی این فرضیه مفهوم “انتظار”است یعنی عدم تحقق انتظار یا پیش‌بینی فرد در دستیابی به هدف یا موفقیت است که احسا س ناکامی را ایجاد می‌کند برای مثال محرومیت از مزایای مادی ناکامی رادرپی ندارد.آن ها یی که در فقر زندگی می‌کنند بدون آنکه انتظار موقیعت بهتری را داشته باشد دچار ناکامی نمی شود محرومیت از وسیله نقلیه شخصی ماشین لباس شوئی یا خانه شخصی در افرادی که هرگز چنین رویایی رادر سر نپرورانده اند ایجاد ناکامی نمی کند بلکه این حالت هنگامی ایجاد می شود که امیددست یابی به وجود آمده باشد پس از این دیدگاه وقتی ناکامی به پرخاشگری ایجاد می شود که امید دست یابی به چنین حالاتی ایجاد شده باشد و ـ موانعی در راه دست یابی به هدف به وجود آید.

ـ پیامد های ناکامی فرد راخشمگین سازد .

ـ حالت خشم فرد زمینه یا آمادگی عمل پرخاشگرانه را ایجاد کند.

انواع اختلالات پرخاشگری

اختلال سلوکی اجتماعی شده ضعیف پرخاشگر:این افراد بسیار پر درد سر هستند .رفتار های پرخاشگرانه آن ها از کودکی تا بزرگسالی ادامه دارد از قربانیان خود احساس تاسف وترحم نمی کنند دیگران در کنار این افراد احساس امنیت نمی کنند ،دارای رفتاری تکا نشی وپرخاشگرانه هستند .

اختلال سلوکی اجتماعی شده ضعیف نا پرخاشگر : رفتاراین افراد ‌بر اساس فشارهای محیطی قابل فهم نیست زیرا به سادگی ممکن شخص “به خاطر نارضایتی “مرتکب قتل وجرم می شود ویا برای نفع شخصی دست به اعمال پرخاشگرانه می زند . قصد این افراد بیشتر حالت سوءاستفاده دارد آن ها بیشتر تحت تاثیر رفتار کسانی هستند که در اطرافشان قرار دارندوهمچنین تحت تاثیرهیجان ‌و تحریک می‌باشند این افراد فاقد نگرانی درباره نتایج رفتار خود هستند واعمال آن ها بیشتر صدمه زدن به اشیاءست ‌و کمتر به اشخاص متمرکز می‌شوند

اختلال سلوکی اجتماعی شده پرخاشگر : این احتمال وجود دارد که بزهکار اجتماعی شده پرخاشگر عضوی از یک گروه جوانان باشد درچنین گروه هایی حملات شریانه وپرخاشگرانه در برابر ‌گروه‌های رقابت کننده و در برابر قربانیان بی ضرر وتصادفی است در این اختلال نوعی الگوی رفتاری که بیان کننده این مطلب است “که شما می توانید از همه برتر باشید ” حکم فرماست.

اختلال سلوکی اجتماعی شده نا پرخاشگر : شخصیت این افراد ممکن است زیاد با افراد غیر بزهکار تفاوت داشته باشد موقیعتهایی که این افراد درآن ها بزرگ می‌شوند به نظر می‌رسد که بیشتر از شخصیت آن ها در شکل دادن به رفتار آن ها اهمیت داشته باشد در این اختلال محیط خانوادگی و گروه هم سالان تاثیر زیادی دارند .(آزاد ،۱۳۸۰)

اختلال شخصیت انفعالی ـ پرخاشگر : افراد دارای این اختلال عاد تاً در برابر در خواست های مربوط به انجام عمل مناسب هم در شغل وهم در زندگی اجتماعی مقاومت می‌کنند گر چه آن ها برای رفتار کار آمد تر مهارت دارندولی از طریق مساحمه ،ناکارآمدی عمدی و”فراموش کاری” در انجام آن ها خراب کاری می‌کنند این افراد از در خواست هایی که از آن ها می شود رنجیده می‌شوند ولی به جای نشان دادن این احساس به طور مستقیم خشم خود رااز طریق مقاومت انفعالی نشان می‌دهند این افراد درشغل و در روابط اجتماعی خود ناموفق اند.آن ها هیچ آگاهی از چگونگی رفتار خود که به یک موقیعت نسبت می‌دهند ندارند .استفاده از مکانیزم های سازشی انفعالی ـ پرخاشگری معمولاً راه مؤثر زندگی نیست یک بررسی سی ساله ازیک گروه افراد دبیرستانی نشان دادکه میزانی ازاین اختلال که دراوایل بزرگسالی مورد استفاده واقع شده بود ‌با سازگاری خوب درمیان سالی همبستگی منفی داشت.(وایلانت ،۱۹۷۶).

رفتار این افرادممکن است با حالتی که اغلب درتربیت کودک یافت می شود مقایسه شود کودک بر و الدین برای محدود ساختن کنترل های آن ها فشار آورد ‌و درست همان هنگام برای جلوگیری ازتلافی به عقب بر گشته از آن ها فاصله می‌گیرد افراد دچار این اختلال مانند کودکان فوق العاده حساس اندتاثیر وتاثر بایک شخص انفعالی ـ پرخاشگر می‌تواند باز دارنده باشد زیرا شخص را روی سبه یک وضع ابهام آمیز قرار می‌دهد یاباید تسلیم شدیا باورهای خود رابی حرمت ساخت.(کریمی یوسف ،۱۳۸۵).

عوامل مؤثر بر پرخاشگری

در این زمینه سه دسته عامل تاثیرگذار وجود دارد.عوامل زیست شناختی ،عوامل محیطی وروان شناختی.

عوامل زیست شناختی :

مواد شیمیایی :

– مثل افزایش تستوسترون در سطح خون که موجب پرخاشگری می شودـ

– تغییرات جسمانی ( مانند حراات ، آلودگی هوا ) و محیط بین شخصی ( مانند تجاوز به قلمرو و فضای شخصی (اندرسن، ۱۹۸۹)

ـ عوامل فرهنگی – اجتماعی –اقتصادی محیطی :این عوامل شامل موارد زیر می‌باشند .خانواده، فقر،تاثیر آلودگی تاثیر پاداش و تأیید اجتماعی ،تاثیر وسایل ارتباط جمعی ( تلویزیون- رایانه )

عوامل روانشناختی :شامل: افسردگی،الگوی شخصیت ،تاثیر احساس گناه

ـ تاثیر مواد روانفعال ساز که در چهار طبقه قرار دارند ۱- توهم زا، محرک،مخدر،الکل را هم باید نام برد.

عوامل خانوادگی :به عنوان یک عامل محیطی در بررسی عوامل ترتیبی افراد مؤثر می‌باشد .خانواده به عنوان اولین محیط اجتماعی در زندگی افراد بسیارحائز اهمیت می‌باشد و خیلی چیزها را افراد در سال‌های اولیه حیات اجتماعی در خانواده می آموزندو این مکان از جهات مختلف می‌تواند موجب بروز یا تشدید پرخاشگری می‌گردد .

بخش دوم – مطرح یا فساد شرط مجهول در معاملات

همان طور که در مطالب بالا ذکر ش، معلوم و معین بودن مورد معامله یکی از قواعد عمومی قراردادهاست. (بند۳ ماده ۱۹۰ و ماده ۲۱۶ ق . م ) براین اساس باید بنابه نظر یکی از حقوق ‌دانان قائل بر این بود که « شرط مجهول، اگر به عقد نیز صدمه نزند موضوع اصلی معامله را مبهم سازد، بی تکان باطل است»^[۴۳]در مبحث شرط از آنجا که ارتباط و اثر متقابل شرط و عقد مطرح است، در بند ۲ ماده ۲۳۳ ق. م و در زمره شروطی که باطل و موجب بطلان عقد است آمده است:‌ « شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین شود»

این شیوه بیان دلیل تاریخی دیگری هم دارد و نتیجه بحث های اندیشمندانی در فقه امامیه است. در هر معامله ای، استفاده از شروطی که به سود دو طرف یا یکی از آن ها می شود، از انگیزه های ایجاد توافق است. دو طرف به آن نظر دارند و نفعی را که از این رهگذر می‌برند یا از دست می‌دهند،‌ جزئی از دو عوضی به شمار می آورند. این ارتباط معنوی بین معامله و شرط ضمن آن این سوال را مطرح می‌سازد که آیا در ساختمان فنی عقد نیز شرط، جزئی از دو عوضی است یا در ؟؟ فروع و توابع آن است؟ در نتیجه آیا بطلان شرط مجهول در همه حال چهره ای از بطلان معامله به مجهول یا به دلیل فرعی بودن شرط، این تعهد هم سنگ عوض نیست و جهل به آن در صورتی موجب بطلان عقد می شود که به دو عوض اصلی سرایت کند و معامله را غرر می‌سازد.^[۴۴] در پاسخ این سوال اختلاف نظر وجود دارد: گروهی از فقها معتقدند که در صورت جهالت شرط علاوه بر بطلان شرط، عقد هم باطل می شود چون شرط مجهول موجب ایجاد غرر در عقد می شود.^[۴۵] و جمع دیگر بطلان عقد را محدود به مواردی ساخته اند که در نتیجه مفاد شرط دو عوض اصلی مجهول بماند‌(مانند شرط وصف مجهول یا اهل نامعین)^[۴۶] بند ۲ ماده ۲۳۳ ق. م پاسخی است به همین سوال که نظر گروه اخیر را تأیید می‌کند. ‌به این ترتیب، قانون مدنی از لحاظ تبعی بودن شرط، مجهول ماندن آن را سبب بطلان عقد نمی داند، پس اگر اتومبیلی به مبلغ معینی فروخته شود و در قرارداد شرط گردد تا هر زمان خریدار ساکن آن شهر است سرویس ماشین به رایگان به عهده فروشنده باشد، عقد درست است و نفوذ شرط را نیز با اندک مسامحه می توان پذیرفت زیرا که قابلیت تعیین را دارد. ولی اگر در همین معامله شرط شود که قیمت را خریدار هر زمان که بخواهد می پردازد. بیع باطل است (للاجل قسط من الثمن)

شرط مجهول را نمی توان به طور کلی باطل دانست. زیرا دلیلی بر اعتبار علم داشتن به آن موجود نیست. از طرف دیگر شرط امری است تبعی که اصالتاً مقصود نیست و غرر و جهالت آن سرایت به اصل بیع نمی کند، مگر در موارد خاصی که موجب جهل به عوضین گردد. یعنی جهالت شرط به گونه ای باشد که عوضین را در برگیرد.^[۴۷]

بعضی ها جهالت شرط را برای بطلان آن کافی دانسته اند و یا بطلان شرط به دلیل اینکه قائل به «للشرط قسط من الثمن» هستند، عقد را هم باطل می دانند.^[۴۸] این عده وجود شرط را موجب زیادتی در مالیت می دانند و براین اساس معتقدند که بذل مال از برای آن ایجاب می شود. به گونه ای که اگر چنین شرطی نبود، به ازاء آن این مقدار از ثمن و یا مثمن پرداخت نمی شد در نتیجه با جهالت شرط، مقداری از ثمن که در مقابل آن قرار گرفته مجهول و موجب جهل به عوض می شود که این امر مبطل معامله است. به طور خلاصه، قول موجه از نظر این عده آن است که با وجود شرط مجهول، عقد را نیز باطل بدانیم، زیرا شرط به عنوان ضمیمه به یکی از عوضین منظور شده است و از این رو مجهول بودن آن موجب جهل به عوضین می‌گردد. مضافاً بر اینکه اطلاق « نهی النبی عن بیع الغرر» بطلان عقد متضمن چنین شرطی را اقتضا می‌کند.

برای پاسخ به آنچه گفته شده است، کافی است تا نظریه « للشرط قسط من الثمن» رد و مستندات مبتنی بر آن مردود گردد از طرفی باید دانست روایت صرح نبوی دلالت بر بیع غرری دارد و مورد، از شرط مجهول منصرف است، مگر اینکه جهل در اصل بیع سرایت کند به عبارت دیگر برای پذیرش اشتمال روایت نبوی بر شرط مجهول، ناگزیر چنین شرطی باید موجب غرری بودن بیع گردد و لازمه چنین وضعیتی این است که ارکان اساسی عقد به واسطه شرط مجهول گردد تا از این طریق عقد باطل شود. ‌بنابرین‏ اگر شرط مجهول موجب جهل به عوضین نگردد، نه تنها عقد متضمن آن باطل نیست، بلکه شرط را نیز نمی توان فاسد دانست^[۴۹] البته باید افزود که شرط مجهول، هرچند مربوط به موضوع اصلی معامله باشد، عقدی را باطل می‌کند که معلوم بودن مورد از شرایط درستی آن است، در عقودی که ‌بر مبنای‌ مسامحه واقع می‌شوند و علم اجمالی به عوض در آن ها برای صحت معامله کافی است، شرط مجهول به درستی عقد صدمه نمی زند. برای مثال، در بیمه عمر یا صلحی که برای پایان دادن به دعاوی فرضی و احتمالی انجام می شود، شرطی که سبب مبهم ماندن موضوع عقد است، آن را باطل نمی کند مگر اینکه اجرای تعهد ممکن نباشد. همچنین در عقد ضمان، شرطی که باعث ابهام در مقدار و اوصاف دین شود، قرارداد اصلی را باطل نمی کند.^[۵۰]

در مقابل نظر مورد پذیرش ما یعنی صحت شرط مجهولی که جهل آن موجب جهل به عوضین نمی شود، یکی از حقوق ‌دانان نظری مخالف دارد و معتقد است که اگر شرط مجهول باشد بدون آنکه موجب جهل به عوضین شود، عقد صحیح و تنها شرط باطل خواهد بود مانند اینکه کسی خانه ای را به یک میلیون ریال بفروشد و ثمن معامله را دریافت کند ولی طرفین شرط کنند که خریدار ۱۰۰ کیلو ماده خوراکی برای فروشنده بخرد یا به فروشنده تحویل دهد، در اینجا چون نوع خوراکی معین نشده است و مواد خوراکی نیز متنوع و گوناگون است، لذا چنین شرطی مجهول و باطل می‌باشد.^[۵۱] ایشان علت بطلان شرط را در این می‌داند که شرط خود تعهدی ضمنی است که همانند عقد متعهد، متعهد له و مورد تعهد دارد و با قصد و رضای طرفین تحقق می‌یابد. از این نظر شرط واجد خصوصیات عقود و معاملات بوده و می بایست شرایط صحت معاملات در آن وجود داشته باشد تا صحیح تلقی شود . ‌بنابرین‏ با مبهم بودن مورد تعهد، یکی از شرایط صحت این تعهد تبعی مفقود و در نتیجه شرط باطل است و چنین شرطی در حکم شرط غیرمقدور و نامشروع بوده و به نظر می‌رسد همان طور که بطلان شرط غیرمقدور و نامشروع با جهل مشروط له به فساد شرط، موجب خیار است، در شرط مجهول نیز با توجه به جهل مشروط له به فساد چنین شرطی ، حق خیار برای وی ثابت باشد.

با توجه به مطالب مذکور در فوق شرط مجهول دو قسم است، قسم نخست، شروطی هستند که جهل به آن ها موجب جهل به عوضین می شود؛ مثل اینکه کسی یک هکتار زمین از دیگری می خرد و در ضمن عقد شرط می‌کند که یک قواره از آن که میزان آن هم مشخص نیست مال فروشنده باشد و خریدار هر وقت می‌خواهد ثمن را تسلیم کند. چنین شرطی موجب جهل به عوضین می شود. چرا که مدت و زمان تحویل دارای ارزش عقلایی است و بدون شک مؤثر در ثمن خواهد بود (للاجل قسط من الثمن) از طرف دیگر، مقدار مبیع نیز مشخص و معلوم نیست. این دسته از شروط مجهول علاوه بر آنکه خود باطلند مبطل عقد نیز هستند.

گفتار پنجم : انتقاد از مصوبه

امکان ازدواج سرپرست با فرزند خوانده از طریق تبصره ماده ۲۶ لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست تا حدی بسیار بالایی واکنش حقوق ‌دانان و دکترین، روانشناسان و اکثر مردم جامعه را بر انگیخت که این مصوبه را مجوز قانونی برای تجاوز به کودکان و حقوق آن ها خوانده اند. این تجاوز به طور آشکار به حقوق کودکان در جامعه ای است که کودکان در بی حقوقی کامل به سر می‌برند. تجاوزی که نه تنها با مجازات رو به رو نمی شود بلکه از مشروعیت قانونی و شرعی نیز برخوردار است و از نیز دفاع می شود.

حال نظرات برخی منتقدین را مد نظر می داریم :

معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده از منتقدان این تبصره است بیان می‌دارد:

اگر قانونگذاران محترم به مصلحت کودک می‌اندیشند باید در خصوص اعطای مجوز ازدواج فرزندخوانده با سرپرست از سوی دادگاه تجدیدنظر کنند تا هر گونه نگاه غیر عاطفی از بنیان مقدس خانواده دور شود.

در تمام دنیا فرایند تحولات به سمتی است که حقوق کودکان هر چه بیشتر مورد توجه قرار گیرد و به ‌ویژه قانون مجازات ‌ها علیه سوء ‌استفاده جنسی بزرگسالان و حتی والدین از کودکان را تشدید ‌کرده‌است.^[۹۲]

بسیاری از خانواده ‌ها به فرزندخوانده نیاز دارند و بسیاری فرزندان نیازمند حمایت هستند؛ لذ ابه نظر می‌رسد این تبصره ازدواج با فرزندخوانده نه عقلی است نه عرفی نه اخلاقی و به تبع آن شرع هم اصولا ًنباید آن را بپذیرد. لذا فقهاحداقل باید از باب مصالح اجتماعی راه ‌حلی پیدا کنند و حکم ثانویه بدهند، چون این تبصره نه به مصلحت کودکان است نه خانواده ها. ^[۹۳]

به نظر یکی از حقوق ‌دانان^[۹۴] قانون اخیر التصویب حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست با الحاق تبصره ‌ای به ماده ۲۶ خود برای نخستین بار امکان شکل گیری روابط زناشویی میان پدر و فرزندخوانده را (مشروط به مصلحت…) به رغم مغایرت با عرف ریشه ‌دار جامعه وارد ادبیات حقوقی و فرهنگی جامعه کرد.

تصریح به امکان نکاح با دختر بچه یا نوجوان بی ‌سرپرست حتی قبل از رسیدن به سن خروج از مدارحضانت که هنوز نیازمند حمایت و نظارت خانواده است نگرانی‌هایی را درجامعه بویژه خانواده های فرزندپذیر ایجاد کرد. واکنش نظام قانونگذاری نسبت به نگرانی‌ها و دغدغه ‌ها یا جتماعی نشان داد از نظر قانونگذاران، وقوع ازدواج میان کسانی که وابستگی‌های چندین و چند ساله عاطفی و معنوی از نوع پدر و فرزندی به شدت آن‌ ها را به هم پیوند می‌دهد آثار روانی، عرفی، اجتماعی یکسانی با سایر ازدواج‌ ها دارد. در حالی که این تبصره نه تنها با روح و هدف از تأسیس نهاد حمایتی فرزندخواندگی در تعارض است بلکه بی‌توجهی به باورهای عمومی، آثار و تبعات منفی اجتماعی و فرهنگی آن در کوتاه مدت موجب خواهد شد امنیت، سلامت روانی و جسمانی کودکانی که قرار است در پناه و آغوش خانواده ‌رشد کنند و مانند سایر اعضاء نَسَبی، عضوی از خانواده به شمار آیند شدیداً ًدر معرض خدشه و صدمه جدی قرار گیرد به طوری که اگر ازدواجی هم واقع نشود گسترش و عادی شدن این امر درگذر زمان روند تخریب روابط ارزشمند و معنوی میان فرزندخوانده و والدسرپرست را بیش از جنبه ‌های حمایتی آن افزایش خواهد داد.

هر چند قانون‌گذار تعیین مصلحت را به دادگاه صالح و اخذ نظر مشورتی را به سازمان بهزیستی واگذار کرده لیکن ضمانت اجرای تخلف و عدم رعایت این دو فرض قانونی را (ابطال نکاح نخواهد بود) مشخص نکرده ضمن آن ‌که شروط پیش‌ بینی شده هم کارساز نیست زیرا نوجوان، تازه بالغیست که به رشد عقلی کامل نرسیده است.

روانشناسان بر این عقیده ‌اند که بهترین محیط برای پرورش روح و تلطیف عواطف کودکان فضای خانه و خانواده است. نهاد خانواده برای کودکان بویژه بی‌سرپرست امن‌ترین پناهگاهی است که می‌تواند خستگی و رنج ‌های معلول طفولیت، بی‌پناهی و بی‌سرپناه و دشواری‌های محیطی را از ذهن آنان بزداید. اتفاقاً سیستم رسمی و متولی سرپرستی کودکان بی‌سرپرست و قانون‌گذار با توجه به نیاز احساس شده به منظور کاهش خطرات و ‌آسیب‌های ناشی از بی‌سرپرستی، برآن شد تا تدابیر حمایتی و ارفاقی متعددی را به نحو قانونمند جهت تغییر شرایط و بهبود وضعیت کودکان بی‌سرپرست وضع کند، از تسهیل در شرایط سپرده ‌شدن فرزندخوانده به خانواده های دارای فرزند، تا واگذاری سرپرستی فرزندان خانواده های بدسرپرست و …. همگی از جنبه‌های مثبت قانون جاری به شمار می‌آیند که متاسفانه رویکرد پذیرفته شده در تبصره الحاقی به ماده ۲۷ به علت عدم سازگاری با فرهنگ، اخلاق و افکار عمومی موجب شد هم هزینه روانی – عصبی بسیاری بر جامعه هدف تحمیل شود هم این‌ ‌که مزایا و تحولات مثبت این قانون در محاق کم‌توجهی جامعه قرارگیرد.

محرز است که از منظر فقهی فرزندخواندگی هیچگاه ایجاد نسب و قرابت نمی‌کند و با پذیرش سرپرستی کودکان واجد شرایط روابط حقوقی و آثار ناشی از خویشاوندی نسبی مثل ارث و حرمت نکاح با فرزند تحت سرپرستی ایجاد نخواهد شد؛ اما قوه قانون‌گذاری ما نمی‌تواند و نباید مجرد از عرف ریشه ‌دار و واقعیات که هر یک فرهنگ و آداب جامعه را در خود جای داده‌اند در خلاء قانون‌گذاری کند. قانون در پرتو عدالت، سازگاری با عرف ممدوح، اخلاق و ملاحظه آثار تربیتی و فرهنگی مترتب بر قانون‌گذاری می‌تواند اثر بخشی و کارآمدی خود را حفظ کرده و معضلات جامعه را نیز سامان دهد.

همان اخلاق و ارزش‌های عمومی که همواره مردم را به انجام رفتار و کردار نیک امر و از اعمال ناپسند منع می‌کند یقیناً نمی‌تواند پذیرای زن و شوهری و ازدواج نا متعارف با فرزندخوانده باشد و نسبت به ‌آسیب‌های معنوی‌ وارده بر جامعه ناشی از صدور علنی جواز این نوع ازدواج، نظیر اختلال در مفهوم و کارکرد خانواده، قربانی شدن انگیزه های شرافتمندانه و انسان ‌دوستانه پذیرش فرزندخوانده خصوصاًً مخدوش شدن مفاهیم پدری و مادری که بنیان غیرت و شرافت را نشانه گرفته سکوت اختیارکند.

فواید نهاد فرزندخواندگی برای فرزندخوانده و تحکیم بنیان خانواده های فاقد فرزند، برمردم پوشیده نیست لذا قوانین و مقررات این حوزه می‌باید با لحاظ اثرات تربیتی، روانشناسی و فرهنگی بویژه منافع و مصالح عالیه کودک وضع گردد تا مقصود نهایی حاصل شود. صدمه جدی ‌تر این محمل، اشاعه فرهنگیست که امنیت جسمی، فکری و روانی دخترخواندگان همچنین آرامش و سلامت روانی مادرانی راکه با هزاران امید، بهار جوانی و سلامتی را به پای کودکی نقد کردند دستخوش صدمات و آسیب‌ های بعضاً جبران‌ ناپذیری می‌کند.

تجزیه و تحلیل هایی از اثر سن در تصادفات نشان می‌دهد که تخلفات با افزایش سن کاهش می‌یابد و رانندگان جوانتر رفتارهای رانندگی از نوع تخلفات را بیشتر نشان می‌دهند، در حالی که خطاها و لغزش ها کاهش نمی یابد و با افزایش سن این نوع رفتار پرخطر افزایش می‌یابد. به طور کلی میزان تصادفات در هر دو جنس نیز با افزایش سن کاهش می‌یابد (آبرگ و ریمو، ۱۹۹۸؛ سیمون و کاربت، ۱۹۹۶؛ بلوکی و هارتلی، ۱۹۹۵).

تجربه رانندگی

عدم تجربه به نظر می‌رسد که یک نقش مهم برای درگیری در تصادفات به خصوص در میان رانندگان جوان داشته باشد. مطابق با نظر لاجونن و سومالا (۱۹۹۵) تجربه رانندگی به طور منفی با رفتارهای رانندگی ایمن مرتبط است. ‌بنابرین‏ سال های اولیه رانندگی با میزان بالاتر تصادفات همراه است.

اگرچه جدا کردن سن و تجربه رانندگی به عنوان عوامل جداگانه درگیر در رانندگی پرخطر مشکل است ولی با این وجود، مطالعات دقیق تر نشان دادند که کمبود تجربه رانندگی یک عاملی است که میزان معناداری از واریانس را برای درگیری بیشتر در تصادف، مستقل از سن پیش‌بینی می‌کند (لوی^[۵۹]، ۱۹۹۰). تحلیل تصادفات نیز اغلب نشان می‌دهد که خطر تصادف رانندگان جوان‌تر به خصوص فورا بعد از گرفتن گواهینامه بالاتر است. برای مثال، مک کارت، شابانووا و لیف(۲۰۰۳) دریافتند که میزان تصادفات برای ماه های اولیه پس از گرفتن گواهینامه بالاتر می‌باشد و در طی ماه های بعدی کاهش می‌یابد (به نقل از مانتیلا، مارکلوند و کارلسون^[۶۰]، ۲۰۰۹).

رانندگان مبتدی، مهارت های ضعیف تری برای کنترل وسایل نقلیه دارند و کمبود مهارت های ادراکی و شناختی مورد نیاز برای رانندگی ایمن عامل دیگری است که رانندگی پرخطر را در رانندگان مبتدی و به خصوص در رانندگان جوان موجب می شود. پژوهش ها نشان می‌دهند که رانندگان بدون تجربه تمایل دارند که سطح خطر مرتبط با انواع خاص از رفتارهای رانندگی یا انواع موقعیت ها را کمتر از حد تخمین بزنند و سطح توانایی رانندگی و یا ظرفیت برای مواجه شدن با چنین موقعیت هایی را بیش از حد برآورد کنند. ‌بنابرین‏ رانندگان بدون تجربه مشکلات بیشتری را در پیش‌بینی و سازگاری با رفتار دیگر استفاده کنندگان از جاده و در تقسیم توجه بین تکالیف رانندگی، نسبت به رانندگان با تجربه نشان می‌دهند (کاوالو و تریگر^[۶۱] ، ۱۹۹۶؛ تریگر و اسمیت^[۶۲] ، ۱۹۹۶؛ به نقل از اسمارت^[۶۳] و همکاران، ۲۰۰۵).

ویژگی های شخصیتی

یک عامل رفتاری که به طور پایدار نشان داده شده است با رفتار رانندگی پرخطر مرتبط است، شخصیت می‌باشد که می‌تواند به عنوان ابعادی از تفاوت های فردی در تمایل به نشان دادن الگوهای پایدار از تفکر، احساس و عمل تعریف می شود (مک کرای وکاستا^[۶۴] ، ۱۹۹۵).

تنیدگی (استرس)

تنیدگی، به عنوان یک عاملی که خطر تصادفات رانندگی را افزایش می‌دهد، به وسیله چندین مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است. برای مثال، مایر و تریت^[۶۵] (۱۹۹۷) دریافتند که فشارهای هیجانی اغلب علت مهم برای تمایز بین رانندگان دارای سابقه تصادف با رانندگان بدون سابقه تصادف می‌باشد. مک گیور^[۶۶] (۱۹۷۶) در یک مروری از مطالعات مرتبط با درگیری در تصادف با عواملی در شخصیت رانندگان، نشان داد، رانندگانی که سابقه تصادف داشتند به احتمال بیشتری از نظر هیجانی ناپخته و کمتر از نظر اجتماعی سازگار بودند. چنین ویژگی‌هایی رانندگان را کمتر قادر به توانایی برای کنار آمدن با تنیدگی‌های بیرونی می‌سازد و در نتیجه خطر تصادف را در آن‌ ها افزایش می‌دهد. دونووان و همکاران (۱۹۸۳) یک مجموعه‌ای از مطالعات بر روی متغیرهای مرتبط با خطر تصادف را در رانندگان شامل، متغیرهای جمعیت شناسی، مصرف الکل، صفات شخصیتی، تنیدگی و نگرش نسبت به رانندگی، مورد بررسی قرار دادند. دولا، آدامز، میسنر و لئونارد^[۶۷] (۲۰۱۰) و دسموند و ماتیوز^[۶۸] (۲۰۰۹) در مطالعات خود نیز سطح بالای اضطراب و تنیدگی را با رانندگی پر خطرتر مرتبط یافتند.

هیجان خواهی

افراد در همه‌ ‌گروه‌های سنی که برخی ویژگی های شخصیتی را در یک درجه بالاتری دارند، ممکن است بیشتر در معرض رانندگی پرخطر باشند، تا همسالان خود که سطح کمتری از این ویژگی‌ها را دارند. شواهد پژوهشی متعددی ‌در مورد رابطه ویژگی‌های شخصیتی با رفتارهای پرخطر رانندگی وجود دارد. یکی از ویژگی های شخصیتی که اثر آن بر رفتار رانندگی به طور فراوان مورد مطالعه قرار گرفته است، ویژگی هیجان خواهی است. هیجان خواهی، نیاز به تنوع جویی برای کسب تجربه های حسی و هیجان انگیز و تمایل به پذیرش خطرات جسمانی و اجتماعی به منظور کسب تجارب مشابه تعریف می شود (زاکرمن^[۶۹]، ۱۹۹۴؛ به نقل از داهلن و وایت^[۷۰]، ۲۰۰۶). افرادی که هیجان خواهی بالاتری دارند، بیشتر از انجام رفتارهای پرخطر لذت می‌برند و همین احتمال درگیری در تصادف را در آن ها افزایش می‌دهد. هیجان خواهی با تخلفات رانندگی همچون سرعت غیرمجاز، رانندگی در حین مصرف الکل، خشونت در حین رانندگی و دیگر انواع رفتارهای رانندگی پرخطر مرتبط دانسته شده است (اسچول^[۷۱] و همکاران، ۲۰۰۷؛ اسچول، سورسن، بال، ریزو^[۷۲]، ۲۰۰۶؛ لاجونن، ۲۰۰۱؛ ریمو و آبرگ، ۱۹۹۹؛ گودرزی و شیرازی، ۱۳۸۴).

تکانشگری

تکانشگری^[۷۳] ، مؤلفه‌ ی دیگر از ویژگی های شخصیتی است که توجه زیادی را در مطالعات حوزه ترافیک بخود اختصاص داده است. تکانشگری به میزان کنترل شخص از افکار و رفتارش اشاره دارد. تکانشگری به علت کمبود خود کنترلی برای خودداری از درگیر شدن در خطرپذیری منجر به رفتارهای پرخطر می شود (بارات^[۷۴] ، ۱۹۹۴؛ به نقل از داهلن، مارتین، راگان و کوهلمن^[۷۵] ، ۲۰۰۵). تکانشگری با رفتارهایی همچون رانندگی تحت تاثیر الکل، توانایی کاهش یافته برای درک نشانه های مربوط ترافیکی و افزایش تصادفات ارتباط نشان داده است (آسلی، مک گوین و مک نئال^[۷۶] ، ۲۰۰۳؛ رایب، دسچینگر، کوفرا و رید^[۷۷] ، ۲۰۰۶).

علاوه بر هیجان خواهی و تکانشگری، پژوهش های صورت گرفته بر روی مدل ۵ عاملی شخصیت، مؤلفه‌ های برونگرایی^[۷۸] ، روان نژندی^[۷۹] و باوجدان بودن^[۸۰] را در رفتارهای رانندگی مهم دانسته اند. برونگرایی و روان نژندی با تخلفات رانندگی همچون پرخاشگری در حین رانندگی مرتبط یافت شده است. مؤلفه‌ باوجدان بودن، به طور معکوس با بروز تصادفات ارتباط نشان داده است (رنر و آندرله^[۸۱] ، ۲۰۰۰؛ آرتور و داورسپیک^[۸۲] ، ۲۰۰۱؛ هاشمیان، صابری و بهادری، ۱۳۸۹؛ شفاهی، ابولقاسمی و عبادیان، ۱۳۸۹).

نابهنجاری