شورای امنیت طی قطعنامهای مشکلات پیش روی کودکان آواره داخلی را مطرح و در مورد منع شرکت آنها در مخاصمه مسلحانه و حمایت از آنها بویژه کودکان آواره بین المللی و نیز کودکان پناهنده راهکارهایی را مطرح کرده و بر حق دسترسی آنها به کمکهای حقوق بشر دوستانه تأکید کرد^[۸۹].
واحد آوارگان داخلی
در جهت رفع خلأ وجود مشارکت میان ملل متحد و آژانسهای حقوقی بشردوستانه و ظرفیت های محدود سازمانهای غیر دولتی به منظور رفع نیارهای آوارگان داخلی ، واحد ویژهای در سال ۲۰۰۲ تأسیس گردید. این واحد بعنوان بخشی از اداره همکاری ملل متحد جهت کمک های بشردوستانه فعالیت میکند. نقش این واحد غیر اجرایی در گردآوی کارشناسان صاحبنظر از میان سازمانهای حقوق بشردوستانه مختلف در جهت پیشنهاد و اعمال حمایت از آوارگان داخلی و پاسخ به نیازهای این گروه قابل توجه است.
حقوق بین الملل و پناهندگان و آوارگان داخلی
الف)تعریف پناهنده درکنوانسیون مربوط به وضعیت پناهندگان ۱۹۵۱
ماده ۱ الف ۲
واژه پناهنده به هر کسی اطلاق می شود که : به واسطه ترس از تعقیب و شکنجه بدلیل نژاد ، مذهب ، ملیت عضویت در گروه اجتماعی خاص یا داشتن اعتقاد خاص مجبور به زندگی در خارج از کشور بوده و به همین علت بی تمایل و یا ناتوان ( بدلیل ترس ) از بهره مندی از حمایت دولت خود می باشد. و یا بدلیل نداشتن تابعیت کشوری که سابق ساکن آن بوده است در نتیجه علل فوقالذکر قادر به بازگشت به آن نمی‌باشد.این کنوانسیون نحوه رفتار با کودکان آواره و پناهنده را تبیین میکند.
بعنوان نمونه:
ماده ۴ مذهب: نحوه رفتار دولتهای طرف تعهد با پناهندگان داخلی سرزمینشان در مورد احترام به آزادی آنها در تعایم مذهبی کودکانشان حداقل به مانند اتباع خود آن دولت خواهد بود.
ماده ۲۲- آموزش
دولتهای متعاهد در مورد آموزشهای ابتدایی و عمومی نسبت به پناهندگان همانند اتباع خودشان رفتار خواهند کرد.
رفتار دولتهای متعاهد با پناهندگان تا حد ممکن متناسب خواهد بود و در هر حال این رفتار نمیبایست از سطح رفتار با سایر بیگانگان مقیم آن کشور پایین تر باشد. بویژه در مورد تحصیلات غیر از تحصیلات عمومی، پذیرش مدارک تحصیلی خارجی ، گواهیهای پایان دوره ، سطوح تکمیلی ، اعطای کمک هزینه های تحصیلی ، بورس و معافیت از پرداخت شهریه.
ب)دیدگاه کنوانسیون حقوق کودک ملل متحد ۱۹۸۹
ماده ۲۲- کودکان پناهنده
جهت حصول اطمینان از اینکه کودکان جویای پناهندگی یا پناهندگان بر طبق حقوق بین الملل و یا حقوق داخلی و رویه های آن از حمایتهای متناسب و حقوق بشردوستانه چه اینکه همراه والدین خود باشند و چه نباشند مطابق با این کنوانسیون و حقوق بشردوستانه بین المللی برخوردار خواهند شد،دولتهای متعاهد موظفند اقدامات مناسب را انجام دهند.
برای همین منظور دولتهای متعاهد آنچنان که مناسب بدانند زمنیه همکاری در ملل متحد یا دیگر سازمانهای بین المللی مرتبط با موضوع و یا سازمانهای غیردولتی همکار ملل متحد را فراهم خواهند کرد . این امر جهت حمایت از کودکان و کمک به آنها به منظور یافتن والدینشان یا دیگر اعضای خانوادهشان و نیز دریافت اطلاعات ضروری از وضعیت سرپرستان کودکان میباشد. در مواردی که هیچ یک از والدین یا اعضای خانواده یافت نشود کودکان از حمایتهایی مانند آنچه نسبت به کودکانی که بصورت دائم یا موقت از محیط خانواده بدور افتادهاند و در این کنوانسیون راجع به آن سخن گفته شده است برخوردار خواهند شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

گفتار سوم:سلامت کودکان در جنگ
طی دهه گذشته بحث حمایت از کودکان در مخاصمات مسلحانه توجهات رو به تزایدی را جلب کرده است و در عرصه بین المللی رشد قابل توجهی داشته است . موارد ذیل از جمله نشانه های این مدعاست.
مطالعات و تحقیقات خانم ماچل^[۹۰]
بدنبال قطعنامه شماره ۱۵۷/۴۸ مجمع عمومی مصوب ۲۰ دسامبر ۱۹۹۳ خانم گراشاماچل بعنوان نماینده سازمان جهت تدوین گزارش در ارتباط تأثیر جنگ بر کودکان از سوی دبیر کل وقت معین گردید. گزارش وی در آگوست ۱۹۹۶ توجه جامعه جهانی را به مسائل مرتبط با کودکانی که در مناطق تحت تأثیر جنگ زندگی میکنند ، جلب کرد.
گزارش ماچل اولین برآورد جامع حقوق بشری از کودکان جنگ زده تلقی میشود. این گزارشگر کنوانسیون حقوق کودک را بعنوان چهارچوب راهنمای تحقیق خود قرار داده است . تناسب و کیفیت استانداردهای موجود حقوق بین الملل در ایجاد زمینه حمایت، بررسی شده و توجه ویژه به بحث کودک سرباز، کودکان پناهنده و کودکان آواره داخلی ، مینهای زمینی، مجازاتها و آثار روانی، جسمی و اجتماعی جنگها صورت گرفته است. گزارش مزبور حاوی پیش نویس کامل اعمال کشورهای عضو و جامعه بین المللی در جهت حمایت و مراقبت از کودکان در عرصه مخاصمات مسلحانه است.
این گزارش توصیههای متعددی از جمله انتخاب یک نماینده ویژه در ارتباط با کودک و مخاصمات مسلحانه که میتواند در کنار سایر وظایف، مسئولیت دیدبانی وضعیت کودکان در جنگ، آگاهی از گرفتاریهای آنها ، همکاری با جامعه بین المللی، کمیته حقوق کودک و سازمانهای غیر دولتی جهت حمایت از کودکان در طی مخاصمات مسلحانه ، را انجام دهد.
نماینده ویژه دبیرکل در مورد کودکان و مخاصمات مسلحانه
در سال ۱۹۹۶ به دنبال توصیههای مندرج در گزارش ماچل مجمع عمومی قطعنامه ۷۷/۵۱ را که نمایندهای را به مدت ۳ سال مأمور ویژه دبیرکل در مورد کودکان و مخاصمات مسلحانه انتخاب کرد^[۹۱]. دفتر این امر در سال ۱۹۹۷ تأسیس و اولارا اوتونو^[۹۲] بعنوان نماینده منصوب شد. آقای اوتونو اقدامات خود را در امور ذیل تبیین کرد:‌
شناساندن نیازهای اساسی کودکان جنگ زده
پیشنهاد ایدههای مناسب در جهت حمایت از کودکان در جنگ
تجمیع عناصر اصلی و موثر داخل و خارج از ملل متحد.
تعهد به مشوقهای دیپلماتیک و بشردوستانه تا شرایط سخت سیاسی را تسهیل کند.
از تاریخ شروع مأموریت ، نماینده ویژه موفق به قرار دادن موضوع کودکان و مخاصمات مسلحانه در یک سطح مطلوب قابل بحث در عرصه بین الملل شد^[۹۳]. نه تنها کودکان بعنوان قشر نیازمند به توجهات ویژه و حمایت بلکه به عنوان نقطه محوری جریان برقراری صلح و مباحث امنیتی بصورت کلی بعد از پایان جنگ پذیرفته شدهاند. نماینده دبیر کل همچنین اظهارات در مورد تعهد به حمایت از کودکان هم از جانب کشور و هم از طرف نیروهای شورشی را در گزارش خود گنجانیده است. و پر واضح است که این اقدام وی بسیار حائز اهمیت بوده که نشان میداد طرفهای مختلفی تعهدات حقوق بشری و حقوق بشردوستانه را متعهد شدهاند^[۹۴] لکن بسیاری از این تعهدات از سوی دولتها تصدیق نشدند.
قطعنامههای شورای امنیت
تا پیش از ۱۹۹۹ هیچ قطعنامهای که بصورت خاص به موضوع کودکان در مخاصمات مسلحانه بپردازد ، از سوی شورای امنیت صادر نشده بود. با اینحال ۱۹۹۹ شورای امنیت قطعنامههای متعددی که از اهمیت قابل توجهی بر خوردار می‌باشند، صادر کرده است. این قطعنامهها دایره عمل کشورهای درگیر جنگ را محدود نکرده است. لکن از دیگر بازیگران صحنه مخاصمات میخواهد تا اقدامات حمایتی از کودکان را در جریان مخاصمه بکار گرفته و مداخله دهند. بعنوان مثال از شورای امنیت و دیگر ارکان ملل متحد ، کشورهای عضو ، سازمانهای منطقهای ، موسسات مالی بین المللی و نظایر اینها درخواست شده است.
الف) قطعنامه ۱۲۶۱^[۹۵]
این قطعنامه اولین قطعنامهای است که شورای امنیت درآن به طور جدی به بررسی وضعیت کودکان در جنگ پرداخته است. نکته بسیار مهم آنست که این قطعنامه مسئله حمایت از کودکان را کاملا ً مرتبط با حفظ صلح و امنیت بین المللی و در حیطه صلاحیت شورای امنیت دانست . اثرات زیانبار جنگ بر کودکان و نتایج طولانی مدت و گستردهای که بر صلح پایدار میگذارد در این قطعنامه بصورت برجسته مورد تأکید قرارگرفته است لازم به یادآوری است که در برخی موارد کودکان در مکانهای تحت حمایت حقوق بشردوستانه نظیر مدارس مورد حمله قرار میگیرند و در قطعنامه مزبور، لیست اقدامات لازمه جهت کاهش سلاحهای سبک، سربازگیری کودکان، حق دسترسی به پرسنل بشر دوستانه و سازمان ملل به کشورها ارائه شده است.
ب) قطعنامه ۱۳۱۴
در سال ۲۰۰۰ شورای امنیت طی این قطعنامه مجدداً لیست مزبور را مورد تأکید قرار داده و آنرا توسعه بخشید بعلاوه قطعنامه اظهار داشت شرایطی که طی آن خشونت آشکار و گسترده علیه حقوق بشر و بشردوستانه علیالخصوص کودکان وجود دارد میتواند تهدید علیه صلح و امنیت بین المللی تلقی گردد.و در اینخصوص شورای امنیت آمادگی خود را جهت اتخاذ اقدامات لازم و ضروری اعلام می دارد.
ج) قطعنامه ۱۳۷۹
درسال۲۰۰۱ شورای امنیت دیدگاه های خود نسبت به مسئله حقوق کودکان در جنگ را بازبینی کرد. طی این قطعنامه شورا علاوه بر اینکه حیطه های مورد توجه قبلی خود را مورد تأکید قرار داد ارتباط میان ایدز (HIV) را با مخاصمات مسلحانه بسیار مهم تلقی نمود و خواستار آموزش راهکارهای پیشگیری از ایدز به پرسنل حافظ صلح گردید. قطعنامه همچنین نقش طرفهای ثالث در شروع و اختتام مخاصمات مسلحانه را مهم ارزیابی کرده و از آنان خواسته است که با طرفهایی که در جنگ به حقوق کودک وقعی نمی گذارند تجارت نکنند.
بر همان مبنا که شورای امنیت خواستار جلوگیری از بکارگیری کودکان در جنگ شده بود ، از دبیرکل خواسته شد تا لیست کاملی از کشورهای درگیر در جنگ که از کودکان بعنوان سرباز استفاده میکنند یا به حقوق مسلم آنان پایبند نیستند و خلاف قواعد بین الملل عمل میکنند را تهیه کند.
د)قطعنامه ۱۴۶۰
این قطعنامه در ۳۰ ژانویه ۲۰۰۳ تصویب گردید. بعد از تکرار مجدد خواسته های شورای امنیت که در سه قطعنامه قبلی بیان شده بود، این شورا حمایت از دبیرکل در زمینه فراخوان وی در ایجاد محیط متناسب جهت اجرای نورمها و استانداردهای بین المللی در زمینه حمایت از کودکان در جنگ را اعلام کرد. در حالکیه کشورها هیچ الزام حقوقی نداشتند شورای امنیت با این قطعنامههای خود استاندارد و چهارچوب خاصی ایجاد نمود که بحث حمایت از کودکان در مخاصمات مسلحانه علاوه بر شرایط خاص اجتماعی و فراتر از بحثهای تئوریک، در عرصه جامعه بین المللی نیز مطرح گردید. لازم به یادآوری است که قطعنامه هایی که در چهارچوب فصل هفتم و نسبت به موارد تهدید علیه صلح و امنیت بین المللی صادر میگردد الزام آور هستند. ملاحظات و توصیههایی که در این قطعنامهها آمده است در آگاهی و اطلاع رسانی عمومی نقش بسیار مثبتی داشته و موجب اهمیت یافتن بیش از پیش حمایت از این کودکان گردیده است. و حداقل در عرصه معنی و بیان توانسته تا حدودی به اهداف خود نزدیک گردد^[۹۶].
رویدادهایی چون بحثهای سالانه کودک و مخاصمات مسلحانه در شورای امنیت ، قطعنامهها و گزارشات منتج از آنها که در بسیاری از موارد توسط دبیرکل تهیه میشود ، نشان میدهد که موضوع مزبور هنوز به عنوان یک دغدغه اصلی جامعه بین المللی افکار عمومی را به خود معطوف کرده است. بعلاوه گنجایش قطعنامههای مزبور اجازه در زمنیه تأمین مالی ، برنامه ریزی و تلاش برای مبارزه با این پدیده شوم را یاری میکند.
رایزنان حمایت از کودک
هیئتی که توصیهها و اقدامات پیش بینی شده در قطعنامه ۱۲۶۱ را پیگیری میکند و وظیفهاش افزایش رفاه کودکان از طریق روند صلح است، اولین رایزن حمایت از کودک^[۹۷] را در عملیات حفظ صلح سیرالئون (UNAMSIL) به سال ۲۰۰۰ انتخاب کرد. موارد بعدی به ترتیب ۲ رایزن حمایت از کودک در عملیات حفظ صلح جمهوری دموکراتیک کنگو (MONUC) بودند. با توجه به درک اهمیت نقش رایزنان مذکور در اکتبر ۲۰۰۲ رایزن حمایت از کودک هیئت ملل متحد در آنگولا منصوب شد و بخش حمایت از کودک در آنگولا و سیرالئون بوسیله انتخاب رایزنان حمایت از کودک دیگر، تقویت شدند. رایزنان حمایت از کودک در بخش اصلی هیئت منصوب ملل متحد بعنوان رایزنان اصلی ملل متحد در حمایت از کودک انتخاب میشوند. داشتن یک عنصر مستقل در این سطح اطمینان از اینکه حمایت از کودک در عالیترین بخش از عملیاتهای حفظ صلح قرار دارد را افزایش داده و باعث میشود که منافع کودکان در این زمینه و در سیاست گذاری به حاشیه رانده نشود. رایزنان حمایت از کودکان بصورت تنگاتنگ به همکاری با آژانسهای تخصصی مرتبط ملل متحد بویژه یونیسف (UNICEF)‌ آژانسهای مربوط به حقوق بشر و پناهندگان سازمانهای غیردولتی و موسسات ملی ادامه می دهند.
حقوق بین الملل در عرصه واقعیت
امروزه چارچوب مستحکم حقوقی در جهت حمایت از کودکان در مخاصمه مسلحانه وجود دارد که میتواند نسبت به اعمال دولتها و نیروهای غیردولتی قضاوت کند. با اینحال اعمال این حقوق و استانداردها در حقیقت بسیار محدود است و موجب آسیب پذیر بودن کودکان میشود.
بسیار بعید است که جامعه بین المللی بتوانددر صورت نقض حقوق بین الملل در هنگام جنگ و تداوم آن طرف ناقض را به رعایت حقوق بین الملل وادار نماید. جامعه بین المللی اغلب از طریق تعقیب جنایتکاران بعد از اتمام جنگ و رسیدگی به امور کودکان بعد از انعقاد قرارداد صلح میتواند بصورت فعال در قضیه ایفای نقش نماید. لکن به جهت خودداری فاتحان از تعقیب مجرمین و جواز فرار آنان پس از انعقاد قرارداد صلح مانع رسیدن به عدالت مطلوب میباشد.
شناسایی و قبول نقص در اجرای حقوق بین المللی موجب دعوت دبیرکل به بحث زمینه اجرای حقوق بین الملل و استاندارد های آن گردید و در ابتدای سال ۲۰۰۳ این دعوت توسط شورای امنیت در ارتباط با بحث کودکان در مخاصمات مسلحانه مورد حمایت قرار گرفت^[۹۸]. برخی از قطعنامههای مصوب این شورا عبارتند از:
قطعنامه ۱۲۶۱ ملل متحد مصوب ۱۹۹۹ sc/RES/1770
قطعنامه ۱۳۱۴ ملل متحد مصوب ۲۰۰۰ sc/RES/1314
قطعنامه ۱۳۷۹ ملل متحد مصوب ۲۰۰۱ sc/RES/1379
قطعنامه ۱۴۶۰ ملل متحد مصوب ۲۰۰۳ sc/RES/1460
قطعنامه ۱۵۳۹ ملل متحد مصوب ۲۰۰۴ sc/RES/1539
قطعنامه ۱۶۱۲ ملل متحد مصوب ۲۰۰۵ sc/RES/1612

۱- بررسی روند تغییرات پوشش کاربری اراضی در جنگلهای ایلام.
۲- استخراج شاخص های گیاهی برای دوره های مختلف و مقایسه آنها و همچنین مقایسه تغییرات سطح انها.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳- استخراج کاربری اراضی با بهره گرفتن از روش های طبقه بندی پیکسل پایه.
۱-۳ -سؤالات تحقیق
گام اول در پژوهش علمی، پرسش یا پرسش‌های اولیه است که فرضیه‌سازی، روش‌شناسی و چارچوب اصلی پژوهش بر مبنای آن استوار است و با توجه به موضوع پژوهش، پرسش‌های مطالعه حاضر به شرح زیر هست:
۱- روند تغییرات کاربری اراضی در جنگل‌های ایلام به چه صورت بوده است و بیشترین تغییرات در کدام‌یک از کاربری‌ها رخ‌داده است؟
۲- آیا استفاده از اطلاعات مربوط به روش‌های طبقه‌بندی امکان دستیابی به‌دقت بالاتر را در ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی فراهم می‌آورد؟
۱-۴- فرضیات تحقیق
فرضیه عبارت است از حدس یا گمان اندیشمندانه درباره ماهیت، چگونگی و روابط بین پدیده‌ها، اشیاء و متغیرها که محقق را در تشخیص نزدیک‌ترین و محتمل‌ترین راه برای کشف مجهول کمک می‌کند (حافظ نیا ۱۳۸۹). فرضیه‌سازی برای پژوهش حاضر با توجه به پرسش‌های آغازین و بررسی‌های اولیه و مرور بر ادبیات موضوع صورت گرفته است. این فرضیه‌ها عبارت‌اند از:
۱- روند تغییرات کاربری اراضی در جنگل‌های ایلام محسوس بوده و بیشترین تغییرات در کاربری اراضی جنگل می باشد.
۲- طبقه‌بندی حداکثر احتمال با بهره گرفتن از تصاویر ماهواره­ای لندست، برای بررسی روند تغییرات کاربری ارضی مناسب است.
فصل دوم:
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
۲-۱-مقدمه
این فصل از تحقیق شامل مبانی نظری است. بررسی تغییرات کاربری، فعالیت نوینی بعد از فعالیت‌های استخراج کاربری می‌باشد که نیازمند شناخت اصول اولیه تغییرات کاربری و یکسان‌سازی مفاهیم پایه بکار رفته می‌باشد. در فصل حاضر، لزوم استفاده از نقشه‌های کاربری اراضی، سنجش‌ازدور و کاربری اراضی، پیشینه علمی استخراج تغییرات در جهان و ایران را به‌تفصیل بیان می کند.
۲-۲-تعریف کاربری اراضی^[۱۷]:
کاربری اراضی شامل انواع بهره‌برداری از زمین به‌منظور رفع نیازهای گوناگون است. یکی از پیش شرطهای اصلی برای استفاده بهینه از زمین، اطلاع از الگوهای کاربری اراضی و داشتن تغییرات هر یک از کاربری‌ها در طول زمان است (فیضی زاده و همکاران،۱۳۸۶).
کاربری زمین همواره یکی از مهم‌ترین عواملی بوده است که انسان از طریق آن محیط‌زیست خود را تحت تأثیر قرار داده است. کاربری فعالیت کلیدی است که انسان از طریق مصرف منابع طبیعی موجبات رشد و توسعه اجتماعی- اقتصادی خود را فراهم کرده و درعین‌حال ساختارها و فرآیندهای موجود در محیط‌زیست را تغییر می‌دهد (هلمینگ^[۱۸]،۲۰۰۸).
۲-۳-علل تغییرات کاربری اراضی
۲-۳-۱-عوامل انسانی
میزان پوشش جنگل‌ها در طول زمان چه توسط عوامل طبیعی و چه توسط خود انسان دست‌خوش تغییر و تحول می‌شود که مهم‌ترین عوامل کاهش سطح این مناطق عبارت‌اند از: تغییر کاربری از جنگل به اراضی کشاورزی و مسکونی و درنتیجه نرخ بالای رشد جمعیت، استفاده مردم محلی از چوب به‌عنوان منبع سوخت و انرژی در بخش‌های محروم، جاده‌ها، خطوط ارتباطی و نیرو (گاز، برق و غیره)، تعلیف دام در عرصه‌های جنگلی، آتش‌سوزی و تخریب تدریجی جنگل و کاهش وسعت آن به دلیل آلودگی محیط‌زیست و گرم شدن کره زمین (دینگ چنگ^[۱۹]،۱۹۹۰). ازنظر تاریخی مهم‌ترین تغییر کاربری زمین که انسان انجام داده از بین بردن جنگل و تبدیل آن‌ها به اراضی کشاورزی و سکونتگاه‌ها بوده است (لائوس و هرزوگ^[۲۰]،۲۰۰۲).
بر این اساس مشخص می‌شود، فعالیت‌های انسانی مهم‌ترین عامل از بین رفتن جنگل‌هاست جنگل‌های بلوط غرب ایران بر روی رشته کوهه‌ای زاگرس ازنظر وسعت و مسائل زیست‌محیطی، حفظ منابع آب‌وخاک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده که طی دهه‌ های گذشته به دلیل اثر عوامل اقتصادی و اجتماعی، نبود اعمال مدیریت جامع منابع طبیعی، توان تولیدی خود را ازدست‌داده به‌طوری‌که این روند، آینده جنگل‌های منطقه را به مخاطره افکنده است (مهدوی و فلاح شمسی،۲۰۱۲).
۲-۳-۲-۱-گردشگری
گردشگری می تواند محیط زیست طبیعی را به خطر اندازد، باعث تغییر آن شود و اثرات منفی بسیار زیادی بر روی آن بگذارد.بازدید کنندگان طبیعت ،ضایعات و آلودگی تولید می کنند.آلودگی هایی مثل:آلودگی آب ،آلودگی هوا ،ضایعات جامد و آلودگی صوتی و بصری. جاذبه های طبیعی با استفاده نادرست یا بیش از حد،می تواند در معرض خطر قرار گیرد. احداث خدمات برای جهانگردان می تواند موجب تغییر و دگرگونی چشم اندازهای طبعی شود. بازدید های کنترل نشده یا بیش از اندازه توسط بازدید کنندگان می تواند کیفیت چشم اندازهای طبیعی ،مکان ها و بناهای تاریخی را تنزل دهد. در جایی که آب نایاب است ،جهانگردان می توانند موجودی ذخیره در دسترس را هدر دهند . در مسافران همچنین می توانند به طور غیر عمدی گونه های بومی را معرفی کنند که این مسئله می تواند موجب افزایش تجارت حیوانات و گیاهان شود. جریانات پیوسته و دائمی بازدید کنندگان با تاثیر بر حیوانات اهلی و مختل کردن چرخه تولید مثل و تغییر در رفتارهای طبیعی آنان ممکن است موجب از هم گسیخته شدن حیات وحش شود(گلن ،۱۳۹۰:صص۳۳و۳۴). موضوع کاربری زمین در مقاصد گردشگری از موضوعات کلیدی محسوب می‌شود چراکه فعالیت‌های گردشگری اساساً به منابع وابسته‌اند یعنی در دسته فعالیت‌های منبع پایه قرار می‌گیرند و حیات و رونق مقصد تا حد زیادی به کیفیت آب بستگی دارد. (^[۲۱]OECD،۱۹۸۱).
۲-۳-۳-۱-استفاده از چوب جنگل در تولید فراورده‌های چوبی
برداشت چوب از جنگل جهت برآورده کردن نیاز بشر به فرآورده های چوبی یکی دیگر از عوامل تخریب جنگل هاست. با رشد جمعیت و نیاز انسان به مواد غذایی و محصولات دیگر، فشار روی منابع طبیعی از جمله جنگل افزایش یافته است .به طوریکه سالانه هزاران هکتار از جنگل های ایران به منظور تولید کاغذ نابود می شود.
۲-۳-۲-عوامل طبیعی
۲-۳-۲-۱-فرسایش خاک و لغزش
عمل فرسایش بیشتر به وسیله آب و باد صورت می گیرد .جنگل جنگل به کمک شاخ و برگ درختان ، از سرعت باد می کاهد و با ریشه گیاهان ، خاک را حفظ می کند . به علت آرام بودن هوای داخل جنگل تبخیر بسیار ناچیز بوده و خطر خشک شدن که از شرایط مهم آغاز فرسایش است از بین می رود. نزولات آسمانی در مناطق فاقد گیاه در روی زمین به صورت هرزآبهای سیل آسا جاری می شوند و چون مقاومتی در برابر خود نمی بینند ذرات ریز و درشت خاک را حمل می کنند و به تدریج در مسیر خود یا در پشت سدها و دریاچه ها رسوب می دهند. فرسایش خاک در منطقه جنگلی با فرسایش خاک در مناطق دیگر تفاوت دارد و اگر چه هر دو بلایی است که بر خاک وارد می شود ولی خاکهای مناطق جنگلی بسیار حاصلخیزتر از مناطق دیگر است و با فرسایش خاک مواد حاصلخیزی که طی سالیان متمادی در خاک ذخیره شده اند از دست می رود. لغزش‌ها و به‌طورکلی حرکات دامنه‌ای چه به‌صورت طبیعی و مصنوعی که ایجاد می‌شود در تخریب جنگل‌ها نقش دارد. (دانشنامه آزاد:http://fa.wikipedia.org)).
۲-۳-۲-۲- چرای بی‌رویه دام‌ها
نیل مار تن و استفان کتل^[۲۲] (۲۰۰۲)، در بررسی اثرات مفرط چرای دام بر خصوصیات خاک عنوان کردند کیفیت خاک ازنظر مناسب بودن تمامی پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک در قالب یک کاربری اراضی تعیین می‌گردد و با تغییر این کاربری و اثرات آن بر خصوصیات خاک و اکوسیستم مرتعی کیفیت و توانایی سیستم برای کاربری فعلی آن نامناسب است.
زیانهای وارده به جنگلها از راه چرای دام سابقه طولانی دارد . از روزگاری که اقتصاد شبانی زیر بنای تکاملی جامعه را تشکیل می داد و اشتغال به امور دامداری و نگاهداری دام از معتبر ترین و سودآورترین رشته های سرمایه گذاری شناخته می شد ، زمینه های تخریب جنگل ها از طریق چرای دام فراهم گردید و چراگاههای جنگلی ایران به عنوان غنی ترین منابع علوفه ای در دسترس دام ها گذارده شد .زیانهای ناشی از چرای دام در جنگل ها شامل موارد زیر است:
رفت و آمد مداوم دام در جنگل ها ، باعث فشردگی خاک و خرابی وضع فیزیکی خاک می شود به این ترتیب آب باران به جای آنکه در خاک فرو رود در سطح زمین جریان پیدا می کند در چنین اراضی رویش دانه هایی که بر روی زمین ریخته شده دشوار و در بعضی حالات غیر ممکن است.
در دامنه های کوهستانها که خاک عملا در معرض ریزش قرار دارد ،تردد دامها سبب تشدید ریزش خاک و قطعات سنگی می گردد و فشار وارده از تصادم این ریزش ها به درختان موجب زخمی شدن پوست آنها می شود.
دام ها با جویدن پوست و ساقه های درخت ،آنها را زخمی کرده و زمینه نفوذ و رخنه آفات و بیماری های گیاهی را فراهم می کنند.
۲-۳-۲-۳- آتش‌سوزی
آتش با سوزاندن گیاهان، تغییر دادن الگوی توالی و تغییر منابع گیاهی بر اکوسیستم‌های طبیعی تأثیر می‌گذارد (بانج شفیعی و همکاران،۱۳۸۴). جنگل ها به عنوان یکی از مهمترین منابع طبیعی تجدید شونده نقش حیاتی در استمرار حیات و حفظ پایداری زیست بوم ها ایفا می نمایند. این مسئله به ویژه در ایران که در زمره کشورهای خشک و کم آب جهان به شمار می رود و از محدودیت شدید پوشش گیاهی رنج می برد بسیار حائز اهمیت است (Mobarghai et al,2009). سالیانه در کشور ما تا صدها مورد آتش سوزی در جنگل ها و مراتع اتفاق می افتد و هزاران هکتار از درختان و درختچه ها و گیاهان را طعمه خود می سازد(Salamati et al,2001). به دلیل قرار گرفتن کشور ایران در کمربند خشک کره زمین و ناحیه پرفشار جنب حاره ،شرایط جوی لازم برای وقوع آتش سوزی در جنگل ها و مرتع فراهم می باشد. از طرف دیگر ، عوامل انسانی از قبیل بی احتیاطی مسافران یا آتش سوزی های عمدی جهت تبدیل اراضی جنگلی به کشاورزی باعث ایجاد حریق در پهنه های جنگلی ایران شده است(Sarkargar Ardakani,2007).
۲-۴-اثرات تغییرات کاربری اراضی
۲-۴-۱-دگرگونی حاصلخیزی زمین
زمانی که انسان تعادل طبیعی موجود در محیط‌زیست را بر هم میزند، آثار سویی نیز از خود بر جا می‌گذارد. تخریب جنگل‌ها و مراتع و تبدیل آن‌ها به اراضی کشاورزی ازجمله موارد بر هم زدن توازن طبیعی موجود در محیط‌زیست است که مشکل بسیاری از مناطق دنیا می‌باشد. براثر تغییر کاربری اراضی و بی‌توجهی به خصوصیات کیفی خاک، بسیاری از ویژگی‌های خاک تخریب شد و خاک، تدریجاً حاصلخیزی خود را ازدست‌داده و به بیابان تبدیل می‌گردد. تخریب خاک ممکن است در مدت‌زمان کوتاهی اتفاق بیفتد درحالی‌که ترمیم یک خاک تخریب یافته و استقرار مجدد پوشش گیاهی در آن، به زمان طولانی نیاز دارد (زهو و همکاران،۲۰۰۵).
۲-۴-۲-کیفیت خاک
حاج عباسی و همکاران (۱۹۹۷) و اسلام و ویل (۲۰۰۰) نشان داده‌اند که قطع درختان جنگلی و تبدیل آن به اراضی زراعی عامل تخریب اکوسیستم‌های طبیعی بود و موجب کاهش کیفیت خاک خواهد شد. کاهش شدید خاک نیز می‌تواند منجر به نابودی دائم باروری زمین شود.
۲-۴-۳- نوسانات جوی و اقلیمی
اکوسیستم جنگلی در ابعاد جهانی یک نقش کلیدی در ارتباط با تغییر اقلیم با جذب گازکربنیک جو و ذخیره آن در پوشش گیاهی و خاک به عهده دارد. جنگل‌زدایی و تغییر کاربری اراضی تأثیر معنی‌داری در این تعادل به وجود آورده است (جعفری،۱۳۸۵).
تغییر در اقلیم بر فتوسنتز، تنفس گیاه و تجزیه مواد آلی که تماماً بر جریان کربن اتمسفر نقش دارند اثرگذار است (ولفگانگ کنر،^[۲۳]،۲۰۰۶).
۲-۴-۴- نقصان در تنوع زیستی و کشاورزی
طبق تعریف، تنوع زیستی به‌عنوان تنوع در ژنتیک، جمعیت، گونه‌ها و اکوسیستم شناخته می‌شود. تنوع زیستی یکی از مشخصه‌ های اکوسیستم‌ها می‌باشد که حاصل برهم‌کنش‌های تاریخی پیچیده بین سیستم‌های فیزیکی، بیولوژیکی و اجتماعی در خلل زمان است (پی و ساجیس^[۲۴] ۱۹۹۳، مک نیلی^[۲۵] ۱۹۹۴).
در حقیقت نقصان در تنوع زیستی یکی از جنبه‌های اجتناب‌ناپذیر تغییر محیط‌زیست در حال حاضر می‌باشد (دیرزو و روان^[۲۶]،۲۰۰۳).در بین سطوح مختلف ساختارهایی که تنوع زیستی را احاطه کرده اند ،تنوع اکوسیستم نسبت به تنوع ژنتیکی و ارگانیسم های زنده ، در اینجا بیشتر مدنظر می باشد. این بدین خاطر می باشد که جوامع زیستی تضمین کننده عملکرد اکوسیستم ها و مهیا گر تعدادی از خدمات اکوسیستم می باشد و بنابراین نشانگر پیوند پاسخ گونه ها به انواع مختلف تاثیرات می باشد. بدین وسیله ، کارکردهای اکوسیستم نشان دهنده مجموعه فرآیندهایی همچون تولید اولیه، تجزیه و چرخه مواد غذایی و بر هم کنش آنها و همچنین کنترل سیل ،حفاظت خاک ،کیفیت خاک و گرده افشانی می باشد. گونه ها کارکردهای زیستی را بصورت متفاوتی انجام می دهند .شاید یک گونه ای چرخه های بیوژئوشیمیایی را تنظیم کند یا محیط فیزیکی را تغییر دهد یا دیگر گونه ها به طور غیر مستقیم فرآیندهای اکولوژیکی را در خلل برهم کنش های کارکردی همچون توزیع بذر گیاهان یا گرده افشانی تنظیم کنند. برای برآورد بهتر اثرات مربوط به تنوع زیستی بر روی کاربری می توان بر طبق توع گونه ها و پیچیدگی بیو فیزیکی ،سیستم تولید را طبقه بندی کرد(اسوفیت و همکاران^[۲۷]،۱۹۹۶،فریتاس^[۲۸] ،۲۰۰۶).نقصان در تنوع زیستی که نتیجه اجتناب ناپذیر فعالیتهایی است که پوشش زمین و کاربری را تغییر می دهد ، باعث آشکارسازی در حفظ کارکردهای اکوسیستم می گردد(ویلسون^[۲۹]،۱۹۹۲،ماگوران و می^[۳۰]،۱۹۹۹).
۲-۵-پایش تغییرات کاربری اراضی:
پایش تغییرات کاربری اراضی در بازه زمانی از طریق تکنیک سنجش‌ازدور در مدت‌زمان کوتاه‌تر، با هزینه کمتر و با دقت بالاتری حاصل می‌شود (کاچواها^[۳۱]،۱۹۸۵).
آگاهی از پوشش و کاربری‌های زمین و تغییرات آن‌ها در طول زمان، برای ارزیابی اثرات بر سیستم‌های جهانی محیط‌زیست و انسان‌ها بسیار مهم است (تارنر و می یر ^[۳۲]،۱۹۹۲؛ دی گرگوری^[۳۳]،۲۰۰۵).
با توجه به تغییرات روزافزون کاربری اراضی و ضرورت آگاهی مدیران و کارشناسان از چگونگی تغییرات رخ‌داده به جهت سیاست‌گذاری و چاره‌اندیشی برای رفع مشکل موجود، روش‌های آشکارسازی تغییرات برای مشخص کردن روند تغییرات در طول زمان ضروری به نظر می‌رسد (پارکر،۲۰۰۲؛جنسن،۱۹۹۶).
یوان و همکاران^[۳۴] (۲۰۰۵) روشی را برای به نقشه درآوردن و پایش تغییرات کاربری اراضی با بهره گرفتن از داده‌های تصاویر لندست TM برای بررسی کلان‌شهرها در ایالت مینه‌سوتای آمریکا برای سال ۱۹۸۶،۱۹۹۱،۱۹۹۸ و ۲۰۰۲ پیشنهاد کرد.

بطور کلی منابع تولیدکننده توان راکتیو را می­توان به دو دسته تجهیزات تولید و تجهیزات شبکه انتقال دسته­بندی کرد]۲۸[. منابع تولید شامل ژنراتورهای سنکرون و کندانسور­های سنکرون می­باشند. منابع شبکه انتقال شامل بانک­های خازنی، راکتورها، جبران­سازهای استاتیک VAR (SVCs)، و غیره می­باشد.
تجهیزات تولیدکننده توان راکتیو در سیستم­های قدرت دارای ویژگی­های مختلف از نظر پویایی و سرعت پاسخگویی، توانایی تغییر ولتاژ، هزینه­ های سرمایه ­گذاری، هزینه­ های عملیاتی و هزینه­ های فرصت از دست رفته هستند. به عنوان مثال، در ژنراتور سنکرون پشتیبانی توان راکتیو بسیار سریع است، اما هزینه­ های عملیاتی و فرصت بالایی دارد. بانک­های خازنی کند هستند و دارای عملکرد ضعیفی می­باشند اما هزینه نصب و راه ­اندازی پایینی دارند. هزینه جبران­کننده استاتیک VAR بین ژنراتور و خازن می­باشد]۲۸[.
در ادامه تجزیه و تحلیل هزینه­ های توان راکتیو از منابع مختلف ارائه شده است.

• • • • • • 1. 1. هزینه پشتیبانی توان راکتیو توسط ژنراتور سنکرون

قابلیت ژنراتور سنکرون برای تأمین و یا جذب توان راکتیو توسط محدودیت­های ظرفیت ژنراتور تعیین می­ شود، که عبارتند از: حدود گرمایی آرمیچر، حدود گرمایی میدان و محدوده زیر تحریک.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

حدود گرمایی آرمیچر، دایره­ای با شعاع و به مرکز مبدأ است و بصورت معادله (۲-۲) نشان داده می­ شود]۲۸[.
(۲-۲)
حدود گرمایی میدان دایره­ای به مرکز و شعاع می­باشد که بصورت معادله (۲-۳) نشان داده شده است]۲۸[.
(۲-۳)
محدوده زیرتحریک مرتبط با پایداری حالت ماندگار ژنراتور سنکرون نیز بصورت رابطه (۲-۴) نشان داده می­ شود[۲۹].
(۲-۴)
در رابطه­ های (۲-۲) تا (۲-۴)، ولتاژ ترمینال ژنراتور، جریان حالت ماندگار آرمیچر، راکتانس سنکرون و ولتاژ تحریک می­باشد. همچنین و بترتیب خروجی توان اکتیو و راکتیو ماشین سنکرون می­باشند و زاویه بین ولتاژ ترمینال و محور متعامد ژنراتور سنکرون است.
مقدار نامی ماشین، نقطه تقاطع دو دایره ( در شکل (۲-۱)) است. هنگامی که است، محدوده توان راکتیو توسط معادله (۲-۳) یعنی محدوده گرمایی میدان تحمیل می­ شود. هنگامی که است، حد گرمایی آرمیچر، محدودیت­هایی را روی میزان تولید توان راکتیو تحمیل می­نمایند]۳۰[. منحنی قابلیت توان راکتیو یک ژنراتور در شکل (۲-۱) نشان داده شده است[۳].
محدوده جریان میدان
محدوده جریان آرمیچر
A
B
۰
محدوده زیرتحریک
شکل (۲-۱) منحنی قابلیت ژنراتور سنکرون
با توجه به منحنی قابلیت توان راکتیو، هزینه یک ژنراتور برای ارائه توان راکتیو را می­توان به سه بخش تقسیم کرد]۳۰[: هزینه در دسترس بودن، هزینه­ های بهره ­برداری و هزینه فرصت. ظرفیت یک ژنراتور هم برای تولید توان اکتیو و هم توان راکتیو استفاده می­ شود. بنابراین، هزینه سرمایه ­گذاری یک ژنراتور باید علاوه بر تجزیه و تحلیل هزینه توان حقیقی، در تجزیه و تحلیل هزینه توان راکتیو نیز در نظر گرفته شود. در اینجا، مولفه هزینه در دسترس بودن توان راکتیو نشان­دهنده هزینه سرمایه ­گذاری ژنراتور از ظرفیت مورد استفاده برای تولید توان راکتیو می­باشد. هنگامی که یک ژنراتور، توان راکتیو تولید و یا جذب می­ کند، تلفات توان حقیقی در سیم پیچ­های میدان افزایش خواهد یافت. هزینه تلفات توان حقیقی افزایش یافته بعنوان جزء هزینه­ های عملیاتی تأمین توان راکتیو درنظر گرفته می­ شود. برخلاف هزینه­ های سوخت که نشان­دهنده هزینه تولید توان اکتیو می­باشد، هزینه­ های بهره ­برداری برای پشتیبانی توان راکتیو کوچک است. همانطور که در شکل (۲-۱) مشاهده می­کنید، اگر ژنراتور بر روی منحنی محدود کننده عمل کند، هرگونه افزایش در Q موجب کاهش P جهت برآوردن محدودیت های گرمایشی سیم­پیچ می­گردد. این بدان معنی است که واحد باید توان خروجی واقعی خود را زمانی که خروجی توان راکتیو بالاتر مورد نیاز است، کاهش دهد. از دست دادن درآمد به دلیل کاهش قدرت واقعی به عنوان هزینه فرصت برای ارائه توان راکتیو نامیده می­ شود. هزینه فرصت یک مسئله مهم در تجزیه و تحلیل هزینه توان راکتیو می­باشد که در بخش­های بعد بطور مفصل­تر توضیح داده خواهد شد.

الکترود کربن شیشه در محلول بازی متانول هیچ فعالیت الکتروشیمیایی از خود نشان نمی­‌دهد. شکل (۳-۳) ولتاموگرام چرخه‌ای این الکترود در محلول ۱ مولار اتانول و ۱ مولار هیدروکسید پتاسیم را نشان می­‌دهد. همان­طور که در شکل مشخص است متانول هیچ رفتار الکتروشیمیایی از خود نشان نمی­‌دهد.

شکل۳-۳– ولتاموگرام چرخه‌ای الکترود کربن شیشه‌ای در ۲۰ میلی‌لیتر محلول یک مولار متانول و یک مولار KOH در دمای اتاق با سرعت روبش ۵۰ میلی ولت بر ثانیه.
فصل چهارم
بحث و نتایج
فصل چهارم: بحث و نتایج
۴-۱- کلیات
مشکل اصلی در پیل‌ سوختی متانولی مستقیم، مسمومیت کاتالیزور آندی و پایداری کم آن در فرایند اکسیداسیون است به­همین دلیل استفاده از سوخت­های جایگرین در آند پیل‌های سوختی الکلی مستقیم هنوز هم مورد توجه پژوهشگران قرار دارد. خصوصیتی که این سوخت­ها باید داشته باشند این است که چگالی انرژی حجمی و ولتاژ سل بالایی داشته باشند و از طرفی حدواسط­های تولیدشده در اکسیداسیون آنها موجب مسمومیت کاتالیزور آندی نشوند. بنابراین کاتالیزور پلاتین/کربن که به­‌صورت گسترده در آند پیل سوختی استفاده می­ شود باید هم فعالیت بالایی داشته باشد و هم در اثر محصولات حاصل از واکنش اکسیداسیون سوخت‌­ها، به­راحتی مسموم نشود. در این پروژه کاتالیزور پلاتین/کربن سنتز و فعالیت و پایداری آن در فرایند اکسیداسیون ۲،۱-پروپان‌­دی­‌ال، ۲-پروپانول و متانول در محیط قلیایی با بهره گرفتن از تکنیک‌‌های مختلف الکتروشیمی ارزیابی خواهد شد. تجزیه عنصری و ریخت‌شناسی کاتالیزور سنتزی توسط EDS و SEM مورد مطالعه قرار گرفت. کلیه آزمایشات در سطح الکترود کربن­شیشه انجام گردید. میزان کاتالیزور در سطح این الکترود، برای الکترواکسیداسیون تمام سوخت­‌ها به­ طور یکسان بارگذاری شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۲- بررسی ریخت­شناسی و تجزیه عنصری
طیف EDS به منظور تجزیه­ی عنصری کاتالیزور Pt/C در شکل ۴-۱ نشان داده شده است. با توجه به نتایج EDS می­توان مشاهده کرد که کربن­ولکان توانسته است به­عنوان بستر برای نانوذرات پلاتین مورد استفاده قرار گیرد. مطابق EDS مقدار وزنی پلاتین ۶۷_/۹ درصد و کربن ۳۳_/۹۰ درصد وزنی به‌دست آمد.
شکل ۴-۱– طیف EDS از پلاتین/کربن ضمیمه: داده ­های تجزیه عنصری حاصل.
برای بررسی ریخت­شناسی سطح الکترود از تصویربرداری SEM استفاده شد که در این راستا، شکل۴-۲ تصاویر SEM مربوط به الکتروکاتالیزور پلاتین/کربن را در بزرگنمایی­‌های x 1000، x 20000، x 30000 و x50000 نشان می­دهد. همان­طورکه در شکل ۴-۲ دیده می‌شود نانو ذرات پلاتین به­خوبی روی صفحات کربنی پخش شده‌اند
شکل ۴-۲– تصاویر SEM از سطح پلاتین/کربن با بزرگ‌نمایی­های متفاوت.
۴-۳- ولتامتری چرخه­ایPt/C در محلول قلیایی
شکل۴-۳ نمودار ولتامتری چرخه­ای الکترود Pt/C در محلولKOH 1 مولار را نشان می­دهد. در طول روبش رفت ۲ پیک مشاهده می­ شود که به­ دلیل فرایند­های الکتروشیمیایی مختلف در سطح الکترود اتفاق می‌افتند. پیک I در محدوده پتانسیل بین ۹/۰- تا ۷/۰- ولت به­ دلیل اکسیداسیون هیدروژن جذب شده روی سطح می­باشد. واکنش انجام شده به­ صورت زیر می­باشد:
Pt-H + OH^– → Pt + H₂O + e^– (۱-۳)
پیک II نیز که در بالاتر از ۴/۰ ولت اتفاق می‌افتد مربوط به­تشکیل لایه پلاتین­اکساید روی سطح الکتروکاتالیزور است. مکانیسمی که گزارش شده است به­ صورت زیر است:
Pt-OH^– ↔ Pt-OH_ads + e^– (۲-۳)
Pt-OH_ads ↔ Pt-O + H₂O + e^– (۳-۳)
Pt-OH_ads + Pt-OH_ads → Pt-O + H₂O (۴-۳)
پیک III نیز که در حدود پتانسیل ۴/۰- ولت اتفاق می­افتد می ­تواند مربوط به کاهش پلاتین­اکساید در طول روبش کاتدی باشد [۴۹-۵۰]:
Pt-O + H₂O +2e^–→ Pt + 2OH^– (۵-۳)
شکل ۴-۳– نمودار ولتامتری چرخه­ای الکترود Pt/C در محلولKOH 1 مولار با سرعت روبش ۵۰ میلی ولت بر ثانیه.
۴-۴- بررسی فعالیت و پایداری کاتالیزور Pt/Cدر محلول بازی متانول
برای بررسی فعالیت کاتالیزور Pt/C در اکسیداسیون متانول رفتار الکتروشیمیایی آن در محلول ۱ مولار KOH و ۱ مولار الکل به­وسیله روش‌های ولتامتری چرخه­‌ای، اسپکتروسکوپی امپدانس الکتروشیمیایی و کرونوآمپرومتری مورد بررسی قرار گرفت.
۴-۴-۱- بررسی ولتاموگرام چرخه­ای الکترود Pt/C/GC در محلول بازی متانول
ولتاموگرام چرخه­ای کاتالیزور Pt/C/GC در محلول ۱ مولار متانول و ۱ مولار KOH در محدوده ۹/۰- تا ۲/۰ ولت با سرعت روبش ۵۰ میلی ولت بر ثانیه به­دست آمد. به‌منظور مطالعه پایداری و مقاومت کاتالیزور سنتزی در برابر مسمومیت، ولتاموگرام چرخه­ای در طی ۱۰۰ چرخه به­دست آمد. شکل ۴-۴ ولتاموگرام مربوط به چرخه‌­های اول، پنجم، بیستم، چهلم، شصتم، هشتادم و صدم این الکترود را نشان می­دهد.
پتانسیل اکسیداسیون متانول در شکل از ۹/۰- ولت شروع می‌شود اما چون در ابتدا سرعت واکنش خیلی کند است بنابراین هیچ جریانی مشاهده نمی­ شود، وقتی که پتانسیل به حدود ۵/۰- ولت می­رسد جریان به‌صورت نمایی شروع به افزایش می­ کند. جریان در ۲۶/۰- ولت به یک ماکزیمم می­رسد سپس به­ دلیل محدودیت نفوذ و یا غیر­فعال شدن سطح الکترود (به­عنوان مثال جذب گونه­ های مسموم کننده یا اکسیداسیون فلز) کاهش می­یابد. بررسی دلایل افت جریان بعد از اولین پیک اکسیداسیون یک امر ضروری است. زیرا در کاربرد­های پیل سوختی پتانسیل الکترود باید در یک محدوده قابل کاربرد که معمولا بالاتر از پتانسیل آغازی وپایین­تر از پتانسیل تخریب الکترود است سنجیده شود. این موضوع می ­تواند به­وسیله ارتباط بین جریان پیک و سرعت اسکن تائید شود. اگر منحنی جریان را بر حسب سرعت اسکن در مقیاس لگاریتمی رسم کنیم شیب منحنی رسم شده عامل محدود کننده فرایند را مشخص می­ کند. اگر شیب به‌دست آمده برابر ۵/۰ بود عامل محدود کننده، محدودیت نفوذ و اگر برابر ۱ بود کاهش جریان بدلیل بی‌اثرشدن سطح الکترود می­باشد و اگر هیچکدام از این دو نبود مکانیسم واکنش پیچیده است و تشخیص این موضوع به­آسانی امکان­ پذیر نیست.
در پیک برگشت چون سطح الکترود هنوز به­وسیله اکسید فلزی پوشیده شده است جریانی مشاهده نمی­ شود تا اینکه سطح الکترود فعال شده و یک پیک اکسیداسیون دیگر در ۳۲/۰- ولت مشاهده شود. به­ طور کلی وجود این پیک اکسایشی در روبش برگشت به اکسایش گونه‌های کربنی باقیمانده (CH_XO) تولید شده در طول واکنش اکسایش متانول مربوط است [۵۱].

شکل ۴-۴– ولتاموگرام چرخه­ای کاتالیزور Pt/C در محلول ۱ مولار متانول و ۱ مولار KOH با سرعت روبش ۵۰ میلی ولت بر ثانیه.
همان­طوری­که که در شکل ۴-۴ مشخص است جریان الکترود با مرور زمان و با افزایش تعداد چرخه­ها زیادتر شده و ولتاموگرام چرخه­ای آن رشد می­ کند تا اینکه در چرخه بیستم این مقدار به حداکثر می­رسد دلیل این امر این است که با افزایش تعداد چرخه­‌ها به­تدریج سطح کاتالیزور فعال‌ترمی­‌شود و سایت­‌های فعال بیشتری جهت الکترواکسیداسیون متانول فراهم می­‌شود. در ادامه با افزایش تعداد چرخه‌­ها جریان دچار کاهش شده و تا چرخه صدم پائین می آید. دلیل این امر را می‌توان به تولید حدواسط­های مسموم کننده اکسیژن­دار مانند CO در سطح الکترود نسبت داد که پیوند قوی را با سطح کاتالیزور برقرار کرده و سایت­های واکنش را مسدود می‌کنند و باعث شوند تا اکسایش متانول به­‌راحتی انجام نشود. لذا با گذشت زمان و مسمومیت هر چه بیشتر کاتالیزور و کاهش سایت­های فعال واکنش، میزان جریان حاصل از اکسایش، کاهش می­یابد. متانول در روبش رفت اکسید می‌شود که در اثر اکسایش کامل دی­‌اکسید­کربن و در اثر اکسایش ناقص حد­واسط­‌های مونواکسید­کربن، اسید­فرمیک و فرمالدئید تولید می­‌شوند. شکل (۴-۵) مکانیسم کلی اکسایش متانول را توسط کاتالیست Pt/C نشان می­‌دهد.
شکل ۴-۵– مکانیسم کلی اکسایش متانول توسط کاتالیست Pt/C [51].
۴-۴-۲- بررسی منحنی­‌های EIS و کرونوآمپرومتری الکترود Pt/C/GC در اکسایش متانول
تکنیک EIS و کرونو آمپرومتری به­منظور مطالعه پایداری و مقاومت کاتالیزور قبل و بعد از گرفتن CV مورد بررسی قرار گرفتند. شکل(۴-۶) و (۴-۷) منحنی­‌های نایکوئیست و کرونوآمپرومتری اکسیداسیون متانول روی الکترود Pt/C/GC را در پتانسیل ۴/۰- ولت قبل و بعد از شروع CV نشان می‌دهد. به این منظور الکترود به مدت یک ساعت در محلول ۱ مولار متانول و ۱ مولار KOH قرار داده شد و بعد از رسیدن به حالت پایا، طیف امپدانس آن با دامنه تحریک ۱۰ میلی ولت در محدوده mHz10 تا KHz 1000 بدست آمد. منحنی­‌های کرونوآمپرومتری نیز در پتانسیل ۴/۰- ولت گرفته شد. پس از طی ولتاموگرام چرخه‌ای در ۵۰ چرخه مجددا منحنی­‌های نایکوئیست و کرونوآمپرومتری گرفته شد و این کار بعد از ۱۰۰ چرخه مجددا تکرار گردید. همان­‌طور که در منحنی­‌های EIS مشخص است با افزایش تعداد چرخه‌­ها، یک روند افزایشی در میزان مقاومت انتقال بار مشاهده می­‌شود. به­ طور کلی در نمودار­های امپدانس ثابت زمانی فرکانس­های بالا به­مرحله سریع واکنش در یک فرایند الکترودی و ثابت زمانی فرکانس‌­های پایین به­مرحله کند واکنش مرتبط است. در اینجا برای فرایند­های الکترودی حاضر، ثابت زمانی فرکانس­‌های بالا به هیدروژن‌زدایی متانول و ثابت زمانی فرکانس‌های پایین به حذف اکسایشی مونوکسید­کربن جذب‌شده توسط OH جذب شده بستگی دارند [۵۲]. هرچه قطر منحنی به­دست آمده بزرگتر باشد گویای این است که واکنش هیدروژن­‌زدایی متانول توسط کاتالیزور Pt/C با سرعت کمتری انجام می­‌شود که این سرعت کمتر مربوط به جذب حد­واسط‌های حاصل از هیدروژن­‌زدایی متانول برروی سایت‌های فعال کاتالیزور می­‌باشد که عمل جذب مداوم مولکول­‌های متانول و هیدروژن­‌زدایی آن را مسدود می­‌کند.
شکل ۴-۶– نمودار نایکویست الکترود Pt/C/GCدر محلول ۱ مولار متانول و ۱ مولار KOH در پتانسیل ۴/۰- ولت قبل و بعد از گرفتن CV بعد از ۱۰۰ چرخه با دامنه پتانسیل ۱۰ میلی­ولت.
همان­طور­که در شکل ۴-۶ مشاهده می­‌شود با افزایش چرخه­‌ها، قطر منحنی به سرعت افزایش می­‌یابد که نشان‌دهنده مقاومت انتقال بار برای الکترواکسیداسیون متانول بیشتر شده است. سایت‌های فعال پلاتین در ابتدا با لایه‌ای از مونواکسید­کربن، یکی از حدواسطه­‌های حاصل از هیدروژن­‌زدایی متانول، پوشیده می­‌شود و در چرخه­‌های بالاتر سبب غیر­فعال‌شدن این سایت­‌ها می‌شود. مقایسه نمودارهای امپدانس و منحنی‌­های ولتامتری چرخه­‌ای نشان می‌­دهد که در چرخه­‌های بالاتر سایت‌های فعال سطح کاتالیزور تا حد زیادی به­وسیله مونواکسیدکربن حاصل از هیدروژن‌زدایی متانول اشغال و غیرفعال می‌شوند.
تکنیک دومی که برای مقایسه میزان پایداری الکترود Pt/C/GC در برابر مسمومیت انجام شده، تکنیک کرونوآمپرومتری می­باشد. در این روش پتانسیل الکترود در پتانسیل ۴/۰- ولت نسبت به الکترود Ag/AgCl تنظیم شد و سپس جریان الکترود نسبت به زمان در طول ۱۰۰۰ ثانیه اندازه‌گیری شد. محلول مورد استفاده متانول ۱ مولار و ۱ مولار KOH با حجم کلی ۲۰ میلی‌متر بود. نتایج در شکل (۴-۷) نشان داده شده است. همان­طور­‌که در شکل مشهود است قبل از گرفتن ولتامتری چرخه‌ای کاتالیزور Pt/C در طول ۱۰۰۰ ثانیه جریان بالایی از خود نشان می­‌دهد اما پس از ۱۰۰ چرخه­این جریان افت زیادی می‌کند. نتایجی که در بخش‌های مربوط به ولتاموگرام‌­های چرخه‌ای و امپدانس الکتروشیمیایی نیز به­‌دست آمده این موضوع را تایید می‌کنند که کاتالیزور پلاتین/کربن در اکسیداسیون متانول پایداری پایینی نشان می‌دهد و بعد از ۱۰۰ چرخه به میزان زیادی کارایی خود را از دست می‌دهد. این نتیجه بیانگر این موضوع است که اگرچه در ابتدا الکترود Pt/C/GC رفتار الکتروشیمیایی خوبی از خود به نمایش می‌گذارد ولی با گذشت زمان این رفتار به این دلیل که کاتالیزور Pt/C توانایی مقاومت در برابر عوامل مسمومیت‌زا را ندارد تضعیف شده و لذا جریان به شدت افت می‌کند.
شکل ۴-۷– نمودار کرونوآمپرومتری الکترود Pt/C/GC در محلول ۱ مولار متانول و ۱ مولار KOH
۴-۵- بررسی فعالیت و پایداری کاتالیزور Pt/Cدر محلول قلیایی ۲-پروپانول
برای بررسی فعالیت کاتالیزور Pt/C در اکسیداسیون ۲-پروپانول رفتار الکتروشیمیایی آن در محلول ۱ مولار KOH و ۱ مولار۲-پروپانول مورد مطالعه قرار گرفت.
۴-۵-۱- بررسی ولتاموگرام چرخه‌ای الکترود Pt/C در اکسیداسیون ۲-پروپانول
منحنی اکسیداسیون ۲-پروپانول در محلول ۱ مولار ۲-پروپانول و ۱ مولار KOH با سرعت رویش ۵۰ میلی‌ولت بر ثانیه در محدوده پتانسیل ۹/۰- تا ۲/۰ ولت به­دست آمد (شکل ۴-۸). اکسیداسیون ۲-پروپانول در طول روبش رفت در ۷۵/۰- شروع می‌شود و در پتانسیل ۵/۰- ولت با یک شیب تند رشد می‌کند تا اینکه پیکی با چگالی جریان mA cm^-25/4 در پتانسیل ۳۱/۰- ولت ظاهر می‌شود. کاهش جریان بعد از پیک ماکزیمم مشخصاً مربوط به تشکیل لایه‌های اکسید روی سطح کاتالیزور می‌باشد. در طول روبش برگشت سایت‌های فعال الکترود به­وسیله لایه‌­های اکسید بلوکه می­‌شوند تا اینکه مجددا اکسیداسیون ۲-پروپانول اتفاق بیافتد و در پتانسیل ۴۸/۰- ولت چگالی جریان به mA cm^-22 برسد. رفتار الکترواکسیداسیون ۲-پروپانول در محیط بازی با محیط اسیدی یکسان است و تفاوت آنها در این است که ماکزیمم جریان پیک در محیط بازی متفاوت با محیط اسیدی است و همچنین این‌که در محیط بازی، اکسیداسیون ۲-پروپانول در پتانسیل متفاوتی اتفاق می­‌افتد.
شکل ۴-۸– ولتاموگرام چرخه‌ای الکترود Pt/C/GC در محلول ۱ مولار ۲-پروپانول و ۱ مولار KOH با سرعت روبش ۵۰ میلی‌‌ولت بر ثانیه.
به­منظور مطالعه پایداری کاتالیزور اصلاح شده در برابر مسمومیت، ولتاموگرام‌های چرخه‌ای در طی ۱۰۰ چرخه به­دست آمد و مورد بررسی قرار گرفت. شکل ۴-۹ ولتاموگرام‌های مربوط به چرخه‌های اول، پنجم، بیستم، چهلم، شصتم، هشتادم و صدم این الکترود را نشان می‌دهد. همان‌­طوری‌که می‌توان از نمودار‌ها پی برد جریان الکترود خیلی زود و در چرخه پنجم به حداکثر مقدار خود رسیده و سپس پیک اکسایشی الکترواکسیداسیون ۲-پروپانول بعد از چرخۀ پنجم به یک حالت پایا می­‌رسد و این زمانی است که پلاتین به بالاترین مقدار برگشت­پذیری اکسیدهایش می‌­رسد [۵۳]. در این حالت جریان حاصل تا چرخۀ بیست و پنجم دارای مقدار تقریباً ثابتی است و در چرخه­‌های بالاتر از آن جریان پیک به­تدریج کاهش پیدا می‌­کند. دلیل این امر را می‌توان به تولید حد­واسط­‌های مسموم‌کننده نسبت داد که پیوند قوی را با سطح کاتالیست پلاتین برقرار کرده و سایت‌های واکنش را مسدود می‌­نماید و دیگر اکسایش۲-پروپانول در این سطح به راحتی انجام نمی‌شود. لذا با گذشت زمان و مسمومیت هر چه بیشتر این کاتالیزور و کاهش سایت‌های واکنش، میزان جریان حاصل از اکسایش کاهش پیدا کرده و ولتاموگرام چرخه‌ای آن نزول می‌کند. با مشاهده ولتاموگرام­‌های چرخه‌ای می‌توان به­راحتی پی برد که در اکسایش ۲-پروپانول کاتالیزور پلاتین/کربن تنها با گذشت تعداد کم­چرخه‌­ها، سریعا به یک مقدار ماکزیمم جریان دست پیدا کرده و بعد از چرخه بیستم دست‌خوش انسداد و مسمومیت سایت‌های واکنش شده و تا چرخه صدم دچار افت جریان و افول ولتاموگرام‌های چرخه‌ای می‌شود.
شکل ۴-۹– ولتاموگرام‌های چرخه­ای کاتالیزور Pt/C در محلول ۱ مولار ۲-پروپانول و ۱ مولار KOH با سرعت روبش ۵۰ میلی ولت بر ثانیه در ۱۰۰ چرخه.
۴-۵-۲- بررسی منحنی­‌های نایکوئیست و کرونوآمپرومتری کاتالیزور Pt/C در اکسایش ۲-پروپانول
به­منظور بررسی مقاومت کاتالیزور در برابر حدواسط‌های تولید شده در اکسیداسیون ۲-پروپانول، علاوه بر ولتامتری چرخه‌ای از تکنیک‌های امپدانس و کرونوآمپرومتری نیز استفاده شد. بدین منظور، الکترود به مدت یک ساعت در محلول ۱ مولار ۲-پروپانول و ۱ مولار KOH قرار داده شد و بعد از رسیدن به حالت پایا، طیف امپدانس و کرونوآمپرومتری آن ثبت گردید. سپس منحنی‌های ولتاموگرام چرخه‌ای در ۵۰ چرخه به‌‌دست آمد و مجددا منحنی‌های نایکوئیست و کرونوآمپرومتری ثبت و این کار بعد از ۱۰۰ چرخه مجددا تکرار شد.
شکل۴-۱۰ منحنی‌های نایکوئیست اکسیداسیون ۲-پروپانول را روی الکترود Pt/C/GCدر پتانسیل ۰.۴- ولت قبل و بعد از گرفتن CV طی ۱۰۰ چرخه را نشان می‌دهد. قبل از گرفتن CV نیم­دایره نمودار نایکوئیست کوچکتر است. اما پس از طی ۱۰۰ چرخه قطر این کمان تا حد زیادی بزرگ می­‌شود و میزان مقاومت انتقال بار به­میزان زیادی افزایش می‌یابد. این موضوع نشان می­‌دهد که در چرخه‌های بالاتر سایت‌های فعال سطح کاتالیزور به­ طور کامل به وسیله حدواسط‌های حاصل از اکسایش ۲-پروپانول اشغال و غیرفعال می‌شوند. در اکسیداسیون متانول نیز همین روند مشاهده شد با این تفاوت که در اکسیداسیون ۲-پروپانول عوامل مسمومیت‌زا سریع‌تر روی کاتالیزور اثر می‌گذارند و کاتالیزور زودتر مسموم می‌شود.
شکل ۴-۱۰– منحنی‌های نایکوئیست اکسیداسیون ۲-پروپانول روی الکترود Pt/C/GCقبل و بعد از گرفتن CV بعد از ۱۰۰ چرخه.
تکنیک کرونوآمپرومتری نیز برای بررسی میزان مقاومت کاتالیزور به­کار گرفته شد. در این روش جریان الکترود پس از ۱۰۰۰ ثانیه و در پتانسیل ۴/۰- ولت اندازه‌گیری شد. محلول مورد استفاده شامل ۲۰ میلی‌‌لیتر محلول ۱ مولار ۲-پروپانول و ۱ مولار KOH بود. شکل ۴-۱۱ نتایج مربوط به این روش را قبل و بعد از ۱۰۰ چرخه CV نشان می‌دهد. همان‌طور که در شکل مشخص است روندی مشابه به آنچه که در منحنی‌های نایکوئیست مشاهده شد تکرار می‌شود. قبل از گرفتن CV جریان بیشتری نسبت به سایر منحنی‌ها ایجاد می‌شود و پس از ۱۰۰ چرخه جریان دچار افت می­‌شود. پایداری کاتالیزور Pt/C بعد از ۱۰۰ چرخه کمترین مقدار و چگالی جریان در حدود mA/cm^-2 ۲/۰ را بعد از ۱۰۰۰ ثانیه نشان می­دهد. روندی که در اینجا مشاهده می­ شود این است که با افزایش تعداد چرخه­‌ها چگالی جریان در حالت پایا کاهش یافته است که این به معنی آن است که پایداری و فعالیت کاتالیزور به­ دلیل مسمومیت کاتالیزور به­شدت نزول کرده است.
شکل ۴-۱۱– نمودار کرونوآمپرومتری الکترود Pt/C/GC در محلول ۱ مولار ۲-پروپانول و ۱ مولار KOH در پتانسیل ۰.۴- ولت.
۴-۶- بررسی فعالیت و پایداری کاتالیزور Pt/Cدر اکسیداسیون ۱ و۲-پروپان­‌دی­‌ال
برای بررسی فعالیت و پایداری کاتالیزور Pt/C در اکسیداسیون ۲-پروپانول رفتار الکتروشیمیایی آن به‌وسیله تکنیک‌های ولتامتری چرخه‌ای، اسپکتروسکوپی امپدانس الکتروشیمیایی و کرونوآمپرومتری مورد ارزیابی قرار گرفت.

شهید صدر مى فرماید: اگر غیر مسلمانان و یا تسلیم نشدگان، اساس توحید و بنیان هاى دینى را آشکار کنند و علیه مؤمنان و نقشه هاى خرابکارانه بکشند، جاى شگفتى نیست؛ چرا که همان گونه که تاریخ گواه است، مؤمنان، همواره، در تمامى تاریخ، شاهد سخت ترین شکنجه ها و آزارها از سوى چنین کسانى بوده و هستند (نعمانی، ۱۳۷۹: ۶۳۸)

1. 1. فلسفه غیبت از نظر شیخ طوسی

خواجه نصیرالدین طوسی هم، سرآمد متکلمان و متفکران شیعی قرن هفتم، اشاره ای به این موضوع کرده است.
او، می نویسد: «غیبت نمی تواند ناشی از اراده خدا، یا اراده امام زمان باشد، بلکه باید سبب غیبت امام را در اعمال مکلفان، که سبب ترس و پیروی نکردن است، جست و ظهور وقتی واجب خواهد شد که سبب غیبت از بین برود»(طوسی، ۱۴۰۵: ۴۳۳)
شیخ طوسی، مردم را به دلیل مهیا نکردن خود برای دیدار مهدی، نکوهش می کند (طوسی، ۱۴۰۵: ۹۵) و عمل آنان را مانع اصلی در بهره گیری از لطف می داند:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

«وجود امام، لطف است و تصرف او در امور، لطف دیگر. خدا با ایجاد امام به لطف خود جامعه عمل پوشید و فردی را که برای اداره جامعه لازم است آفرید و حجت را بر مردم تمام کرد، تا اگر شایسته بودند، از وجودش بهره ببرند و بسط ید امام لطف دیگری است که به کوشش ما مربوط می شود. تقویت قدرت امام در مواردی، در توان ماست. بنابراین، ما مکلّف به آن هستیم و قدرت نداشتن امام را باید از چشم خود ببینیم»(نعمانی، ۱۳۷۹: ۱۱)
او، سه مرحله را برای بسط ید امام لازم می داند:

1. 1. ایجاد امام از سوی خدا.

1. 1. قیام امام برای امامت و رهبری جامعه.

1. 1. عزم مردمان بر تقویت او.

و نتیجه می گیرد که انجام مرحله سوم از مراحل بسط ید امام، بر عهده ماست. ما باید زمینه اقتدار او را فراهم سازیم(نعمانی، ۱۳۷۹: ۱۲و ۱۳)، چون خدا خواسته، تا تقویت او، به وسیله بشر صورت گیرد، نه فرشتگان(نعمانی، ۱۳۷۹: ۹۲)
در نتیجه می توان گفت که مسأله مهدویت و غیبت امام دوازدهم، بر خلاف پیشینه ای که در اسلام داشته، بیشتر در دامن شیعه پرورش یافت و حکمت الهی اهل سنت، اجازه نداده است چنین عقیده ای رسمیت بیابد. هر چند کم نیستند معاریف و مشاهیر سنّی که آن را بخشی از عقیده خود قرار داده. و کتابهایی در این باب، نوشته اند.
به عقیده شیعیان، غیبت امام، مانع از آن نیست که وی قائد حقیقی جهان باشد. چون او در غیبت نیز، مددکار مومنان است و با حضور خود در جامعه، سبب قوت دل ارباب معرفت می شود و آنان برای این که گامی به سوی ظهور مهدی برداشته باشند، خود را به انجام کارهای نیک موظف می دانند و همین پروسه عمل است که شیعیان مؤمن را برای درک حقیقت عمل صالح و دسترسی به جامعه آرمانی آماده می کند و به آنان امید ماندن و حرکت می بخشد. در واقع، فلسفه سیاسی شیعه را در فلسفه غیبت مهدی می توان، جست.
گفتار سوم: رمزگشایی از فلسفه غیبت و آرمان مهدویت
پس از بررسی نقطه نظرات علما و اندیشمندان بزرگ شیعه در خصوص موضوع مهدویت و فلسفه غیبت، اینک با مراجعه به روایات متعدد و همچنین بهره گیری از اصول عقلیه بر مبنای آنچه تا کنون در فرایند رساله بدان رسیدیم تحلیلی کلی برای رسیدن به نظر نهایی در مورد فلسفه غیبت و آرمان مهدویت ارائه خواهیم داد.

1. 1. علل غیبت در روایات

در نگاهی به مجموع روایاتی که در باب علل غیبت وارد شده پنج دلیل عمده را می توان در این مورد استخراج کرد:
الف) خوف از قتل
ب) آزمایش انسان‎ها
ج) تشکیل حکومت عدل جهانی
د) ظلم و جور و اسراف مردم بر خودشان^[۳۶]
ه) رفع بیعت تحمیلی حکومت های جائر بر حضرتش^[۳۷]
که از میان آنها «خوف از قتل» شمار زیادی از روایات را به خود اختصاص داده است، تا آن‎جا که طبق آن چه مرحوم مجلسی در «بحار الانوار» (مجلسی، ۱۳۷۹، ج ۵۲: ۹۸ـ۹۰) روایت کرده این مطلب در ده روایت، به عنوان علت غیبت حضرت مهدی(عج) معرفی شده است. هم‎چنین احادیث مربوط به این‎که حضرت مهدی، آخرین حجت خدا و مأمور تشکیل حکومت عدل جهانی است، درحد تواتر است و از طریق شیعه و اهل سنت روایت شده است.
مسئله ابتلا و آزمایش نیز در پاره‎ای از روایات به عنوان فلسفه غیبت امام زمان مطرح گردیده است، چنان‎که امام صادق ـ علیه السلام ـ خطاب به جمعی از اصحاب خود که درباره حکومت بر حق «اهل بیت» گفت‎وگو می‎کردند، فرمود: «به خدا سوگند! آن چه در انتظارش هستید، واقع نخواهد شد تا آن که آزمایش و غربال شوید. به خدا سوگند! این امر تحقق نخواهد یافت، مگر پس از یأس و پس از آن که اهل شقاوت و سعادت، شقاوت و سعادت خود را بازیابند»(کلینی، ۱۳۶۵، ج۱: ۱۳۲)

1. 1. تحلیل و بررسی دلایل غیبت

با قدری تامل در دلایلی که برای غیبت ذکر شد این نکته به خوبی روشن می شود که موضوع و مبنای تمام دلایل مذکور، مستقیم و غیر مستقیم بر پایه مردم تکیه دارد. به این ترتیب که در دو مورد، با صراحت به مردم و انسان ها اشاره شده است که در یک مورد تاکید بر «آزمایش انسان ها» مبنی بر ثبات قدم آنها در طی طریق کمال و سعادت و یا پیمودن راه شقاوت تاکید شده است و در مورد دیگر علت غیبت ظلم و جور و اسرافی است که مردم بر خودشان روا می دارند.^[۳۸]
در همین راستا دو مورد «رفع بیعت تحمیلی حکومت های جائر» و «ترس از قتل» نیز با موضوعیت مردم مطرح شده است یعنی از یک طرف دستگاه حاکمیت حکومت های جائر خود متشکل از قشری از مردم است و از طرف دیگر نا آگاهی توده مردم نسبت به شان ولایت و جایگاه امام معصوم علیه السلام مانعی بزرگ برای احقاق حق ولی خدا می باشد که این احقاق حق دو پایه دارد اولی اسقاط حکومت های جور و دومی اعطای حق امامت و ولایت به ذی حق و این دو محقق نمی شود جز به اظهار کلیت دین در نفوس مسلمین و آگاهی تام آنها از تمامیت معارف شریعت اسلام.
در خصوص «تشکیل حکومت عدل جهانی» نیز اگر چه تصریحی بر نقش مردم نیست لکن تاملی در کنه آن این واقعیت را به خوبی روشن می کند که تشکیل حکومت جهانی آن هم با محوریت عدل الهی نیازمند بستری است از آگاهی های بالنده توده مردم و نقش آفرینی های فزاینده توده مسلمانان و خصوصا شیعیان حضرات معصومین علیهم السلام. در توضیح این مورد باید گفت هر انقلاب و نهضتی که برای هدف معینی به وجود می آید، در صورتی پبروز است که زمینه های آن از هر جهت فراهم باشد، در غیر این صورت انقلاب با شکست روبرو خواهد شد و قیام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز از این قاعده مستثنی نیست و در صورتی می تواند پیروز شود که شرایط آن فراهم گردد. (امینی، دادگستر جهان: ۲۹۴)
تنبه و توجهی که تذکر آن در اینجا لازم به نظر می رسد اینکه قیام و انقلاب جهانی مهدی موعود ارواحنا فداه به هیچ وجه مبتنی بر اعجازهای الهی نخواهد بود که ما برای اثبات این ادعا به سه دلیل اشاره می کنیم:
الف) اگر هدایت جوامع بشری بر اساس اعجازهای الهی سزاوار بود خداوند متعال در طول تاریخ به قوه اعجاز انبیا و اولیای خود موجبات هدایت ابناء بشر را فراهم می کرد این در حالی است که به شهادت تاریخ، معاندان توحید و ابناء دنیا با قوه اعجاز هم هدایت نشده اند.
ب) اگرچه اراده الهی مبتنی بر حاکمیت صالحان در زمین است لکن در طول ۲۵۰ سال حیات اهل بیت نبی مکرم اسلام صلوات الله علیهم اجمعین که سرآمد همه صالحان بودند اوج فشار و خفقان بر آنها چیره بود و در هیچ موردی امداد غیبی و اعجاز الهی موجب هدایت امت نبوده است.
ج) در صورت اعتقاد به اعجاز غیبی و در هم کوبیدن هیمنه ظالمین به طور دفعی و ناگهانی، ناگزیر باید پذیرفت که آگاهی، بلوغ فکری و نقش آفرینی توده مردم در تحقق وعده الهی جایگاهی نداشته و صرف اذن خدا و اراده الهی در آن دخیل بوده است در این صورت شائبه جبر پدید می آید و ارج و قربی برای انسان ها در عدل گستری جهانی متصور نخواهد بود.
تنبیهات فوق از آن جهت ذکر شد که تاکیدی باشد بر نقش آفرینی جمعی انسان ها در تحقق وعده الهی و در این خصوص احادیث فراوانی دلالت بر آن دارد که گروهی در زمان های مختلف با حرکت های اصلاح گرانه در جوامع بشری، زمینه ساز ظهور حجت خواهند بود ـ این احادیث در برخی از کتاب ها گرد آمده است^[۳۹] ـ از جمله این احادیث را صاحب کشف الغمه از پیامبر (ص) نقل می کند که فرمود: «یخرج اناس من المشرق فیوطئون للمهدی سلطانه» یعنی «مردمی از مشرق خروج می کنند و شرایط را برای سلطنت و حاکمیت حضرت مهدی تمهید می کنند».^[۴۰]
اما اینکه این زمینه سازی چیست و به چه نحو انجام می شود نیازمند بررسی و تحلیل است که در ادامه به آن اشاره می کنیم.

1. 1. ارگانیسم اصلاح و تمهید شرایط

پیش از این در باب ارگانیسم انسانیت و الهیت و حقیقت تقوا سخن گفتیم و عرض کردیم که پرواپیشگی خدامدار آنچنان که شایسته ذات اقدسش باشد برابری می کند با حقیقت اسلام؛ و در حد اجمال و متناسب با ظرفیت رساله به مراتب هشت گانه تقوا که اهل معرفت برشمرده بودند اشاره کردیم و به این نتیجه رسیدیم که ذوات مقدس اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام در نهایت مراتب تقوا بوده و تجسم عینی اسلام و مظهر حضور تکوینی حضرت حق در زمین هستند همچنانکه اسلام مظهر حضور تشریعی حضرت حق برای بشریت است.
و نیز در باب حقیقت ولایت الهی سخن گفتیم و تصریح کردیم که مقام ولی اللهی کسانی را سزد که ضمن حفظ توازن فطری خود با منشا لایزال هستی و ذات مقدس ربوبی پیوندی تنگاتنگ و ناگسستنی برقرار کرده و مستحیل در ولایت الله تبارک و تعالی شده اند و در نهایت مظهری تام برای تجلی اسماء و صفات جمالیه و جلالیه الهی به بشریت عرضه کرده و بنی آدم را به سلوک در راه الهی شدن فراخوانده اند.
از سوی دیگر این حقیقت را متذکر شدیم که انسان در دو جهت «یلی النفس» و «یلی الرب» قابلیت سیر بی حد دارد؛ نتیجه اینکه مقتضیات هر یک از این دو جهت تضاد و تعارضی آشکار با یک دیگر داشته و متمایل شدن به هر یک از این جهات به معنای واماندن و بی رغبت شدن و بلکه معاند شدن نسبت به جهت دیگر است. این بدان معنا است که هر قدر انسان متمایل به ولایت الهی باشد به همان میزان معاند است با ولایت طواغیت و بالعکس هر قدر انسان متمایل به ولایت طواغیت باشد رویگردان، معاند و متخاصم خواهد شد با ولایت الهی و اولیای الهی؛ و حقیقتی که تاریخ صریح و بی پرده بدان گواهی می دهد این است که جنبه یلی النفس انسان ها که موجب سوق آنها است به سمت التذاذات نفسانی و دنیاگرایی و مادیت، همواره به جهت ملموس بودن و آنی بودن لذایذ آن، بر جنبه یلی الرب غلبه داشته و این غلبه از آن روست که لازمه حرکت در جهت یلی الرب، ایمان به مغیبات عالم است که در این مورد باید گفت دل های واله دنیا که سر سپرده جهات نفسانی هستند به نور ایمان به غیب روشن نمی شوند و از طرفی درک لذایذ ایمانی علاوه بر اینکه غیر آنی است، مستلزم زیر پا نهادن لذایذ آنی نفس و بلکه ریاضت های عقلی و شرعی نفس است. (طی مراتب تقوا)
از این روست که ابناء دنیا در طول تاریخ همواره پیامبران و اولیای الهی را متهم به جنون می کردند و هم امروز نیز این نگاه نسبت به راسخان طریق الهیت وجود دارد و راز تخاصم جناحینی (کفر و ایمان) را در همین حقیقت باید جستجو کرد.